CC BY
15Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
O'ZBEKISTONDA YENGIL ATLETIKA BO'YICHA YOPIQ INSHOATLARDA O'TKAZILGAN 2021-2022-YILDAGI O'ZBEKISTON CHEMPIONATI MUSOBAQALARINING TAHLILI
I.A.Yusupov. I.D.G'aniboyev, F.Ch.Ziyayev, G'.S.Xo'jamkeldiyev, F.M.Karimov,
O'zDJTSU O'qituvchilari
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada O'zbekiston Respublikasida yengil atletika sport turini 1 yil davomida sportchilar natijalarini o'zgarganligi va ishtrokchilarning taxlili xaqida qisqacha yoritib berilgan.
Kalit so'zlar: Yopiq inshoat, Musobaqa, Rekort, Musobaqa dasturi.
ABSTRACT
This article briefly describes the changes in the results of athletes and analyzes the participants in athletics in the Republic of Uzbekistan for 1 year.
Key words: Indoor (arena), competitions, record, competition program.
DOLZARBLIGI
Jahon sport amaliyotida sportchilarni tayyorlashni turli komponentlarini rivojlantirish, takomillashtirish asosida sport musobaqalariga tayyorlashga ilmiy asosda yondashilib kelinmoqda. Albatta buning zamirida ko'zlangan natijalarga erishilmoqda. Ammo yopiq inshoatlarda bo'lib o'tadigan turlarida sport natijasiga erishishda texnik tayyorgarlik muxim o'rin egallaydi. Chunki, sport natijasi sportchining texnikaviy ko'rsatkichi bilan bog'liq.
Bu esa sportchini tayyorgarligini asosiy omili xisoblanadi. Yopiq inshoatda sportchilarning ko'zlangan maqsadga erishishi uchun, texnik takomillashgan mashg'ulotlar va ularning samarasi alohida yondashuvni talab etadi.
Yengil atletika sport turlarini soni jihatidan ko'pligi va ularning ayrimlari texnik jixatdan bajarilishi oson ko'ringani bilan uning maromiga yetkazib bajarish birmuncha qiyin xisoblanadi. Shu jumladan yopiq inshoatlarda texnik xarakatlarning tashqaridan kuzatilishida insonlar uchun yengil tuyuladi lekin, startdan to marragacha bo'lgan xar bir xarakatni texnik jixatdan maromiga yetkazib bajarish uchun sportchilarga kami bilan 3-4 yil bazida esa 5-6 yillar zarur bo'ladi.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
Barchaga ma'lumki ,,Hech bir narsa mamlakatni dunyoga sportchalik tez tanita olmaydi.Shu munosabat bilan bizni mamlakatimizda ham keng ko'lamli ishlar olib borilmoqda,ya'ni aholini sog'lomlashtirishga qaratilgan ,,O'n ming qadam"kabi tadbirlar o'tkazilib kelinmoqda. Aholi salomatligi hamda o'sib kelayotgan yoshlarni sportga bo'lgan mehrini yanada rivojlantirish maqsadida Davlat raxbari tomonidan ko'plab qaror va farmonlar imzolanmoqda. Misol tariqsida (PQ 253 son,28.04,2021 y) qarori bilan ,,Sog'lom turmush tarzi"platformasi faoliyatini tashkil etish tartibi to'g'risidagi nizom va shu kabi qarorlar tasdiqlandi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev sport sohasiga har tomonlama juda katta e'tibor qaratmoqda.
Yoshlar o'rtasida sport soxasini rivojlantirish va shug'ullanish uchun barcha shart sharoitlar yaratib berilmoqda, albatta bu imkoniyatdan yoshlar unumli foydalanib kelmoqda. Sportchilarni rag'batlantirish hamda natijalarini yanada yaxshilash uchun turli musobaqalar o'tkazib kelinmoqda. Biz misol tariqasida O'zbekistonda yopiq inshoatlarida o'tkaziladigan musobaqalarni aytib o'tishimiz mumkin.
