БАСТАУЫШ СЫНЫП ПЕДАГОГТЕРІНІҢ КӘСІБИ ДАЯРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘРЕКЕТТІҢ ТИІМДІЛІГІ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

FТАХР 14.35.09

БАСТАУЫШ СЫНЫП ПЕДАГОГТЕРШЩ КЭС1БИ ДАЯРЛЫГЫН ЦАЛЫПТАСТЫРУДА ИННОВАЦИЯЛЬЩ ЭРЕКЕТТЩ ТИ1МД1Л1Г1

Ж.К. Стамбекова, А.Е. Ж%мабаева, А.Н. Умирбекова Абай атындагы Казак ^лттык педагогикалъщ университет^ Алматы к., Казахстан

jazira_84_s@mail.ru

Макалада елiмiздегi бiлiм саласында болып жаткан реформалар аркылы болашак; бастауыш сынып педагогтерiн инновациялык эрекетке даярлаудьщ маныздылыгы баяндалган. Б1ркатар галымдардын ой-т^жырымы аркылы талдау жасалган. Гылыми-педагогикалык зерттеулердiн нэтижелерiне негiзделген мэлiметтер берiлген. Сонымен катар, каз1рп танда б1здщ елiмiзде бiлiм беру жYЙесiн жаксарту, болашак; бастауыш сынып м^гал1мдерш инновациялык эрекетке даярлау Yшiн «Сабакты инновациялык т^ргыдан к^рылымдау» пэнiн кашыктыктан окыту тиiмдiлiгi каралды. Каз1рп бiлiм саласында езекп болып отырган, елiмiзде енпзшп жаткан реформалар жогары адамгершiлiк, кешбасшылык касиеттердi калыптастыру, болашак м^гал1мдердщ кэаби дамуы мен инновациялык эрекетiне даярлау Yшiн жагдайлар жасауга багытталган. Сондай-ак бiлiм беру кенiстiгiнде окушылармен ж^мыс iстеу Yшiн болашак бастауыш сынып педагогтершщ дайындык денгейiн зерттеу макала мазм^нында керiнiс табады.

Т}йт свздер: инновациялык эрекет, инновациялык бшм, сабакты инновациялык т^ргыдан к^рылымдау, реформа, педагогикалык креативтiлiк, зияткерлiк.

Каз1рг1 танда педагог мамандарынын кэшби бшктшп мен к¥зыреттшпн дамыту Yшiн б1ршама жагдайлар жасалган. М^нын дэдедi ретiнде едiмiзде бшм беру жYЙесiнде жYргiзiдiп жаткан реформаларды айтуга бодады. Казакстан Респубдикасында бшм берудi жэне гыдымды дамытудын 2020 - 2025 жылдарга арналган мемдекетпк багдардамасынын максаты -казакстандык бшм мен гылымнын жаhандык бэсекеге кабшеттшгш арттырып, жалпы адамзаттык к^ндыдыктар негiзiнде т^дганы тэрбиедеу жэне окыту [1].

Адайда отандык бiдiм жэне гылым жYЙесiнде бiркатар езектi мэседедер бар. Солардын iшiндегi ен негiзгiсi - педагог мамандарын даярдау мэседесi. Теориялык бiдiмiн практикамен ^штастыра отырып, эр окушынын танымдык iс-эрекетiн тиiмдi ^йымдастырып, шыгармашыдыкка бауду инновациялык эрекет аркылы жYзеге асады.

Инновациялык эрекеттi маман ез педагогикалык эдеуетш же^лвдру Yшiн жэне езiнiн оку iс-эрекетi барысында тиiмдi коддануы кажет. вйткенi, болашак педагог мамандарды жана технодогиядармен бшм беру ортасына бiрiктiру окытудын непзп максаттарына жатады.

Бастауыш сынып педагогтерш инновациялык эрекетке даярдауды теориядык т^ргыдан зерттеп, т^жырым жасаган шетеддiк жэне отандык галымдардын педагогика саласындагы енбектерше токталуды жен кердiк. Соныц iшiнде бастауыш сынып м¥Fалiмдерiн даярдау жэне бшм беру интеграциясы бойынша Fалымдар - Р.К.БекмаFамбетова, Ш.МаЙFаранова, КТ.Ыбыраимжанов, М.З.Джанбубекова, Б.М.Косанов, К.М.НаFымжанова, Р.К.Тедеубекова, Э.М.М^ханбетжанова, Б.Барсай зерттеген. Б^д ецбектер бастауыш м¥Fалiмдерiнщ сапасын арттыруFа коскан Yдес болып табылады. Бастауыш сынып м¥Fалiмiнщ инновациялык даярлы^ын калыптастыру бойынша С.А.Кешiмбетова [2], Б.Т.Барсай [3], К.Ж.Б^заубакова [4], К.М.НаFымжанова [5] т.б. Fадымдар зерттеу жYргiзген.

Отандык Fалым К.М.НаFымжанова зерттеу барысында, субъектшердщ бойында «Мен» каFидасын калыптастырудын мадыздыды^ына ерекше мэн берген. Fалым студенттердщ «Мен» каFидасыныц калыптасуы негiзiнде мамандарFа кептеген ерекше кабiдеттерiн дамыту мYмкiндiгi аныкталFан [5].

Казiргi тацда эр студенттщ бойында кадыптастыруFа мшдетп бодып табыдатын кабшеттщ бiрi - «Мен» каFидасы. Эзiне, бiдiмiне сенiмдi маман эркашан креативтi ойдау аркылы бэсекеге кабшетп, еркiн дами алады. Студенттщ «Мен» каFидасы - езi турады, кабiдеттерi мен адамгершiдiк ^станымдары, моральдык касиеттерi мен мшез-к¥дыктары, баска адамдардыц осы касиеттерiне деген катынасы турады тYсiнiктер. Студенттщ «Мен» каFидасы мYмкiндiктерiнщ шенберш аныктайды. Сондыктан осы каFиданы калыптастырудыц накты жоддарын ^сына аламыз:

Эдю - зерттеу барысында белгш бiр ^орытынды алуга багытталган, бiр немесе бiрнеше логикалыщ ойлаудыц теорияга немесе практикага негiзделген тYрi.

Тэсiл - белгш бiр эдiстер жиынтыгыныц орындалуын ^амтамасыз ететiн ю-эрекеттердщ жиынтыгы. Ол зерттеу барысындагы бiрнеше нысаналы эдютердщ жиынтыгы.

Методика - бiр немесе бiрнеше эдiстер жиынтыгына негiзделген зерттеу жолдары немесе олардыц жиынтыгына негiзделген эдютер.

ЖYЙе - кYрделi к¥былыстар мен Yрдiстердi зерттеу Yшiн ^ажетп техникальщ ^ралдар мен методикалардыц жиынтыгы. Жалпы гылыми эдютердщ кейбiрi тек эмпириялыщ децгейде (ба^ылау, эксперимент, елшеу), бас^алары тек теориялыщ децгейде (идеалдау, формалау), тагы бiркатары эмпирикалыщ жэне теориялыщ децгейде (модельдеу) ^олданылады. Эмпирикалыщ эдютер темендепдей багытта жYргiзiлдi:

1. Ба^ылау - на^ты шынайылыщты саба^та арнайы тYрде ^абылдау. Та^ырып шынайылыгын, дэлдшн, на^тылыгын жан-жа^ты тYсiндiре бiлу. Б^л - бiлiм алушыныц терец бшм алу кепiлдiгi.

2. Суреттеу - объектшер туралы мэлiметтi табиги жэне жасанды тiлдiц кемегiмен бекiту. Ол маманды инновациялыщ эрекетке даярлаудыц тетт. Студент бойындагы идеяларды, ойлау ^абшетш ^алыптастырудыц тиiмдi жолы.

3. Элшеу - объектiлердi ^^сас ^асиеттерi немесе белгiлерi бойынша салыстыру. Белгiлi бiр та^ырыпты талдау ар^ылы маманды сезiмталдьщ^а, бай^агышты^^а баулу.

4. Тэжiрибе жасау - эдютер ^айталанган кезде езгерiстердi арнаулы дайындалган орындар ар^ылы ба^ылау. Кайталанган эдiстердi жiтi ба^ылау ар^ылы оныц кемшiлiктерi мен ^ателштерш ба^ылау. Осы эдiс ар^ылы саба^та пайдаланылатын гылыми эдiстердi на^ты керсетуге болады:

■ анализ - саба^тыц ^алай еткендiгiн жан-жа^ты зерттеу ма^сатында ^арастыру;

■ синтез - саба^тыц белштерш бiр жYЙелiк ма^сат^а багыттау;

■ абстракциялау - зерттелiп отырган саба^тыц ^ажетп емес т^старын белiп ^арастыру;

■ жалпылау - саба^тыц жалпы белгiлерi мен ^асиеттерш аны^тауга мYмкiндiк беретiн ойлау эдiсi;

■ индукция - жеке ^орытындылау негiзiнде жалпы т^жырым жасауга мYмкiндiк беретiн зерттеу мен тал^ылау эдiсi;

■ дедукция - жалпы т^жырымнан жеке т^жырым жасауга мYмкiндiк беретiн тал^ылау эдюц

■ аналогия - саба^тардыц ^састыгы негiзiнде олардыц ^айталануы туралы айтуг мYмкiндiк беретiн таным эдiсi.

Ал тYрiк галымдары Озгур Йылмаз жэне Дуйгу, Мутлу Байрактар м¥Fалiмдердiц бшм беру технологияларына деген ^арым-^атынасын олардыц инновациялыщ децгейi т¥рFысынан зерделеуге баFыттаFан [6]. Стамбулдыц эр аудандарынан 68 бастауыш сынып м¥Fалiмдерiне зерттеу жYргiзген. АлынFан нэтижелердi талдау кезiнде педагогтердщ инновациялыщ керсеткiштерi мен олардыц бшм беру технологияларын пайдалануFа деген ^атынасы арасындаFы мацызды жэне оц байланыс бар екенiн бай^аFан.

Ресейлiк Fалым Н.Н.Савина адам интеллектiсiн бYкiл элемде ^OFам дамуыныц ^уатты ресурсы ретшде ^арастырды [7]. Сондай-а^, Fалым барлыщ м¥Fалiмдердi о^ыту мен оны жа^сарта алатын зерттеулерден тэжiрибе мен пайда алу Yшiн Fылыми-зерттеу жэне инновациялыщ жобаларFа м¥Fалiмдердiц ^атысуын белсецщ тYрде кетермелеу ^ажет деп санаFан [8].

В.М.Лазарев (2008) мектепт дамыту тэжiрибесiнiц мэселелерiн, оныц инновациялыщ ^ызметшщ сапасын жэне баFалауды, инновациялыщ ^ызметтщ уэждемесiне байланысты проблемаларды ^арастырFан [9].

Ал Индонезияда математика м¥Fалiмдерi эзiрлеген жэне енгiзген инновациялыщ кэсiби даму о^ыту т^жырымдамасын, практикалыщ саба^тарды, бiлiмдi жэне о^у к¥ралдарын пайдалануды жетiлдiруге экеледi деп т¥жырымдаFан [10].

Б^дан бай^аFанымыз педагогтердiц инновациялыщ эрекеттегi себептерiнiц бiрi - о^ыту барысындаFы эдiстемелiк кемектiц жеткiлiксiздiгi мен ^олдаудыц темендiгi. Осыдан келе ^азiргi

мyFaлiмдepдiц жумысы бeлсeндi 6олуы шapт дereн ой тYЙiндeyгe болaды. Кeшбaсшыльщ aprçылы мyFaлiмдepдiц iс-эpeкeтiн yйымдaстыpyFa болaтындыFын та^ты aтaп кeтeмiз.

Зepттeyшi Faлым, З.И.Caнraджиeвa <^aCTaybrn сыныптapдьщ болaшarç пeдarоriн инновaцияльщ rçызмeткe дaйындay модeлi» aтты eцбeriн нeriздeyдi жоFapы о^у оpныньщ инновaцияльщ бшм 6epy оpтaсы жaFдaйындa eткiзreн. Cayaлнaмa aлy кeзiндe мyFaлiмнщ инновaцияльщ rçызмeттщ пeдarоrикaльщ тeоpиясын мeцrepмereндiriн, мyFaлiмнiц инновaцияльщ rçызмeттщ Fылыми-тeоpияльщ нeriздepi тypaлы бiлiмдi тepeндeтy rçaжeттiлiriн ami^'aFa^

3epiTey нэтижeсiндe, тaлдay жaсaлFaн экспepимeнттiк жумыс отцы^^ apнaйы кypс бaFдapлaмaсын эзipлereн. Famrn зepттey жумысыныц оц нэтижe бepгeнiн aйтaды [11].

Фpaнцyз Faлымы Нaтaли Булль «Cтyдeнттiц rçызмeтi жэнe дaмyы: ютщ мэнiнeн eкiншi кeзeктeri сypa^тapды шaтaстыpy» aтты eцбeriндe стyдeнттepдiц бeлсeндiлiriн к;aлыптaстыpy жолдapын ami^^a^ 3epiTey бapысындa eKi тYpлi бarçылay жYpriзreн. Констpyктивистiк бeлiмдe Fылыми пiкipтaлaстap aprçылы стyдeнттepдiц iс-эpeкeтiндe бeлсeндiлiктepi apтып, anFa rçоЙFaн мa^сaттapFa жeтeтiндiriн бaйrçaFaн. О^ытудыц дeконтeкстyaлизaциялaнFaн жэнe вepбaлды тYpлepi стyдeнттiц eнжapлыFын кepсeткeн [12].

Fa^m^iR зepттey нэтижeсi бойыншa стyдeнттepдiц бiлiм any бapысындaFы бeлсeндiлiri бiлiмдepiнe толы^гай эсep eтeтiнiнi бeлriлi [13].

Шeтeлдiк зepттeyшi Faлымдap Лоeс дe Джонг, Джaкобeйнe Meйpинк жэнe Вильфpид Aдмиpaaл «Meктeптeri мyFaлiмдepдiц ынтымaкгaстыFы: эpтYpлi контeкстeri о^у мYмкiндiктepi» aтты eцбeктepiндe пeдarоrикaльщ ынтымaкгaстьщтьщ бipнeшe тyжыpымдaмaлapынa токтзлып, мyFaлiмдep ынтымaкгaстыFыньщ тepт тYpiн сипaттaFaн:

1) тapихты amy жэнe идeялapды iздey;

2) кeмeк кepсeтy;

3) эдiстepмeн жэнe arçпapaттapмeн aлмaсy;

4) бipлeскeн жумыс.

0зapa тэyeлдiлiктщ элсiз дeцreйiмeн сипaттaлaтын бipiншi тYpi кeздeйсоrç тэжipибe aлмaсyмeн paстaлaтындыFын бaяндaFaн. взapa ю-^имылдыц бул тYpi нeriзiнeн a^aparra^ жэнe элeyмeттiк rçолдay кepсeтy мarçсaтындa дэлiздe нeмeсe пepсонaл бeлмeсiндe болaды. Екiншi тYpi, бул - кeмeк дeп aтaлaтын дaйын пeдarоrикaльщ eзapa ю-^имыл. Бул эдiстe мyFaлiмдep идeялapмeн бeлiсiп, пeдarоrикaльщ жaFдaйлap бойыншa Kerçeerep бepeдi. взapa тэyeлдiлiктiц оpтaшa дeцreйлepiн бipлeсiп пaйдaлaнy aprçылы тaбyFa болaды. MyFaлiмдep ынтымaкгaстыFыньщ Yшiншi тyжыpымдaмaсы - о^у бaFдapлaмaсы мeн оrçытyFa ^тысты мaтepиaлдap, эдiстepдi бipлeсiп пaйдaлaнy. Ынтымaкгaстьщтьщ тepтiншi тYpiндe мyFaлiмдep eз жyмысынa ужымдыщ жayaпкepшiлiктi сeзiнeтiндiriн aньщтaFaн [13].

Тyжыpымдaй кeлe, ынтымaкгaстьщтa жумыс жaсaFaн мyFaлiмнiц бойындa те^мдишн apттыpy мeн шыFapмaшыльщ iздeнiскe бayлy aprçылы инновaцияльщ дaяpлыFын rçaлыптaстыpyFa болaды. КоFaмдaсты^тa жумыс жaсay бapысындa eзreнiц пiкipiн тындaй отыpып, eзiндiк ой тYЙiндeйдi, rçapым-rçaтынaс оpнaтy aprçылы eз бiлiмiн дaмытaды. ^вды^^н, бiлiм aлyшылapды жоFapы интeллeктyaлды бiлiм 6epy инновaциясын eндipy бойыншa шыFapмaшыльщ инновaцияльщ rçызмeткe дaйындay мaцызды.

Отaндьщ Faлым Э.Е.Жyмaбaeвa «Инновaция» тepминiнe «жaцaльщ eнriзy» дeгeн мaFынaны бepeдi. Aл жaцaльщ - бул кypaл, жaцapтy осы ^par^i иrepтy Yдepiсi eкeндiriн rçapaстыpды. Инновaцияльщ Yдepiс - жaцaльщты eнriзeтiн, rçолдaнyFa жaFдaй жaсaйтын кeшeндi эpeкeт. Cонымeн rçarap, инновaцияльщ о^ыту жYЙeсi бшм aлyшыныц жeкe дapa ^б^тт, aprnmi мYмкiндiктepiн, сондaй-arç eзiндiк шыFapмaшыльщ iздeнiстepiн дaмытyFa тiкeлeй сeптiriн тиriзeтiндiriн бaяндaFaн [14; 82].

О^ытушыныц осы apeKeirepm зepттeй кeлe, инновaцияльщ о^ыту нeriзiндe бiлiм aлyшыныц дepбeс ^б^тт rçaлыптaстыpy, о^ыту мaтepиaлдapын eздiriнeн пaйдaлaнy aprçылы тaнымдьщ бeлсeндiлiriн apттыpy тиiмдiлiriн бaйrçayFa болaды. Зepттeyдiц epeкшeлiктepi:

- бшм aлyшыныц бeлсeндi iс-эpeкeтiн дaмытy;

- бшм aлyшыныц дepбeс ^б^тт дaмытyFa тiкeлeй кeмeк бepy;

- бшм aлyшыныц тaнымдьщ YДepiскe бeлсeндi ^тысуын ami^ray мYмкiндiriн ^apaerapy;

- кернекшк ц^ралдарын тиiмдi пайдалану арцылы ce3ÎMrne, цабылдау эмоциясына эсер

ету болып табылады.

Зерттеу барысында инновация бшм алушыныц оцу-танымдыц YДерiске цатысу кезендерш аны^тауга мYмкiндiк беретiнiн байцадыц. Инновациялыц оцыту жYЙесiнде бiлiм берудщ арнайы бiр Yлгiлiк типтiк моделi болады, ол модель бiлiм алушыныц жай гана iс-эрекетiне емес, сонымен бiрге шыгеармашылыц дербес цабшетше негiзделедi. Б^ган мынадай жагдайда:

1. Бiлiм алудыц дерек кездерiн пайдалану арцылы;

2. Оцудагы iс-эрекет тYрлерi арцылы;

3. Танымдыц YДерiстiц логикасы - ойлау эрекет жэне ой ^озгалысы дауылын тугызу арцылы ойлаудыц бYтiннен белшекке, белшектен бYтiнге ауысуы, цорытындылар шыгару тэсiлi;

4. Таным YДерiсiнiц психологиясын ескеру арцылы цол жеткiзуге болады. Зерттеу нэтижешнде мамандарымызды инновациялыц эрекетке дайындау барысында темендегi дагдыларды цалыптастырудыц мацызын атауды жен кердiк:

• Мацсат цоя бiлу;

• Логикалыц ойлау;

• Ацпараттарды тез мецгеру немесе белсендшк;

• Мэселелердi аныцтау жэне шешу;

• Мэселелердi талдау барысында идеялар ^сынып, болжам жасау;

• 0з идеяларын т^жырымдау жэне дэлелдеу;

• Зияткерлiгiн дамыта бшу;

• взiн-езi Yздiксiз дамыту;

• К^амдастыцта ж^мыс жасау;

• Оцытудыц жаца тYрлерi мен эдiстерiн ц^ру;

• Жагдайды сыни т^ргысынан багалай бiлу;

• Эзiн-езi бацылау жэне езiн-езi реттеу.

Казацстандыц 10 мектеп м¥Fалiмдерiн зерттеу барысында инновациялыц эрекеттерш жетiлдiрудiц нацты шешiмiн жасадыц: жацашылдыцца ^мтылу, ез цызметш жацсарту Yшiн Yнемi бiлiмiн жетiлдiрiп отыру, б^л YPДiстен инновациялыц эрекет керiнiс табады; инновациялыц эрекет даярлыFын цалыптастыруда теорияныц практикамен Yйлесуi.

Осы орайда, болашац бастауыш сынып мамандарын инновациялыц эрекетке даярлаудыц мацыздылыFын нацты аныцтау Yшiн зерттеу жYргiздiк. Зерттеуiмiздiц субъектiлерi -магистранттар, докторанттар мен оцытушылар. СауалнамаFа 19 магистрант, 12 докторант жэне 36 оцытушы цатысты. Зерттеудiц алдын ала кезецi ретiнде бiлiм беру реформаларын реттейтiн негiзгi K¥жаттарFа талдау жYргiзiлдi. Талдау объектiсi - сауалнама. Сауалнамада темендегiдей с^рацтар царастырылды:

Инновациялыц эрекет ^ымы туралы тYсiнiгiцiз.

1. Оз тацдаFан ( жаца ) эдютщ оцыту зацдылыцтарына сэйкестiгi...

2. Бiртiндеп енген жацалыцтыц сапалы есу динамикасы цандай децгейде?

3. Инновациялыц iс-эрекеттi жYзеге асырудаFы кедергiлер жэне жою жолдары...

4. Эдiстемелiк жэне инновациялыц бiлiмнiц жеткiлiксiздiгi кедергi келире ме?

5. Ацпараттыц-коммуникациялыц ц^ралдар азды^ыныц сабацца эсерi...

6. Бiлiм алушылардыц сыни ойлау даFдыларыныц, шытармашылыц жэне ¡здешмпаздыщ цабшеттерш белсендi тYPде цалыптастыру цажеттшп...

7. Болашац педагог мамандарды инновациялыц эрекетке даярлаудыц мацыздылыFы... Алыетан сауалнама негiзiнде студенттерде жалпылама тYсiнiк цалыптасты:

• Педагогикалыц практикаFа цатысу барысындаFы эдiстемелiк цолдау мен инновациялыц бiлiмнiц жеткiлiксiздiгi;

• Бiлiм алушылардыц сыни ойлау даFдылары мен шы^армашылыц, iзденiмпаздыц цабшеттерш белсендi тYPде цалыптастыру цажеттшп;

Зерттеу барысында оцушыларFа ХХ1 Fасыр талабына сай кец ауцымды даFдыларды дарытуда сабац берушi м¥Fалiмнiц тыц дайындыFы болуын атап керсетуд жен кердiк. Болашац педагог-маман инновациялыц эрекеттi жYзеге асыру барысында езiн-езi жетiлдiрiп, сандыц-сапалыц нэтижелерiнiц артуымен ерекшеленуi тиiс.

Инновациялыц ю-эрекет - цазiргi бшм беру ^йымдары даму жолыныц бiр аспектiсi. Ол жацалыцтарды ойлап шыFару, зерттеу, цолданысца енгiзу, iс жYзiнде пайдалану сияцты Yдерiстермен сипатталады. Болашац маманныц инновациялыц даярлы^ын цалыптастыруды дербес баFдарламамен жYзеге асыру цажет. ШыFармашылыцпен ж^мыс ютейтш жацашыл м¥Fалiмге жеке баFдарламадан кепшшкке, педагогикалыц ¥жымFа арналFан баFдарламаны жасауFа кешуге болады, яFни, жалцыдан жалпы^а ету принципiн басшылыцца алFан жен.

Бастауыш сынып м¥Fалiмдерiнiц инновациялыц эрекетке даярлы^ын цалыптастыру мэселесi жоFары оцу орындарындаFы практикада жеткiлiктi дэрежеде шешшмегенш жэне цосымша зерттеудi цажет етепндтн атап ету керек. ОсыFан байланысты бiлiм берудiц децгей жYЙесi жэне оцытудыц кредитпк жYЙесi жаFдайында бшм алушыларды инновациялыц эрекетке даярлауда сабацты инновациялыц т¥рFыдан ц^рылымдаудыц эдiстемесiмен жабдыцтау мацызды. Сол себептi, студенттердi даярлау баFытында жоFары бiлiм берудiц жаца тэсiлдерi мен технологияларын негiздеу цажет.

Зерттеу нэтижесш цорытындылай келе, студенттердщ болашацта инновациялыц бiлiм беру цузыретплтн дамыту Yшiн бiлiм беру саласына Yлкен езгерiстiц цажеттiгiн байцадыц. Сондыцтан, мамандарды дайындауда тек эдiстемелiк жэне пэндш бiлiмнен басца, инновациялыц бшм беру негiзiнде заманауи эдiс-тэсiлдермен царуландыра отырып, шыFармашылыц ойлау даFдыларын, 1Т ц^зыретттшктерш дамыту ж^мыстарын жYргiзу цажет деген т^жырым жасадыц.

Болашац маман инновациялыц даярлы^ын цалыптастыруды бiлiм алушы^а цатысты дербес баFдарламамен жYзеге асыруы цажет. Нацты шыFармашылыцпен ж^мыс жасайтын инноватор м¥Fалiмнiц жеке баFдарламадан жалпы^а кешу принципiн басшылыцца алFан жен.

Кэшби педагогикалыц цызметтi цалыптастыру бойынша арнайы шараларды талап ететiн кешецщ феномен ретiнде бастауыш сынып м¥Fалiмдерiнiц инновациялыц эрекетке даярлыFын цалыптастыру мацыздылы^ын атап ету керек. ОсыFан байланысты бшм алушыларды инновациялыц эрекетке даярлауда сабацты инновациялыц т¥рFыдан ц^рылымдау эдютемесшщ мацыздылыFын атап етудi жен кердш. Ол Yшiн студенттердi даярлау баFытында жоFары бiлiм берудiц жаца тэсiлдерi мен технологияларын негiздеу цажет. Себеб^ инновациялыц технологиялар негiзiнде болашац бастауыш сынып м¥Fалiмдерiнiц инновациялыц эрекетке даярлы^ын цалыптастырудыц теориялыц-эдiснамалыц негiзiн айцындай аламыз. Осы орайда «Сабацты инновациялыц т¥рFыдан ц^рылымдау» баFдарламасын эзiрлеудемiз, аталFан пэцщ «Бастауышта оцыту педагогикасы мен эдютемесЬ> мамандыFыныц магистранттарымен жYргiзудi жоспарладыц. Б^л пэн - инновациялыц iс-эрекет нэтижесшде ез iс-эректетiн тиiмдi ^йымдастыра отырып, табысты бiлiм беруге жаFдай жасайды. Пэннiц негiзгi мацсаты - бастауыш сыныптарда сабацты инновациялыц т¥рFыдан ц^рылымдаудыц эдiстемесiмен жабдыцтау.

