Научная статья на тему 'ЗОМИН СУВ ОМБОРИДАГИ ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИНГ ЛОЙИҲАВИЙ ПАРАМЕТРЛАРИ ВА ТЕХНИК ХОЛАТИ'

ЗОМИН СУВ ОМБОРИДАГИ ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИНГ ЛОЙИҲАВИЙ ПАРАМЕТРЛАРИ ВА ТЕХНИК ХОЛАТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
282
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Зомин сув омбори / тўғон / сув чиқаргич / халокатли сув ташлагич / натуравий кузатиш-ўлчаш ишлари.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — О.Кадиров Х.Хасанов Х.Уралов

Зомин сув омбори дарѐ ўзанида қурилган, мавсумий бошқариладиган сув омборидир. У Жиззах вилояти Зомин туманида, туман марказидан 8 километр узоқликда жойлашган Зоминсой дарѐсига қурилган. Сув омбори Зомин туманидаги 7820 гектар ерни суғоришга мўлжалланган. Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг ҳозирги вақтдаги техник ҳолатини ўрганиш мақсадида натуравий кузатиш-ўлчаш ишлари олиб борилди. Сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини текшириб, унда қуйидаги камчиликлар борлиги аниқланди: тўғон юқори қияликда ўркачдан бермагача 916.0 м.ли белгида деформация ва бузилишлар аниқланмади, 916.0 м ли белгида ПК4-00дан ПК5÷16 гача берманинг чўкиши кўриниб турибди, қоплама плиталар ѐрилган, тагида бўшлиқлар мавжуд. Лойиха асосида курилганда улар 600м ни ташкил қилади. 902 м ли белгида бутун берма таъмирланган ва қуйи қияликнинг бир қисми 1566м2 майдони таъмирланган. 902-909 м ли белгилар сохасида ПК 5÷16-ПК 6-00 белгилар орасида қияликнинг бузилиши, умумий майдони 200 м2 гача етган, 888.5 м.белгидаги бермада юқори берма ва тўғон қиялигининг эски бетон синиқлари ѐтибди. Сув омбори ва унга тегишли ва туташ бўлган башқа гидротехника иншоотлари кузатиш ишлари олиб борилди. Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг ҳозирги вақтдаги техник ҳолатини ўрганиш мақсадида ўтказилган натуравий кузатиш-ўлчаш ишлари натижаларидан келиб чиққан ҳолатда сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини юзага чиқиши хавфли холатда деб бахоланди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЗОМИН СУВ ОМБОРИДАГИ ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИНГ ЛОЙИҲАВИЙ ПАРАМЕТРЛАРИ ВА ТЕХНИК ХОЛАТИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

ЗОМИН СУВ ОМБОРИДАГИ ГИДРОТЕХНИКА ИНШООТЛАРИНИНГ ЛОЙИХДВИЙ ПАРАМЕТРЛАРИ ВА ТЕХНИК ХОЛАТИ

О.Кадиров, Х.Хасанов, Х.Уралов

Доц.

АННОТАЦИЯ

Зомин сув омбори даре узанида курилган, мавсумий бошкариладиган сув омборидир. У Жиззах вилояти Зомин туманида, туман марказидан 8 километр узокликда жойлашган Зоминсой даресига курилган. Сув омбори Зомин туманидаги 7820 гектар ерни сугоришга мулжалланган. Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг хозирги вактдаги техник холатини урганиш максадида натуравий кузатиш-улчаш ишлари олиб борилди. Сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини текшириб, унда куйидаги камчиликлар борлиги аникланди: тугон юкори кияликда уркачдан бермагача 916.0 м.ли белгида деформация ва бузилишлар аникланмади, 916.0 м ли белгида ПК4-00дан ПК5^16 гача берманинг чукиши куриниб турибди, коплама плиталар ерилган, тагида бушликлар мавжуд. Лойиха асосида курилганда улар 600м ни ташкил килади. 902 м ли белгида бутун берма таъмирланган ва куйи кияликнинг бир кисми 1566м2 майдони таъмирланган. 902-909 м ли белгилар сохасида ПК 5^16-ПК 6-00 белгилар орасида кияликнинг бузилиши, умумий майдони 200 м2 гача етган, 888.5 м.белгидаги бермада юкори берма ва тугон киялигининг эски бетон синиклари етибди. Сув омбори ва унга тегишли ва туташ булган башка гидротехника иншоотлари кузатиш ишлари олиб борилди. Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг хозирги вактдаги техник холатини урганиш максадида утказилган натуравий кузатиш-улчаш ишлари натижаларидан келиб чиккан холатда сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини юзага чикиши хавфли холатда деб бахоланди.

