Научная статья на тему 'ЖАЗО ТАЙИНЛАШДА ОҒИРЛАШТИРУВЧИ ВА ЕНГИЛЛАШТИРУВЧИ ҲОЛАТЛАРНИ ҚЎЛЛАШ МУАММОЛАРИ'

ЖАЗО ТАЙИНЛАШДА ОҒИРЛАШТИРУВЧИ ВА ЕНГИЛЛАШТИРУВЧИ ҲОЛАТЛАРНИ ҚЎЛЛАШ МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
Меъёрлар / жазо тайинлаш / суд амалиёти / санкция / жиноят қонунчилиги / умумий қисм / махсус қисм / унификация / ғайриҳуқуқий ва ҳуқуққа хилоф / халқаро меъёр ва стандартлар / ҳуқуқий онг ва маданият. / Norms / sentencing / judicial practice / sanction / criminal law / general part / special part / unification / illegal and illegal / international norms and standards / legal consciousness and culture.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Бахринов Бекзод Фозилович, Кахаров Ойбек Нақшбанд Ўғли

Мақолада судлар томонидан жазо тайинлашда енгиллаштирувчи ва оғирлаштирувчи ҳолатларни инобатга олишни ўзига хос хусусиятлари, судлар томонидан жазо тайинлаш амалиётидаги муаммолар ҳамда бу борада қонунчиликни такомиллаштириш юзасидан таклифлар ҳақида сўз юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

AGGRAVATING AND MITIGATING FACTORS IN SENTENCINGCASE APPLICATION PROBLEMS

The article talks about the peculiarities of taking into account mitigating and aggravating circumstances by the courts, the problems in the practice of sentencing by the courts, and suggestions for improving the legislation in this regard.

Текст научной работы на тему «ЖАЗО ТАЙИНЛАШДА ОҒИРЛАШТИРУВЧИ ВА ЕНГИЛЛАШТИРУВЧИ ҲОЛАТЛАРНИ ҚЎЛЛАШ МУАММОЛАРИ»

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

AGGRAVATING AND MITIGATING FACTORS IN SENTENCING CASE APPLICATION PROBLEMS

Baxrinov Bekzod Fozilovich

Student of the High School of Judges of the Republic of Uzbekistan Kaxarov Oybek Naqshband o'g'li

Judge of Sirgali district court on criminal cases. https://doi.org/10.5281/zenodo.11101445

ABSTRACT

ARTICLE INFO

Received: 23th April 2024 Accepted: 29th April 2024 Online: 30th April 2024

KEYWORDS Norms, sentencing, judicial practice, sanction, criminal law, general part, special part, unification, illegal and illegal, international norms and standards, legal consciousness and culture.

The article talks about the peculiarities of taking into account mitigating and aggravating circumstances by the courts, the problems in the practice of sentencing by the courts, and suggestions for improving the legislation in this regard.

ЖАЗО ТАИИНЛАШДА ОГИРЛАШТИРУВЧИ ВА ЕНГИЛЛАШТИРУВЧИ ХОЛАТЛАРНИ ЦУЛЛАШ МУАММОЛАРИ

Бахринов Бекзод Фозилович

Узбекистон Республикаси Судьялар Олий мактаби тингловчиси Кахаров Ойбек Накшбанд ртли Жиноят ишлар буйича Сиргали туман судининг судьяси https://doi.org/10.5281/zenodo.11101445

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 23th April 2024 Accepted: 29th April 2024 Online: 30th April 2024 KEYWORDS

Меъёрлар, жазо тайинлаш, суд амалиёти, санкция, жиноят цонунчилиги,

умумий цисм, махсус цисм, унификация, гайрихуцуций ва хуцукка хилоф, халцаро меъёр ва стандартлар, хукуций онг ва маданият.

Жазо тайинлаш жараёнида жазони огирлаштирувчи ва енгиллаштирувчи хрлатларнинг кулланилиши Узбекистон Республикасининг жиноят хукуки тизимида

Мацолада судлар томонидан жазо тайинлашда енгиллаштирувчи ва огирлаштирувчи цолатларни инобатга олишни узига хос хусусиятлари, судлар томонидан жазо тайинлаш амалиётидаги муаммолар уамда бу борада цонунчиликни такомиллаштириш юзасидан таклифлар уацида суз юритилган.

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

Myx,HM ypHH TyTagu. ^hhoat xyKyKH Ba ^hhoat процессуа^ KoHyHHu^Hruga 6e.flrH.flaHraH Me^ëp^ap, aMa^ga ago^aT^H Ba HHCOHnapBap ^a30 TafiHH^amHH TaiMHH^am MaKcaguga Hm^a6 HH^u^raH.

BupoK, aMa^HëTga 6y Me^ëp^apHHHr ^y^^aHH^umu 6up rçaTop MyaMMo^apra gyH Ke^Mo^ga. By MyaMMo^ap acocaH, ^a3o TafiuH^amga KoHyHHH^HKHHHr HoaHHK^uru, cyg aMa^HëTHHHHr öup-öupugaH $apK KH-flumu, myHHHrgeK, ^HHoflT-npo^ccya.« xy^^aTflapHH Ta^KHH KH-flumgaru ^HHHHHu^HK^ap 6u^aH 6of.ahk.

^a30HH eHru^^amTupyBHu Ba oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^ap TymyHHacu Myafi^H ^uHOHT^ap yHyH 6e.flrH.flaHraH caH^HA^ap goupacuga ^:a3oHHHr MHKgopu Ba TypuHH TaH^amra y3HHHHr Ta'bcupHHH KypcaTMacgaH Ko^Mafigu. AMa^garu ^hhoat KogeKcuga eHru^^amTupyBHu ^o^aT^apHuHr Ma^yM 6up Typ^apu Ke^Tupuö yTH^raH^HrH Ba oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^apHuHr aHHK pyfixaTH Ke^Tupu^raH^uru KoHyH

xy^^aT^apHHHHr xycycuATHHH TamKu^ kh.ah6 öepagu.

EHru^^amTupyBHu Ba oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^ap caH^un goupacuga ^33ohh TafiHH^am ^apaëHHra y3HHHHr Ta^cupuHH KypcaTagu. Cyg ^hhoat TapKHÖura KHpuTH^raH eHru^^amTupyBHH Ba oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^apHH ^:a3o Ky^^am gaBoMHga эгтн6opгa o^Mafigu. HeraKH, KoHyH Ky^^oBHH opraH ^a3oHH TafiHH^am BaKTHga ymöy ^o^aTHH 6up MapTa эгтн6opгa 6y^raH 6y^agu.

O^HM^ap eHru^^amTupyBHH Ba oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^apHHHr Ky^^aHH^umu Ba a^aMHHTH TyFpucuga 6up yMyMHfi ^HKpra Ke^umMaraH. ^aB^aT Ma^:6yp^oBH Me^ëpHHH TaH^am eHru^^amTupyBHH ^o^aT^apHH x,uco6ra o^raH x,o^ga cyg ToMoHHgaH aHHK x,ap 6up ^o^aT öyfiHHa umHHHr 6apna MaTepua^apu acocuga 6e.flrH.flaHagH.

^a3o TafiHH^am ^apaëHuga eHru^^amTupyBHH ^o^aT^apHH эгтн6op MapKa3Hra o^HHumu ^hhoat KoHyHHH^uruga Ha3apga TyTH^u6 yTH^raH HHcoHnapBap^HK npuHcunu Kouga^apura MyT^aKo TyFpu Ke^agu. Cyg afiögop maxcra ^:a3o TafiHH^aëTraH nafiTga öyHgafi maxc^ap x,aëTga KaHgafi maxc 6y^ca^ap myHgafi^urHHa Ka6y^ KH-flum 6u^aH 6upra^HKga, yHHHr Moggufi a^Bo^HHH, ou^aBufi mapouTHHH, KaM Ta^MHH^aHraH^uruHH, KaHgafi Typgaru ^ao^HHT Typu 6u^aH myFyfl^aHHmHHH, Ma^yMoTHHHHr gapa^acuHH, gapoMag MaHÖau KaepgaH Ke^u6 HHKumuHH Ba MHKgopuHH x,aM a^o^uga gHKKaT MapKa3ura o^um gapKop.

EHrHAflamTHpyBHH x,o^aT^apHH Ky^^am ^apaëHH öyfiuHa KaTop o^HM^ap y3^apuHHHr ^HKp My^o^a3a^apuHH 6epu6 yTraH^ap. ByHra mhco^ cu^aTuga o^hm Э.Hop6yтaeвнннг Kapam^apu a^aMHHTra ^ofiHK. yhhot Kapam^apuga KyfiugaruHa Ha3apun ëTagu. YHHHr ^HKp^apura Kypa, ^yKapo^apHHHr KoHyH o^guga TeHr^uru geraHga ^a3oHH o^guga TeHr^uru TymyHH^agu. ^oHyH o^gugaru TeHr^HK geraHga эca ^hhoht yHyH ^HHoufi ^aBo6rap^HKHHHr MyKappap^uruHH TymyHum KepaK.

AfipuM o^HM^apHHHr ^HKpura Kypa эca eHru^^amTupyBHH ^o^aT^ap ^aBo6rap^HKKa Ba TafiHH^aHaguraH ^a3ora Ta^cup KH^umu 6u^aH öupra ^hhoht KoHyHHHHHr HHcoHnapBap^HK пpннцнпннн ^aM y3uga My^accaM^amTupumu KepaK^uru TymyHH^agu.

Y36eKucToH Pecny6^HKacuHHHr ^hhoht KogeKcu 55-Moggacuga ^:a3oHH eHru^^amTHpyBHH ^o^aT^ap caHaö yTH^raH Ba y^apHHHr öapHacu yHyH moc 6y^raH 6e^ru^ap Kyfiugaru^apgaH uöopaTgup:

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

1. ^khhht 55-Moggacuga Ha3apga TyTH^raH xo^aT^ap ^K Maxcyc ;hcmh MoggaAapHHHHr ^mhoat TapKHÖH goupacugaH Tam;apuga Ba ymöy xo^aT^ap ^h^mhohh квa^н^нкaцнн ^H^Hmra Ta^cup KypcaTMafigH.

2. ^Khhot 55-Moggacuga Ha3apga TyTHAHö yTH^raH xo^aT^ap ^mhoat ;oHyHHHAHrHHHHr энг MyxuM 6yFHH^apHgaH uöopaT öy^uö, cyg^ap ymöy xo^aT^apgaH öom;aAapHHH x,aM eHrH^^amTHpyBHH xo^aT cu^araga Tonumu x,aM MyMKHH öy^agu.

3. ^KHur 55-Moggacugaru eHrHAAamTHpyBHH xo^aT^ap ^K Maxcyc ;HcMHHHHr квa^н^нкaцнн yHyH 3apypufi öe^rucu cu^araga Ke^Tupu^raH öy^ca, ^a3o TafiuH^am ^apaëHuga Myafi^H MoggaHHHr caH^H^cu goupacuga ^a3o TafiuHAaHumH мyмкнн öy^agu.

Ku^MumHuHr u^tumouh xaв^^н^нк gapa^acu öupHHHH HaBÖaTga ^HHoflTHHHr тapкнöнfi ;hcmhhh u^og^am öu^aH öe^ru^aHagu. fflyHgaH ^ahö hhk;hö, ^HHoflT^apHH öH3 u^tumouh xaв^^н^нк gapa^acura ^pa ^yfiugaru 4 Ta acocufi rypyxra a^:paTHmHMH3 мyмкнн öy^agu:

1. Oggufi Tap^ö^u ^HHoflT^ap;

2. EHru^^amTupyBHu Tap^öra эгa öy^raH ^HHoflT^ap;

3. Orup^amTupyBHu тapкнöгa эгa öy^raH ^HHoflT^ap;

4. A^oxuga xucoöAaHraH oFup^amTHpyBHu тapкнöгa эгa öy^raH ^HHoflT^ap.

W;opugaru^apgaH ^pumuM^ MyM^H^, Tap^ö^apHUHr h^hh^hch eHru^^amTupyBHu xo^aT cu^araga ^Khhot 55-Moggacu öupHHHH ;ucMuga caHaö yTu^raH xo^aT^ap ;HAMHmHH квa^н^нкaцнн KM^HmHUHr acocufi Ba 3apypufi öe^rucu cu^araga ^HHoflTHHHr тapкнöнfi ;ucMHra ^pura^ra^

^öe^cToH Рecпyö^нкacн aMa^garu ^hhoat кogeкcннннг 55-Moggacuga ^:a3oHH eHru^^amTupyBHu xo^aT^ap Ba y^apHHHr Typ^apu Ha3apga TyTHAuö yTH^raH. Kyfiuga y^apHHHr Typ^apu öu^aH TaHumuö HH;aMH3. ^yM^agaH:

a) afiöHH öyfiHura o^um TyFpucuga ap3 huh ^Hru^gaH nymafiMoH öy^um ёкн ^mhoathh oHHAHmura ëpgaM öepum;

ö) eткaзн^гaн 3apapHH HXTHëpHfi paBumga ;on^am;

b) oFup maxcufi, ou^aBufi mapouT^ap o;uöaTuga ёкн öom;a Mym^^ axBo^ga ^mhoat cogup

r) Ma^öyp^am ёк Moggufi ToMoHgaH, xH3MaT ^uxaragaH ëra öom;a ^uxaTgaH ;apaм^нк caöaö^u ^hhoht cogup STum;

g) ^aöp^aHyBHHHHHr зyp^нк, oFup xa;opaT ёкн öom;aHa FafipurçoHyHHfi xapa^T^apH Ty^afi^H By^ygra ^^raH ^hah pyxufi xa^^oH^aHum xo^araga ^hhoht cogup STum; e) 3apypufi Mygo^aaHHHr, oxupru 3apypaTHHHr acoc^u HerapacugaH HeTra hh;hö ^hhoht cogup ;HAum, u^THMoufi xaB^H ;HAMum cogup ;u^raH maxcHH ym^amga, кacö ёкн xy^:aAHк xo^aTH öu^aH öofah; acoc^u тaвaккaAHHAHкga 3apap e™a3Hm; ë) Bonra eTMaraH maxcHHHr ^hhoht cogup STumu;

xoMH^agop aë^HHHr ^hhoht cogup STumu; 3) ^aöp^aHyBHHHHHr FafipH;oHyHHfi ëкн ax^o;;a 3ug xy^;-aTBopu Ta^cupu ocTuga ^hhoht cogup STum.

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

^hhoht KogeKcu 56-Moggacu 1-KHcMuga Ha3apga TyTH^raH oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^ap cogup KH^HHraH KH^MumHHHr Ba ^hhoathh cogup этгaн maxcHHHr KaHHa^HK H^THMoufi xaB^^H^HK gapa^acu roKopu экaн^нгнgaн ga^o^aT 6epagu.

Arapga oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^ap 6op 6y^ca, cyg 6y Ba3HHT^ap 6y^MaraH^Hrura HHcöaTaH oFHppoK ^£3ohh öepumu KepaK. Arapga ^HHo^Tga hkkh ëKH yHgaH opTHK 6y^raH oFHp^amTHpyBHH x,o.flaT MaB^yg 6y^ca, cyg 6y ^o^aTra HHcöaTaH Mogga caHKH^cuga Ha3apga TyTH^raH oFHppoK 6y^raH ^:a3oHH Ba KymHMHa ^a3oHH TafiHH^amu KepaK.

fflyHHHrgeK, 6y Ba3HHT^apHHHr xycycu^Tura Ba 6y ^o^aT^apHHHr 6up HeHTacu 6op^urura KapaMacgaH cyg ^hhoat KogeKcu Maxcyc KucMHga KypcaTHÖ yTH^raH caH^un goupacugaH HeTra HHKMac^uru ^o3HM. ^a3oHH oFHp^amTupyBHH ^o^aT^ap ^K 55-Moggacuga KypcaTH^raH eHru^^amTupyBHH x,o^aT^apgaH aHgo3a o^raH ^o^ga umHH Kypuö HHKHmga Ky^^aHH^aguraH ^:a3oHH HHgHBHgya^^amTHpHmHH 6ocKHHMa-6ocKHH Ba th3hm^h aMa^ra omupum hmkohhhthhh Ke^THpu6 HHKapagu.

^a3oHH oFHp^amTHpyBHH ^o^aT^ap ^K 56-Moggacu 1-KHcMuga Ha3apga TyTHÖ yTH^raH. Kyfiuga y^apHH KeTMa-KeT ëpHTHÔ yTHmra x,apaKaT KH^aMH3:

a) x,oMH^agop^Hru afiögopra aëH öy^raH aë^ra HHcöaTaH; 6) ëm öo^a, Kapun ëKH o^H3 a^Bo^garu maxcra HHcöaTaH;

b) xH3MaT Ba3H^acu ëKH ^yKapo^HK öypHHHH öa^apraH^uru MyHocaöaTH 6u^aH maxcra ëKH yHHHr hkhh KapHHgom^apura HHcöaTaH;

r) afiögopra Moggufi ToMoHgaH, xH3MaT ^HX,aTHgaH ëKH 6omKa ^ux,aTgaH KapaM maxcra HHcöaTaH;

g) yTa ma^KaTcH3^HK 6u^aH;

e) KynHH^HK yHyH xaB^H öy^raH ycy^ga;

ë) ëm 6o^a ëKH pyx,ufi ^o^aTHHHHr 6y3H^raH^Hru afiögopra aëH öy^raH maxcgaH ^ofiga^aHraH ^o^ga;

