Научная статья на тему '3-7 ЁШЛИ ЎҒИЛ БОЛАЛАРНИ СПОРТ СОҒЛОМЛАШТИРИШ ГУРУХИДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

3-7 ЁШЛИ ЎҒИЛ БОЛАЛАРНИ СПОРТ СОҒЛОМЛАШТИРИШ ГУРУХИДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
77
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КЎНИКМА / МАЛАКА / ИНДИВИДУАЛ / РИВОЖЛАНТИРИШ / ДАСТУР / ФАОЛИЯТ / ДИФФЕРЕНЦИАЛЛАНГАН ЁНДОШУВ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Абдуллаев Б.Б.

Ушбу мақолада муаллиф 3-7 ёшли ўғил болалар жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш дастурини тажрибада асослаган ва спорт гимнастикаси билан шуғулланаётган 3-7 ёшли ўғил болалар тайёргарлигининг спорт-соғломлаштириш босқичининг тренировка машғулотининг мазмуни амалга оширилди ва асосланди.В данной статье автор экспериментально обосновал спортивно-оздоровительный этап тренировки мальчиков 3-7 лет и экспериментально обосновал разработанные комплексы упражнений повышения физической подготовленности мальчиков 3-7 лет.In this article, the author has experimentally substantiated the sports-gymnastics of 3-7 year old boys training. At the same time, the author conducted control tests on 3 age groups and developed the readiness of boys aged 3-7 years based on the results of the study.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «3-7 ЁШЛИ ЎҒИЛ БОЛАЛАРНИ СПОРТ СОҒЛОМЛАШТИРИШ ГУРУХИДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

Детско-юношеский спорт

У^итувчи

Б.Б. АБДУЛЛАЕВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчи^ шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

info@jtsu.uz

37 ЁШЛИ УГИЛ БОЛАЛАРНИ СПОРТ СОГЛОМЛАШТИРИШ ГУРУЩДА ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Аннотация

Annotation

В данной статье автор экспериментально обосновал спортивно-оздоровительный этап тренировки мальчиков 3-7 лет и экспериментально обосновал разработанные комплексы упражнений повышения физической подготовленности мальчиков 3-7 лет.

Ключевые слова: умение, навыки, гимнастика, индивидуальность, развитие, программа, деятельность, дифференцированный подход.

Ушбу маколада муаллиф 3-7 ёшли угил болалар жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш дастурини тажрибада асослаган ва спорт гимнастикаси билан шутулланаётган 3-7 ёшли угил болалар тайёргарлигининг спорт-согломлаштириш боскичининг тренировка машгулотининг мазмуни амалга оширилди ва асосланди.

Калит сузлар: куникма, малака,гимнастика, индивидуал, ривожлантириш, дастур, фаолият, дифференциалланган ёндошув.

In this article, the author has experimentally substantiated the sports-gymnastics of 3-7 year old boys training. At the same time, the author conducted control tests on 3 age groups and developed the readiness of boys aged 3-7 years based on the results of the study.

Key words: skill, gymnastics, individual, development, program, activity, differentiated approach.

CM CM О CM CM

to та t

0 ci w

1

с to

Долзарблиги. Ишлаб чикилган спорт-соглом-лаштириш боскичи мазмуни болаларни асосий спорт гимнастикаси билан таништириш, истеъ-додли болаларни спорт гимнастикаси буйича спорт тайёргарлик дастури босикчларини уз-лаштиришга танлаш ва тайёрлаш хамда гимнастика билан шугулланиш, угил болаларнинг индивидуал имкониятлари, согликни мустахкам-лаш, мотивацияни шакллантириш, хамда психоло-гик-жисмоний ривожланишни такомиллаштириш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири булиб хисобланади.

