ЖЕРДІ ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ

Абдулла Сәуле Бауыржанқызы; Бекболат Арайлым Дәулетбекқызы; Беристенов Айдарбек Тайнигазынович

Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94

НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES

ЖЕРД1 ПАЙДАЛАНУ МЕН ЦОРГАУДЫ МЕМЛЕКЕТТ1К БАЦЫЛАУ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН БАСЦАРУ Ц¥РАЛЫ РЕТ1НДЕ

АБДУЛЛА СЭУЛЕ БАУЫРЖАЩЫЗЫ, БЕКБОЛАТ АРАЙЛЫМ ДЭУЛЕТБЕКЦЫЗЫ

С.Сейфуллин атындагы ^азак Агротехникалык Зерттеу Университетi КеА^ Жер

ресурстарын баскару, сэулет жэне дизайн факультетi, «Кадастр» кафедрасы мамандыгыныц

студенттерi, Астана, ^азакстан

БЕРИСТЕНОВ АЙДАРБЕК ТАЙНИГАЗЫНОВИЧ

С.Сейфуллин атындагы ^азак Агротехникалык Зерттеу Университетi КеА^ Жер ресурстарын баскару, сэулет жэне дизайн факультет^ «Кадастр» кафедрасыныц ага

окытушысы, Астана, ^азакстан

Аннотация. Бул мацалада жердг пайдалану мен цоргауды мемлекеттт бацылаудыц мацызы царастырылады. Жер цорыныц цурылымдыц жэне сапалыц жагдайыныц взгершн царастыра отырып байцайтынымыз, олардыц, эсгресе ауылшаруашылыц мацсатындагы жерлердщ даму багыты негативт1 сипатта екендтн квре аламыз. Мундай жагымсыз процестер жердщ ресурстыц потенциалыныц цысцаруына, оныц нэтижестде ауылшаруашылыц втмдертщ твмендеугне алып келт, мемлекеттщ улттыц цаутЫздтне цаут тудырады. Бул процест1 тез арада тоцтатудыц ец нег1зг1 жолы жерд1 тшмд1 пайдалану. ЭЫресе бул цаз1рг1 шаруашылыц жагдайында, ягни, внеркэсттт ресурстардыц жет1спеуш1л1г1 мен топырацтыц внгмдшгг твмендеген уацытта мацызды.

Сондыцтан жер цорын Yнемдi, тшмд1 пайдалану кезек кYттiрмей шеш1мт табуы тшс мэселеге айналып отыр. Оны шешу Yшiн жердi тиiмдi пайдаланудыц цазiргi экономикалыц механизмге сай жаца экономикалыц жагдайларды уйымдастыру керек жэне осындай комплекстi жолдардыц iшiнен ец тшмдшн, ец цолайлысын, нацтысын тацдап алуымыз керек.

Мте, осыныц бэрi жумыстыц тацырыбын, мацсатын, мтдетт айцындап бердi.

Клт свздер: жер ресурстары, жерд1 пайдалану, мемлекеттт бацылау, жер цатынастары.

Жер ресурстары - когамныц элеуметпк-экономикалык дамуыньщ непзп базасы. Оларды тиiмдi пайдалану мен коргау мемлекеттщ теракты дамуы Yшiн мацызды шарт болып табылады. Мемлекетпк бакылау - жер ресурстарын баскарудыц мацызды к¥ралы, ол жердi утымды пайдалану, зацдылыктарды сактау жэне табиги ресурстарды сактау максатында жYзеге асырылады[1 ].

Жердщ пайдаланылуы мен коргалуына мемлекетпк бакылауды орталык уэкшетп орган, жердщ пайдаланылуы мен коргалуын бакылау женшдеп уэкшетп органдар, аудандык (калалардагы аудандардан баска) аткарушы органдар, облыстык мацызы бар калалардыц жергiлiктi аткарушы органдары, аудандык мацызы бар калалардыц, кенттердщ, ауылдардыц, ауылдык округтердiц экiмдерi жэне езге де уэкшетп органдар ез к¥зыреп шепнде жYзеге асырады.

Мемлекетпк бакылаудыц негiзгi максаты - жер катынастарын реттеу, жердiц к^нарлылыгын сактау жэне жер зацнамасын бузушылыктарды болдырмау [2]. Бакылау процестерi жердi тиiмдi пайдалануга багытталады, сондай-ак жер ресурстарын д^рыс пайдалану саясатын жYзеге асыруга мYмкiндiк бередi [3].

