Научная статья на тему '400 МЕТР МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ОШИРИШДА ВОСИТАЛАРНИ ҚЎЛЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ'

400 МЕТР МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ОШИРИШДА ВОСИТАЛАРНИ ҚЎЛЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
46
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Куч / тезкорлик / чаққонлик / чидамкорлик

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — З. В. Сайдқулов, А. М. Баратов, Б. Ш. Хайдаров, И. Х. Мирзатиллаев, Б. О. Ақмонов

Ушбу мақола 400 метрга югурувчиларнинг югурувчиларни самарадлигини ошириш учун восита ва жисмоний сифатларни ошириш учун амалий тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — З. В. Сайдқулов, А. М. Баратов, Б. Ш. Хайдаров, И. Х. Мирзатиллаев, Б. О. Ақмонов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «400 МЕТР МАСОФАГА ЮГУРУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ОШИРИШДА ВОСИТАЛАРНИ ҚЎЛЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

400 МЕТР MACOOArA roryPYBHH^APHHHr ^HCMOHHH

choat^APHHH omHPHm^A BOCHTA^APHH ^y^^AHHm

CAMAPA^OP^HrH

З. В. Сайдкулов

УзДЖТСУ укитувчи

А. М. Баратов

УзДЖТСУ укитувчи

Б. Ш. Хайдаров

УзДЖТСУ укитувчи

И. Х. Мирзатиллаев

УзДЖТСУ укитувчи

Б. О. Акмонов

УзДЖТСУ укитувчи

АННАТАЦИЯ

Ушбу макола 400 метрга югурувчиларнинг югурувчиларни самарадлигини ошириш учун восита ва жисмоний сифатларни ошириш учун амалий тавсиялар берилган.

Калит сузлар. Куч, тезкорлик, чакконлик, чидамкорлик

ABSTRACT

This article gives practical recommendations for improving the motor and physical qualities of 400 m runners to improve their performance.

Keywords. Strength, quickness, agility, endurance

КИРИШ

Куп йиллик амалий ва назарий тажрибалар шуни курстадики, хар бир сохада соглом ракобатнинг шаклланиб бориши уз-узидан шу соханинг тараккий этишида мухим ахамият касб этади. Шундай соглом ракобат юртимиз мустакилликка эришган илк кунлардан бошлаб барча сохаларда булгани каби

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

жисмоний тарбия ва спорт фаолияти билан шугулланиб келаётган мутахассислар уртасида хам авж олиб кетди. Замонавий спорт мусобакаларида узаро ракобатнинг кучайиб бориши ва натижаларнинг тухтовсиз усаётганлиги дастлабки ургатиш боскичидан бошлаб спортчиларнинг барча сифат ва куникмаларини илмий асосда шакллантириш масаласига жиддий эътибор каратиш лозимлигини такозо этади. Чунки бугунги кунда спорт мусобакаларида юксак натижаларга эришиш учун спортчилар организми катта хажмли ва ута шиддатли юкламаларга тайёр булиши лозим. Шу билан бир каторда куп йиллик спорт тайёргарлиги жараёнида, спортчи шу тайёргарлик даврининг кайси боскичида шугулланишидан катъий назар, кулланиладиган тренировка машкдари юклама жихатидан унинг функционал ва жисмоний имкониятига мос булиши керак.

ИШНИНГ МАКСАДИ

400 м га югуриш билан шугулланишни бошлаган юкори синф укувчиларида жисмоний сифатларни ихтисослаштирилган машклар ёрдамида шакллантириш самарадорлигини исбот килишдан иборат.

ТАДКЩОТНИНГ ОБЪЕКТИ

Енгил атлетика буйича Мирзо Улугбек туманидаги 222 мактабнинг 400 м.га югуриш буйича шугулланувчилари.

ТАДКИКОТНИНГ ПРЕДМЕТИ

Енгил атлетика билан шугулланаётган укувчилар таркибидан тузилган тажриба (10 та бола) ва назорат (10 та бола) гурухларида жисмоний сифатларини икки мазмунли машклар мажмуаси (анъанавий машклар ва мусобака-уйин тарзидаги машклар) ёрдамида олиб борилган машгулотлар.

Дунё яралибдики, инсон хаёт жараёнида бирор бир харакатни истак-хохиш билан ёки беихтиёр булсада амалга оширади. ^ар кандай харакатни жисмоний сифатларсиз тасаввур этиб булмайди. Спорт фаолиятида ижро этиладиган жамийки харакат малакалари куч, тезкорлик, чакконлик, чидамкорлик ва эгилувчанлик сифатлари билан чамбарчас богликдир. Техник ва тактик малакаларнинг киска ёки узок вакт давомида вазият талабларига мос равишда самарали ижро этилиши айнан шу сифатларнинг шаклланганлигига богликдир. Жисмоний сифатларнинг мохияти, мазмуни, уларни тарбиялаш воситалари ва услублари йирик илмий асарларда уз ифодасини топган В.Н.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

Платонов, 1986; Ю.В. Верхошанский, 1988 ва бошкалар. Хдракат малакаларига ургатиш, уларни шакллантириш ва махорат даражасига олиб чикиш жисмоний сифатларнинг канчалик ривожланганлиги билан белгиланади. Сунгги йилларга келиб олимлар уртасида малакали спортчиларни тайёрлашда жисмоний тайёргарликнинг урни, жумладан жисмоний сифатларнинг бир-бирига узвий богликлиги хамда уларнинг иш кобилиятига булган таъсири хакидаги муаммолар тобора катта кизикиш уйготиб келмокда Аввалдан исбот килинганки, куч ва тезкорлик сифатларини узаро мувофик тарзда шакллантира бориш спортчининг иш кобилиятига ижобий таъсир этади.

400 м.га югурувчиларнинг куч жисмоний сифатини намоён булишини белгиловчи омиллар ва уни ривожлантириш воситалари.

Куч жисмоний сифати, унинг намоён булиши организмнинг таъсирланиши натижасида руй беради, у рухий, мушак, мотор, вегетатив, гормонал функциялар сифатлари ва организмнинг бошка физиологик тизимларининг асосида юз беради. Булардан келиб чиккан холда куч кобилиятлари соддалаштирилган «мушаклар кучи» тушунчасига боглик булмайди, чунки бу уларнинг факатгина кискариш хусусиятларинининг механик тавсифи булар эди холос. Мушак кучи хар бир харакат амалининг ривожланувчи таркибий кисмидир. У намоён килинаётган тезлик, ташки каршилик ва ишнинг давомийлигига боглик холда сифат тавсифи эга булиши мумкин.Мушак кучи инсоннинг жисмоний имкониятларини тавсифловчи курсаткич сифатида-бу мушаклар кучланиши окибатида ташки каршиликни енгиш ёки унга каршилик курсатиш кобилиятидир.

400 м.га югурувчиларнинг жисмоний сифатларини педагогик тажриба ёрдамида устириш самарадорлиги ва тахлили.

Тажриба ва назорат гурухига саралаб олинган укувчилар курсатган натижалардан шу нарса куриниб турибдики, улар уз вактида жисмоний тарбия дарсларига ва дарсдан сунг спорт турларидан ташкил этилган тугаракларга мунтазам равишда катнашиб келган.

Биз тажриба ва назорат гурухи укувчиларидан олган педагогик тест натижаларини куйида 1 ва 2 жадвалларда батафсил келтириб утамиз.

Тажриба гурухи синалувчиларининг тадкикот аввалида олинган

натижалари.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

№ ФИШ 2 дакика давомида югуриш (м). 4х15 м.га моккисимон югуриш (сек). 600 м.га югуриш (мин/сек). Жойдан туриб узунликка сакраш (см). Жойдан туриб уч хатлаб сакраш (см).

1 Абдукундузов А. 587 14,2 2:03,2 236 530

2 Мамарасулов Ш. 584 14,3 2:05,1 224 521

3 Давронов А. 595 13,9 1:59,5 237 532

4 Холхужаев Д. 555 14,8 2:08,5 222 515

5 Шерметов С. 576 14,5 2:03,1 236 531

6 Сайдохунов Р. 569 14,7 2:02,8 231 526

7 Муллаев Д. 550 14,9 2:07,4 227 524

8 Шаропов Ш. 545 14,8 2:05,4 223 521

9 Равшанов С. 571 14,6 2:11,2 234 524

10 Султонхужаев Д. 549 14,9 2:08,7 217 519

Х уратча 568 14,6 2:05,5 229 524

Назорат гурухи синалувчиларининг тадкикот аввалида олинган натижалари.

