Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА МУСИҚА САНЪАТИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА МУСИҚА САНЪАТИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
213
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
санъат / маданият / мусиқа / мусиқий таълим / мактабдан ташқари таълим / жанр / фестиваль. / art / culture / music / music education / extracurricular education / genre / festival.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Алижон Эргашев Абдуллаевич

Мақолада мустақил Ўзбекистоннинг янги тараққиёт босқичида санъат, маданият жумладан мусиқа соҳаларида амалга оширилаётган саъи ҳаракатлар ёритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROSPECTS OF MUSIC ARTS IN THE NEW STAGE OF DEVELOPMENT OF UZBEKISTAN

The article describes the efforts of independent Uzbekistan at a new stage of development in the field of art, culture, music.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЯНГИ ТАРАҚҚИЁТ БОСҚИЧИДА МУСИҚА САНЪАТИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ»

УЗБЕКИСТОННИНГ ЯНГИ ТАРАВДИЕТ БОСЩЧИДА МУСЩА САНЪАТИНИНГ ИСТЩБОЛЛАРИ Алижон Эргашев Абдуллаевич

ФарДУ мусика таълими кафедраси укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.6569773

Аннотация. Мацолада мустацил Узбекистоннинг янги тарацциёт босцичида санъат, маданият жумладан мусица со%аларида амалга оширилаётган саъи %аракатлар ёритилади.

Калит сузлар: санъат, маданият, мусица, мусиций таълим, мактабдан ташцари таълим, жанр, фестиваль.

ПЕРСПЕКТИВЫ МУЗЫКАЛЬНОГО ИСКУССТВА НА НОВОМ ЭТАПЕ РАЗВИТИЯ УЗБЕКИСТАНА

Аннотация. В статье описаны усилия независимого Узбекистана на новом этапе развития в области искусства, культуры, музыки.

Ключевые слова: искусство, культура, музыка, музыкальное образование, внешкольное образование, жанр, фестиваль.

PROSPECTS OF MUSIC ARTS IN THE NEW STAGE OF DEVELOPMENT OF

UZBEKISTAN

Abstract. The article describes the efforts of independent Uzbekistan at a new stage of development in the field of art, culture, music.

Keywords: art, culture, music, music education, extracurricular education, genre, festival.

Кириш. Узбекистан мустакилликка эришгандан сунг миллий анъаналарни тиклашга катта ахамият берила бошлангани санъатимиз ривожининг янги боскичига замин яратди. 1996 йилдан республика буйлаб "Узбекистон - Ватаним маним" энг яхши куши; курик танлови, 1998 йилдан бошлаб эса ушбу танлов умумхалк кушиклар байрами сифатида нишонлана бошланди. [2:1] 2010 йилдан "Ягонасан, мукаддас Ватан"[3:] кушиклар курик танлови, Мустакилликка эришгандан сунг Узбекистон халкаро мусикий фестиваллар замини сифатида ном таратди. "Шарц тароналари" Халкаро мусикий фестивали 1997 йилдан [4:] (хар уч йилда) Самарканд шахрида утказилиши анъанага айланди. Ушбу фестивалда жахоннинг 50 дан ортик давлатларидан келган мусикачилар иштирок этдилар.

XX асрнинг 90 - йилларида мамлакатимизда кадимий анъаналар асосида умумхалк байрамлари кайта тикланди ва халкаро мусика фестиваллари ташкилланмокда ва шу аснода композиторлик хамда ижрочилик ижодиёти фаол ривож топмокда.

Собик шуро даври мафкураси исканжасида булган узбек мусика меросининг Шарк халклари анъаналари билан тарихий алокалари янги боскичга кутарилди ва ижодий хамкорликлар йулга куйила бошланди. Айнан шу маданий алокалар, мусиканинг илохий таъсир кучи ва узбек халкининг бой мусика меросининг ахамияти ва мавкеини, унинг Шарк мусикаси билан муштараклигини назарда тутган Узбекистоннинг Биринчи Президенти И.Каримовнинг «Шарк мусикасининг жахон маданий меросида тутган урни бенихоя буюк... Бу мусика минг-минг йиллардан бери одамлар дилини поклаб, уларни рухан юксалтириб келмокда», деган сузлари юкоридаги фикрлар исботидир [1.Б.140].

