CC BY
3Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
ЭОЖ 631.111.2
ЦАЗАЦСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН БАСЦАРУДЫЦ
МЕХАНИЗМ1
РОМАЗАНОВА ЭСЕЛ ШАЛХАРЦЫЗЫ, АЙТКАЗИНА АЦЕРКЕ ЕРЛАЩЫЗЫ
Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университетшщ, Кадастр кафедрасыныц студентi, Астана, ^азакстан
БЕРИСТЕНОВ АЙДАРБЕК ТАЙНИГАЗЫНОВИЧ
Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университетшщ, Кадастр кафедрасыныц ага окытушысы, Астана, ^азакстан
Аннотация: Мацалада Казацстан Республишсыныц Жер ресурстарын басцару тетт царастырылады. Жер цатынастарын басцарудыц цуцыцтыц базасы, уйымдастырушылыц цурылымы жэне функционалдыц ерекшелжтерг талданады. Жердг есепке алу, оларды утымды пайдалану жэне мониторинг мэселелерт цоса алганда, цолданыстагы ЖYйенiц проблемалары мен кемшшктерт аныцтауга ерекше назар аударылады. Цифрландыруды жэне цаз1рг1 замангы басцару тэстдерт ескере отырып, Жер ресурстарын басцаруды жетглдгру бойынша усыныстар усынылды. Казацстан Республикасыныц орныцты дамуы мен экономикалыц цаутс1зд1г1 контексттде жер цатынастарын дамыту перспективалары бвл1нд1.
ТYйiндi свздер: Жер ресурстары, Жер ресурстарын басцару, жер цатынастары, КР Жер КодексI, жер цатынастарын цифрландыру, орныцты даму, Жер кадастры.
Жер ресурстарын баскару тетт ^азакстан Республикасыныц орньщты дамуына багытталган мемлекетпк саясаттыц непзп элемент болып табылады. Соцгы онжылдыктарда жердi утымды пайдалану жэне оларды коргау мэселелерше кызыгушылык артып келед^ бул экологиялык сын-катерлерге жэне экономикалык тиiмдiлiктi арттыру кажеттiлiгiне байланысты. Зерттеудiц eзектiлiгi казiргi замангы талаптар мен стандарттарга сэйкес жер ресурстарын баскару жYЙесiн жетiлдiру кажеттiлiгiнде жатыр.
Осы баптыц максаты ^азакстан Республикасыныц Жер ресурстарын баскару тетшн талдау, непзп проблемаларды аныктау жэне оны жетiлдiру жeнiнде усынымдар эзiрлеу болып табылады. Зерттеудщ мiндеттерiне мыналар юредг кукыктык базаны зерделеу, мемлекеттiк органдардыц кызметiн талдау, негiзгi проблемаларды аныктау жэне жер ресурстарын баскаруды жаксарту бойынша усыныстар эзiрлеу.
^азакстан Республикасыныц Жер ресурстарын баскарудыц кукыктык базасы Жер кодекамен (2003 ж.), сондай-ак жердi пайдалану мен коргау мэселелерш реттейтiн бiркатар зацга тэуелдi актшер мен нормативпк-кукыктык кужаттармен усынылган. Жер Кодека жер учаскелерш беру, оларды кайта белу жэне есепке алу кагидаттары мен тэртiбiн айкындайды, сондай-ак жердi пайдалану мониторингi мен бакылауга койылатын талаптарды белгiлейдi.
Жер кодексшщ 4-бабына сэйкес, жер ресурстарын баскару жердi утымды пайдалану мен коргауды камтамасыз етуге, олардыц eнiмдiлiгiн арттыру Yшiн жагдай жасауга жэне тозудыц алдын алуга багытталган. Ауыл шаруашылыгы министрлiгi, Жер ресурстарын баскару комитет жэне жер катынастары саласындагы мемлекетпк саясатты жYзеге асыруга жауапты жергшкп аткарушы органдар сиякты мемлекеттiк баскару органдары мацызды рел аткарады.