№ ФИШ 2 дакика давомида югуриш (м). 4х15 м.га моккисимон югуриш (сек). 600 м.га югуриш (мин/сек). Жойдан туриб узунликка сакраш (см). Жойдан туриб уч хатлаб сакраш (см).

1 Самариддинов С. 579 14,5 2:05,1 224 517

2 Сохибов А. 582 14,3 2:06,9 228 525

3 Азизов Д. 580 14,4 2:01,3 226 523

4 Афзалов Б. 555 14,9 2:09,9 222 520

5 Ускенов А. 556 14,9 2:05,1 232 523

6 Вахобов Ш. 563 14,7 2:04,7 228 519

7 Курбонбоев Л. 552 14,9 2:08,7 225 515

8 Намозов О. 557 14,8 2:07,1 224 516

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

9 Усмоналиев Н. 561 14,9 2:12,1 229 519

10 Тургунов Ш. 544 14,9 2:09,9 215 518

Х уратча 563 14,7 2:07,1 225 520

Тажриба ва Назорат гуру^и синалувчиларининг тадкикот давомида курсатган натижаларини таккослаш (% хисобида).

Тажриба гуру:щ Назорат гуру^и

Тадки Тадк Тадкик Тадк

№ Тестлар кот икот Фарк % от икот Фар %

аввал сунги и аввалид сунги ки

ида да а да

2 дакща

1 давомида югуриш (м). 568 611 43 7,6 563 583 20 3,6

4х15 м.га

2 моккисимон югуриш (сек). 14,6 14 0,6 4,1 14,7 14,4 0,3 2,0

3 600 м.га югуриш (мин/сек). 2:05,5 1:57,3 0:08,2 6,5 2:07,1 2:02,1 0:05, 0 3,9

Жойдан туриб

4 узунликка сакраш (см). 229 248 19 8,3 225 237 12 5,3

Жойдан туриб уч

5 хатлаб сакраш (см). 524 553 29 5,5 520 537 17 3,3

ХУЛОСА

Тахлил килинган илмий ва услубий адабиётлар шундан далолат берадики, куп йиллик спорт машгулоти жараёнида юкори малакали енгил атлетикачиларни тайёрлаш устувор жихатдан жисмоний сифатларнинг ривожлантириш суръатига боглик. Яъни ушбу сифатлар канчалик шаклланган булса, шугулланувчиларнинг ёшидан катъи назар техник-тактик махоратнинг усиш даражаси шунчалик енгил кечар экан. Бу борада сакровчанлик ва махсус тезлик чидамлилиги сифатлари техник-тактик тайёргарлик курсаткичлари билан узвий богликлиги хамда мазкур сифатлар спорт махоратини прогрессив

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

тараккий этишида мухим роль уйнаши яна бир бор эътироф этилди. REFERENCES

1. Юсупов, Н. М. (2020). УЗБЕКИСТОН МАДАЛЛАЛАРИДА БОЛАЛАР ФУТБОЛИНИНГ РИВОЖИ. Fan-Sportga, (3), 51-53.

2. Узбекистан Республикасининг «Жисмоний тарбия ва спорт тугрисида»ги конуни. (Янги тахрири, 27 июнь, 2000 йил). // «Спорт» газетаси, 28 июнь, 2000.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон болалар спортини ривожлантириш жамгармасини тузиш тугрисида»ги Фармони. (24 октябрь, 2002 йил). // «Спорт» газетаси, 26 октябрь, 2002.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Ахматов М. Келажакка хизмат килувчи тизим. «Халк таълими», 2001,.. № 1, 4-10-б.

5. Ахматов М. Узлуксиз таълим тизимида оммавий спорт харакатининг ташкилий ва бошкарув асослари. «Фан - спортга» 2004 йил, № 2. 10-26-б.

6. Волков Л.В. Теория и методика детского и юно-шеского спорта. Киев, «Олимпийская литература», 2002. с. 296.

7. Худайбердиева, Н. А. (2021). ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОДДАСИДА АЁЛЛАР УРТАСИДА ОММАВИЙ СПОРТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Fan-Sportga, (5), 39-41.

8. Turobov, X. X., & Soliyev, S. S. (2022). Zamonaviy O'zbekistonda ommaviy sportni rivojlantirishning tashkiliy asoslari. Uzluksiz ta'lim, 33-39.