Калит сузлар: Зомин сув омбори, тугон, сув чикаргич, халокатли сув ташлагич, натуравий кузатиш-улчаш ишлари.

КИРИШ

Сув омборилари тугонлар ердамида сувни йигиш ва саклаш учун куриладиган сунъий сув хавзаси булиб, халк хужалигидаги бир канча тармоклар (сугориш, сув таъминоти, электр энергияси, кемачилик, баликчилик, тошкинларга карши курашиш ва б.) да комплекс фойдаланишга мулжалланган. Сув омбори окимни канал ва б. сув утказиш иншоотлари билан бирга худудлар

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

буйлаб кайта таксимлашга имконият яратади. Сув омбори катта хужалик ахамиятига (ирригация ва энергетика) эга булгани сабабли утган аср охирларига кадар Европа, Осиё, Африка, Шим. ва Жан. Америка, Австралия ва Океанияда 130 дан ортик жуда йирик сув омборлари барпо этилган.

Урта Осиё худудида сув омборлари, асосан, экинзорларни сугориш, энергетика ва сув таъминотини яхшилаш учун курилади. Урта Осиё худудидаги сув омборлари ялпи умумий хажми карийб 50 млрд. м . Амударё ва Сирдарё хавзаларида йирик сув омборлари (Тухтагул, Кайроккум, Чордара, Чорвок, Норак, Туямуйин ва б.) курилган. Сув омборлари курилиши натижасида Узбекистонда 4,3 млн. га дан ортик ерда сугорма дехкончилик килиш, сув ресуреларидан гидроэнергетика ва баликчилик максадларида янада кенгрок фойдаланиш имкониятлари яратилди.

Шундай сув омборлардан бири - Зомин сув омбори курилиши 1975-1987-йилларда олиб борилган. Фойдаланишга 1987 йилда топширилган. Зомин сув омбори дарё узанида курилган, мавсумий бошкариладиган сув омбор булиб, Жиззах вилояти Зомин туманида, туман марказидан 8 километр узокликда жойлашган Зоминсой дарёсига курилган. Сув омбори Зомин туманидаги 7820 гектар ерни сугоришга мулжалланган. Сув омборининг асосий лойихавий параметрлари куйидагилар: сув омборининг нормал дамланган сув сатхи (НДС)-917,0 м, фавкулодда (максимал) дамланиш сув сатхи МДС 924,75м, фойдасиз хажм сатх ФХС -873,0 м, НДС белгисидагидаги тулик хажми 34,52

3 3 3

млн.м , МДС даги тулик хажми 51,00 млн.м , фойдасиз хажм 1,1 млн.м , сув омборининг энг чукур жойи 73,0м, НДС даги сув омбори сиртининг юзи 1,4 км, энг катта сув утказиш кобилияти: сув чикаргич учун 60 м /с, халокатлиа сув ташлаш иншооти 250 м/с. Сув омбори таркибига куйидаги иншоотлар киради: тугон, сув чикаргич, халокатли (фавкулотда) сув ташлаш иншооти, сув олиб келувчи канал, сув олиб кетувчи узан.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

1-расм. Зомин сув омбори (Google Earth)

МЕТАДОЛОГИЯ

Изланашлар натурада кузатув ва улчув ишлари хамда олдин олинган сатистик маълумотлардан фойдаланилди. Сув омбори тугони шагал - майда тошли кутармадан иборат булиб, сог тупрокдан экранли килиб ишланган. Уркачи (тепа кисм)нинг узунлиги 408,0м, энг баланд жойи 73,5м, тугон уркачи белгиси 928,7 м ли белгида, устки кисмининг кенглиги 10м, юкори киялик коэффициенти т^= 2,5-3,0м, пастки киялик коэффициенти т2= 2,0. Тугон юкориги киялиги 888,5 метрдан то уркачгача 20 см калинликда яхлит темир -бетон коплама билан копланган. 888,5 м белгидан 8760,0 белгигача майдаланган тош билан махкамланган, тошларнинг диаметри 30 см гача. Юкори кияликда кенглиги 14,0; 18,0; 6,0; ва 4,0 метрли 4 та берма 876,0; 888,5; 902,0; ва 916,0 метрли белгиларда мос равишда курилган, 888,5 белгидаги берма тугон асосини тиклаш ва кушимча инъекциялар килиш максадида курилган. Тугоннинг аллювиал асоси кенглиги 15,0 метр (скважинлар ораси 3 метрдан) 5 катор инъекция тусикларининг жойлашиши чукурлиги туб жинсларининг тепа жинсларигача етган, колган 2 каторининг чукурлиги туб жинсларининг тепа кисмиданн 5 метр чукургача етган ён томонларда ораси 1,5 метрдан булган 1 катор цементли тусиклар бетон плита орасига урнатилган, бетон плита калинлиги 0,8 м, фильтрация коэффициенти Кф=0,2 м/ сутка,