^азакстандагы жер ресурстарын баскару жYЙесi мынадай элементтердi камтиды:
• Мемлекеттiк жер кадастры: кадастрды жYргiзудi жер учаскелерш пркеуге, есепке алуга жэне мониторингке жауапты Жер ресурстарын баскару комитет жYзеге асырады.
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
• Жердi жоспарлау жэне аймак;тарга белу: мемлекетпк органдар жердi утымды белуге жэне оларды нысаналы максаттарына сэйкес пайдалануга багытталган Аумактык даму жэне аймактарга белу схемаларын эзiрлейдi.
• Мониторинг жэне бакылау: жердш тозуын болдырмау жэне жалдау шарттары мен баска да кукыктык режимдердш орындалуын камтамасыз ету максатында олардыц пайдаланылуына мемлекетпк кадагалау жYзеге асырылады.
Жердi баскару жYЙесшш казiргi жагдайын талдау бiркатар проблемаларды аныктады:
• Жер учаскелерш утымсыз пайдалану: ауылшаруашылык жерлерiн тшмаз пайдалану жагдайлары жиi кездеседi, бул олардыц деградациясына жэне ешмдшктш темендеуше экеледi.
• Кадастрлык есепке алудыц кемшiлiктерi: кадастрлык есепке алу деректершш толыктыгы мен дэлдiгiне катысты мэселе бар, бул жердi пайдалануды бакылауды жэне мониторинг жYргiзудi киындатады.
• Сыбайлас жемкорлык тэуекелдерi: жер учаскелерш белу кебшесе рэамдердш ашыктыгымен катар жYредi, бул сыбайлас жемкорлык пен ресурстарды жосыксыз пайдалану Yшiн алгышарттар жасайды.
Аныкталган мэселелердi шешу Yшiн мыналар усынылады:
• Жер катынастарын цифрландыру: процестш ашыктыгы мен тшмдшгш арттыруга мYмкiндiк беретiн жер ресурстарын есепке алу жэне баскару Yшiн бiрыцFай цифрлык платформаны енгiзу.
• Зацнамалык базаны жетiлдiру: жер учаскелерш жалдау, сату жэне есепке алу мэселелерш неFурлым накты реттеу Yшiн Жер кодексiне жэне нормативтiк актшерге езгерiстер енгiзу.
• Институционалдык базаны ны^айту: Жер ресурстарын баскаруды жYзеге асыратын мемлекеттiк органдардыц жауапкершiлiгi мен кузыреттшгш арттыру.
Макалада ^азакстан Республикасыныц Жер ресурстарын баскару тетшнш непзп аспектiлерi карастырылFан. АныкталFан проблемалар жердi пайдалану тиiмдiлiгiн арттыруFа, есепке алу мен бакылауды жаксартуFа баFытталFан реформаларды жYргiзу кажеттiлiгiн керсетедi. Цифрлык технологияларды енгiзу жэне кукыктык базаны жетiлдiру жер катынастарын орныкты дамыту жэне елдш экономикалык кауiпсiздiгiн камтамасыз ету Yшiн жаFдайлар жасауFа мYмкiндiк береди
1. ^азакстан Республикасыныц Жер кодека (2003 ж.). URL: http://adilet.zan.kz
2. "Жер ресурстарын баскаруды жетiлдiру женшдеп шаралар туралы'^азакстан Республикасы Yкiметiнiц 2020 жылгы 10 карашадагы № 752 каулысы.
3. Эшiмова, А. Б. (2019). ^азакстандагы жер ресурстарын баскарудыц заманауи тэсiлдерi. // Экономика жэне кукьщ журналы, 12 (3), 45-57.
4. Ермеков, Т. К. (2020). ^азакстан Республикасындагы жер реформасыныц мэселелерi мен перспективалары. // Ауыл шаруашылыгы гылымдарыныц хабаршысы, 21 (1), 15-22.
ЦОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