Biz 2021-2022-yillarda yopiq inshoatdagi musobaqalarini natijalari asosida tahlil qildik. Ushbu yil ham 26-27.02.2022-yil O'zbekiston Respuplikasi sportni rivojlantirish vazirligi O'zbekiston Yengil atletika federatsiyasi yopiq inshoatda yengil atletika bo'yicha erkaklar va ayollar o'rtasida O'zbekiston chempionatini o'tkazildi. Ushbu musobaqani tahlil qilish maqsadida ayrim turlaridagi baxslarni kuzatdik. Bu musobaqa sportchilar o'rtasida bahsga boy bo'ldi deb aytsam xato bo'lmaydi. Musobaqada umumiy 286 nafar sportchilar ishtirok etdi.Shulardan 184 nafari erkak,102 nafari ayol sportchilarni tashkil etadi.
MUSOBAQANING DASTURIQUYIDA GICHA:
1 60 m ayollar 15 Uch hatlab sakrash ayollar
2 60 m erkaklar 16 Uch hatlab sakrash erkaklarda
3 400 m ayollar 17 Balandlikka sakrash ayollar
4 400 m erkaklar 18 Balandlikka sakrash erkaklar
5 800 m ayollar 19 Langar cho'p bilan sakrash ayollar
6 800 m erkaklar 20 Langar cho'p bilan sakrash erkaklar
7 1500 m ayollar 21 Yadro itqitish ayollar
8 1500 m erkaklar 22 Yadro itqitish erkaklar
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
9 3000 m ayolla 23 5 kurash ayollar
10 300 m erkaklar 24 7 kurash erkaklar
11 60 m g„/o yugurish ayollar 25 4x400 m estafeta yugurish ayollar
12 60 m g„/o yugurish erkaklar 26 4x400 m MIX estafetali
13 Uzunlikka sakrash ayollar 27 4x400 m estafeta yugurish o'smirlar
14 Uzunlikka sakrash erkaklar 28
Bu yilgi musobaqani o'tgan yillardagi bo'lib o'tgan musobaqalar bilan solishtiradigan bo'lsak juda katta farqni ko'rishimiz mumkin bo'ladi.
Albatta bu farqlardan biz faqatgina sportchilarimizning natijalarini qisman o'sayotganligini ko'rishimiz mumkin.
Misol tariqasida oladigan bo'lsak o'rta masofaga yuguruvchilarimizning natijalarida o'zgarishlarni ko'rishimiz mumkin. 2021-yil erkaklar o'rtasida 800m masofaga yugurish bahslarida eng yaxshi natija Avaz Raxmatov 2:02,60 bo'lgan bo'lsa 2022-yilda esa eng yaxshi natija Mirsaid Buxorov tomonidan 1:55,75 ga yangilandi.Albatta bu natijalar pandimiyadan keying holat. Pandimiya ham sportchilarimizga o'z ta'sirini ko'rsatmay qolmadi. Endi qizlarimizga keladigan bo'lsak, qizlarimizda ham natijalari o'zgargan 2021-yil qizlar o'rtasida 800 m masofaga yugurish bahslarida eng yaxshi natija Kamila Mirsalieva tomonidan 2:34,11 natijasi eng yaxshi deb olingan. 2022-yil hisobidan oladigan bo'lsak bu yilgi eng yaxshi natija Saboxat Salimjonova tomonidan 2:15,73 natija qayd etildi. Sportchilarimizning birgina o'rta masofa turidagi natijalarni oladigan bo'lsak ko'zga ko'rinarli o'zgarishlar bo'lgan ,bu o'zgarishlar albatta sportchilar orasida do'stona raqobatni kelib chiqishga sabab bo'ladi .Albatta raqobat bor joyda o'sish bo'ladi, biz sportchilarimizdan faqat yaxshi natijalar kutib qolamiz. Bu natijalarni o'sishi bilan bir qatorda 2022-yil hisobidan yangi rekordlar qayt etildi. Bu rekordlar 4x400mga Mix estafeta yugurish va O'zbekistonda yengil atletikani oqsayotgan turlaridan biri ,,langar cho'p'' bilan balandlikka sakrash turlaridan natijalar o'zgarib rekordlar yangilanmoqda. 4x400m mix estafeta 2021-yil musobaqasida 1-o'rinni Buxoro viloyatidan Rajabova Malika, Bakieva Fotima, Raxmatillaev Raxmatillo, Nuriddinov Abduxoliq 3:48,53 natija bilan egallagan. 2022-yilgi musobaqaga qaraydigan bo'lsak bu natijalarni solishtirganimizda ancha katta farqni ko'rdik.
3:42,43 natija bilan Toshkent viloyati sportchilari Asal Akbaraliyeva ,Irina Levina, Shota Shalikashvili, Avazbek Raxmatovlar 1-o'rinni egalladi va rekortni yangilashdi. 2021-yil va 2022-yil 4x400 mix estafeta musobaqalarini tahlil qiladigan
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
bo'lsak natijalarda ko'rinib turibdiki 2021-yilda qayd etilgan 3:48,53 natija 2022-yilgi musobaqadagi 3-o'rinni natijasiga to'g'ri kelmoqda.Bu albatta sportchilarimiz yil sayin malakalari oshib boryotganini ko'rsatdi. Qizig'i shundaki bu yil "langar cho'p" bilan sakrash turida ham juda qizg'in baxslar bilan rekord o'rnatildi. Bu rekordchi juda yosh sportchimiz Samarqand viloyatidan Jasmina Mansurova ketma-ket uchta 3,40sm, 3,45sm, 3,50sm natijalar bilan rekordlarni o'rnatdi va 1-o'rin soxibasiga aylandi. Erkaklar o'rtasida Toshkent viloyatidan Po'latov Xait Ali 3,70sm natija qayt etdi. Ko'rinib turibdiki yengil atletikaning ,,langar cho'p „'bilan sakrash turidan o'g'il bolalar o'rtasidagi bahslarning natijalari juda past. Natijalarni yaxshilash uchun respuplikamizda yosh murabbiylarni malakasini oshirish bo'yicha ishlar olib borilishi zarur.
XULOSA
2021-yilda bo'lib o'tgan yopiq inshoatlardagi natijalarni taxlil qilib ko'rganimizda 2022-yilgi yopiq inshoatdagi musobaqada sportchilardagi natijalarni o'sganini kuzatdik, albatta sportchilargaham pandimiyaning ta'siri o'z kuchini ko'rsatmay qolmagan, lekin sportchilar o'zlarini metin irodasi va qatiyatliligi bilan shaxsiy natijalarini yangilab kelmoqda.
REFERENCES
1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 мартдаги ПФ-5368-сонли фармони —Жисмоний тарбия ва спорт сохасида давлат бошкаруви тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисидаги Фармони. (Халк Сузи. 2018 йил 5- март.)
2. Узбекистон Республикаси Президентининг ПФ 5924-сонли фармони —Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари тугрисидаИги. Фармони (Халк сузи 2020 йил 24-январ).
3. Узбекистон Республикаси Президентининг П^ 3031-сон карори —Жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора тадбирлари тугрисидаги (Халк сузи 3 июн 2017 йил)
4. Солиев, И. Р., Хайдаров, Б., Мирзатиллаев, И., & Хужамкелдиев F, З. Ф. (2020). Functional training level of runners student-athletes sprinters. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(05).
5. Солиев, И. Р. (2018). Юкори малакали узок масофага югурувчи спортчи
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
кизларни тайёргарлик машгулотлари ва мусобака жараёнининг киёсий тахлили. УзМУ ХАБАРЛАРИ. Тошкент, 171-174.
6. Азимов И., Собитов Ф. Спорт физиологияси. -T. 1993 йил. 89-93 бетлар.
7. Керимов, Ф. А., & Умаров, М. Н. (2005). Спортда прогнозлаштириш ва моделлаштириш. Дарслик. Тошкент.
8. Олимов М.С., Солиев И.Р., Хдйдаров Б.Ш. Спорт педагогик махоратини ошириш. - 2017 йил 245 бетлар
9. Озолин Н.Г. —Легкая атлетика! 1971 йил 576-600 бетлар
10. Худайбердиева, Н. А. (2021). ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОХДСИДА АЁЛЛАР УРТАСИДА ОММАВИЙ СПОРТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Fan-Sportga, (5), 39-41.
11. Turobov, X. X., & Soliyev, S. S. (2022). Zamonaviy O'zbekistonda ommaviy sportni rivojlantirishning tashkiliy asoslari. Uzluksiz ta'lim, 33-39.
12. Джалилова, Л. А., & Джалилова, М. И. (2022). РИТУАЛ ОЛИМПИЙСКОГО ОГНЯ В УЗБЕКИСТАНЕ: ИСТОРИЯ И ТРАДИЦИИ. Uzluksiz ta'lim, 27-32.
13. Мухаммадов, М. Г. (2018). Улучшение скорости молодых игроков анализа динамики метрологических показателей. Научный альманах, (7-1), 110-112.