Мемлекеттiк бакылаудыц мiндеттерi Мемлекеттiк органдардыц, жеке, зацды жэне лауазымды тулгалардыц ^азакстан Республикасыныц жер зацнамасын сактауын, ^азакстан Республикасыныц зацнамасын бузушылыктарды аныктауды жэне жоюды, азаматтар мен зацды тулгалардыц бузылган к¥кыктарын калпына келтiрудi, жер учаскелерш пайдалану

Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94

НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES

кагидаларын сактауды, жер кадастрын журпзу мен жерге орналастырудьщ дурыстыгын жэне жердi утымды пайдалану мен коргау жeнiндегi ю-шараларды орындауды камтамасыз етуден тирады.

Жердш пайдаланылуы мен коргалуына мемлекеттiк бакылауды жузеге асыратын лауазымды адамдарга мыналар жатады:

1) Казакстан Республикасыныц Жердi пайдалану жэне коргау жeнiндегi Бас мемлекетпк инспекторы;

2) тиiстi эюмшшк-аумактык бiрлiктердш жерлерiн пайдалану жэне коргау женшдеп бас мемлекеттiк инспекторлар;

3) жердi пайдалану жэне коргау женшдеп мемлекетпк инспекторлар;

4) аудандык мацызы бар калалардыц, кенттердш, ауылдардыц, ауылдык округтердш экiмдерi.

Орталык уэкiлеттi орган ведомствосыныц басшысы Казакстан Республикасыныц Жердi пайдалану жэне коргау жeнiндегi бас мемлекетпк инспекторы болып табылады.

Жердi пайдалану мен коргауды бакылау женшдеп уэкшетп органдардыц басшылары тиiстi эюмшшк-аумактык бiрлiктердiц жердi пайдалану мен коргау женшдеп бас мемлекетпк инспекторлары болып табылады.

Жердi пайдалану жэне коргау женшдеп бас мемлекетпк инспекторларда Казакстан Республикасыныц Мемлекетпк елтацбасы бейнеленген жэне ез атауы бар кужаттардыц бланкiлерi болады.

Жердi пайдалану жэне коргау женшдеп бас мемлекетпк инспекторлар мен мемлекетпк инспекторларга белгшенген тэртшпен мер мен куэлiктер бершедь

Бакылау процестерi жердi тиiмдi пайдалануга багытталады, сондай-ак жер ресурстарын дурыс пайдалану саясатын жузеге асыруга мумкшдш бередi [3].

Жердiц пайдаланылуы мен коргалуына мемлекетпк бакылауды жузеге асыратын лауазымды адамдар:

1) Казакстан Республикасыныц жер зацнамасын бузушыларга уактылы шаралар колдануга;

2) жYргiзiлетiн тексерулердiц материалдарын объективтi дайындауга мiндеттi.

Жердiц пайдаланылуы мен коргалуына мемлекетпк бакылауды жYзеге асыратын

лауазымды адамдардыц шешiмдерiне, эрекеттерше (эрекетсiздiгiне) жэне iс-эрекеттер жасауга (шешiмдер кабылдауга) негiз болган акпаратка жогары турган лауазымды адамга жэне сотка шагым жасалуы мYмкiн.

Жердi пайдалану мен коргауды мемлекетпк бакылау - жер ресурстарын баскарудагы басты механизм. Бул процесс жер катынастарын турактандыруга, табиги ресурстарды утымды пайдалануга жэне экологиялык тепе-тецдiктi сактауга мYмкiндiк береди Сондыктан мемлекеттiк бакылау тиiмдiлiгiн арттыру - заманауи жер саясатыныц непзп мiндеттерiнiц бiрi.

1. Казакстан Республикасыныц Жер кодека. - Астана: КР Эдшет министрлiгi, 2003.

2. Ахметова, А.К. Жер ресурстарын баскару жэне мониторинг. - Алматы: Экономика, 2015.

3. Баймагамбетов, Т.К. Казакстандагы жер катынастарын кукыктык реттеу. - Кукык жэне саясат журналы, №4, 2020.

ЭДЕБИЕТТЕР

Текст научной работы на тему «ЖЕРДІ ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ»