CC BY
27
www.kaznmu.kz
J.J. ABDRAKHMANOVA, Z.S. KHALMETOV, A.A. MAULENOVA, E.R. TLEUBEKOVA, G.P. ESZHANOV
Southern Kazakhstan state pharmaceutical Department of Biophysics academy, information scientists and mathematics
HIGH SIGNIFICATION OF VIRTUAL EXPERIMENTS FOR EFFECTIVE TRAINING
Resume: The innovative educational technologies are reflected in this article as virtual experiment methods in the educational process in Physics. Using of special programs in the educational process of different physical experiments in the absence of equipment and special literature is actual nowadays.
Keywords: physical experiment, virtual laboratory, educational experiment, special program, physical phenomenon.
УДК 547.822.3-078:615.015.35
Г.Б. АЙТЖАНОВА, А.Е. ИЗАТОВА, Г.Т. КАНТУРЕЕВА, Ц.0. ЕСЕТОВА
С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац улттыцмедицинауниверситетi
ЖАНДДАН СИНТЕЗДЕЛГЕН ПИПЕРИДИН ТУЫНДЫЛАРЫНЫН, ЖЕДЕЛ УЫТТЫЛЬ^ЫН ЗЕРТТЕУ
Бул жумыста пиперидин туындыларыныц жаца цосылыстарыныц (ЖЖЗ-83, ЖЖЗ-84, ЖЖЗ-85) жедел уыттылыгы зерттелдi жэне эталондыц препараттармен салыстырганда олардыцуыттылыгы темен болтаны аныцталды.
ТYйiндi свздер: пиперидин, ерттдь ЖЖЗ,уыттылык.
Дэршк заттармен улану жедел кемек кeрсетудi талап ететш, кец тараган клиникалык жагдай. Фармакологиялык заттармен улану кебше препараттардыц потенциалды кауштшпнен, дэршк заттарды дозалау тэр^бшщ бузылуынан, дэршк затты дурыс сактамаудан, сакталу мерзiмiнiц етш кетушен, сонымен катар суицидтж максатта колданудан дамиды. K^азiргi кезде этил спир^мен, уйыктаткыш заттармен, психотропты заттармен, наркотикалык анальгетиктермен, фосфоорганикалык инсектицидтермен жедел улану жш кездеседi [1]. Жалпы кабылданган ереже бойынша жаца дэрiлiк затты алудыц негiзгi кезецдершщ бiрiне клиникага дейiнгi зерттеу жатады. Клиникага дейiнгi зерттеу барысында сыналатын ;осылыстын
фармакологиялык белсендшпн жэне уыттылыгын аньщтау ете мацызды. Болаша;та алынатын дэрiлiк заттардыц каушаздтн камтамасыз етудщ негiзгi багыттарыныц бiрi жаца косылыстардыц жедел жэне созылмалы уыттылыгын аныктау [2]. Бiрнеше жылдан берi КР ¥ГА Химиялы; Гылыми Институтыныц дэрiлiк заттар химиялы; лабораториясымен бiрлесiп пиперидин
туындыларын багыттап синтездеу жэне олардын, iшiнен жергiлiктi жансыздандыргыш жэне аритмияга карсы белсендiлiгi бар косылыстарды iздеу жумыстары белсендi журпзшуде. БYгiнгi тацда, химиялык косылыстардын шшен спазмолитикалык, мембранатурактандыргыш, орталыкка жэне шетке нейротропты эсер кeрсететiн пиперидин туындылары Yлкен кызыгушылык тугызуда. Жогарыда айтылгандай, жаца дэрiлiк затты синтездеу сыналатын косылыстардын жедел уыттылыгын аныктаудан басталады. Осыган байланысты, бул жумыстыц мацсаты пиперидин туындыларынын жанадан синтезделген
косылыстарыныц жедел уыттылыгын зерттеу болып табылады.
Материалдар мен эдiстер
Зерттеу барысында пиперидин туындыларыныц 3 жаца косылыстары (ЖЖЗ-83, ЖЖЗ-84, ЖЖЗ-85) зерттелдь
Косылыстардыц жедел уыттылыгын зерттеуге салмагы 19-23 гр. болатын ак тышкандардыц екi жынысы да алынды. Косылыстар тэжiрибе алдында дистилденген суда дайындалган 1 жэне 2% ерiтiндi туршде, 500 ден 1000 мг/кг дешнп аралыктагы мелшерде енгiзiлдi. Эрбiр мелшер 6 ак тышканга жасалды. Максималды кетеретiн мелшер (МКМ), 25 % ел^ретш мелшер (LD25), орташа ел^ретш мелшер -50% (LD50), 75% ел^ретш мелшер (LD75), 100% ел^ретш мелшер (LD100) аныкталды. Косылыс енпзшген соц жануарлар 2 тэулiк бойы бакылауга алынды жэне тэжiрибе жасалмаган жануарлармен салыстырылды, осы мерзiмнен кешн елген жануарлар есепке алынбады.
Зерттелген косылыстардыц уыттылыгы лидокаин мен этмозиннщ уыттылыгымен салыстырылды. Косылыстардыц LD50 керсеткiшi Литчфилд жэне Уилкоксон эдiсi бойынша есептелдi [3].
Нэтижелер жэне оны талцылау
ЖYргiзiлген зерттеу нэтижелерi керсеткендей, косылыстыц улы мелшерi енгiзiлгенде уланудыц керiнiстерi бiр типт болды жэне мелшер жогарылаган сайын улану керiнiстерiнiц жылдам Yдеуi байкалды. Улануга тэн керiнiстерге жануарлардыц айкын жалпы тежелуi жатты, атап айтканда, жануарлардыц козгалысыныц тежелуi, рефлекстi козгыштыгыныц темендеуi, ентiгу, козгалу координациясыныц бузылуы. Мелшерiнiц жогарылауынан алдымен булшык еттердщ тартылуы (жыбырлауы), содан соц клоникалык жэне клонико-тоникалык тырысулар дамыды, шамамен 3 сагат еткен соц тыныстыц бiрiншiлiк тежелуiнен жануарлар еле бастады.
Кестеде № 1 керсетшендей, лидокаинмен этмозинге караганда, барлык зерттелген косылыстардыц уыттылыгы анагурлым темен болды. Зерттелген
www.kaznmu.kz
косылыстар шшен ЖЖЗ-83 косылысынын косылыстын уыттылыгы лидокаиннен 6,9 есе, ал
уыттылыгы ете темен болды. Эталондык; этмозиннен 6 есе темен екендт аны;талды.
препараттармен салыстырганда, аталган
Кесте 1 - Зерттелген косылыстын жедел уыттылыгы мен салыстырмалы уыттылыгынын керсеткiштерi
№ Цосылыстардын, шифр1 Зерттелген цосылыстар мен Салыстырмалы уыттылыFы
рет1 (ЖЖЗ) салыстырмалы препараттардьщ LD50
Этмозин 276,0±19,0 1
Лидокаин 240,0±18,0 1
1 83 1650±35,9* 0,17 0,15
2 84 2300±57,0* 0,12 0,10
3 85 1500±68,0* 0,18 0,16
Ескерту: зерттелген косылыстарды этмозинмен * pi<0,001 жэне лидокаинмен салыстыргандагы * p2<0,001
статистикалы; дурыстыгы
Кестеде керсетiлгендей ЖЖЗ-84 косылысын терi астына енгiзгенде уыттылыгынын темендiгi аньщталды. Аталган косылыстын уыттылыгы лидокаинмен салыстырганда 0,10 кем, сондай-а; этмозиннiн уыттылыгынан 0,12 темен. ЖЖЗ-85 Косылысынын уыттылыгы лидокаинге Караганда 6,2 есе жэне этмозиннен 5,3 есе темен екендт байкалды.
Сонымен, ЖYргiзiлген зерттеу нэтижелерi керсеткендей, пиперидин туындыларынын жана Косылыстарынын жедел уыттылы; керсеткiштерi эталондык препараттармен салыстырганда темен болды.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1 Харкевич Д.А. Фармакология. - М: «ГОЭТАР-Медиа», 2010. - 832 б.
2 Хабриев Р.У Руководство по экспериментальному (доклиническому) изучению новых фармакологических веществ. - М.: Медицина, 2005. - 832 б.
3 Прозоровский В.В., Прозоровская М.П. Табличный метод определения ЕД50 веществ с низкой биологической активностью // Фармакология и токсикология. - 1980. - Т. 43, № 10. - Б. 66-68.
Г.Б. АЙТЖАНОВА, А.Е. ИЗАТОВА, Г.Т. КАНТУРЕЕВА, К.У. ЕСЕТОВА
Казахский национальный медицинский университет им.С.Д. Асфендиярова
ИЗУЧЕНИЕ ОСТРОЙ ТОКСИЧНОСТИ ВНОВЬ СИНТЕЗИРОВАННЫХ ПРОИЗВОДНЫХ ПИПЕРИДИНА
Резюме: В данной работе приведены показатели острой токсичности вновь синтезированных производных пиперидина (МАВ-83, МАВ-84, МАВ-85). По полученным данным отмечена низкая токсичность исследуемых соединений по сравнению с эталонными препаратами. Ключевые слова: пиперидин, раствор, МАВ, токсичность.
G.B. AYTZHANOVA, A.E. IZATOVA, G.T. KANTUREEVA, K.U. ESETOVA
Asfendiyarov Kazakh National Medical University
ACUTE TOXICITY STUDY OF NEWLY SYNTHESIZED PIPERIDINE DERIVATIVES
Resume: In this work present the indicators of acute toxicity of newly synthesized derivatives of piperidine (LAA-83, LAA-84, LAA-85). The data obtained showed low toxicity of test compounds in comparison with reference preparations. Keywords: piperidine, solution, LAA, toxicity.
