CC BY
12
ВЕСТНИК КАЗНМУ #4-2020
УДК 616.1
!Джаппаркулова А.Б., 2Айтымбетова Н.А., !Туктибаева С.А.
Щожа Ахмет Ясауи атындагы Халыцаралыц цазац-туржуниверситет1 2Ощтустк Цазацстан медицина Академиясы
2015-2019 ЖЫЛДАРЫ АЛМАТЫ ЦАЛАСЫНДА ЦАН АЙНАЛЫМЫ ЖYЙЕСШЩ АУРУЛАРЫНЫН, АУРУШАНДЫГЫ МЕН 6Л1М К6РСЕТК1ШТЕР1Н ТАЛДАУ
Тушн: Цазацстан Республикасында цан айналымы жуйестщ аурулары халыц елШнщ жалпы курылымында бiрiншi орын алады, сондыцтан цан айналымы жуйесшщ ауруларымен курес Цазацстан Республикасыныц Денсаулыц сацтау министрлт мен Yкiметi ушт басым багыт болып табылады.
Мацсаты. Алматы цаласында цан айналымы жуйей ауруларыныц алдын алу бойынша к-шаралардыщ медициналыц-элеуметтж тшмдштн багалау.
MiHdemi: Цазацстан Республикасында ЦЖА-дан сырцаттанушылыц пен елiм-жiтiмдi азайту жентдегiмемлекеттк багдарламалар шещбертде жyргiзiлген негiзгi k-шараларды айцындау жэне Алматы цаласы бойынша 2015-2019 жылдары ЦЖА жэне инсульттан сырцаттанушылыц пен елiм-жтiмдi аныцтау.
Зерттеу материалдары мен эдьстерь. Жумыста "Ещбек, элеуметтж цоргау жэне кеш^цон комитеттщ Алматы цаласы бойынша департаментшщ" деректерi пайдаланылды.
Нэтижелерь ЦР ДСМ жyргiзген 2015-2019 жылдардагы ЦЖА-дан сыркаттанушъlлык жэне елiм-жiтiм керсеткштерш статистикалыц талдау нэтижелерi бойынша ЦЖА-дан елiм-жiтiмнЩ 2015 жылгы мыщ адамга шаццанда 159,01 жагдайдан 2019 жылы 187,22 жагдайга дейт айтарлыцтай есуi байцалады
Цорытынды. Тэуекел тобын аныцтау жэне ЦЖА симптомдарыныщ алгашцы кертiстерi кезтде диспансерлж есепке цою мацсатында халыцты ерте диагностикалау саласындагы МСАК жумысын жетiлдiру осы керсеткштердщ ыцтимал темендеун бередь
ТушндЬ свздер: цан айналымы жуйестщ аурулары, инсульт, елiм.
бзектыт. Кептеген экономикалык дамыган елдерде, соныц шшде Казакстанда сыркаттанушылык пен елiм-жтмге ;ос;ан улеа бойынша бiрiншi орынды иелене отырып, ;ан айналымы жуйесшщ аурулары (КЖА) элемдж когамды; денсаулык сактаудыц мацызды проблемасы болып табылады. Жыл сайын 35 мыцга жуык адам ен, кеп таралган КЖА, инфаркт, инсульт, Жедел коронарлык синдромнан кайтыс болады. 2013 жылы ДД¥ басшылыгымен барлык муше мемлекеттер (194 ел) "2013-2020 жылдарга арналган ИЕА профилактикасы жэне оларга карсы курес женшдеп жаhандык ю-кимыл жоспарын"коса алганда, алдын алуга болатын ИЕА ауыртпалыгын темендету ушш жаhандык тетiктерге катысты келiсiмге ;ол жеткiздi. Бул жоспар 9 ержт жаhандык максаттар аркылы 2025 жылга карай теменгi децгейден мерзiмiнен бурын кайтыс болу жагдайларын 25% - га азайтуга багытталган. Осы жаhандык максаттардыц 2-i тiкелей журек-кан тамырлары ауруларыныц (ЖКА) алдын алуга жэне олармен куресуге багытталган. Б¥¥ Бас Ассамблеясы 2018 жылы елдердщ 2025 жылга карай ерiктi жаhандык максаттарга кол жеткiзудегi прогрестi карау ушш теменп децгей бойынша Yшiншi жогары децгейдеп кецес еткiзедi. Таралуы мен елiм-жiтiмi бойынша ЖYрек-кантамыр аурулары (ЖКА) Еуразия курлыгы елдершщ, сондай-ак элемнщ баска да континенттершщ арасында озык орындарда. Мысалы, соцгы ширек гасырда жэне казiргi уакытка дейiн КЖА Казакстан халкыныц MYгедектiгi мен елiм - жтмшщ себептерi арасында бiрiншi орынды,
сыркаттанушыльщтыц арасында-екiншi орынды алады, бул кардиологиялык жэне кардиохирургиялык кызметп, профилактикалык медицина кагидаттары мен ЖYЙесiн жетiлдiру бойынша тиiмдi шараларды кiдiрiссiз кабылдауды кажет етедi [1,2,3].
Мацсаты: Алматы каласында кан айналымы ЖYЙесi ауруларыныц алдын алу бойынша ю-шаралардыц медициналык-элеуметтiк тиiмдiлiгiн багалау. Мшдеттер^
> Казакстан Республикасында КЖА-дан сыркаттанушылык пен елiм-жiтiмдi азайту женiндегi мемлекеттж багдарламалар шецбершде ЖYргiзiлген негiзгi ю-шараларды айкындау.
> Алматы каласы бойынша 2015-2019 жылдары КЖА жэне инсульттан сыркаттанушылык пен елiм-жiтiмдi аныктау.
Зерттеу материалдары мен эд^ерь Жумыста "Ецбек, элеуметтж коргау жэне кешi-кон комитетшщ Алматы каласы бойынша департаментшщ" деректерi пайдаланылды.
Нэтижелер жэне оларды талцылау. Казакстан Республикасы бойынша жалпы сыркаттанушылык арасында Алматы каласы барлык аурулар бойынша жогары керсеткiштерге ие калалардыц бiрi. Аурулар арасында кан айналымы ЖYЙесшiн, аурулары ерекше орын алады. КЖА-мен бастапкы сыркаттанушылык керсеткiштерi орташа республикалык децгейден элдекайда жогары Костанай (5050,48), Шыгыс Казакстан (4751,88), СолтYстiк Казакстан (3643,70), Кызылорда (3597,40), Акмола (3472,72) облыстарында жэне Алматы каласында (5016,05), Шымкент (3816,82) жэне Нур-султан (3456,36) байкалады. КЖА-дан халыктыц елiм-жiтiм керсеткiшi орташа республикалык елiм-жiтiм децгешнен Батыс Казакстан облысында 21,36% - га (243,88), Костанай облысында 8,90% - га (184,32), Кызылорда облысында 8,77% - га (120,35), Мацгыстау облысында 1,98% - га (60,40) жэне Алматы каласында(200,27) 16,80% - га айтарлыктай асып TYстi [4].
Казакстан Республикасында 2011 жылгы №416 буйрык бойынша кан айналымы ЖYЙесi аурулары бойынша
халы;тын, eлiм-жiтiмiне мониторинг ЖYргiзiледi. Осыган байланысты ;ан айналымы ЖYЙесi ауруларынан ;айтыс болгандардын, порталы енгiзiлдi. Катерлi южтер, жара;аттану жэне КЖА сия;ты eлiм себептершщ негiзгi сыныптары бойынша КР хал;ынын, eлiм-жiтiм кeрcеткiштерiнiн, арасында КЖА сыныбы жетекшi болып табылады. Олардын, арасында eлiмнiн, ce6e6i ретiнде ЖYректiн, ишемиялы; ауруы мен инсульт ерекшеленедь
Алматы ;аласынын, Статистика агентлпнщ деректерi бойынша 2019 жылы ;ан айналымы ЖYЙеci ауруларынан ;айтыс болгандардын, саны 2018 жылдын, сэйкес кезенДмен салыстырганда 1,55% - га тeмендегенiн гарсетедь
КР ДСМ ЖYргiзген 2015-2019 жылдардагы КЖА-дан сыр;аттанушылы; жэне eлiм-жiтiм кeрcеткiштерiн статистикалы; талдау нэтижелерi бойынша КЖА-дан eлiм-жiтiмнiн, 2015 жылгы мын, адамга шакданда 159,01 жагдайдан 2019 жылы 187,22 жагдайга дейiн айтарлы;тай ecуi бай;алады [5].
Тужырымдар. Бiздiн, зерттеу1м1здщ нэтижеciнде тэуекел тобын аны;тау жэне КЖА симптомдарынын, алгаш;ы кeрiнicтерi кезшде диcпанcерлiк есепке ;ою ма;сатында халы;ты ерте диагностикалау
саласындагы МСАК жумысын жетiлдiру осы гарсетюштердщ ы;тимал тeмендеуiн бередi деп ;орытынды жасауга болады.