Пэн бойынша ж^мыс цазiргi танда езектi болып отырFан цашыцтыцтан оцыту YДерiсi арцылы жYргiзудi жоспарлаудамыз. Пэн дэрiстiк, семинарлыц сабацтар туршде де, шебер-сынып тYрiнде де ^йымдастырылады. Магистранттыц кэсiби-эдiстемелiк дайындыFы пэн бойынша теориялыц материалдыц келемiне, мазм^нына, оны мецгеру тэсiлдерiне, оцыту эдютерше, эдiстемелiк бiлiмге, сондай-ац инновациялыц бшм туралы толыц ацпараттыц болуына байланысты екеш белгiлi. М^ндай мэлiметтер дэрю сабацтары, магистранттыц оцытушымен езiндiк ж^мысы жэне магистранттыц езiндiк ж^мысы арцылы цалыптасады. Сондыцтан «Сабацты инновациялыц т¥рFыдан ц^рылымдау» пэнi оныц ерекшелiктерi, мэш, берiлетiн бiлiм келемi, оны оцыту эдiстерiмен таныстыруFа, езiндiк кэсiби цызметп жYзеге асыруFа мYмкiндiк беретiн пэндердщ бiрi болады.

Б^л оцу пэш студенттерде сабац беру кYнделiктi iзденiс пен шыFармашылыцты цажет ететiн, инновациялыц даярлыцтыц мацыздылыFы туралы тYсiнiктерiн цалыптастырады. Жаца ацпараттыц технологиялар аспектiсiнде заманауи талаптарFа барынша жауап беретiн инновациялыц бшм берудiц тугас жYЙесiн ц^ру, эдiстемелiк принциптер, пэн мазм^ныныц теориялыц непздемеш, магистранттардыц бiлiмiн тексерудiц эдiстерi мен тэсiлдерi болып табылады. Пэн бойынша магистранттар игерген теориялыц материалFа, езiндiк ж^мысца ерекше кецiл бетндь

Эр тацырып бойынша негiзгi теориялыц материалдардыц мазм^ны, теориялыц жэне практикалыц бiлiмдi тексеру, эдiстемелiк шеберлiктi цалыптастыратын блоктардан тирады.

Корытындылай келе, 6YriHri тацда бастауыш бшм берудщ басты максаты - окушыларды бшммен каруландыру гана емес, сонымен катар олардыц жалпы оку шеберлiгiн, пэндш жэне комуникативтiк к¥3ыреттшгш, кец аукымды дагдылары мен функционалдык сауаттылыгын калыптастыру. Негiзгi мiндет - инновациялык эрекетке т^лганыц Yйлесiмдi, жан-жакты дамуына жагдай жасау. Б^л ез кезегiнде болашак бастауыш педагогтершщ:

- сабакты инновациялык т^ргыдан жобалауга жэне ^йымдастыруга кабшеттшгш,

- сабакты инновациялык т^ргыдан к¥рылымдауды жYзеге асыру Yдерiсiнде педагогикалык кызмет нэтижелерiн сыни багалауын;

- окушыныц сабак барысындагы эрекетiн талдайды.

2020 жылы бYкiл элемдi дYрлiктiрген пандемия жагдайы да ^стаздардыц инновациялык даярлыгы мацызыдылыгын атап керсеткендей. Бiз ^сынып отырган «Сабакты инновациялык т^ргыдан к¥рылымдау» ец кажетп пэн болады деген сенiмдемiз. Пэндi игеру барысында эдютемелш бiлiммен катар, болашак педагогтер1м1здщ бойында 1Т кабiлеттерi, шыгармашылык пен iзденiс, сыни ойлау дагдылары калыптасады. ХХ1 гасыр педагогтерi инновациялык технологиялар тшмдшгш кец аукымда пайдалана алулары кажет.

ПайдаланFан эдебиеттер

1. Казакстан Республикасында бшм беруд1 жэне гылымды дамытудыц 2020 - 2025 ж^1лдарга арналган мемлекетпк багдарламасы. Казахстан Республикасы Yкiметiнiц 2019 ж^1лгы 27 желтоксандагы № 988 каулысы.

2. Кешiмбетова С.А. (2004) Оку-тэрбие YPДiсiнде окытудыц инновациялык эдю-тэсшдерш пайдаланудыц педагогикалык шарттары (гуманитарлык пэндер бойынша): дис. . пед. гылым. канд. Алматы.

3. Барсай Б.Т. (2010) Болашак бастауыш сынып м^Fалiмдерiнiц кэаби-дидактикалык к¥зыреттшпн калыптастырудыц Fылыми-педагогикалык негiздерi. Шымкент.