-5

тусикнинг хисобланган фильтрация сарфи Q = 20-25 м /с.

Назорат улчов асбоблари. Зомин сув омборида ер ости сувларининг холатини текшириш учун лойихада 10 та пьезометр урнатиш кузда тутилган,

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

1980-йили 2та дарвозага 5 тадан 10та пьезометр курилган, 2та пьезометр юкориги кияликда курилган булиб, фойдаланишнинг биринчи йилидаек ишдан чиккан. 2000 йилда 4 та пьезометр курилган, хозирги кунда уркач ва куйи бьефдаги 4та дарвозада 12 та пьезометр мавжуд. Лойихада тугон дефектларини кузатиш максадида геодезия назорат-улчов асбоблари хам кузда тутилган. 1996 йилгача бу асбоблар курилмаган ва кузатишлар олиб борилган. 1996 йил октябр ойида «Сув лойиха» ишлаб чикариш бирлашмаси фундаментал реперларнинг 2 шохчасини, 12та сирт маркаси ва 11 режали баландлик белгиларини урнатган. Объектда 5та фундаментал баландлик реперлари, 38 та юзада жойлашган маркалар, 8 та дарвоза таянч белгилари урнатилган. Лойихада дренаж кузда тутилмаган.

Сув чикаргич-фойдаланилаетган туннел куринишидаги сув чикаргич чап киргокда жойлашган булиб, сугориш ваичимлик сув таъминотини амалга оширишга мулжалланган. Сув тошкинлар вактида 60 м/с гача сув чикариш имкони булиб, одатда 20 м/с сув сарфини утказиш имкониятига эга.

Сув чикаргич минорали сув кабул килгич, босимли туннель ва иншоотнинг сунги тугунидан иборат. Сув кабул килгич яхлит темир-бетондан курилган булиб, кириш туннелининг каллак кисми билан бирлаштирилган. Авария-таъмир затворлари таъмирланаетганда сув кабул килгичнинг кириш тешиги улчами b x h=2,5x2.6 м, остона белгиси 872,40 м булган ясси таъмирлаш затвори билан беркитилади.

Босимли туннелнинг узунлиги 354,0 метр, диаметри 3 м, 45см калинликда темир-бетон коплама килинган, туннелнинг тугаш кисми 20мм калинликда металл билан копланган. Чикишда туннель 2та сув утказгичга ажралган. Уларнинг хар бири ясси авария-ремонт затвори билан жихозланган ва ишчи конуссимон затвори бор. Чикиш калагида затворларни бошкариш ва назорат килиш камераси устида жойлашган хизмат биносида амалга оширилади. Затворлар биносида куприкли электр кранурнатилган, унинг юк кутариш кобилияти 15т.куч булиб, оралик масофаси 10,5метр.

Иншоотнинг охирги бугинида конуссимон затвордан кейин сув урилма кудук жойлаштирилган булиб, сувнинг ортикча кинетик эниргиясини сундиради, ундан чиккан сув унг томондаги кувурсимон сув чикаргич оркали олиб кетувчи каналга утади. Сув чикаргич кувур тугри бурчакли кесимда 2x2x15 метр улчамли. Сув чикаргич ясси, сув тубда жойлашган ботирма затвор ва электр утказгичли кутариш механизми билан жихозланган. Сув урилмам кудукдан кейин кенг остонали, устидан автомобил йул утувчи сув куйилиш жойи бошланади. Автойул катнов кисмининг кенглиги 9 м.

Сув кабул килгичда окизик жисмларни тутувчи панжара жойлашган. Панжара улчами b x h = 4.0x10.0м, стерженлар ораси 10 см.

Сув омборини лойка босиши мобайнида, окизик жисмларнинг куйи

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

кисми йигма темир- бетоналар билан тусилади.