Болаларда спорт машгулотларига, яъни спорт билан шугулланишга булган кизикишни бутун хаётлари давомида ривожлантиришдир. Болалар хаётлари давомида кейинчалик хам спорт билан шугулланадими, яхши жисмоний формада коладиларми, ижобий ижтимоий ва эмоционал ривожланишга эга буладиларми, ахолкий ка-дриятлар ва иродавий сифатларни узлашти-ришларида албатта спорт мухим рол уйнайди [1;2;3;4]. Бунга эришиш учун мураббийлар болаликнинг маълум даврларидаги узига хос ривожланиш хусусиятлари тугрисида билимлар-га эга булишлари керак. Ёшлар мураббийлари болалар учун хох у профессионал булсин, хох хаваскорлик булсин келажакка спорт йулагини курсатишлари лозим. [5;6;7].

Тадкикот максади. Спорт-согломлаштириш

боскичида 3-7 ёшли угил болаларни жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш.

Тадкикот вазифалари. Угил болаларни даст-лабки жисмоний тайёргарлигини аниклаш ва махсус йуналтирилган машклар мажмуасини ишлаб чикиш;

- тренировка машгулотида кулланилган машклар мажмуасини тадкикот оркали асослаб бериш.

Тадкикот объекти: спорт гимнастикаси спорт-согломлаштириш боскичида 3-7 ёшли угил болаларнинг тайёргарлик жараёни.

Тадкикот услублари. Илмий-услубий адабиёт-лар тахлили, педагогик кузатув, педагогик тесташ, эксперт бахолаш.

Эксперт бахолаш услуби илмий тадкикотларда иштирок этаётган 3-7 ёшли угил болаларнинг техник тайёргарлик даражасини аниклаш максадида кулланилди. Назорат машкларини бажарилиши махсус ишлаб чикилган шакла буйича ташкил этилган синовлар жараёнида спорт гимнастикаси буйича биринчи тоифали ваколатли хакамлар томонидан бахоланди. Уч кишидан иборат экспертлар бригада-си томонидан акробатиканинг техник элементлари, параллел кушпояга осилишда машклар ва таянишда машкларни бажарилиш сифати бахоланди. Спорт гимнастикаси билан шугулланувчи 3-7 ёшли угил болаларнинг спорт-согломлаштириш боскичи маз-мунини узлаштирилиш самарадорлигини текиши-риш учун назорат ва тажриба гурухларида "Спорт

78

www.fansports.uz

№2-2022

Детско-юношеский спорт

гимнастикаси" спорт турлари буйича спорт тайёр-гарлигининг Намунавий дастурига мувофик техник тайёргарлик буйича назорат меъёрлари кулланилди.

Дар бир машк гиламда каби, снарядда хам бел-гиланган тана холатини курсатиш билан 2 марта бажарилди. Меъёр учун умумий бахо 5 балдан куйилди, энг яхши уриниш кайд этилди.

Техник хато учун чегирмалар куйидагича амалга оширилди:

- 0,1 балл - тиззаларни кичик букилиши, тулик тортилмаган оёк учлари, кулларни букилиши;

- 0,3 балл - белгиланган холатни 3 сониядан кам ушлаб туриш, нотугри комат, куллар ва оёкларни кучли букиш, оёк учларида тортилиш йук;

- 0,5 балл - куллар ва оёкларни купол букиш, белгиланган холатни утказиб юбориш;

- 1 балл - кулаш ёки белгиланган холатни бажара олмаслик.

Эксперт бахолаш натижалари махсус баённомага киритилди ва математик кайта ишланди, тахлил килинда умумлаштирилди.

Спорт гимнастикасида 3-7 ёшли угил болалар тайёргарлигининг спорт-согломлаштирувчи боскич мазмуни самарадорлигини тажрибаларда текшириш жараёни Тошкент шахар Гимнастика маркази база-сида 1 август 2019 йилдан 23 декабрь 2019 йилгача 5 ой мобайнида утказилди. Тажрибада 45 та угил болалар иштирок этди:

Спорт гимнастикаси билан шугулланаётган 3-7 ёшли угил болалар тайёргарлигининг спорт-соглом-лаштириш боскичининг ишлаб чикилган мазмуни амалга оширилди. Вазифаларини амалга ошириш жараёнида: тайёргарликнинг спорт-согломлашти-риш боскичи мазмунини назарий-педагогик та-мойиллари шакллантирилди; тайёргарликнинг спорт-согломлаштириш боскичи тузилмаси ва маз-муни аникланди; шакллантирувчи педагогик тажри-ба ташкил этилди ва утказилди; таклиф килинган тайёргарликнинг спорт-согломлаштириш боскичи мазмуни самарадорлигини аниклаш максадида та-жрибагача ва тажрибадан кейин 3-7 ёшли назорат ва тажриба гурухи угил болаларининг тайёргарлик курсаткичлари тахлил килинди.

Тадкикот натижалари ва унинг мухокамаси. Дар бир 3-4, 5-6, 6-7, ёш гурухида угил болалар жисмоний кобилиятларини дастлабки даражасини бахолаш; назо-рат ва тажриба гурухларини шакллантириш.

Машгулотларни бошлашдан олдин алохида-а-лохида хар бир ёш гурухларида угил болалар жисмоний тайёргарлигининг дастлабки даражасини аниклаш буйича тест утказилди (1-жадвал).

1-жадвал

Тажриба бошида гурухларнинг меъёрий курсаткичлари

\ Тестлар Гурухлар \ Полда таяниб ётишда кулларни букиб ёзиш (сони) Гимнастика деворида осилишдан бурчак хосил килиш (сони) 2х10 м.га мокисимон югуриш (сония) Жойдан узунликка сакраш (см) Эгилувчанлик: шпагат, куприк (балларда), 3 балдан

2017-йилда тугалганлар

ТГ, п=15 5,5±0,45 3,2±0,34 17,1±0,58 31,1±5,7 1,5±0,3

НГ, п=15 6,1±0,53 2,8±0,51 18,0±0,26 30,4±8,0 1,5±0,3

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

2016-йилда тугалганлар

ТГ,п=15 8,5±0,35 5,1±0,24 15,3±0,28 46,1±2,7 1,3±0,3

НГ, п=15 9,1±0,55 5,8±0,31 14,5±0,21 45,4±4,0 1,3±0,4

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

2015-йилда тугалганлар

ТГ,п=15 16,5±0,45 7,1±0,28 12,5±0,18 56,1±6,7 1,1±0,3

НГ, п=15 17,1±0,35 6,8±0,37 11,5±0,25 54,7±8,0 1,1±0,4

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

1-жадвалда куриниб турганидек, тажрибагача гурухлардаги жисмоний тайёргарликнинг дастлаб-ки даражаси хеч кандай шубха уйготмайди, чунки куйидаги микдорий курсаткичлар буйича ахамиятли фаркланиш мавжуд эмас.

Ишимизнинг кенги боскичида жисмоний тайёргарлик машклар мажмуаси шугулланувчиларни тайёргарлигини инобатга олиб машклар мажмуаси кул мушакларига, корин, бел ва оёк мушакларини ривожлантиришга йуналтирилган. Жисмоний си-фатларни ривожлантиришда болаларни физиологик ривожланиш хусусиятларини инобатга олиб меъёри ишлаб чикилган ва тренировка машгулотида тайёр-лов, асосий ва якуний кисмда кулланилган.

Тажрибадан кейинги боскичида кулланилган машкларни самарадорлигини аниклаш учун назорат олиб борилди, гурухларнинг жисмоний тайёргарлик меъёрий курсаткичлари куйидаги 2- жадвалда ифо-даланган.

