Научная статья на тему 'ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СИФАТ ПАРАМЕТРЛАРИ'

ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СИФАТ ПАРАМЕТРЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

104
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по строительству и архитектуре , автор научной работы — Шавкат Пирмухамедович Алимухамедов, Ботир Иноятович Абдуллаев, Нодиржон Қаюмжонович Турсунов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ СИФАТ ПАРАМЕТРЛАРИ»

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-574-579

ort

ЖАМОАТ ТРАНСПОРТИДА ХИЗМАТ КУРСАТИШ СИФАТ

ПАРАМЕТРЛАРИ

Шавкат Пирмухамедович Алимухамедов, Ботир Иноятович Абдуллаев,

Нодиржон ^аюмжонович Турсунов

Тошкент давлат транспорт университети и nadir@mail.ru

Мамлакатимиз иктисодиётини ривожлантиришда транспортнинг улушини ошириш борасида баъзи имкониятлардан фойдаланишнинг самарадорлиги кам булсада, бошка томондан устунликлар хам мавжуд. Маълумки, сув транспортининг умумий ташиш таннархи барча транспорт турлари ичида энг арзон хисобланади. Узбекистон Республикаси денгиз транспортига чикиш учун камида икки давлат чегарасини кесиб утишга мажбур булган дунёдаги икки (Узбекистон хамда Лихтенштейн) давлатнинг бири хдсобланади. Бу эса, мамлакат учун ташиш харажатларини ошишига олиб келади. Бирок боска томондан мамлакатимиз Урта Осиёнинг марказий кисмида жойлашган булиб, Марказий Осиёнинг барча давлатлари (шимол ва шимоли-гарбдан ^озогистон, жануби-гарбдан Туркманистон, жанубдан Афгонистон, жануби-шаркдан Тожикистон ва шаркдан ^иргизистон) билан умумий чегарага эга булган ягона давлат хисобланади. Биз билан кушни (узок кушни) хисобланувчи давлатлар узаро алокаларини ривожлантиришда транспорт харакатини бизнинг чегараларимиз оркали утказмаслиги иктисодий сарф-харажатларни ошириб юборади. Бундан унумли фойдаланиш, яъни, барча кушни давлатлар билан хамкорликни ривожлантириш, савдо алокаларини мустахкамлаш хисобига экспорт, импорт ва транзит салохиятларни оширишга эришиш мумкин.

Дунё микёсида ахолига транспорт хизмати курсатиш сифати курсаткичлари, жумладан, йуловчиларни йулда ортикча ушланиб колишларсиз манзилларига уз вактида, комфорт шароитда етиб боришлари масалалари, мавжуд муаммоларнинг замонавий ечимлари хамда хизмат сифатини ошириш мухим ахамият касб этмокда. Бу борада ривожланган хорижий мамлакатларда, жумладан, А^Ш, Англия, Германия, Франция, Сингапур, Япония, Жанубий Корея каби давлатларда автобус йуналишларида хизмат

курсатиш сифатини яхшилашнинг янги илмий-техникавий ечимларини ишлаб чикишга алохида эътибор каратилмокда.

April 21-221 ©

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-574-579

ort

Жахонда ахолига транспорт хизмати курсатиш, унинг сифат курсаткичларини ошириш, жамоат транспорта ишини комплекс ёндашувларга асосланган холда такомиллаштириш йуналишларида илмий тадкикотлар олиб борилмокда. Ушбу йуналишда, жумладан, шахар автобус йуналишларида транспорт хизмати сифат курсаткичларини интеграл бахолаш мезони, уларнинг харакатланиш режимига бошкариладиган чоррахаларнинг таъсирини аниклаш, перегон участкаларда режалаштирилган харакат интервалини таъминлаш буйича максадли илмий изланишларни амалга ошириш мухим ахамият касб этади. Шу билан бирга сифат курсаткичларининг белгиланган меъёрини таъминлаш усулини ишлаб чикиш зарур хисобланмокда.

Республикамизда ахолига транспорт хизмати курсатиш сифати курсаткичларини оширишга каратилган, жамоат транспорта ишини комплекс ёндашувларга асосланган холда такомиллаштириш масалаларига йуналтирилган илмий-тадкикот ишлари устувор хусусиятга эга булмокда. Кейинги йилларда жамоат транспорти ишини ташкил этиш буйича илмий-тадкикот ишлари йуловчиларни манзилларига уз вактида етиб боришларини, йулларда харакатланиш хавфсизлигини таъминлаш, ташиш жараёнининг иктисодий самарадорлигини ошириш каби муаммоларни хал этишга йуналтирилмокда.

Ахолига транспорт хизмати курсатиш масалалари жуда куплаб омилларга боглик булиб, уларнинг хар бири алохида ёндашув ва комплекс хал этишни такозо этади. 2017 - 2021 йилларда Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегиясида «.... ахолига транспорт хизмати курсатишни тубдан яхшилаш, йуловчи ташиш хавфсизлигини ошириш ва атроф-мухитга зарарли моддалар чикишини камайтириш, хар томонлама кулай янги автобусларни сотиб олиш, автовокзал ва автостанцияларни куриш хамда реконструкция килиш....» масалалари алохида таъкидлаб утилган. Бугунги кунда йуналишли автобуслар олдида турган энг долзарб муаммолардан бири - йуловчиларни манзилларига уз вактида етказиш хисобланади. Зеро, куча-йул тармогидаги мавжуд тирбандликлар жамоат транспортининг чоррахаларда асоссиз ушланиб колишига, йуналишларда уртача тезликларнинг пасайиб кетишига, натижада харакат интерваллари белгиланган меъёрдан ошиб кетишига сабаб булмокда. Жамоат транспортидан фойдаланаётган йуловчилар манзилларига уз вактида етиб бормаслик холатлари кундан-кунга купайиб бормокда. Йуловчилар йулларда узок вакт

April 21-22

^^pecialists^n^heFie/doiTtantSotM

KoguS KeTumgapu Hara^acuga MaMgaKaraMro uKracoguërara Karra MogguH 3apap eTKa3HHMOKga.

X,o3upru BaKTra Kagap ^aMoaT TpaHcnopTuga HygoBnugap Tamum TexHogoruagapuHu TaKoMuggamTupum, xu3MaT Kypcaram cu^araHu omupumHuHr hhmhh acocgapuHu aparam Syfiuna ^axoHHuHr HupuK TagKHKOTHunapu, ^yMgagaH, xopu^; TagKuKOTHunapugaH Ba ropraMro TagKuKoTHugapugaH eTapgu gapa^aga TagKuKOTnap oguS SopumraH.

KaTop oguMgap TOMOHugaH oguS SopugraH TagKuKoraap myHu KypcaraguKu, ygapHuHr Sapnacuga axogura TpaHcnopT хнзмaтннн Kypcaram cu^ara Ba yHu TatMuHgam Macagagapura agoxuga axaMuaT KaparagraH. Ammo axogura TpaHcnopT xu3Mara Kypcaram cu^arara Tatcup этyвнн KypcaTKungapHuHr Tacogu^uö y3rapum TaSuara eTapguna xucoSra oguHMaraH. EyHgaH TamKapu, yTKa3ugraH TagKuKoraapga maxap aBToSyc HyHagumgapuga HygoBnugapHuHr MaH3uggapura y3 BaKTuga eTuS Sopum Macagagapu, TpaHcnopT xu3Mara Kypcaram cu^aT gapa^acuHu SegrugoBnu oMug cu^araga eTapguna ypraHugMaraH. EyHgaH maxap aBToSyc HyHagumgapuga TpaHcnopT xu3Mara cu^aT napaMeTpgapuHu TaKoMuggamTupum 3apypara KeguS nuKagu. EyHuHr ynyH KyHugaru Ba3u$agapHu aMagra omupum TagaS этнпagн: maxap aBToSyc HyHagumgapuga HygoBnugapra TpaHcnopT xTOMam Kypcaram cu^araHu Saxogam Me3oHgapuHuHr Taxgugu acocuga napaMeTpgapHu TaHgam; maxap aBToSyc HyHagumgapuga TpaHcnopT xu3Mara cu^aT napaMeTpgapuHu uHTerpag Saxogam Me3oHuHu TaKoMuggamTupum; aBToSycnapHuHr xapaKaraaHum pe^MMu SugaH SomKapugaguraH noppaxagap opacugaru SoFguKguKHu aHuKgam ycyguHu umgaS nuKum; neperoH ynacTKagapga aBToSycnapHuHr pe^agamrapugraH xapaKaT uHTepBaguHu TatMuHgam ycyguHu umgaS nuKum; maxap aBToSyc HyHagumgapuga xapaKaraaHyBnu TapKuS cuFuMugaH ^ofigagaHum кoэ$$нцнeнra MetëpuH KuHMaraHu, yHra Tatcup этyвнн KypcaTKu^gap opKagu TatMuHgam ycyguHu umgaS nuKum.

X,o3upru KyHga MaMgaKaraMro HygoBnu TpaHcnopTu тнзнмннн aHaga puBo^gaHTupum ynyH KyHugaru Ba3u$agapHu aMagra omupum 3apyp:

1. fflaxap Kypugumu Ba TpaHcnoprau pe^agamrapum gacTypgapuHu (gonuxagapuHu) SoFgoBnu MexaHu3MgapHu TaKoMuggamTupum. KypugaëTraH yH-^oö Ba caHoaT goHuxagapuHu TpaHcnopT BaBupguru SugaH Ma^Sypuö MyBo^uKgamrapum, maxapco3guK (caHoaT Ba Typap ^oö Kypugum gacTypgapu Ba goHuxagapu)Hu TpaHcnopT тнзнмннннг uMKoHuaTgapu SugaH cuHxpoHgamrapum MexaHu3MgapuHu umgaS nuKum. fflaxapco3guK aMaguëTuga ^yHKcuoHag WKgaHum (3unguK,

April 21-22

365

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-574-579

p

ort

каватлар сони ва бинонинг фойдаланиш максади, ахоли зичлиги ва автомобиллаштириш даражаси) ва худуднинг транспорт ресурси (йул тармоги ва ер усти жамоат транспорти тармоклари эгаллаган худуднинг улуши, кучаларнинг утказувчанлик кобилияти, йул тармоклари, жамоат транспорти тизимларининг ташиш кобилияти) уртасидаги мувозанатни хисоблаш услубини ишлаб чикиш;

2. Бугунги кунгача шаклланган транспорт тизимини тартибга солувчи конунчилик, давлат ва хужалик бошкаруви органлари, истеъмолчилар ва транспорт хизматларини таъминлаб берувчилар уртасидаги муносабатлар хозирги кунда сохани давлат томонидан тартибга солишнинг янги шартлари асосида ривожланишни талаб килмокда. Хусусан, транспорт сохасида давлат-хусусий шериклик масалаларини конунчилик билан тартибга солиш масалаларини хал этиш, пуллик йуллар механизмларини жорий этиш, йул харакати хавфсизлиги ва бошкалар;

3. Тарифларни давлат томонидан тартибга солиниши тизимини такомиллаштириш;

4. Минимал ижтимоий транспорт стандартларини узида мужассам этувчи тизим ишлаб чикиш оркали ахолига юкори сифатли йуловчи ташиш хизматларидан фойдаланиш имкониятини яратиш. Мазкур фаолият натижаларини мониторинг килиш масалаларига комплекс ва тизимли ёндашиш лозим;

5. Транспорт сохасида кадрлар сиёсатини такомиллаштириш. Бугунги кунда куйидагилар билан тавсифланади:

- ходимлар таркибини танлаш ва улар билан ишлашнинг шаффоф ва очик механизмлари;

- Узбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги мутахассислари ва таркибий булинмалар рахбарлари фаолияти самарадорлигини бахолаш тизимини;

- ишчи ходимларни рагбатлантириш механизми;

- ходимлар захира базаси ва ундан фойдаланиш механизми;

- ходимлар таркибини янгилаш ва алмаштириш (ротатсия) механизми;

- мутахассисларни тайёрлаш ва кайта тайёрлашнинг такомиллашган тизими;

- илгор тажрибаларни жорий этиш максадида хориждан малакали мутахассисларни жалб килиш механизми;

April 21-22

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-574-579

p

ort

- Узбекистан Республикаси Транспорт вазирлиги мутахассислари ва

таркибий булинмалари рахбарларини мунтазам аттестатсиядан утказиш механизмини ишлаб чикиш ва йулга куйиш.

Шунингдек, транспорт таълими тизимини замонавий ускуналар ва инвентар, укув материаллари, компютер технологиялари, юкори сифатли интернет алокалари билан таъминлаш;

6. Статистик маълумотларнинг ошкоралигини таъминлаш лозим;

7. Ахоли учун йуловчи транспорти хизмати сифат даражаси ва фойдаланиш имкониятини ошириш;

Шунингдек, бугунги кунда йуловчи транспорти сохасидаги энг мухим муаммолардан бири - бу ахолига транспорт хизматларидан фойдаланиш даражасининг етарли эмаслиги.

Республикада уртача 10 минг ахолига 2,3 та литсензияга эга автобус, 1 та микроавтобус ва 12 та Дамас автомашиналари тугри келади, бу жуда паст курсаткич хисобланади. 4426 йуловчи ташиш йуналишларидан 663 таси (14 %га якин) бугунги кунда хизмат курсатмаяпти, шу жумладан, 349 та автобус йуналиши ва 314 та йуналишли такси йуналишлари хам.

REFERENCES

1. Inatovich, A. B., & Aripovich, N. A. (2018). Ways quality increasing of exploitation of city bus capacity and traffic. European science review, (5-6), 374-376.

2. Alimukhamedov, S. P., Abdukarimov, A., Sharifhodjaeva, H. A., & Rustamov, K. J. (2020). Structural and kinematic analysis of gear and lever differential mechanisms by symmetric movement of rotation centers for driving and slave gear wheels. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(01).

3. Akhmedov, D., Alimukhamedov, S., Tursunov, I., Narziev, S., & Riskaliev, D. (2021). Modeling the steering wheel influence by the driver on the vehicle's motion stability. In E3S Web of Conferences (Vol. 264). EDP Sciences.

4. Ахмедов, Д. А., & Алибоев, Б. А. (2021). Выбор рациональных кинематических и геометрических параметров системы" рулевой привод-подвеска". Вестник машиностроения, (3), 21-24.

5. Toirov, O. T., Tursunov, N. Q., Nigmatova, D. I., & Qo'chqorov, L. A. (2022). Using of exothermic inserts in the large steel castings production of a particularly. Web of Scientist: International Scientific Research

Journal, 3(1), 250-256.

April 21-22

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-574-579

p

ort

6. Алимухамедов, Ш. П., & Гапиров, А. Д. (2018). Напряженно-деформированное состояние устройства для гашения динамических нагрузок в трансмиссии транспортных машин. Universum: технические науки, (12 (57)), 23-

7. Турсунов, Н. К., Санокулов, Э. А., & Семин, А. Е. (2016). Исследование процесса десульфурации конструкционной стали с использованием твердых шлаковых смесей и РЗМ. Черные металлы, (4), 32-37.

8. Нарзиев, С. О., Алимухамедов, Ш. П., Хикматов, Ш. И., & Ахмедов, Д. А. (2014). ДИНАМИКА ТРАНСМИССИИ МОБИЛЬНОЙ МАШИНЫ С ДВУМЯ СИЛОВЫМИ УСТАНОВКАМИ В СРЕДЕ SIMULINK. In Молодые ученые-основа будущего машиностроения и строительства (pp. 247-251).

9. Abdullaev, B., Yuldoshev, D., Muminov, T., & Axmedov, D. (2021). Improving the method of assessing road safety at intersections of single-level highways. In E3S Web of Conferences (Vol. 264). EDP Sciences.

10. Toirov, O. T., Tursunov, N. Q., & Nigmatova, D. I. (2022, January). Reduction of defects in large steel castings on the example of "Side frame". In International Conference on Multidimensional Research and Innovative Technological Analyses (pp. 19-23).

11. Davron, Y., Botir, A., Zokirkhon, Y., & Tulkin, M. (2022). DETERMINING THE IMPACT OF WEATHER INDICATORS ON PASSENGER TRAFFIC IN PUBLIC TRANSPORT. Universum: технические науки, (1-3 (94)), 64-70.

12. Tursunov, N. K., Semin, A. E., & Kotelnikov, G. I. (2017). Kinetic features of desulphurization process during steel melting in induction crucible furnace. Chernye metally, 5, 23-29.

13. Абдуллаев, Б. И., & Назаров, К. М. (2016). Исследование оценки и методов повышения качества пассажирских перевозок. In Транспортные системы Сибири. Развитие транспортной системы как катализатор роста экономики государства (pp. 497-505).

14. Алимухамедов, Ш. П., Рахимов, Р. В., Инагамов, С. Г., Мамаев, Ш. И., & Кодиров, Н. С. (2022). М . Universum: технические науки, (2-3 (95)), 8-14.

28.

April 21-22

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.