CC BY
14
11. Игебаева Ф.А. О востребованности изучения дисциплины «Межличностное общение и коммуникации» в аграрном университете //Современные тенденции развития науки и технологий. 2015. № 9-8. С. 5456.
Абай Атындагы К,азац ¥лттыц Педагогикалыц Университет1 6М011200 - «Химия» мамандыгыныц 2 курс магистранты Нусипакынова Маржан Бактияровна ЗЕРТХАНАЛЬЩ Ж¥МЫСТАРДЫЦ СТУДЕНТТЕР Б1Л1М1Н
ЖЕТ1ЛД1РУДЕГ1 Р0Л1 Аннотация. Химия - эксперимента гылым. Сондыктан студенттердщ окуга деген кабшетш арттыруда, дербестiкке баулуда, такырыпка байланысты материал iздеп тауып, бiлiмiн толтыруда eткiзiлетiн зертханалык ж^мыстын мацызы Yлкен. Студенттердiц теориялык бiлiмi зертханалык тэжiрибелер аркылы бiр зат екiншi затпен эрекеттескенде кандай заттар тYзiлетiнiн, нэтижесшде байкалатын к^былыстын химиялык мэнiн тYсiнуге кызмет етсе гана есте жаксы сакталады. Студенттер теориялык бiлiм алу барысында гылыми дэйектермен танысканда зертханалык ж^мыстар тYрiнде етюзшетш химиялык экспериментке CYЙенедi. Химиялык эксперимент - ерекше динамикалык, ез бетшше eзгерiп отыратын кeрнекi к^рал. Зертханалык ж^мыстар бiлiм сапасынын жогарылауына кеп эсер етедi жэне студенттердiн ез бетшше ж^мыс iстеуiн калыптастырады.
Сонымен катар студенттердiн зерттеу эдiсiн пайдалана отырып зертханалык-практикалык ж^мыстар орындау барысында,эксперименталдык зерттеу машыктары жYЙесiнiн багытты тYPде калыптасу мэселелерi эдiстемелiк эдебиеттерде жеткшкл дэрежеде жарык кeрмегендiгiн атап кетсе болады.Б^л т^ргыдан А.В.Усованын студенттердi оку мен жазуды Yйретуден бастап, ез бетшше ж^мысын жоспарлауга дейiн оку енбегшщ машыктары мен дагдыларымен каруландырмай оку танымдык процестiн табысты болмайтындыгы жeнiндегi пiкiрi ете эдiл болып табылады.
Студенттердi сейлеуге, ез ойларын жеткiзе бiлуге, пiкiр таластыруга тек тестш бакылау кезiнде емес, окыту барысында, кYнделiктi сабакта, тiптi сабактан тыс ж^мыстарда да калыптастырып YЙрету кажет. ¥стаздын рeлi тек емтихан алып, бага коюмен шектелмейдi, сабакты бере бiлу мен студенттердi енбекке баулып, тэрбиелеу жэне пэнге кызыгуын арттырумен айкындалады. Ал студент бшмшщ сапасы - м^гаим бiлiмдiлiгi мен бшктшгшш, iскерлiгiнiн айнасы, нарык зандылыгына CYЙенсек, кез келген eнiмнiн сапасын eндiрушi емес, оны тугынушы аныктауы, багалауы кажет. Сондыктан м^гаимнщ берген бшмш онын eзi емес, баскалардын багалаганы жен.
Kазiрri окытудын ен манызды мiндеттерiнiн бiрi - ж^мысты орташа
орындайтын бшм алушы багдарлаудан бас тарту да, эр т^лганыц ртымды дамуына жагдай жасау болып табылады. Бшм мен бшктщ жиынтыгы гана мацызды емес; ец мацыздысы студенттердi ездтнен бiлiм алуга, шынайы eмiрдi кайта к¥руга, оны белсендi пайдалана бшуге Yйрету екенi белгiлi. Осыган байланысты алган бiлiмiн тYсiну проблемасы ерекше кeкейтестi болып отыр.Дидактикалык эдебиетте студенттердщ шыгармашылык ойлау кабшеттерш дамыту бiлiмдi тYсiнуiн калыптастырудыц шарттарыныц бiрi ретшде кeрсетiлген.
Казакстанныц элемдiк YPДiстерге юриу1, дамыган елдердiц стандарттарына деген ^мтылысы елiмiздiц жаца сапалык децгейге жылдам ету кажеттшгш туындатуда. Осыган орай к^рп кезде жасалып жаткан реформалар даму институттарыныц калыптасуына немесе есуден теракты даму кезецiне етуге багытталган. Когамныц элеуметтiк-экономикалык жэне саяси багыттардагы eрлеуiндегi осындай eзгерiстер eмiрдiц барлык саласындагы шыгармашыл т^лганыц мэртебесiн ^терш, мерейiн Yстем етуде.
Педагогикалык бшм дэстYрге бай. Алайда, педагогика сол дэстYрлшктердщ бYгiнгi кYннiц мэселесiн шеше алмайтын немесе шешудегi тиiмдiлiгiнiц тeмен болып т^рган кезецiне eттi. Осыган орай жYрiп жаткан модернизациялау YPДiсi - республикадагы бiлiмнiц сапасын арттырып, оныц халыкаралык бiлiм кецiстiгiне юр^уше деген кажеттiлiктерiн канагаттандырады, елiмiздiц eркендеген елдердiц катарынан кeрiнемiз деген талабына т^гыр болады деп кYтiлуде.
Зертханалык ж^мыстардыц студенттер бiлiмiн жетiлдiрудегi рeлi
Бiздiц елiмiздегi орта бiлiм жYЙесiнiц алдында жан-жакты дамыган студенттердi дайындау максаты т^р.Осы максатты шешуде педагогика мен психологияныц eзектi мэселелерiн окыту эдiстемелерiн жетiлдiру ж^мыстарын жYргiзу кажет.
Студенттердiц дамуын окыту процесiнде жет!вдру б^рынгы кецес педагогикасы мен психологиясыныц жэне дидактикасыныц iргелi мэселелерiнiц бiрi болгандыгы белгiлi,ал гылыми техникалык прогресс пен халыкка бiлiм беру жYйесiн кайта к^ру жагдайында ол ерекше мацызга ие болады. Жогаргы оку орындарында тек кана накты бшм мeлшерiн берiп кана коймай eз бетiнше корытынды жасауга,осы берiлген бшмдердщ негiзiнде зерттеулер жасауга YЙретiп,яFни шыгармашыльщ ойлау дагдыларын калыптастырFаны ерекше мацызды болып табылады.
К^рп педагогикада жеке т^лгага багдарлап окыту идеясы белсендi тYPде iске асуда. Окыту YPДiсiнде студенттiц дербес ерекшелiгiн еске алу туралы талаптар ережеден белгiлi. Бiрак дэстYрлi сабакта студенттердiц дербестiгiн жэне танымдык белсендiлiгiн дамыту Yшiн кажетл жагдайлардыц жеткiлiксiздiгi мYмкiндiк бермейдi. Сондыктан казiргi замангы педагогика гылымында педагогикалык
Yрдiсте ^стазбен шэкiрттiн жеке т^лгасын ездтнен дамыту жэне eзiн -eзi жYзеге асыру максатын окыту Yрдiсiнде колдау кажет.
Жогаргы оку орындарындагы химиялык эксперименттi ^йымдастыру туралы жетекшi эдiстемелiк куралдар В.Н.Верховский, И.Я.Парменов, Д.М.Кирюшкин, В.С.Полосин, Л.А.Цветкова, Д.А.Энштейн енбектерiнде кен кeрiнiс тапкан.
Эксперимент - оку YPДiсiндегi накты ^ым мен берш бiлiм алудын негiзгi к¥ралы жэне окытудын манызды эдiстерiнiн бiрi. Химия пэнш окытуда химиялык эксперимент оку YPДiсiнiн к^рамды бeлiгi болып табылады. Химиялык эксперимент жYргiзу барысында студенттердщ езщдш дамуына кабiлеттенедi, химияга деген кызыгушылыгы артады.
Жогаргы оку орындарында химиядан сабак беру практикасы бiздi дэстYрлi эдiстеме бойынша студенттердiн зертханалык-практикалык ж^мыстарды орындагандагы iс-эрекеттерi, негiзiнен орындаушылык сипатта болып, ешкандай зерттеушiлiк дагдылар бермейдi деген корытындыга алып келедг
БYкiл дYниежYзiлiк бiлiм беру кещслгше кiру максатында казiргi кезде Казакстанда бiлiмнiн жана жYЙесi к¥рылуда. Б^л YPДiс педагогика теориясы мен оку-тэрбие YPДiсiне накты eзгерiстер енгiзумен катар елiмiзде болып жаткан тYрлi багыттагы бiлiм беру кызметше жанаша карауды, кол жеткен табыстарды сын кезбен багалай отырып саралауды, жастардын шыгармышылык элеуетiн дамытуды, м^аим iс-эрекетiн жанаша т^ргыда ^йымдастыруды талап етедi.
Химиялык эксперименттен алынFан корытындылар мен нэтижелердщ д^рысты^ын тексеру аркылы студенттердiн ойлау кабшет дамиды, сана - сезiмi жоFарылайды. Мемлекеттiк бiлiм стандартына сай келетiн, студенттiн бiлiм денгейiне коятын талаптын бiрi - онын тэжiрибе жасау даFдысын калыптастыру. Эксперименттiк сабак жYргiзудiн басты максаты - химиялык эксперимент жасау аркылы химиялык реактивтердi колдану даFдысын калыптастыру. Жалпы бшмнщ жYЙесi - коFамдык ерлеумен бiрге дамып, онымен бiрге eзгерiп отырады. Бiлiмдi eздiгiнен шыFармашылыкпен игеру непзше жэне сол бiлiмдi жана денгейге кетеруге баFытталFан кредиттiк оку жYЙесiн енгiзу окытудын жана тYрлерiн кещнен пайдалануды, сабак жYргiзудi мYлдем езгеше денгейге ауыстыруды талап етiп отыр. М^ндай тYбегейлi кайтадан ^йымдастырудын пэрмендшп мен нэтижелiгi сeзсiз эдiстемелiк жаFынан камтамасыз етiлуiне, оку эдiстемелiк к¥ралдарынын жэне эртYрлi косымша эдебиеттердiн жеткшкл болуына тэуелдi.
ЖоFарFы оку орындарында студенттерге бшм беру, танымдык-кызытушылык эрекетiн дамыту мiндеттерi оку ж^мысын ^йымдастырудын сан алуан формаларында тYрлi эдiстер мен оку к¥ралдарын тиiмдi паайдалану аркылы жYзеге асырылады. Химияны окыту барысында студенттердiн таным эрекетш калыптастыру мэселесi Fалым эдiскерлер енбектершде бiршама зерттелген. Эдiстемелiк
эдебиеттерде студенттердщ танымдык кабшетшщ дамуы химиялык бiлiмнiц мазм^нына байланысты химиялык эксперимента жасаганда, химиялык есептер шыгарганда жэне мэселелердi окыту кезiнде жYзеге асатыны баяндалган. Химияны окыту барысында студенттердщ пэндж икемдiлiктерiн калыптастыру аркылы таным эрекетiн белсендiру мэселесi толык шеш!вд деуге болмайды. Элi де болса окыту Yрдiсiнде пэндiк икемдiлiктi - таным икемдшктщ калыптасканын аныктайтын кeрсеткiштер толык емес. Сондыктан химияны окыту Yрдiсiнде пэндiк икемдiлiктi жетiлдiрiп кана коймай, дамыту мэселесiне де ^щл бeлу керек. Эйткенi дамыту нэтижесшде гана студенттер олардыц к^рамына юретш iстердi eз бетiнше байланыстыра пайдаланатын болады.
Студенттердiц танымдык эрекетiн дамытуда химияны окыту Yрдiсiнде ец жш колданылатыны - химиялык есептер шыгару мен химиялык тэжiрибелер жасау . Студенттерге терец, тиянакты бiлiм беруде, олардыц шыгармашылык ойлау кабшетш, танымдык эрекетш дамытуда, берiлетiн бiлiм непздершщ нактылыгын арттыруда химиялык тэжiрибелердiц мацызы зор. Я.А.Коменский: " окыту жай гана ^рсету емес, бiр заттыц пайдаланатын орнына байланысты, екiншi заттан айырмашылыгын, формасын, шыгу тегiн т.б юм жаксы айыра, талдай бшсе, сол гана жаксы окыта алады ".
К.Ушинский: "м^гаимнщ eзi Yшiн ненi окыту керектiгiн бiлу гана жеткшкшз, ол калай окытуды теориялык жагынан гана бiлiп коймай, практикалык жагынан да бiлу керек".
Химия гылымы - эксперименттiк гылым. Ягни ж^мбагы кeп, к^былысы эр алуан, тYсiнiктерi салалы, кызыгы мен сыры мол пэн. Онысын дер кезшде, накты байкамаса бой бермейтiн пэннщ бiрi. Оныц эр килы демонстациялык, эксперименттiк, зертханалык, гылыми -практикалык машык алган тэжiрибелi амалдарын да тацдап, талгап отыратын ерекшелiктерi бар пэн екенш тYсiнуге тиiспiз. Химиялык тэжiрибелердiц дидактикалык кызмет казiргi тацда кYннен кYнге eсiп келедi. Ол студенттердщ теориялык жэне сарамандык бшмше бакылау кызметш гана аткармайды, сонымен катар ойлау кабiлетiнiц, шыгармашылык белсендшгшщ, eз бетiмен ж^мыс iстеу дагдысыныц дамуына жагдай жасайды. Окуды ецбекпен ^жгастыру студентке eндiрiс орындарыныц элеуметлк тэжiрибесiн игеруге, когам байлыгын eндiруге араласуына мамандык тацдауга мYмкiндiк бередг
Химия гылымы табигатты танып бшуге жэне когамныц материалдык игiлiгiн жасауда мацызды рeл аткаратын жаратылыстану гылымдарыныц бiрi. Себебi химия пэнi табигаттагы толассыз, токтаусыз жYзеге асатын зат айналымыныц мэнiн, табигат байлыгын адам кажетше жаратудыц жолын, оны eндiрудiц тэсiлiн де YЙретедi. Химияны окытудагы мацызды мiндеттердi жYзеге асыру Yшiн м^гаимдерден бiлiм гана емес, педагогикалык -эдютемелш шеберлiк пен шыгармашылык кабшетл талап етедi. Эйткенi
химиянын, оку материалы химиялык пробиркадагы т^нба тэрiздi окушыныц жадына жай шеге калуга тиiс емес, ол студенттщ ой санасынан eTyi тиiс. Студенттердщ бiлiм сапасын, iскерлiк дагдысын, танымдык эрекетш дамытуда химияны окыту YPДiсiнде ец жиi колданылатыны — химиялык есептер шыгару мен химиялык тэжiрибелер жасау.
Химиялык тэжiрибе — химиялык реакция, химиялык зат туралы бшмнщ кайнар Ke3i. Ол сонымен бiрге, химияныц кептеген мэселелерш проблемалык т^ргыдан окытуда мацызы зор. Ол мацызды химиялык теориялар мен зацдарды тYсiндiредi, мацызды химиялык YPДiстер мен олардыц жYPy жагдайларын кeрсетедi, заттар мен олардыц касиеттерiн зерттеуге жол ашады, стyденттердiц эр тYрлi теориялык жэне сарамандык есептер шыгаруга кажегл бшктер мен дагдыларын калыптастыруга эсер етедг Тэжiрибе Yстiнде студент бiлiмiн толыктырып тиянактайды, тексере алады, белгiлi бiр жорамалдар жасауга, оны тексерiп керуге дагдыланады, ез бетiмен ж^мыс жYргiзiп, корытынды жасай бiлyге, iскерлiкке, непзп мэселелерге кeцiл бeлiп карастыруга, еске сактау кабiлетiн арттыруга Yйренедi.