Таъмирлаш затвори улчами b x h = 2,0x2,5м, булиб сув кабул килгичга урнатилган, кутариш механизми сув кабул килгич минорага жойлаштирилган. Сув чикаргичнинг босимли кисмини куздан кечириш ва таъмирлаш учун мулжалланган. Авария-таьмир затворлари улчами 1.6х1.6метр туннель булинган жойдан куйирокда, ишчи конуссимон затворлар ишдан чикканда сув утказгичларни епиш учун мулжалланган. Затворларни бошкариш учун 2 вентли индувидуаль кутариш механизмлари кузда тутилган, уларнинг юк кутариш кобилияти 150 тонна.куч тенг. Ишчи конуссимон затворлар диаметри d = 1.6 метр, 65 метрли босимга мулжалланган, куйма конструкциядан иборат. Конуссимон затворларни бошкарилиши электр утказгичли, юк кутариш кобилияти 28 тоннали механизмга юкланган.

Санитария окизиклари утказгичи сувни, таъмирлаш затворлари епик булган холларда куйи бьефга утказиш учун курилган. 500мм диаметрли металл кувурлардан иборат окизик утказгичлар туннельнинг бетон копламаси ичига урнатилган сув утказгич кувурларга сув олиш сув кабул килиш минорасидан, таъмир затворларнинг олдидан 875.0 метр белгисидан бошлаб амалга оширилади. Сув утказггич кувурларнинг бош кисми панжара билан тусилган. Сув утказгичнинг охири сургичлар билан таъминланган, затворлар биносидаги кудукка жойлашган. Сургичли бойпос курилмаси. Авария-таъмирлаш затворларига таъсир килувчи кутарувчи кучланишни камайтириш учун мулжалланган. Байпослар сургичлар билан таъминланган, сургичлар затворлар биноси полидаги уйикчаларга урнатилган.

Халокатли сув ташлагич - автомат режимда ишловчи фавкулоддасув ташлагич унг киргокда жойлашган, тошкин сувлдарни утказишга

-5

мулжалланган, энг катта хисобланган сув сарфи Q = 250м /с. Сув ташлама аралаш турдаги, 3 булимли булиб, куйидаги булимлардан иборат: сундирувчи кудукли, фронтал каллакли кисми тугри бурчакли кесимли 4 метр кенглигидаги тезокар кисмга утади; босимсиз туннелнинг узунлиги 95 метр, тубининг кенглиги 4 метр, баландлиги 4.5 м тогорасимон кесимли. Туннелнинг нишаблиги i = 0.12; кенглиги 4 метрли очик тугри бурчакли ново хири елпигичсимон булгичли кисмларга булинган.

Сув олиб кетувчи каналнинг узунлиги 11.0 км булиб, сув утказиш кобилияти Q=8м /с мулжалланган, бетон копламали, тубининг кенглиги 2 метр, тугри бурчакли кесимга эга. Олиб кетувчи узан - Зоминсойнинг олиб кетувчи узани сув тошкинларини окизишга мулжалланган. Хисобий сув сарфи Q = 250 м/с, нишаблиги i=0.14. Узанни киргокли мустахкамловчи дамба ва темир-бетон копламалар билан (калинлиги 0.25метр) уралган. Дамбаларни сув ювиб кетишини олдини олиш учун, темир-бетон коплама 2-3метр чукурликкача туширилган, 30 смдан катта улчамли тошлар билан бостирилган.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

НАТИЖА ВА ХУЛОСАЛАР

Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг хозирги вактдаги техник холатини урганиш максадида натуравий кузатиш-улчаш ишлари олиб борилди. Сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини текшириб, унда куйидаги камчиликлар борлиги аникланди: тугон юкори кияликда уркачдан бермагача 916.0 мли белгида деформация ва бузилишлар аникланмади, 916.0 м ли белгида ПК4-00дан ПК5^16 гача берманинг чукиши куриниб турибди, коплама плиталар ёрилган, тагида бушликлар мавжуд. Лойиха асосида курилганда улар 600м ни ташкил килади. 902 м ли белгида

л

бутун берма таъмирланган ва куйи кияликнинг бир кисми 1566м майдони таъмирланган. 902-909 м ли белгилар сохасида ПК 5^16-ПК 6-00 белгилар