9. Джалилова, Л. А., & Джалилова, М. И. (2022). РИТУАЛ ОЛИМПИЙСКОГО ОГНЯ В УЗБЕКИСТАНЕ: ИСТОРИЯ И ТРАДИЦИИ. Uzluksiz ta'lim, 27-32.

10. Мухаммадов, М. Г. (2018). Улучшение скорости молодых игроков анализа динамики метрологических показателей. Научный альманах, (7-1), 110-112.

11. Der, A. (2021). Kontrolle der besonderen Beweglichkeit von Fußballspielern von Kinder-Jugendmannschaften anhand von Expertenschätzungen Makhsumov Islomjon Adilovich.

12. Юсупов, Н. М. (2020). УЗБЕКИСТОН МАДАЛЛАЛАРИДА БОЛАЛАР ФУТБОЛИНИНГ РИВОЖИ. Fan-Sportga, (3), 51-53.

13. Oripov, O. O. O., & Otkirov, O. Z. O. (2022). OMMAVIY SPORTNI RIVOJLANTIRISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYALARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 491-500.

14. Yo'Nalishlarini, S. I. I. R., & Otkirov, O. Z. O. (2022). SPORT INFRATUZILMASINI INNOVATSION RIVOJLANTIRISH YO 'NALISHLARINI

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

SHAKLLANTIRISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 501-509.

15. Gulomov, N. S. O., & Raximboyeva, M. M. Q. (2022). VOLEYBOLCHILARNI GURUHLI TAKTIK HARAKATLARGA O 'RGATISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 703-712.

16. Idrisov, M. I. O. G. L., & Oripov, O. O. O. G. L. (2022). SPORT-SOG 'LOMLASHTIRISH TURIZMINI OLIY O 'QUV YURTLARI TALABALARIGA O 'QITISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYASI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 224-231.

17. Idrisov, M. I. O. G. L., & Otkirov, O. Z. O. (2022). INNOVATSION SPORT INFRATUZILMASINI YARATISH VA UNI RIVOJLANTIRISH MODELINI ISHLAB CHIQISH ALGORITMI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 721-729.

18. Умаралиева, Ф. Т. (2022). СТОЛ ТЕННИСИ БУЙИЧА МУСОБА^АЛАРНИ УТКАЗИШДА МУСОБА^А ^ОИДАЛАРИНИНГ АХАМИЯТИ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 413-418.

19. Gulomov, N. S. O. (2022). 15-16 YOSHLI VOLEYBOLCHILARDA MUSOBAQA NATIJAVIYLIGINI TA'MINLASHDA TAFAKKURNI AHAMIYATI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 475-482.

20. Холиков, Б. Х. (2022). КУРАШЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ХАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА МАШГУЛОТ ЖАРАЁНИНИ ТЕХНОЛОГИЯСИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 513-522.

21. Исаев, И. Б. (2022). БЕЛБОГЛИ КУРАШДА МУСОБА^А ОЛДИ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 504512.

22. Эргашов, Б. Д. (2022). БЕЛБОГЛИ КУРАШДА КУЧ ТУРЛАРИ ВА КУЧ ЧИДАМКОРЛИГИНИ УЗИГА ХОС УРНИ ВА АХАМИЯТИ, УЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 494-503.

23. Алимжонов, С. И. (2021). Мактабгача ёшдаги болалар гурухларида футболнинг муаммо ва ечимлари. Fan-sportga, 46-48.

24. Шермахаммедов, A. Т. (2020). ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МАХСУС

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-313-320

ЧИДАМЛИЛИГИНИНГ АХАМИЯТИ ВА УНИНГ 16-17 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МУСОБА^А ФАОЛИЯТИ ШАРОИТИДА НАМОЁН БУЛИШИ. Фан-спортга, 28-31.

25. Эркинов, Ш. Ш. У., Шукурова, С. С., Акрамов, Б. Н., Эрдонов, О. Л., & Пулатова, М. Д. (2021). Анализ взаимосвязи параметров состава тела с параметрами скоростных качеств у футболистов на этапе углубленной специализации. Человек. Спорт. Медицина, 21(S1), 38-44.

26. Машарипова, Р. Ю. (2022). АНАЛИЗ ФИЗИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВЛЕННОСТИ СПЕЦИАЛЬНЫХ АТЛЕТОВ-ГИМНАСТОВ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 730-737.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.