Дорыта келгенде, зертханалык ж^мыстар стyденттердiц логикалык ойлау кабiлеттерiн арттырып, химиялык к^былыстарды жэне олардыц эрекеттесyлерiнiц арасындагы байланыстарды тYсiнyлерi гылыми т^ргыдан калыптасып, оку материалы олардыц ой - eзегiнен eткендiгi, зертханалык ж^мыстардыц студенттер бшмш жетiлдiрyдегi рeлiнiц ерекше екенiндiгiне анык кeз жеткiздiм.
ПайдаланFан здебиеттер Ti3iMi:
1 Шокыбаев Ж.Э., Каражанова Д.Э., Оразбаева М.А. Бейорганикалык химияныц теориялык негiздерi жэне элементтер химиясы.Алматы.2013ж -217-221 б.
2 Шокыбаев Ж.Э. Бейорганикалык жэне аналитикалык химия.Алматы,Бiлiм.2003ж -148- 155б.
3 Нрымащлы И. Химияны окыту эдiстемесi. Алматы, Рауан.1993ж -62-63 б.
4 Энербаева З.О. Химияны окыту эдютемесг Алматы. 2011ж-120-122 б.
5 Коянбаев Ж.Б., Коянбаев Р.М. Педагогика. Алматы.2002ж- 52-54 б.
6 Шрэлиев С.Ж., Бутин Б.М.,Байназарова Г.М.,Жайлау С.Ж. Жалпы химия. 1том.Алматы.2003ж-226-227б.
7 Мырзабаев А., Турбекова Н. Химиядан сыныптан тыс ж^мыстар жэне танымдык ойындар. Алматы: Рауан - 1993ж -148 б.
8 Химия пэншен дэстYрлi емес сабак тYрлерi. Алматы. 2003ж -63-65 б.
9 Коянбаев Ж.Б., Крянбаев Р.М. Педагогика. Алматы.2002ж - 82-84 б.
10 Сейтембетов Т.С. Химия. Алматы, Бшм- 1994 ж-16-18 б.
11 Мырзабай^лы А. Химияны окыту эдiстемесiнiц педагогикалык негiздерi. Алматы - 2002 жыл.
12 Темiрэлиева А. Химия сабагында пайдаланатын кeмекшi к^ралдар
Алматы: Мектеп, 1986 ж.
13 Бiрiмжанов Б.А., Н^рахметов Н.Н. Жалпы химия. Алматы: Ана тiлi, 1991ж -45-46 б.
14 Бейсеева Г.Б., Энербаева З.О., Химиядан стандартты емес есептердi шешу элективтi курсы. Алматы 2012 ж
15. Кешекбаев Н. Окыту теориясы. Мектеп м^гашмдерше арналган кeмекшi К¥рал. Алматы, 2002 ж-73-75 б.
Овчинникова А.В.
студент
факультет государственного управления и международных отношений Юго-Западный государственный университет
Россия, г. Курск ФАКТОРЫ, ВЛИЯЮЩИЕ НА ЭФФЕКТИВНОСТЬ ИННОВАЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
В статье рассматриваются вопросы определения эффективности инновационной деятельности. Представлен критический анализ факторов определяющих эффективность инновационных проектов.
Ключевые слова: эффективность, инновационная деятельность, оценка, факторы развития инноваций.
Одной из наиболее актуальных задач для российских предприятий является обоснование эффективности инновационных проектов, в то время как стратегическая цель для нашей экономики - формирование благоприятной инновационной среды.
Инновационный и инвестиционный процессы тесно взаимосвязаны. Можно выделить наработки известных ученых России, таких как - Балдина К.В., Лапыгина Ю.Н. и многих других, которые выделяли основные проблемы в области работы с проблематикой эффективности инновационной деятельности.
Ученые утверждали, что проблема формирования эффективности инновационной деятельности связана с рядом трудностей, основными из которых являются:
1. Отсутствие общепринятых рекомендаций по оценке.
2. Неопределенность в структуре эффективности инновационной деятельности.
3. Закрытость информации, на которой может строиться какая- либо внешняя экономическая оценка для стороннего инвестора [1].
В статистических опросах выделяются три группы факторов, которые, по мнению инновационно-активных организаций, препятствуют инновационной деятельности, а, следовательно, сказываются и на оценке их эффективности.
1. Экономические факторы:
