Научная статья на тему 'ЖАЛОЛИДДИН МАНГУБЕРДИ ШАХСИЯТИ ВА ФАЪОЛИЯТИ ШАҲОБИДДИН АН-НАСАВИЙ ВА ЖУВАЙНИЙ ТАЛҚИНИДА'

ЖАЛОЛИДДИН МАНГУБЕРДИ ШАХСИЯТИ ВА ФАЪОЛИЯТИ ШАҲОБИДДИН АН-НАСАВИЙ ВА ЖУВАЙНИЙ ТАЛҚИНИДА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
449
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ӯрта Осиё / Хуросон / Хоразм / анНасавий / Атомалик Жувайний / Жалолиддин / Чингизхон. / Средняя Азия / Хорасан / Хорезм / ан-Насави / Атамалик Джувайни / Джалал ад-Дин / Чингизхан.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Жамолиддин Аҳмадалиевич Абдукаримов, Мубина Маҳмуджоновна Сатторова

Мазкур мақолада XIII аср муаррихлари Шаҳобиддин анНасавий ва Атомалик Жувайний асарлари маълумотлари таҳлил қилинган. Мақолада асосан муғуллар истилосига қарши ватан ҳимояси йӯлида мардонавор курашган Хоразмшоҳлар сулоласининг йирик вакили Жалолиддин Мангуберди шахсияти ва фаъолиятининг баъзи жиҳатлари баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В данной статье анализируются труды историков XIII века Шахабиддин ан-Насави и Атамалик Джувайни. В статье основном описаны некоторые стороны личности и деятельности Джалолиддина Мангуберди, великого представителя династии Хорезмшахов, доблестно сражавшегося с монголами за свободу своей родины.

Текст научной работы на тему «ЖАЛОЛИДДИН МАНГУБЕРДИ ШАХСИЯТИ ВА ФАЪОЛИЯТИ ШАҲОБИДДИН АН-НАСАВИЙ ВА ЖУВАЙНИЙ ТАЛҚИНИДА»

¿Штаюгоуа 1

\-#ТА001(?ОТЬАР т2 2022

Нт1у-и*1иЫу ]итаН

ЖАЛОЛИДДИН МАНГУБЕРДИ ШАХСИЯТИ ВА ФАЪОЛИЯТИ ША^ОБИДДИН АН-НАСАВИЙ ВА ЖУВАЙНИЙ ТАЛЦИНИДА

)> I )>*

Жамолиддин А^мадалиевич Абдукаримов

Академик Бобожон Гафуров номли Хужанд давлат университети тожик халки

тарихи кафедраси доценти Мубина Ма^муджоновна Сатторова Ж Академик Бобожон Гафуров номли Хужанд давлат университети, тарих ва Ж.

1

хукук факултети 2 курс магистранти https://doi.org/10.5281/zenodo.7238836

Ы > 3

Аннотация: Мазкур маколада XIII аср муаррихлари Шахобиддин ан-Насавий ва Атомалик Жувайний асарлари маълумотлари тахлил килинган. Маколада асосан мугуллар истилосига карши ватан химояси йулида мардонавор курашган Хоразмшохлар сулоласининг йирик вакили Жалолиддин Мангуберди шахсияти ва фаъолиятининг баъзи жихатлари баён этилган.

Калит сузлар: Урта Осиё, Хуросон, Хоразм, ан- Насавий, Атомалик Жувайний, Жалолиддин, Чингизхон.

Аннотация. В данной статье анализируются труды историков XIII века Шахабиддин ан-Насави и Атамалик Джувайни. В статье основном описаны некоторые стороны личности и деятельности Джалолиддина Мангуберди, великого представителя династии Хорезмшахов, доблестно сражавшегося с монголами за свободу своей родины.

Ключевые слова: Средняя Азия, Хорасан, Хорезм, ан-Насави, Атамалик Джувайни, Джалал ад-Дин, Чингизхан.

Ануштегинийлар сулоласи бошкарган Хоразимшохлар давлатининг (1027-

1231) куп йиллик тарихи уша давр мусулмон тарихчилари томонидан ёзилган катор асарларида уз аксини топган. Улар асосида ушбу сулоланинг сунги вакили, буюк саркарда Жалолиддини Мангуберди хукмронлиги, унинг мугул истилочиларига карши кахрамона кураши хакида Гарбий Осиё сархадларидаги

фаолиятини кузатиш ва тахлил этилганлигини куриш мумкин. Айрим манбалар

ва адабиётларда унинг исми Мангбурни шаклида хам келтирилади.

Жалолиддин Мангуберди хакидаги XIII асрдан то хозиргача яратилган

4 1 > ^^ я "1 >

асарлар салкам 500 жилдга якин китобни ташкил этади. Бу асарлар шартли

! К*

равишда икки даврга: биринчи даври - XIII- XVIII асрларда ёзилган битикларга; иккинчи даври - XVIII- XX асрларда яратилган асарларга булиб

урганиш мумкин. Биринчи даврда яратилган асарларнинг аксарияти Шарк

„ ______ „ „ „ „ „ ^ „ „

тарихчиларининг, ижодкорларининг каламига мансуб хисобланади. Уларда

* Г •!»

JffiTALQINVA 1

\-#TADOIOOTLAR No2 2022

№2 2022

ilmlyuslubly jurnali

»

Miiiif-iwuuif juman

Жaлолиддин хдёти, фaъолияти, тaкдири xaкддa хикоя килитади. МyFyллaргa

кдрши олиб борган кyрaшлaри aKC эттирилaди. MasKyp aсaрлaр мyaллифлaрининг aксaрияти Жaлолиддинни KypraH, билган, y xa^a эшитгaн, УНИНГ xaётидaн хaбaрдор инсонлaрдир[10, 7].

Мaнбaшyнос олимлaр MasKyp дaвр хyсyсидa суз кетгaндa купрок, "Сийрaти Жaлолиддин Мaнкбyрни" Ba "Тaрихи жaxонгyшо" кaби aсaрлaргa ypFy беришaди. Чунки yлaрнинг мyaллифлaри Ш^обиддин aн-Нaсaвий Ba Алоуддин ATOManrn Жyвaйний тaсвирдaги вокеaлaрни уз кузи билaн кyргaн, yлaрдa

кaйсидир мaънодa иштирок этгaн Ba тaрих вокеaлaригa имкон кaдaр холис куз билaн кaрaб, мyшоxaдa юритилган.

Жaлолиддиннинг xaйти Ba кyрaшлaри xaкддa энг мyкaммaл мaнбaлaрдaн бири Ш^обиддин aн-Нaсaвийнинг "Сийрaт ус-султон Жaлолиддин Мaнгyберди (Мaнгyбyрнy)" aсaридир.

Нaссо (Нисо) вилоятдaги кaлъaлaрдaн бирининг сохиби бyлгaн Нaсaвий

1224 йилдa хизмaт юзaсидaн Ироккд бориб колaди Ba yшa ердa Султон

Жaлолиддин хизмaтигa кирaди. Шyндaн эьтиборaн у Жaлолиддиннинг ишончли мyлозимлaридaн бирига aйлaниб, то 1231-йилгaчa, яъни Жaлолиддин Мaнгyбердининг фожиaли вaфотидaн сунг Нaсaвий хизмaтни бошкд

Xyкмдорлaр кул остидa дaвом эттириб 1249 йилдa X,aлaб шaxридa дyнёдaн куз юмди.

Тaрих китоблaридaн мaълyм булишич^ султон Жaлолиддиннинг Нaсaвийдaн бошта котиби xaM бyлгaн. Унинг исми Хожa Нуриддин Зaйдaрий

Y\rr\r»r>r»TjTífí f\irTTTxf\ fbr»r\r> титтптто "Т^ГагЬг>агг атт_лтаг> ттлггч гЬтт гЬлтггч oqaíqtj аг>_г>лгттлгг\ dа

Хуросоний булиб, форс тилидa "Нaфсaт aл-мaсдyр фи футур зaмaн aс-сyдyр Ba зaмaн су дур an-футур " номли биоггафик aсaр ёзгaн. Мaзкyр aсaр мaзмyни Ba мyaллифи хaли тaрихчилaримизгa номaълyм бyлгaни учун уни aйрим олимлaр Нaсaвий aсaригa aйнaнлaштириб, иккинчи китоби деб кaрaсaлaр, aйримлaри "Сийрaт..."нинг бошкa номи дегaн xaTO тaлкинлaргa борaдилaр.

"Сийрaт aс-сyлтон" aсaри эсдaлик тaрзидa ёзилгaн aсaр булиб, мyкaддимa Ba 108 тa бобдaн иборaт. Aсaрнинг I-IV боблaридa мyFyл-тaтaрлaр, Чингизхоннинг келиб чикиши, Чингизнинг хон булиб кyтaрилиши Ba унинг МyFyлистон Ba Шимолий Хитойни буйсундириши мaсaлaлaри ^^s^a бaён

УМ

WWTT ......... л™.,™, nur™......„„

этилгaн. V-XXII боблaр Хорaзмшоx Aлоyддин Мyxaммaднинг xaëra Ba

Ш

фaолиятигa бaFишлaнгaн. XXIII бобдaн бошлaб китобнинг то охиригaчa мyFyл истилоси Ba Хорaзмшоx Aлоyддин Мyxaммaд уз юртини шaрмaндaлaрчa тaшлaб кочиши, султон Жaлолиддиннинг xaёти Ba унинг мyFyл истилочилaри

i и*

билaн олиб боргaн кaxрaмононa кyрaши, унинг Озaрбaйжон xaмдa Ирокдaги фaолияти Ba ниxоят, фожиота xaлокaти xикоя килитади. "Сийрaт a^y^™^' aсaрининг, aйниксa, 1224-1231 йиллaр вокеaлaрини уз ичигa олгaн боблaри

i >-;> Ъ-4 >

: * ^ * п>

JffiTALQINVA 1

\-#TADOIOOTLAR No2 2022

№2 2022

ilmlyuslubly jurnali

ИПИу-IWUUIT JUIIien

ноёб ва мухим илмий кимматга эга, чунки баён этилган вокеаларнинг купчилигида муаллифнинг шахсий иштироки куриниб туради[11].

Насавийнинг Жалолиддин Мангубердини якиндан билган, асарида баён этилган вокеа ходисаларнинг аксариятида бевосита иштирок этган ёки шохид кишиларнинг хабарларига таянган, энг мухими холисона ва хакконий суз айтишга интилганки булар асарнинг илмий киммати хамда ишончлилик даражасини оширади. Насавий уз асарини битишга Жалолиддин вафотидан карийиб 10 йил утгандан сунг 1241 йилдан киришган ва табиийки, эркин фикр

билдириш имконига хам эга эди. Насавийнинг "Сирот ас -Султон Жалолиддин Мангубур"нинг арабий асл матни ва турли тилларга килинган таржималари бир неча бор дунё юзини курди. Насавийнинг асари араб тилида ёзилган ва унинг тулик булмаган икки нусхаси етиб келган. Ундан бир нусха Франция Миллий кутубхонасида ва иккинчиси Британия музейида сакланаётир. Асарнинг арабча матнини 1891 йили Октав Уда нашр этган. Шу олим уни 1895 йили француз тилига хам таржима этиб, чоп этган (Paris, 1895. In PELOV, IIIe., ser., vol. IX-X). Шу таржима асосида 1914-1916 йилларда Ю.Зиё ва А.Тавхид, 1934 йили мустакил тарзда Нажиб Осим асарни турк тилида, 1945 йили Мухаммад Али Носих томонидан араб тилидан форс тилига, 1953 йили эса О.Уда таржимаси асосида яна араб тилига Х,офиз Ахмад Х,амдий угирган. Асар рус тилида кисман 1850 ва 1900 йиллари чоп этилган. Хусусан, у таникли шаркшунос олим З.М. Буниётов томонидан рус тилига угрилиб, икки марта (иккинчи арабча матн билан бирга) чоп этилди. Асар узбек тилида хам К.Матёкубов таржимасида

1

"Султон Жалолиддин Мангуберди" номи билан икки марта нашр этилган[4, 64].

Насавий уз асарида саркарда Султон Жалолиддин сиймосини шундай тасвирлайди: "У (Жалолиддин) корачадан келган, урта буйли, нутки ва ифодаларига кура турк, аммо форсча хам гаплашар эди. Унинг жасурлиги хакида айтадиган булсак... у шерлар ичра шер, мохир чавандозлар ичида энг ботири эди. У мулойим табиатли булиб, хеч качон жахлланмас ва сукинмасди. Узини жиддий тутар, аммо у дуч келган исёнлар даври табиатига хам таъсир килди. У фукоролар турмушини яхшилашга интилар, аммо тушкунликлар даврида хукмронлик килгани учун зурлик ишлатишга мажбур булди... Унинг ёрликларидаги тамгасида "Мадад факат Оллохдан" деган сузлар ёзилган эди"

[5, 9].

' J

"Сийрат ас-султон"-да Насавий 1218 йилдан 1231 йилгача Жалолиддин кул остида вактинча булса хам, булган салтанатда, яъни Хоразм, Мовароуннахр, Хуросон, Х,индистон, Эрон, Ирок, Озарбойжон, Грузия каби давлатларда булиб утган вокеалар, Хоразмшох Алоуддин Мухаммад ва Жалолиддин Мангуберди фаолиятлари, Чингизхон боскини хикоя килинади.

*

m ^ »l

>Ж<\ Ъ . 1

%#ТА001(?ОТЬАР Мо2 2022

^^ Ит1»-и»1и01у ¡ишан

Асарда келтирилган вокеалар тафсилоти Хоразмшохлар мавкеида турган

тарихчи тарафидан баён килинади. Насавий бошка давр тарихчиларидан фаркли уларок Хоразмшохлар давлатининг ички ва ташки хаёти, Туркон хотун ва унинг мамлакат хаётидаги урни, салтанатнинг емирилиши сабаблари, кучманчи турк кабилаларнинг (айникса кипчоклар ва Туркон хотун уругидагиларнинг) соткинликлари, Богдод халифасининг икки юзлама сиёсати, Жалолиддиннинг ички ва ташки сиёсати (исмоилий ва аюбийлар, гуррийлар билан муносабатлар), юришларининг сабаб хамда окибатлари янгича асосда баён килиниб, талкини берилади [11].

Асар маълумотларидан куриниб турибдики, Жалолиддин Мангуберди огир бир пайтда, Мовароуннахр уруш домига тортилган, мамлакатнинг катта кисми мугуллар томонидан истило этилган, хоразмшохлар кушини яксон килинган, амирларнинг бир кисми хоинлик, колгани уз жони-мулкини асраш йулига тушган, султон мамлакатни уз холига ташлаб куйган, узаро саросима ва

тахлика хукм сурган бир вактда тарих сахнасида пайдо булди. Жалолиддин

шундай бир огир вазиятда, Ватан ва халк эрки учун курашиб, мугулларга карши 11 йил давомида кураш олиб борди, 14 маротаба мугулларга карши от суриб, унинг 13 тасида голибликни кулга киритишга муваффак булди [6-7, 121-122].

Мазкур даврга оид мухим хамда батафсил манбалардан бири Алоуддин Атомалик Жувайнийнинг "Тарихий жахонгушой" асаридир. Жувайнийлар хонодонининг бир неча вакиллари Хоразмшохнинг арконларидан булган [9-3, 12]. Жумладан Бахауддин ибн Али Жувайний 1192 йилда Султон Алоуддин Такеш (1172 -1200) хизматига киради. Унинг набираси Алауддин Атомалик Жувайнинг бобоси Шамсиддин Мухаммад (1200-1220), кейинчалик

^ ™ -----„ ^„..„„„^ — ^—,, ^—„„„ —

О ТТ/~\ ТТТ1 ТТ ГТТ1ТТ 1\/1("1111Ч' / Л ^|Л'||1Т|Т1ТГТ' /л /МП пппттп ОитПТТГТТО /1л("1/л"111г1'1' I -1'иЛАЩ'ТЧ 'П 1 I А М \ I ^

Жалолиддин Мангубердининг бош вазири сифатида фаолият курсатган. Аммо унинг угли Бахоуддин тахминан 1232 йилда бир гурух аслзодалар билан бирга мугуллар хизматига киришга мажбур булади ва угли Алоуддинннинг хам

хизматга жалб этади.

"Тарихи Жахонгушой 1252-1260 йиллар оралигида форс тилида таълиф этилган, уч жилддан иборат. 1-жилд мугуллар тарихи, Чингизхоннинг давлат тепасига келиши ва истилочилик юришларидан то Куюкхон даври (1246-

1248)гача кечган вокеалар, шунингдек, Жужихон, Чигатой ва авлодларининг

тарихини акс эттиради; 2-жилд Хоразмшохлар тарихи ва Мовароуннахр ва Хуросондаги мугул хукмдорлари кечмишиига багишланган. 3-жилдда Хулогухоннинг Эронни забт этиши (1256-58), Исмоилийлар давлати тарихи

батафсил баён этилган. Урта Осиё тарихи учун асарнинг 1-2 кисмлари алохида кимматга эга [1, 4].

Жувайний асарида киска булсада Жалолиддин шахсияти ва фаъолиятига

______________________________________________ е«тг____________ -_______ л-г.________________

оид мухим маълумотларни келтиради: "Жалолиддин Султон Мухаммаднинг

* Г •!»

ц I

¿Штаюгоуа 1

\-#ТА001(?ОТЬАР Мо2 2022

№2 2022

Ит|»-иИиЫу ¡игпан

угиллари орасида ёш жихатидан каттаси, жасорат ва билим жихатидан устуни, салтанат тожи ва илохиёт чирогининг нури Султон Жалолиддин эди" [1, 364].

Шунингдек асарда муаллиф Жалолиддин Мангубердининг Чингизхонни хайратга солган жасорати, акл заковати хакида куйдагиларни келтиради: "Чинзигхон унинг дарёдан утиб келаётганини кургач, сув буйига от сурди. Мугуллар хам узларини дарёга отмокчи булдилар, бирок Чингизхон уларни тухтатди. Ганимлар камондан ут отмокка киришдилар. Бу холни уз кузлари

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

билан курган кишиларнинг айтишига караганда, дарёда ук захмидан халок булганлар конидан сув кизариб кетган экан. Султон битта килич, найза ва калкон билан дарёдан утди. Чингизхон ва барча мугуллар хайрат бармогини тишлар эдилар. Чингизхон ул холни мушохида этгач, угилларига юзланди ва: "Отадан ана шундай угил колиши керак. Модомики, у иккита сел-сув ва олов селидан утиб саломатлик сохилига етар экан, демак ундан куп ишлар ва саноксиз жанг-жадаллар зохир булажак унинг ишларига окил киши кандай килиб куз юмиши мумкин"-деди [2, 51-52].

Мазкур вокеа XIX аср Кукон тарихнавислик мактабининг йирик вакилларидан бири булган турли сулолалар катори Хоразмшохлар даврига оид маълумотлар мавжуд булган, аммо мутахассислар назаридан четда колган ва етарлича урганилмаган, киска булсада бошка манбаларда учрамайдиган нодир маълумотларни акс эттирувчи "Мунтахаб ат-таворих" асари ва унинг муаллифи Мухаммад Х,акимхон талкинида куйдагича баён этилади: "Сулоланинг еттинчи вакили Султон Жалолиддин булиб, лакабини Мангуберди дерлар. Баъзилар айтибдурларки, бир минг юз маротиба жанг килибдур, шунинг учун мазкур лакабни олмиш. Отаси вафотидан кейин тахтга утириб, жуда шужоатли подшох эди. Чингизхон билан куп жанглар килди. Чингизхон элчи юбориб деди - "Агар бизга тобеъ булса, унинг мулкини кайтариб берурман". Султон Жалолиддин кабул килмади ва мугулларга хучум килди. Хдракат килиб Жайхун дарёсига етдилар ва Султон Жалолиддин хамрохлари билан узларини сувга отдилар, барчалари гарк булишди. Султон Жалолиддин ва уч турт киши дарёдан саломат утдилар. Чингизхон давлат арконлари билан Султон Жалолиддин ишига тасаннолар айтдилар ва Жалолиддин дарёдан утиб уз кийимини офтобга ёйиб ва отини бойлаб, Чингизхон тарафига оркасини угириб, бемалол утирар эди. Чингизхон унинг бу жасоратидан уларни кулга олиишига кузи етмас эди. Окибат Чингизхон макр ишлатиб деди: "Менинг олимга келишинг орзуида эдим, англадимки, бу муддао амалга ошмайди. Энди сендан бир илтимосим бор урнингдан турсанг ва мен сенинг коматингни курсам. Шу мен учун етарли". Султон Жалолиддин кабул килиб, урнидан турди ва бир неча кадам куйди ва уз урнига утирди. Чингизхон деди: "Энди сен менинг тахту тасарруфимга

3 1Й»'

Ж ^ »-!>

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No2 2022

ilmlyuHuOty iumali W

M3

Miiiif-iwuuif juiiian

11>

кирдинг. Ихтиёр узингда каерга борсанг бор". Султон Жалолиддин Чингизхоннинг муддаоси нимада эканини тушуниб етди..." [8, 85].

Таъкидлаб утиш жоизки, Султон Жалолиддин Мангубердининг Кавказорти ва Кичик Осиёдаги фаолияти, махаллий сулолалар билан муносабати каби мухим масалаларда ан-Насавий ва Жувайний асарлари кимматли маълумотлар беради.

Шундай килиб, Шахобиддин ан-Насавий ва Алоуддин Атомалик Жувайний "Сийрати Жалолиддин Манкбурни" ва "Тарихи жахонгушо"

Хоразмшохлар давлати, мугуллар истилоси, махсусан Султон Жалолиддин Мангуберди шахсияти ва уз ватани озодлиги йулида кулига килич олиб, душманга какшаткич зарбалар келтира олган Хоразмнинг мард углони Жалолиддин Мангуберди харбий фаъолиятини урганишда бирламчи манба хисобланади. Тадкик этидган манбаларда келтирилган Жалолиддин Мангубердининг хаёти ва ватанга эътикод йулидаги фаолияти урганиш усмир ёшдаги укувчиларнинг ватанга эътикод, она-Ватанга чексиз мухаббат, гурур ва ифтихор, ватан ва халк тинчлиги йулида жон фидо этиш, инсонпарварлик каби

карашларини таркиб топтириш ва такомиллаштиришда мухим ахамият касб и.

* i :• Адабиётлар:

1. Алоуддин Атомалик Жувайний. Тарихи жахонгушо. Таржумон Назарбек Рахим.- Тошкент: MUMTOZ SO'Z, 2015. - 504 б.

2. Буриев О., Тошев Н. Жалолиддин Мангуберди (Даври. Саркардалик

фаъолияти. Манбалар).-Тошкент: Фан, 1999.- 72 б.

м р). л ш ,

3. Давлатов М. Сопротивление таджикского народа монгольскому

завоеванию.- Душанбе: Деваштич, 2007.- 396 с.

4. Исмат Очилов. Ёзма манбаларда Жалолиддин Мангуберди тавсифи// "Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (4) IV/2020.-63-67 б.

5. Носир Мухаммад. Сирли зарвараклар. Тарихий этютлар. Тошкент:Узбекистон, 2016.- 200 б.

6. Машарипов О. Хоразмнома. Иккинчи китоб. Хоразм, юксалиш ва инкироз.- Хоразм, 2007.- 420 б.

7. Машарипов Жалолиддин Мангуберди харбий санъати. Парвон жанги//Хоразм Маъмун академияси ахборотномаси.- 2020.- № 10.- 121-124 б.

8. Мухаммад Хакимхан. Мунтахаб ат-таварих. Подгот. факсим. текста, введ. и указ. А. Мухтарова/ Мухаммад Хакимхан.- В двух книгах.- Книга 1.-Душанбе: Дониш, 1983.- 368 с.

vj )>Ч

} >)*-

ш ^ Ш

!ТАЮ1М УА

(ТАООЮОТЬАЯ

Мт(у-и*1иЫу ]итаМ

№2 2022

9. Турсунов Н. Хдфтхони Темурмалик.- Хужанд: Хуросон, 2003.- 404

б.

10. Шихобиддин Мухаммад ан-Насавий. Султон Жалолиддин Мангуберди хаёти тафсилоти. Камол Матёкубов таржимаси./ - Тошкент: Узбекистон- Ёзувчи, 1999.- 432 б.

11. Шихобиддин Мухаммад ан-Насавий. Султон Жалолиддин Мангуберди хаёти тафсилоти. Камол Матёкубов таржимаси./ - Тошкент: Узбекистон, 2006.- 384 б.

иф

эй* >*

•ЯГ У

ЩУ>

|>3*:

ш >

з > >

и

ыъ

1>5*: >

з>

3 >з*:

Ш >

Ш >

>

Мь

Ш >

Ы>

ж**

т >

{> *

Ц >р

I > > Ы>

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.