Узбек халкининг турмуш тарзи кейинги йилларда мисли курилмаган даражада узгарди. Эндиликда, бугунги кун кишиси яхши хдёт кечириш, мулокотнинг гузал намуналарини намоён этиш, энг мух,ими, вокеликни эстетик узлаштиришнинг узига мос йулидан бормокда. Бу айни пайтда, мусикий маданият ривожига х,ам сезиларли таъсир курсатмокда.

Тадкикот материаллари ва методологияси. Мусика жамият маънавий тараккиётида санъатнинг бошка турларига нисбатан глобал таъсир этиш хусусиятига эга. Узбекистон Республикасининг Биринчи Президенти И.А.Каримов: "Мусика садолари кайси халк ёки миллат вакили томонидан ижро этилмасин, энг эзгу, юксак ва нозик инсоний кечинмаларни ифода этади... Энг мух,ими, бугунги кунда мусика санъати навкирон авлодимизнинг юксак маънавият рух,ида камол топишида бошка санъат турларига караганда купрок ва кучлирок таъсир курсатмокда", деган фикрни билдирган эдилар [1.Б.140-141].

Маълумки, узбек халкининг маънавий гузаллиги асрлар каъридан келаётган куй-охднгларида узининг ажойиб, бетакрор бадиий инъикосини топган. Алломалармиз берган таърифлардан бирига кура, мусика - инсон рух,ининг озигидир. Бинобарин, миллий мусика куп асрлар давомида аждодларимиз бой маънавиятининг, теран тафаккурининг, баркамол рух,ия-тининг садолардаги жонли ифодаси ваянги, буюк давлат бунёдкори булмиш жамиятимизнинг ру^ куввати ва жон озигидир.

Мустакиллик йиллари узбек анъанавий мусикасига эътибор янада кучайди. Миллий кадриятлар, урф-одатлар ва маросимларнинг тикланиши мусика сохдсида х,ам сезиларли узгаришларга сабаб булди. ^адимий миллий мусикамиздаги бой бадиий-тасвирий воситалар билан бир каторда, янги жанр ва турларини узлаштириш натижасида узбек мусика санъати яна х,ам юксак даражага кутарилди. Шу боисдан республика микёсида куплаб курик-танловлар ташкил килинмокда.

Узбекистоннинг замонавий санъати куп асрлик узбек халкининг бадиий анъаналари асосида ривож топиб келган. Республика мусикий хаётининг узига хос чизгилари мустакиллик йилларида ёркин маданий парвозга эришди.Узбекистоннинг замонавий мусика маданияти анъанавий мусиканинг турли шакллари (мусикий фольклор, огзаки анъанадаги мусика, бастакорлик ижодиёти, анъанавий ижрочилик) ва профессионал академик мусика маданиятини (композиторлик ижодиёти, ижрочилик ва мусикий таълими) узида акс эттиради.

Тадкикот натижалари. Узбекистоннинг ёш мусика ижрочилари халкаро нуфузли мусикий танловларда катнашиб ютукларни кулга киритишмокда(У.Палванов, И.Гульзарова, Р.Абдуллаев). Узбекистон композиторларининг (М.Тожиев, И.Акбаров, Ф.Янов-Яновский, Д.Янов-Яновский, М.Бафоев, Р.Абдуллаев, Д.Сайдаминова, ТДурбонов, Ф.Алимов, А.Эргашев)асарлари четдавлат-ларда тингловчилар томонидан муваффакият билан карши олинмокда. "Узбекистон виртуозлари",Ю.Ражабий номидаги маком ансамбли,Узбе-кистон миллий симфоник оркестри, "Сугдиёна" Узбекистон халк чолгулари камер оркестри, Алишер Навоий номидаги опера ва балет театрининг балет труппалари каби куплаб жамоалар концерт ва гастроль сафарларидан чет эл тингловчиларининг юракларини заб этиб кайтишмокда. Эстрада йуналишида ижод

