CC BY
23Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
BOSQON ULOQTIRUVCHI SPORTCHILARNI TAYYORLASHDA MODELLASHTIRISH ORQALI SAMARADORLIGINI ANIQLASH
F.Ch.Ziyayev, I.D.G'aniboyev, G'.S.Xo'jamkeldiyev, F.M.Karimov, I.A.Yusupov
O'zDJTSU, o'qituvchilari
ANNOTATSIYA
Maqolada bosqon uloqtiruvchi sportchilarni uloqtirish vaqtidagi harakatini modellashtirish va modellashtirish orqali undagi uloqtirish vaqtidagi kuzatilayotgan kamchilliklarni ko'rish, uni o'rganish orqali undagi kamchilliklarga chora topish va bartaraf etish yo'llari orqali bosqon uloqtirish texnikasini o'rgatish samaradorligi ko'rsatilgan.
Kalit so'zlar: modul, qiymat, ideomotor, individual, Ideal, antropometriya, fazalari, optimal, matematik.
ABSTRACT
The article shows the effectiveness of teaching the throwing technique by modeling the movement of throwing athletes during throwing and observing the shortcomings observed during throwing, studying it, finding ways to solve the shortcomings and eliminate them.
Keywords: module, value, ideomotor, individual, ideal, anthropometry, phases, optimal, mathematical.
KIRISH
Modellashtirish sport menejmentining ajralmas qismi va bu jarayonning samaradorligi uchun zarur shartdir. Ta'rif bo'yicha, modellashtirish - bu modellarni yaratish, o'rganish va ulardan foydalanish jarayoni. U amaliy ahamiyatga ega va ilmiy -amaliy uslub sifatida zamonaviy sport nazariyasi va amaliyotida keng qo'llaniladi. Modellashtirish - oqilona va istiqbolli harakat texnikasining optimal parametrlarini yaratishda ko'prikdir. Umumiy qabul qilingan ma'noda, model aniq yoki namuna sifatida tushuniladi. Sport sohasida bu boshqaruv jarayonining samaradorligi uchun zarur shartdir. Sport nazariyasi va amaliyoti bo'yicha maxsus adabiyotlarda ularni guruhlar, toifalar, turlar, xususiyatlar va navlar bo'yicha tizimlashtiradigan modellar
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
turlarining har xil tasnifi mavjud. Texnik tayyorgarlikni boshqarish jarayonida ham boshlanuvchilar, ham malakali sportchilarda biomexanik modellardan foydalanish katta ahamiyatga ega. Ularning afzalligi shundaki, ularning yordami bilan model tomonidan ko'rsatilgan shartlarni qurish orqali harakat jarayonini optimallashtirish mumkin. Sportda kompyuter va matematik modellardan foydalanish o'rganilayotgan hodisalar haqidagi mavhum tasavvurlarning paydo bo'lishiga yordam beradi va shu bilan ularni boshqarish samaradorligini oshiradi. Bu yondashuv bilan bog'liq holda, ko'rib chiqilgan vaziyatlarni tuzishda ishlatiladigan ruhiy qurilma sifatida ideomotor modellarni yaratishga e'tibor qaratish lozim. Sport mutaxassislarining ta'kidlashicha, har tomonlama sportchi modelini yaratish deyarli mumkin emas. Biz faqat model deb ataladigan xususiyatlar haqida gapirishimiz mumkin. Ular tayyorgarlik jarayonida ko'rsatma bo'lib, konservativ yoki konservativ bo'lmagan, kompensatsiyalangan yoki ps kompensatsiyalangan. Kuchli sportchilarning modellari nafaqat modelning eng muhim xususiyatlarini, balki ularning idealdan chetlanishining mumkin bo'lgan chegarasini ham aniqlashi, shuningdek, sport mahoratining kutilayotgan o'sishi bilan bog'liq ba'zi o'zgarishlarni nazarda tutishi kerak. Ideal modeldan individual burilishlar ssni yaroqsiz holga keltirmaydi. Aksincha, ular umumiy qonunlar taqiqlamasligini, balki istisnolarni nazarda tutishini tasdiqlovchi vazifani bajaradi. Shunday qilib, modelni amalga oshirishga e'tibor qaratib, taniqli sportchilarning ilg'or fazilatlarini ifoda etish mumkin bo'lgan yakuniy natijalarni yaxshilash uchun individual zaxiralarni topish mumkinligini ham esdan chiqarmaslik kerak.