14. Der, A. (2021). Kontrolle der besonderen Beweglichkeit von Fußballspielern von Kinder-Jugendmannschaften anhand von Expertenschätzungen Makhsumov Islomjon Adilovich.
15. Юсупов, Н. М. (2020). УЗБЕКИСТОН МАХДЯЛАЛАРИДА БОЛАЛАР ФУТБОЛИНИНГ РИВОЖИ. Fan-Sportga, (3), 51-53.
16. Oripov, O. O. O., & Otkirov, O. Z. O. (2022). OMMAVIY SPORTNI RIVOJLANTIRISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYALARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 491-500.
17. Yo'Nalishlarini, S. I. I. R., & Otkirov, O. Z. O. (2022). SPORT INFRATUZILMASINI INNOVATSION RIVOJLANTIRISH YO „NALISHLARINI SHAKLLANTIRISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 501-509.
18. Gulomov, N. S. O., & Raximboyeva, M. M. Q. (2022). VOLEYBOLCHILARNI GURUHLI TAKTIK HARAKATLARGA O „RGATISH. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 703-712.
19. Idrisov, M. I. O. G. L., & Oripov, O. O. O. G. L. (2022). SPORT-SOG „LOMLASHTIRISH TURIZMINI OLIY O „QUV YURTLARI TALABALARIGA O „QITISHNING INNOVATSION TEXNOLOGIYASI. Central Asian Research
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 224-231.
20. Idrisov, M. I. O. G. L., & Otkirov, O. Z. O. (2022). INNOVATSION SPORT INFRATUZILMASINI YARATISH VA UNI RIVOJLANTIRISH MODELINI ISHLAB CHIQISH ALGORITMI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 721-729.
21. Умаралиева, Ф. Т. (2022). СТОЛ ТЕННИСИ БУЙИЧА МУСОБА^АЛАРНИ УТКАЗИШДА МУСОБА^А ^ОИДАЛАРИНИНГ АХАМИЯТИ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 413-418.
22. Gulomov, N. S. O. (2022). 15-16 YOSHLI VOLEYBOLCHILARDA MUSOBAQA NATIJAVIYLIGINI TA'MINLASHDA TAFAKKURNI AHAMIYATI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(4), 475-482.
23. Холиков, Б. Х. (2022). КУРАШЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ХАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА МАШFУЛОТ ЖАРАЁНИНИ ТЕХНОЛОГИЯСИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 513-522.
24. Исаев, И. Б. (2022). БЕЛБОFЛИ КУРАШДА МУСОБА^А ОЛДИ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ОПТИМАЛЛАШТИРИШ ВА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 504512.
25. Эргашов, Б. Д. (2022). БЕЛБОFЛИ КУРАШДА КУЧ ТУРЛАРИ ВА КУЧ ЧИДАМКОРЛИГИНИ УЗИГА ХОС УРНИ ВА АХАМИЯТИ, УЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ. Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(6), 494-503.
26. Алимжонов, С. И. (2021). Мактабгача ёшдаги болалар гурухларида футболнинг муаммо ва ечимлари. Fan-sportga, 46-48.
27. Шермахаммедов, A. Т. (2020). ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МАХСУС ЧИДАМЛИЛИГИНИНГ АХАМИЯТИ ВА УНИНГ 16-17 ЁШЛИ ФУТБОЛЧИЛАРНИНГ МУСОБА^А ФАОЛИЯТИ ШАРОИТИДА НАМОЁН БУЛИШИ. Фан-спортга, 28-31.
28. Эркинов, Ш. Ш. У., Шукурова, С. С., Акрамов, Б. Н., Эрдонов, О. Л., & Пулатова, М. Д. (2021). Анализ взаимосвязи параметров состава тела с параметрами скоростных качеств у футболистов на этапе углубленной специализации. Человек. Спорт. Медицина, 21(S1), 38-44.
29. Машарипова, Р. Ю. (2022). АНАЛИЗ ФИЗИЧЕСКОЙ
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-294-300
nOArOTOB.EHHOCTH CnEUHA.bHbIX AT.ETOB-rHMHACTOB. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(5), 730-737. 30. rocynoB, H. M. (2020). Y3BEKHCTOH MAXA..A.APH^A EO.A.AP OYTBO.HHHHr PHBO^H. Fan-Sportga, (3), 51-53.