килаётган Д.Омонуллаева, В.Сапаров, А.Икромов, Ш.Зокиров,Х.Хаса-нова, А.Расулов каби композиторларнинг асарлари мамнуният билан ижро этилмокда.

Ун йил давомида композитор Д.Янов-Яновский ташаббуси билан ташкилланган (1996-2006 йиллари) Тошкентда "Илхом-ХХ" Халкаро замонавий мусика фестивали[5:23] утказилиб келинди. Фестивалнинг максади - мусика ва санъат шинавандаларини Европа, А^Ш, Россия, Марказий Осиё ва Узбекистонлик (Д.Варелас, Д.Шукуров, М.Бафоев, П.Медюлянова, А.Ким, А.Латифзаде, Д.Саидаминова, Х.Рахимов, А.Содиков) XX аср композитор ва ижрочиларининг серкирра ва кизикарли ижод махсуллари билан таништириш булди.

Шуни таъкидлаш лозимки, ХХ асрда узбек мусика санъатида кескин узгаришлар содир булди: сохада янги йуналишлар юзага келди. Эстрада ана шундай йуналишларнинг биридир. Эстрада санъатининг тарбиявий хусусиятлари, унинг шаклланиш тарихи, узбек эстрадасида кушикчилик, миллий эстрададаги мусикий йуналишлар билан боглик тадкикотлар уз навбатида, миллий мусика санъатининг тарбиявий кадрият сифатидаги пойдеворини мустахкамлайди. Бу борада санъатшунос-файласуф Маъмуржон Умаровнинг тадкикотларини алохида эътироф этиш мумкин. Олим узбек эстрада мусикаси шаклланиш жараёнида анъанавий халк мусика намуналари мухим замин булганлиги, бунда, асосан уларнинг раксбоплиги, енгил оханг-усулларда ижро этилгани кул келганлиги, айни пайтда бу холат узбек эстрада мусикасининг миллий асосини хам таъминловчи мухим воситалардан бири булганлигини таъкидлайди. Шу билан бирга бугунги эстрада кушиклари орасида миллийлик анъаналарига таяниб яратилган асарлар каторида йул куйилаётган «кучирмачилик», гализ интонация, «куроклашган» оханг тизими ва хоказо ижрочилик билан боглик унсурларни ёритишга ургуберилаётган-лигини хам алохида таъкидлаб, «Бу йулдаги изланишлар охднг угирлиги, яъни карокчилик нокасбий мутахассислар орасида «узи ёзиб», «узи куйлов-чилар» сафини кенгайтириб юборди.

Сунъий тарзда тукиладиган журовозлик билан бирга кушикчи овозидаги нуксонларни компьютер ёрдамида «текислаш» хам йулга куйилди. Бу хакикий санъатда анъана булиб келган узвийликни, хатто давомийликни хам инкор килувчи «инкубаторлар» куринишини жорий килишдир. Жахон эстрадаси юлдузлари оркасидан излаб кувиш, уларга кур-курона таассуб килиш, хатто назардан колганларига хам саждада булиш хозирги кунда кенг авж олди. Бу узбек эстрадасида мусика жанрига нисбатан уткинчи жанр ёки номустакил ижод тури сифатида каровчилар сафини кенгайтирди», - дейди [6.Б.293].

Дархакикат, бугунги кунда мусикий меросимизнинг илгор анъаналари ва кадриятларини тиклаш, уларнинг хаётийлигини таъминлаш ва нолага янгича жозиба бахш этиш борасида замонавий анъаналар шаклланмокда. Бу холат айникса, кушикчилик санъатининг эстрада жанрида яккол кузга ташланмокда. Халкнинг мусикий меросига ва тарбиявий кадриятига айланган мумтоз кушикларимизнинг ёш хонандалар томонидан янгича талкинда аранжировка килиниб куйланаётганлиги кувонарли хол. Бирок, юкорида таъкидлаганимиздек, халк мусикасининг охангида узига хос нола бор. Бу нолада хам кушик ижрочисининг, хам халкнинг дарди ифодаланади. Энг мухими, мусикадаги оханг билан ноланинг уйгунлиги халк ва миллатнинг тарбиявий дидини курсатади.

Кейинги йилларда ижтимоий-сиёсий, маънавий-маърифий сохалардаги узгаришлар боис миллий мусика санъатида хам мохиятан янгиланишлар содир булди. Эндиликда жадал суъратлар билан илдамлаб бораётган мусика санъати амалиётида хилма-хил услуб ва окимлар юзага келаётганлигини куришимиз мумкин. Бу каби тамойиллар биринчи навбатда мусикадаги оханглар тизимида уз аксини топмокда. Хусусан, мусиканинг оханг манбалари доираси нихоятда кенгайди, бу жараёнда миллий анъаналарга ижодий таянган бадиий етук намуналар билан бир каторда хорижий «йул»ларда таклид этилган, баъзан эса оханглари бевосита «чет»дан олинган мусикалар хам тобора купайди. Эндиликда бу ранг-баранг оханг «манзараларини» илмий идрок килиш, теран тахлиллар натижаси уларок амалий кулланма ва тавсиялар ишлаб чикиш зарурати кун тартибига куйилган энг долзарб масалалардан бирига айланди.

^адимда «Алхони Муллаза (лаззатбахш куй)», «Алхони Мухайяла (хаёлий, тасвирий характердаги куй)», «Алхони Инфиолийя (лирик, махзун куйлар)» кабилар бастакорликнинг асосий шартларидан хисобланган. Шунга кура, оханг андозалари ундан ижодий ва окилона фойдаланишни талаб этади. Бунинг учун мусикашунос ва бастакорда истеъдод ёки муайян билим хамда куникма булиши керак. Чунончи, куплаб эстрада кушикларида бир колипдаги оханг доирасида уралашиб колиш, унинг камровидан чика олмаслик, хар бир охангга мос булган табиийликни куллай олмаслик натижасида бачкана оханглар, сийкасиз мусикалар юзага келиши хатто охангнинг миллий тафаккурини, ижтимоий-маънавий мохиятини хамда фалсафий-тарбиявий мазмунини узгартириб юбориши мумкин. Бу эса пиро-вардида мусиканинг жозибадорлигига путур етказади. Бундай холатлар бугунги кунда Шарк (асосан эронча, хиндча, арабча) ва Гарб (асосан туркча, испанча, русча, италянча) мусикасига таклид килиниши натижасида юзага келмокда. Уларнинг куйларида миллий тарбиявий тафаккуримизга номуносиб булган мезонлар мавжуд. Бу мезонлар пировардида куйидаги салбий холатларни келтириб чикаради:

1. Мусикадаги енгил-елпи куйлар умуммиллий маданиятимизнинг юксак анъаналарига зидлиги. Бу холат гоятда хатарли ходиса булиб, «оммавий маданият»ни келтириб чикаради.

2. Мусикий охангнинг маънавий-тарбиявий кадрият сифатидаги мохиятига путур етади.

3. Охангнинг бузилиши мусиканинг бузилишига олиб келади. Бу холатда мусика чинакам жозибасини йукотади. Бир суз билан айтганда, хозирги мураккаб замонда шахсни тарбиялаш, уни шакллантириш, калбини турли ёт гоялардан фориг килиш каби мураккаб вазифаларни бажаришда мусиканинг тарбиявий хусусиятларини узлаштиришга булган эхтиёжни чукур урганиш замон талаби даражасига етди.

1998 йилдан Узбекистон композиторлар уюшмаси ташаббуси билан Тошкент, Самарканд, Хивада Халцаро симфоник мусица фестивали[6:1] уткизила бошланди. (2008, 2011, 2014 йиллари) "Тошкент ба^ори" [7:3] номли опера ва балет санъати Халкаро фестивалида чет эллик дирижёр ва хонандалар иштирок этиб, тингловчиларни мумтоз театр мусика санъати намуналари билан таништирди. (2002, 2006 йиллар) "Бойсун ба%ори"[8:1] фольклор фестивалида ва (2008, 2011йиллар)"Асрлар садоси"[9:7] анъанавий

санъат фестивалларида анъанавий санъатимизнинг ранг баранг шакл ва жанрлари омма эътиборига хавола этилди.

Х,ар йили республика микёсида Ю. Ражабий номли макомчилар танлови, катта ашула ижрочилари танлови, бахши-шоирлар, фортепиано, торли ва дамли мусикий чолгу асбоблари ижрочилари танлови утказилиб келинади.

Мух,окама. Республика мусикий таълими тизимига кузга куринарли узгартиришлар киритилди. XX асрнинг 90-йилларидан вилоят мусика билим юртлари мусика санъат колледжлари[10],2019йилдан ихтисослаштирилган санъатмактаб-лари[11] этиб кайта номланди. Узбекистонда Миллий ракс ва хореография Олий мактаби, Юнус Ражабий номидаги маком институти, Ботир Зокиров номидаги эстрада ижрочилари олий мактаби, Камолиддин Бехзод номидаги Миллий бадиий санъат ва дизайн Институти, ^оракалпогистон Республикаси Нукус шахрида Узбекистон Давлат Консерватония филиали [12] хамда опера мактаби, Эстрада-цирк санъати мактаби,Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг^ароримаком санъатига ихтисослаштирилган мактаб-интернатларни ташкил этиш тугрисидаги карорини таъминлаш максадида Фаргона, Бухоро ва Хоразм вилоятларида маком мактаб-интернатлари[13] каби янги махсус санъат таълим даргохлари очилди. Самарканд, ^арши вилоятлари Санъат коллежлари учун янги бинолар курилди, Р.Глиэр ва В.Успенский номидаги республика мусика академик лицейлари бинолари кайта таъмирдан утди.

Узбекистон Давлат Консерваториясида, Академик лицей ва ихтисослаш-тирилган мактаб интернатлари, мусика ва санъат мактабларда анъанавий ва эстрада ижрочилиги булимлари ва овоз операторлиги ихтисослиги буйича тайёрлов курслари очилди. Республика Вилоятлар универститетларида худудий мусикий анъаналарини тубдан урганишга катта ахамият каратилмокда. Урганч давлат универститетида Хоразм мацомларини ижро этиш анъаналари ва Хоразм танбур нотачизигини укиш максадида илмий тадкикотлар амалга оширилмокда. Фаргона давлат универститетида Фаргона -Тошкент макомлари ва "Катта ашула" жанри ижро йуллари анъаналари, Термиз давлат универститетида бахшичилик санъати анъаналари чукур урганилмокда.

Узбекистон Республикасининг биринчи призиденти И.Каримовнинг 2009-2014 йилларга мулжалланган "Болалар мусика ва санъат мактабларини моддий техник базасини яхшилаш ва такомиллаштиришга каратилган давлат дастури" хамда амалдаги Президентимиз саъи харакатлари билан Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2018 йил 28 ноябрдаги П^-4038-сон карори билан Узбекистон Республикасида миллий маданиятни янада ривожлантириш концепцияси тасдикланди, Болалар мусика ва санъат мактаблари тугрисидаги низомни тасдиклаш хакида Узбекистон Республи-каси Вазирлар Махкамасининг ^арориасосида Узбекистон болалар мусика ва санъат мактаблари бинолари кайта таъмирдан утди ва янгидан курилди.