Biroq, parametrlarning optimal diapazonidan tashqariga chiqish harakatlarning ishonchliligi va samaradorligining pasayishiga olib keladi. Haqiqiy harakatlar tizimi, u rivojlanib borgan sari, model belgilagan holatga intiladi va ijrochining malakasi qanchalik baland bo'lsa, haqiqiy va berilgan holat shunchalik yaqin bo'ladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Modeldagi indikatorlarning optimal og'ishlarini aniqlashda hamjihatlik yo'q. Bir qator mualliflar ma'lumotlarning absolyut qiymatlardagi tarqalishini ildiz-kvadratik og'ishning yarmi ichida normal deb hisoblashni taklif qilishadi, boshqalari esa bu qiymatning yarmidan bittasiga to'g'ri keladi. Muallif modelida abstrakt birliklarning o'rtacha foizining besh foizi ichida eng qulay xarakteristikalarning tarqalishini aniqlash niyati bor. Biroq, taklif qilingan barcha holatlarda, tarqalish diapazoni o'zgarmaydigan qiymat emas, balki nisbatan sobit ko'rsatkichdir. Modellashtirish usuli harakatning biomexanik parametrlarini boshqarish
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
mexanizmlarini ochilishini optimallashtirish uchun texnik takomillashtirish nazariyasi va amaliyotining markazidir. Modellashtirish sport mashg'ulotining dastlabki bosqichida ham, ayniqsa, sportni takomillashtirish bosqichida ham qo'llaniladi. Har bir bosqichning o'z maqsadi bor, lekin bu jarayon o'zaro bog'liq va uzluksiz. Dastlabki mashg'ulotlarda yoshlarning model xususiyatlariga yo'naltirish yosh sportchining barkamol rivojlanishini ta'minlashga, majburiy sport mashg'ulotlaridan qochishga imkon beradi. Sportni takomillashtirish bosqichida modellashtirish jarayonida eng muhim xususiyatlar tanlanadi. Yillik o'quv tsiklidagi davlatning bosqichli xarakteri va dinamikasi hisobga olinadi. Moslashuv mexanizmlarini o'rganish asosida sport mashg'ulotlarining optimal modellari ishlab chiqilgan. O'quv jarayonini to'g'rilash uchun model-diagnostika kompleksi ko'rsatkichlari bilan individual xususiyatlar darajasini qiyosiy nazoratdan foydalaniladi. Maxsus adabiyotlarda sportchilar tayyorgarligini boshqarish jarayonida modellashtirish usullaridan foydalanishga katta o'rin berilgan. Yengil atletikaning deyarli barcha turlarida har xil mashg'ulotlar uchun namunaviy ko'rsatkichlar ishlab chiqilgan. Yengil atletika bo'limi yuqori darajali sportchilarning yutuqlarini mos yozuvlar nuqtasi sifatida ishlatib, mashg'ulotning asosiy parametrlari nuqtai nazaridan model xususiyatlarini ishlab chiqishning o'ziga xos xususiyatlari va ularni amalga oshirish mexanizmini tavsiflovchi ma'lumotlar bilan ochiladi. Bu yerda, yangi boshlanuvchilar bilan ishlashda, boshidanoq modellar tuzish va harakat texnikasi asoslarining oqilona dasturiga ehtiyoj katta ahamiyatga ega. Maxsus adabiyotlarda bosqon uloqtiruvchilarni tayyorlashda modellashtirishdan foydalanish bo'limi ham aks ettirilgan. Tasviriy, aniq raqamli hisob -kitoblarsiz, makon va vaqtning harakatining biomexanik qonunlari nuqtai nazaridan texnologiya modeli berilgan. Sportchining tanasi va uloqtirish jarayonida paydo bo'ladigan inertial kuchlar o'rtasidagi sabab-oqibat aloqasi qayd etilgan. Model sportchining individual xususiyatlarini inobatga olgan holda texnikani takomillashtirish yo'llarini izlab topishga asos beradi. Yagona ritm modeli yo'q, degan fikr bildirilgan, lekin u yoki bu guruhda mavjud. sportchilar alohida -alohida. Bosqon uloqtiruvchilarning namunaviy xususiyatlari jismoniy tayyorgarlik va antropometriyaning ayrim turlari uchun ishlab chiqilgan. Uloqtirishning vaqtinchalik fazalarining optimal matematik modellari mavjud.
XULOSA
Ushbu ilmiy maqolada olingan ma'lumotlarni umumlashtirib, shuni aytish
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
kerakki, yengil atletika mashqlarining raqobatbardosh texnikasi, shu jumladan bosqon uloqtirish, asosiy harakat parametrlarining optimal model ko'rsatkichlariga ham, uning rivojlanishini tavsiflovchi individual farqlarga ham ega bo'lishi kerak. treningda ishlatiladi.
REFERENCES
1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2018 йил 5 мартдаги ПФ-5368-сонли фармони —Жисмоний тарбия ва спорт сохасида давлат бошкаруви тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисидаги Фармони. (Халк Сузи. 2018 йил 5- март.)
2. Узбекистон Республикаси Президентининг ПФ 5924-сонли фармони —Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш а оммалаштириш чора-тадбирлари тугрисидаги. Фармони (Халк сузи 2020 йил 24-январ).
3. Узбекистон Республикаси Президентининг П^ 3031-сон карори —Жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора тадбирлари тугрисидаги (Халк сузи 3 июн 2017 йил)
4. Soliev I.R, Khaydrov B.SH, Mirzatillayev I.I, Khujamkeldiyev G.S, Ziyayev F.CH. Functional training level of runners student-athletes sprinters. // International Journal of Psychosocial Rehabilitation,Vol.24,Issue 05,2020, http://www.psychosocial.com/article/PR201878/17061/ 46-50 бетлар.
5. Солиев И. Р. Юкори малакали узок масофага югурувчи спортчи кизларни тайергарлик машгулотлари ва мусобака жараенининг киесий тахлили. //УзМУ ХАБАРЛАРИ. Тошкент. 2018 йил №1/1 2018й. 171-174 бетлар.
6. Азимов И., Собитов Ф. Спорт физиологияси. -T. 1993 йил. 89-93 бетлар.
7. Керимов Ф.А., Умаров М.Н. Спортда прогнозлаштириш ва моделлаштириш. - Т.: УзДЖТИ, 2005йил. 279 бет.
8. Олимов М.С., Солиев И.Р., Гайдаров Б.Ш. Спорт педагогик махоратини ошириш. - 2017 йил 245 бетлар
9. Озолин Н.Г. —Легкая атлетика! 1971 йил 576-600 бетлар
10. Худайбердиева, Н. А. (2021). ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОХДСИДА АЁЛЛАР УРТАСИДА ОММАВИЙ СПОРТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Fan-Sportga, (5), 39-41.
11. Turobov, X. X., & Soliyev, S. S. (2022). Zamonaviy O'zbekistonda ommaviy sportni rivojlantirishning tashkiliy asoslari. Uzluksiz ta'lim, 33-39.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
12. Джалилова, Л. А., & Джалилова, М. И. (2022). РИТУАЛ ОЛИМПИЙСКОГО ОГНЯ В УЗБЕКИСТАНЕ: ИСТОРИЯ И ТРАДИЦИИ. Uzluksiz ta'lim, 27-32.
13. Мухаммадов, М. Г. (2018). Улучшение скорости молодых игроков анализа динамики метрологических показателей. Научный альманах, (7-1), 110-112.
14. Der, A. (2021). Kontrolle der besonderen Beweglichkeit von Fußballspielern von Kinder-Jugendmannschaften anhand von Expertenschätzungen Makhsumov Islomjon Adilovich.
15. Юсупов, Н. М. (2020). УЗБЕКИСТОН МАХДЛЛАЛАРИДА БОЛАЛАР ФУТБОЛИНИНГ РИВОЖИ. Fan-Sportga, (3), 51-53.
16. Oripov, O. O. O., & Otkirov, O. Z. O. (2022). OMMAVIY SPORTNI RIVOJLANTIRISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYALARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 491-500.
17. Yo'Nalishlarini, S. I. I. R., & Otkirov, O. Z. O. (2022). SPORT INFRATUZILMASINI INNOVATSION RIVOJLANTIRISH YO 'NALISHLARINI SHAKLLANTIRISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 501-509.
18. Gulomov, N. S. O., & Raximboyeva, M. M. Q. (2022). VOLEYBOLCHILARNI GURUHLI TAKTIK HARAKATLARGA O 'RGATISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 703-712.
19. Idrisov, M. I. O. G. L., & Oripov, O. O. O. G. L. (2022). SPORT-SOG 'LOMLASHTIRISH TURIZMINI OLIY O 'QUV YURTLARI TALABALARIGA O 'QITISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYASI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 224-231.
20. Idrisov, M. I. O. G. L., & Otkirov, O. Z. O. (2022). INNOVATSION SPORT INFRATUZILMASINI YARATISH VA UNI RIVOJLANTIRISH MODELINI ISHLAB CHIQISH ALGORITMI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 721-729.
21. Умаралиева, Ф. Т. (2022). СТОЛ ТЕННИСИ БУЙИЧА МУСОБАКДЛАРНИ УТКАЗИШДА МУСОБА^А ^ОИДАЛАРИНИНГ А^АМИЯТИ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 413-418.
22. Gulomov, N. S. O. (2022). 15-16 YOSHLI VOLEYBOLCHILARDA MUSOBAQA NATIJAVIYLIGINI TA'MINLASHDA TAFAKKURNI AHAMIYATI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 475-482.
23. Холиков, Б. Х. (2022). КУРАШЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-280-285
ДАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА МАШГУЛОТ ЖАРАЁНИНИ ТЕХНОЛОГИЯСИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 513-522.
24. Исаев, И. Б. (2022). БЕЛБОГЛИ КУРАШДА МУСОБА^А ОЛДИ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 504512.
25. Эргашов, Б. Д. (2022). БЕЛБОГЛИ КУРАШДА КУЧ ТУРЛАРИ ВА КУЧ ЧИДАМКОРЛИГИНИ УЗИГА ХОС УРНИ ВА АДАМИЯТИ, УЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 494-503.
26. Алимжонов, С. И. (2021). Мактабгача ёшдаги болалар гурухларида футболнинг муаммо ва ечимлари. Fan-sportga, 46-48.
27. Шермахаммедов, A. Т. (2020). ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МАХСУС ЧИДАМЛИЛИГИНИНГ АХАМИЯТИ ВА УНИНГ 16-17 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МУСОБА^А ФАОЛИЯТИ ШАРОИТИДА НАМОЁН БУЛИШИ. Фан-спортга, 28-31.
28. Эркинов, Ш. Ш. У., Шукурова, С. С., Акрамов, Б. Н., Эрдонов, О. Л., & Пулатова, М. Д. (2021). Анализ взаимосвязи параметров состава тела с параметрами скоростных качеств у футболистов на этапе углубленной специализации. Человек. Спорт. Медицина, 21(S1), 38-44.
29. Машарипова, Р. Ю. (2022). АНАЛИЗ ФИЗИЧЕСКОЙ ПОДГОТОВЛЕННОСТИ СПЕЦИАЛЬНЫХ АТЛЕТОВ-ГИМНАСТОВ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 730-737.
30. Юсупов, Н. М. (2020). УЗБЕКИСТОН МАДАЛЛАЛАРИДА БОЛАЛАР ФУТБОЛИНИНГ РИВОЖИ. Fan-Sportga, (3), 51-53.