ЭДЕБИЕТТЕР
1 "КР 2020 жылга дейiнгi Стратегиялы; даму жоспары туралы" КР Президентшщ 01.02.2010 ж. № 922 Жарлыгы бойынша Казахстан Республикасынын, Денсаулы; са;тау ЖYЙеciн дамытудын, 2016-2020 жылдарга арналган "Денсаулык;"мемлекеттж багдарламасы. https://kaznmu.kz/rus/ wp-content/uploads/2016/03/densaulyk_2016-2020_0.pdf 5
2 "КР хал;ынын, денсаулыгы жэне денсаулы; са;тау уйымынын, 2015-2019 жылдарга арналган ;ызметГ'статистикалык; жинагы.
3 Конысбаева К.К., Хабиева Т.Х., Утеулиев Е.С., Мырзагулова А.О., Текебаева Л.А., Байгунов М.А., Атарбаева В.Ш., Сактапов А.К., Искакова Н.Н. Распространенность болезней системы кровообращения по г. Алматы // Медицина (Алматы). -2017. - №12 (186). - С. 15-19
4 КР ДСМ кецейтшген ал;асынын, аналитикальщ материалы 2019. http://www.rcrz.kz/docs/ broshura.pdf
5 Ен,бек, элеуметтж ;оргау жэне кешь;он комитетшщ Алматы ;аласы бойынша департаментшщ статистикалы; деректерi.
1Джаппаркулова А.Б., 2Айтымбетова Н.А., 1Туктибаева С.А.
Международный Казахско-Турецкий университет имени Ходжа Ахмета Ясави 2Южно-Казахстанская Медицинская Академия
АНАЛИЗ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ И СМЕРТНОСТИ ОТ БОЛЕЗНЕЙ СИСТЕМЫ КРОВООБРАЩЕНИЯ
В ГОРОДЕ АЛМАТЫ 2015-2019 ГГ.
Резюме: В Республике Казахстан болезни системы кровообращения занимают первое место в общей структуре смертности населения, поэтому, борьба с болезнями системы кровообращения является приоритетным направлением для Министерства Здравоохранения и Правительства Республики Казахстан.
Цель: Оценить медико-социальную эффективность мероприятий по профилактике болезней системы кровообращения в городе Алматы.
Задачи: Определить основные мероприятия, проведенные в рамках Государственных Программ по снижению заболеваемости и смертности от БСК и инсультов по г. Алматы за 2015-2019 годы.
Материалы и методы исследования. В работе использованы данные «Департамента Комитета труда, социальной защиты и миграции по городу Алматы». Результаты. По результатам статистического анализа показателей заболеваемости и смертности от БСК за 2015-2019 гг., проведенных МЗ РК, прослеживается значимое увеличение смертности от БСК с 159,01 случаев на тысячу население в 2015 г. до 187,22 случаев в 2019 г.
Выводы Совершенствование работы ПМСП в области ранней диагностики молодого населения с целью определения группы риска и постановки на диспансерный учет при первых проявлениях симптомов БСК, что дает вероятное снижение этих показателей. Ключевые слова: болезни системы кровообращение, инсульт, смертность.
1Japparkulova A.B., 2Aitymbetova N.A., 1Tuktibayeva S.A.
1Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University 2South Kazakhstan Medical Academy
ANALYSIS OF MORTALITY AND MORTALITY OF DISEASE OF THE BLOOD CIRCULATION IN THE CITY OF ALMATY 2015-2019
Resume: In the Republic of Kazakhstan, diseases of the circulatory system occupy the first place in the general structure of mortality of the population, therefore, the fight against diseases of the circulatory system is a priority for the
Ministry of Health and the Government of the Republic of Kazakhstan.
BECTHMK KA3HMY #4-2020
Purpose: To assess the medico-social effectiveness of measures to prevent diseases of the circulatory system in the city of Almaty.
Objectives: To determine the main activities carried out within the framework of the State Programs to reduce morbidity and mortality from CSD and strokes in Almaty for 2015-2019.
Materials and research methods. The work used data from the Department of the Committee for Labor, Social Protection and Migration in the city of Almaty.
Results. According to the results of the statistical analysis of the morbidity and mortality rates from CDS for 2015-2019,
conducted by the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan, a significant increase in mortality from CDS is observed from 159.01 cases per thousand population in 2015 to 187.22 cases in 2019.
Conclusions. Improving the work of PHC in the field of early diagnosis of the young population in order to determine the risk group and register with the dispensary at the first manifestations of the symptoms of CSD, which gives a likely decrease in these indicators.
Key words: diseases of the circulatory system, stroke, mortality.