^hhoht HaTH^acuga oFHp oKHÖaT^apHHHr Ke^uö HHKKaH^uru; 3) yMyMHfi o^aT mapoHTHgaH ^ofiga^aHraH ^o^ga ëKH ^aBKy^oTga ^o^aT BaKTHga ëKH oMMaBHfi TapTu6cH3^HK^ap ^apaëHHga; k) Fapa3^H ëKH 6omKa nacT HHHT^apga;

upKHfi ëKH MH^^Hfi gymMaH^HK ëxyg agoBaT 3aMHpuga; m) 6up rypyx, maxc^ap ToMoHHgaH o^gHHgaH th^ öupHKTupraH x,o^ga ëKH yromraH rypyx, ëKH ^HHoufi yromMa ToMoHHgaH;

h) H^rapu x,aM KacggaH ^hhoht cogup этгaн maxcHHHr TaKpopaH ëKH KacggaH HHru ^hhoht cogup этнmн;

o) MacT^HK ^o^aTHga ëxyg ruë^BaHg^HK BocHTa^apu, y^apHHHr aHa^or^apu, ncuxoTpon ëxyg KHmHHHHr aK^-ugpoKHra Ta^cup kh^bhu 6omKa Mogga^ap Ta^cupu ocTHga ^hhoht cogup STHm.

bh3 roKopuga Ta^Kug^araHHMH3geK, ^:a3oHH TafiHH^amga ^a3oHH oFHp^amTHpyBHH Ba eHru^^amTHpyBHH ^o^aT^apHH Ky^^amga Ky3aTH^aëTraH MyaMMo^apHHHr 6up khcmh KoHyHHH^HKgaru HoaHHK^HK^ap, cyg aMa^uëTHHHHr öup-öupugaH ^apK KH^umu Ba

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

cyg^apHHHr maxcufi xo^aT^apra ëHgamyBuga cyö^eKTHBH3MHHHr MaB^yg^HrugaH Ke^uö HH;agu. By MyaMMo^apHH xaA KHAHm yHyH Kyfiugaru Hopa-TagöupAapHH Kypum мyмкнн:

- KoHyHHHAHKHH aHHKAamTHpHm aihh ^:a3oHH oFHp^amTHpyBHH Ba eHrHAAamTHpyBHH xo^aT^apHH aHu; öe^ru^oBHu Kouga^apHH ;aöy^ KHAHm;

- cyg^apHHHr ^:a3oHH TafiHHAam aMaAHëTHHH yнн$нкaцнfl ;HAum yHyH KypcaTMa^ap Ba TaBcHH^ap um^aö HH;um;

- cygbHAap Ba agBoKaTAap yHyH MyHTa3aM ceMHHap Ba TpeHHHr^ap TamKHA STum, y^apga ^a3oHH TafiHHAamHHHr ago^aTAH Ba HHcoHnapBap ycyAAapHHH MyxoKaMa KHAHm;

- xa^;apo aMa^uëT Ba cTaHgapTAapgaH ^ofiga^aHum op;aAH ^a3oHH TafiuHAam th3hmhhh TaKoMHAAamTHpum;

- axoAH opacuga xyKyKHfi oHr Ba MagaHHHTHH omupum, ^hhoht Ba ^:a3o Maca^a^apuga ^aMoaTHHAHKHHHr TymyHHacuHH KeHrafiTHpum.

^a3oHH TafiHHAamga ^:a3oHH oFHp^amTHpyBHH Ba eHrHAAamTupyBHH xo^aT^apHH ago^aTAH Ba caMapaAH Ky^am, ^aMHHTga ago^aT Ba ;oHyHHfiAHK TaMofiHAAapHHH MycTaxKaMAamga Myx,HM axaMHHTra sra. ffly caöaöAH, ymöy Maca^a^apra ^uggufi s^THöop KapaTum, TerumAH MyaMMo^apHH aHHK^am Ba y^apHH xaA STum yHyH KoMn^eKc Hopa-Tagöup^apHH Kypum 3apyp.

Ymöy MyaMMo^apHH xaA STHm, ;oHyHHHAHKHH TaKoMHAAamTHpum Ba cyg aMaAHëTHHH HHaga yнн^нкaцнн KHAHm, myHHHrgeK, ^a3o TafiHHAam ^apaëHHga ma^^o^AHK Ba ago^aTHH TaiMHH^am 3apypaTHHH KypcaTagu. By öopaga xa^;apo Ta^puöa Ba HAFop Fon^apgaH ^ofiga^aHHm, myHHHrgeK, ^hhoht xyKyKH coxacuga TagKH;oTAapHH HyKyp^amTHpum MyxHMgup.

References:

1. HopöyTaeBH Э.Х Yro^oBHufi 3aKoH h ero S^eKTHBHocraro- "MexHaT". 1991 c 45-50

2. Y3öeKHcToH PecnyöAHKacHHHHr ^hhoht KogeKcu. — URL: https://www.lex.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.