4. Б^заубакова К.Ж. (2009) Мратмнщ инновациялык iс-эрекетке даярлынын калыптастырудыц теориялык- эдюнамалык негiздерi: дис. . пед. Fылым. д-ры: 13.00.01 - Жалпы педагогика, педагогика жэне бшм тарихы, этнопедагогика. Алматы.

5. НаFымжанова КМ. (2010) Университет студенттершщ педагогикалык креативтiгiн инновациялык бiлiм беру ортасында калыптастырудыц Fылыми негiздерi: дис. . пед. Fылым. д-ры: 13.00.01: корFалды 19.05.2010. Казак мемлекет.кыздар пед. ун-тг Алматы.

6. Yilmaz O., Bayraktar D.M., Ali H. (2013) Teachers' attitudes towards the use of educational technologies and their individual innovativeness categories. 5th World Conference on Educational Sciences - WCES. Computer Education & Instructional Technology, Istanbul, Turkey.

7. Savina N.N. (2015) The Teachers Willingness To Create Highly Intelligent Educational Innovations. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 191, 2605 - 2608.

8. Savina N.N. (2019) Major factors of teachers' resistance to innovations. Ensaio: aval.pol.publ.Educ. [online]. vol.27, n.104, pp.589-609. http://dx.doi.org/10.1590/s0104-40362019002701807

9. Поташник М.М., Лазарев В.С. (ред.) (1995) Управление развитием школы: пособие для руководителей образовательных учреждений. М.: Новая школа. - 464 с.

10. Romer M. (2008) Teacher education in Europe: an Etuce policy paper. Brussels: Etuce.

11. Сангаджиева З. И. (2012) Модель подготовки будущего педагога начальных классов к инновационной деятельности // Вестник Майкопского государственного технологического университета.

12. Bulle N. (2019) Student's activity and development: Disentangling secondary issues from the heart of the matter. Educational Research Review, Elsevier, 27, 56-70 10.1016/j.edurev.2018.12.004. hal-02455679

13. Jong L. de, Meirink J., Admiraal W. (2019) School-based teacher collaboration: Different learning opportunities across various contexts. Teaching and Teacher Education. 86. 102925.

14. Ж^мабаева Э.Е. (2009) Бастауыш мектепте казак тш синтаксист дамыта окытудыц Fылыми-эдютемелж непздерг Педагогика Fылымдарыныц докторы Fылыми дэрежесш алу Yшiн дайындалFан диссертация. Алматы.

15. «Педагог мэртебеа туралы» Казакстан Республикасы Зацы (2019). Казакстан Республикасы Yкiметiнiц 2019 жыл 31 желтоксан № 645 каулысы. Н^р-С^лтан.

Эффективность инновационной деятельности в формировании профессиональной подготовки

педагогов начальных классов

Ж.К. Стамбекова, А.Е. Жумабаева, А.Н. Умирбекова

Казахский Национальный Педагогический Университет имени Абая, г. Алматы, Казахстан

jazira_84_s@mail.ru

В статье показана важность подготовки будущих педагогов начальных классов к инновационной деятельности через реформы, происходящие в образовании страны. Представлены сведения, основанные на результатах научно-педагогических исследований. Рассмотрена эффективность дистанционного обучения предмету «Инновационное структурирование урока» для улучшения системы образования, подготовки будущих учителей начальных классов к инновационной деятельности. Реформы образования, внедряемые в стране, направлены на создание условий для формирования высоких нравственных, лидерских качеств, подготовки к профессиональному развитию и инновационной деятельности будущих учителей. В статье показаны способы изучения уровня подготовки будущих педагогов начальных классов для работы с учащимися в образовательном пространстве.

Ключевые слова: инновационная деятельность, инновационные знания, инновационное структурирование урока, реформа, педагогическая креативность, интеллектуальность.

Efficiency of innovative activity in formation of professional training of primary school

teachers

Zh. K. Stambekova, A.E. Zhumabaeva, A.N. Umirbekova Kazakh National Pedagogical University named after Abai, Almaty, Kazakhstan

jazira_84_s@mail.ru

The article describes the importance of preparing future primary school teachers for innovation through the reforms taking place in the country's education. Information based on the results of scientific and pedagogical research is presented. The effectiveness of distance learning of the subject "Innovative lesson structuring" for improving the education system and preparing future primary school teachers for innovation has been reviewed in our country. The reforms that are relevant in modern education, implemented in the country, are aimed at creating conditions for the formation of high moral and leadership qualities, training for professional development and innovation of future teachers. The content of the article also reflects the study of the level of training of future primary school teachers to work with students in the educational space.

Keywords: innovative activity, innovative knowledge, innovative lesson structuring, reform, pedagogical creativity, intelligence.

PegaKUHAFa 29.02.2020 tyctL