2-жадвал

Тажрибадан кейин гурухларнинг жисмоний тайёргарлик меъ-ёрий курсаткичлари

Тестлар Гурухлар Полда таяниб ётишда кул-ларни букиб ёзиш (сони) Гимнастика деворида осилишда тугри оёкларни тугри бурчакка кутариш (сони) 2х10 м.га мокисимон югуриш (сония) Жойдан узунликка сакраш (см) Эгилувчанлик: шпагат, куприк (балларда), 3 балдан

2017-йилда тугалганлар

ТГ,п=15 10,5±2 8,3±3 11,3±0,48 43,1±1,5 0,3±0,1

НГ, п=15 8,5±5 7,3±2 14,0±0,66 40,7±6,0 0,5±0,3

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

2016-йилда тугалганлар

ТГ,п=15 13,3±1 10,3±2 10,3±0,22 56,6±4,4 0,3±0,3

НГ, п=15 12,3±2 9,3±1 13,1±0,71 55,7±3,1 0,8±0,1

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

2015-йилда тугалганлар

ТГ,п=15 24,5±4 15,3±2 10,1±0,8 66,7±5,1 0,1±0,3

НГ, п=15 21,3±0,35 12,3±3 10,7±0,45 64,4±4,0 0,5±0,4

Р >0,05 >0,05 >0,05 >0,05 >0,05

СМ

см о см

го га

0 а ю

1

с го

№2-2022

www.fansports.uz

79

Юкоридаги 2- жадвалда 5 та жисмоний тайёргар-лик курсаткичлари ифодаланган. Ушбу курсаткичлар: полда таяниб ётишда кулларни букиш ва ёзиш, гимнастика деворида осилишда тугри оёкларни тугри бурчакка кутариш, 2х10 метрга мокисимон югуриш, жойдан узунликка сакраш, эгилувчанлик: мейёр-ларининг киёсий тахлил этадиган булсак тажриба гурухининг курсаткичлари назорат гурухиникига нисбатан ишончлилик даражаси юкори эканлигини куришимиз мумкин.

Хулоса. Спорт гимнастикасида спорт-соглом-лаштириш боскичида 3-7 ёшли угил болалар тайёр-гарлик жараёни жисмоний кобилиятлар ва харакат тайёргарлигини хар томонлама ривожлантиришга имкон берувчи машгулот мажмуалари ва воситалари-дан фойдаланишни назарда тутади. Машгулот бошида диккатга уйинлар, машгулотнинг асосий кисмида харакатли уйинлар, гимнастика купкураши турларида осилишда машклар, таянишда машклар, акробатика машклари, жисмоний кобилиятларни ривожлантириш

Детско-юношеский спорт

учун машклар спорт-согломлаштириш боскичининг асосий воситалари хисобланади.

Спорт гимнастикасида спорт-согломлаштириш боскичида 3-7 ёшли угил болаларнинг тайёргарлик самарадорлиги, жараённи тартибли ташкил этиш ва машгулот юкламаларини меъёрлаштириш билан таъминланиши керак:

Адабиётлар:

1. Гавердовский Ю.К. Тим спортивной гимнастики. Учебник., в 2 Т. - М.: Советский спорт, 2014. 69 с.

2. Петров А.В. Спортивно-оздоровительная программа "Маугли". Спортивной- гимнастический клуб "Спортинтерцентр", Ногинск, 2018.

3. Сучилин Н.Г. Гимнастика: теория и практика: методическое приложение к журналу "Гимнастика" / авт.-сост. Н.Г. Сучилин, Федерация спортивной гимнастики России, - Вып. 2. - М.: Советский спорт, 2011. Ст-5.

4. Davidson P. L. Impact modeling of gymnastic back-handsprings and dive-rolls in children / P.L. Davidson, B. Mahar, D.J. Chalmers // Journal of Applied Biomechanics. - 2005. 128 p.

5. Эшатев А.К Специалънодвигателъная подготовла гимнастов на началъном этапеподготовли. Мураллим ^эм узликриз билимлендириу Нолис 2020

6. Эшатев А.К. Гимнастика назаряси ва услубияти. Тошлент. 2020-йил 312 б.

7. Умаров М.Н, Эштаев А.К, Иштаев Д.Р, Хасанова Г.М, Гимнастика яаккакураш кординацион циклик спорт турлари. Тошлент. 2018- йил 552 б.

www.fansports.uz №2-2022

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.