л

орасида кияликнинг бузилиши, умумий майдони 200 м гача етган, 888.5 м.белгидаги бермада юкори берма ва тугон киялигининг эски бетон синиклари ётибди. Юкори бъефдаги сувнинг сатхи 916.0 м ли белгидан кутарилган, куйи бъефда фильтраця сувларининг сарфи ошиши кузатилади. Бунинг сабаби тугон ёнбоши деворларида айланиб утувчи фильтраця йуллари мавжудлиги, ён тугон асосидаги цементли парда-тусик сифатсиз килинганини курсатади. Тугоннинг тепа кисми чуккан, утирган, ёрилган жойлар йук. Куйи кияликнинг холати коникарли ахволда. Фильтрация излари куйи киялик ва тугон этагида мавжуд эмас. Фильтраця сувларидан пайдо булган булоклар тугон этагидан 200 метр купрок масофада Зоминсой дарёси кайирида пайдо булган. Фильтрация сув сарфи улчанмаган. Тугоннинг куйи бьефида гидропост йук, фильтрация сувларидан хосил булган ирмокларнинг сарфи улчанмаяпти.

Назорат улчаш асбоблари 12 та мавжуд пьезометрнинг 8 таси охиригача ковланмаган ёки тулиб колган. Депрессия эгрилигини кузатиш факат 4та пьезометрда олиб борилади, кузатишлар хар 15 кунда бир утказилади. Хлопушка нормативга тугри келмайди.

Сув чицаргич. Ишчи ва авария таъмир затворлар биноси сув чикаргичнинг бетон конструкцияларининг ер устида жойлашган кисмларнинг холати коникарли. Затворлар биноси фойдаланишга топширилгандан бери таъмирланмаган, баъзи жайларда сувоклари кучган, дераза ойналари синган.

Гидромеханик ускуналар 1979-йилдан буён ишлатилиб келмокда: таъмирлаш затвор сув остида булгани учун куздан кечирилмаган; авария-таъмирлаш затвори ва кутаргичлар; конуссимон затвор таъмирдалиги учун, чап затвор ёпик, затворнинг резина зичламалари сув утказади; затворларнинг холат датчиги (ДПЗ)ларнинг 2 таси бир юк винти билан богланган, фойдаланиш коидаларига кура хар иккитасига алохида булиши керак; кутариш механизмларда юк релслари мавжуд эмас; хар икки кутариш механизмларининг мой утказувчи шлангларини алмаштириш керак; гидротехник ускуналардан фойдаланиш коидаларига амал килинмаяпти. Сув сарфини авария-таъмир

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

затворлари билан бошкариш катьиян ман килинади, улар тулик очилган еки епилган холатда булиши шарт. Кузда кечирилаетган вактда унг затвор кисман епик холатда, ишчи затвор урнида ишлаетган; ишчи затвор ва кутаргичлар, шестерняли узатиш кутиси ишдан чикканлиги сабабли чап томон ишчи зотвор ишлаетганлиги туфайли, факат унг затвордан сув чикарилаетган экан: хар икки затворда ДПЗ-датчиклар мавжуд эмас, охирига учиргичлар куйилмаган; йуналтирувчи балка ва винтларда мойли суртмалар йук, механик ускуналар каррозиядан зарарланган, затвор зичламаларидан сув окмокда. Конусли затворнинг компенсаторидан сув чикяпти; санитар окизиклар утказгичининг епишни таъминловчи сургичлар ишдан чиккан, уларни таъмирлаш учун задвижка-сургичларни епиб куйиш керак, бу задвижкалар сув кабул килгич минорада жайлашган, у ерда куп йиллардан буен йул беркилиб колган, кран курилмаси шахар Давлат техника куришнинг далолатномаси йук. Электр ускуналар коникарли ахволда. Иншоотнинг охирги бугими: сув урилма кудукда камчиликлар аникланмади, тезокар кисмнинг бетонли юзасида ериклар бор, иншоот охирги бугимининг чап томон киялиги, дарадан тушган ва кувур оркали йулни кесиб утувчи сел окими таъсирида бузила бошлаган.

Фавцулодда сув чицаргич. Тугоннинг чап томони деворининг чукиши туфайли чап таянч девор оралик томонга кийшайган, унг таянч деворининг сув ташлагич каллагининг сув кабул килиш кисмида ериклар бор. Вертикал ериклар унг деворнинг бутун баландлиги буйлаб таркалган булиб, ерикнинг кенглиги пастда 0.5 смдан юкорида 10 см гача етади. Сув сатхи МДСга якин булган холатларда сувнинг иншоот чокларидан, бевоситабетон орасидан бетон ишкорлари хосил булган махсулотлар билан бирга чикариш кузатилган. Туннелли сув ташлагичда хам бу холат кузатилган. Олиб кетувчи канал коникарли ахволда, дефект ва камчиликлар аникланмаган.

Зоминсой дарёсининг олиб кетувчи узани. Даре узанидаги фильтрация сарфи улчанмайди. Узан дарахтлар билан копланган. Тошкин сувлар ута бошлаганда тикилма хосил булиш мумкин, сув омбори косаси кдргокларининг кайта ишланиши давом этмокда. Лойка босган хажм микдори бутун фойдаланиш даврида аникланмаган. Сув утказгичнинг амалдаги сув утказиш кобилияти аникланмаган. Электр таъминоти ПС 35/10 подстанциянинг Зарбдор туман марказидаги "Бешкальа" фидеридан 10кВ ли. электр симлар оркали олинади. Захиравий таъминот йук. Автаном электр таъминоти дизел генираторидан олинади. Бу генератор хозирги кунда ишламайди (ёкдлги насоси йук). Алока сув омборида телефон алока йук. "Ховос-Зомин ирригация тармоги тизими бошкармаси билан алока электр энергия мавжуд булган холларда рация оркали амалга оширилади. Якин атрофдаги ахолини авария холатлардан огохлантириш учун каттеж биноси устига сирена урнатилган.

Лойиха хужжатлари кисман сакланган Эксплуатация коидалари эскирган.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

1990 йилда ишлаб чикилган. Авария захираси материаллари кисман мавжуд. Авария холати учун харакат режаси, ишлаб чикилган, Жиззах шахар ФВВи томонидан тасдикланган. Сув омборига олиб борувчи йул соз холатда. Курикланиши 2 милиция пости мавжуд, улар затворлар биноси ва тугон тепаси-да жойлашган. Сув омборидан фойдаланишда 21 киши штат буйича ишлайди.

Зомин сув омборидаги гидротехник иншоотларининг хозирги вактдаги техник холатини урганиш максадида утказилган натуравий кузатиш-улчаш ишлари натижаларидан келиб чиккан холатда сув омборидаги гидротехник иншоотларининг техник холатини юзага чикиши хавфли холатда деб бахоланди.

REFERENCES

1. Bakiev M.R. River bed regulation by cross combined dikes. Study of streams and water sheds of high hydraulic irregularity. XXIV Jahr congress (Madrid) pp 9-13.

2. Истомина М.Н. Комплексная оценка крупных наводнений в мире и их негативных последствий Дисс. к.г.н. Москва 2005

3. Бакиев М.Р. Совершенствование конструкций, методов расчетного обоснования и проектирование регуляционных сооружений, Автор.докт.диссерт.,М., 1992, 57 с.

4. Bakiev M.R. River bed regulation by cross combined dikes. XXIV JAHR congress Madrid a study of streams and water sheds of high hydraulic irregularity, 9-13 september, 1991, MADRID/ESPANA.

5. Кадиров О. Совершенствование конструкций и разработка метода гидравлического расчета комбинированных дамб. Автореферат дисс. к.т.н. Тошкент 1991 27 с.

6. Шукурова С.Э. Бакиев М.Р. Проектирование односторонних комбинированных дамб. Монография, Ташкент, 2019, 122 с.

7. A.Khalimbetov, M.Bakiev, S.Shukurova, J.Choriev, X.J.Xayitov Study of submountain river flow patterns constrained by a combined dam-https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/614/1/012053/pdf

8. MR Bakiev, TN Tursunov, NT Kaveshnikov Operation of hydraulic structures. Tashkent, 2008, 320с.

9. MR Bakiev, EI Kirillova, R Hujaqulov Safety of hydraulic structures. TIM, 2008, 110с.

10. Masharif Bakiev, Uktam Kaxxarov, Azizjon Jakhonov, Otanazar Matkarimov. Kinematic characteristics of the flow, in the compression region, with bilateral symmetric restriction by floodplain dams. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. 072017. 2020/6/1. 869 (7)

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 10 |October, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-10-451-459

11. МР Бакиев. Закономерности растекания потока за глухой и сквозной шпорой. Автореф. канд. дисс. Ташкент. 1974

12. МР Бакиев, НП Тогунова. Регулирование русел поперечными комбинированными дамбами. Гидротехническое строительство. 4(14) 1991.

13. MR Bakiev, NP Togunova. Hydraulic design of through-flow dikes with variable build-up. Hydraulic construction journal. 12 14-17с. 1989г.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.