Хулоса килиб айтганда мамлакат маданий хаёти "Шарц Ренессанси"ни янги боскичини бошдан кечирмокда. Узбек мусикачилари жадал олдинга караб кадам босишмокда.Шундай экан узбек мусика маданиятининг буюк келажаги борасида шубхаланишга урин йукдир. Сабаби, киска вакт ичида юксак чуккиларга эришган тарихий ютукларнинг самараси, куп асрлик ажойиб анъаналари ва халкдан етишиб чикаётган

санъат ихлосмандарига яратилаётган шарт шароитлар чек чегарасиз истикболли келажакни таъминлаб турибти.

1. 2.

3.

4.

5.

6.

7.

9.

Фойдаланилган адабиётлар руй^ати Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. -Тошкент: Маънавият, 2008. -140 б https://lex.uz/ru/docs/177428 (Узбекистан Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 й., 8-сон, 109-модда) Тошкент ш., 1996 йил 27 август, ПФ-1550-сон

https://buxgalter.uz/doc?id=315449"Яroнасан, мукаддас Ватан!" Республика курик-танловини утказиш тугрисида Узбекистан Республикаси Президентининг карори 07.04.2009 й.

https://lex.uz/docs/509710 «ШАР^ ТАРОНАЛАРИ» халкаро мусика фестивалини утказиш тугрисида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг ^арори https://lib.ispi.uz/storage/uploads/files/O'ZBEKISTQN%20SANTATI.pdf Узбекистон санъати журнали 23 б.

Умаров Маъмур. Эстрада ва оммавий томошалар тарихи: дарслик. -Тошкент: Янги аср алоди, 2009. 293-б

https://lex.uz/docs/1605635 Вазирлар Махкамасининг 1998 йил 29 августдаги 372-сон карори

uforum.uz>showthread.php?t=4784&page=38 Олий Мажлис конунчилик палатасида "Узбекистон театр санъатининг жамият хаётида тутган урни ва ривожлантириш 21.09.2012

https://ziyouz .com/kutubxona/category/22 -tarixiy-kitoblar? download= 11795

10. afisha.uz>misc/2008/07/04.. .festivale-asrlar-sadosi/

11. https://lex.uz/docs/178763 (y36eKHCTOH Pecny6.nHKacH o^hh Ma^nucHHHHr Ax6oporaoMacH, 1997 h., 1-coh, 13-Mogga; y36eKHCTOH Pecnyö^HKacH K;oHyH xy^^araapH Tyn^aMH, 2005 h., 28-29-coh, 203-Mogga; 2014 h., 29-coh, 356-Mogga; 2017 h., 20-coh, 354-Mogga)

12. https://lex.uz/docs/4147298 (KoHyH xy^^axnapu Mat.nyMOT.napH mh^hh 6a3acu, 09.01.2019 h., 09/19/9/2440-coh, 18.10.2019 h., 09/19/880/3934-coh, 29.12.2019 h., 09/19/ 1046/4242-coh; 09.01.2021 h., 09/21/7/0005-coh; ^OHyHHH^HK MatnyMoraapH mh^hh 6a3acH, 04.06.2021 h., 09/21/345/0522-coh, 22.06.2021 h., 09/21/385/0583-coh)

13. https://lex.uz/docs/5355586 (^OHyH xy^^araapu Mat.nyMOT.napH mh^hh 6a3acu, 06.04.2021 h., 09/21/186/0289-coh, 30.04.2021 h., 09/21/258/0400-coh)

14. https://lex.uz/docs/4602613 (^OHyH xy^^^axnapu Mat.nyMOT.napH mh^hh 6a3acu, 22.11.2019 h., 09/19/940/4053-coh; ^OHyH xy^^a^napu Mat.nyMOT.napH mh^hh 6a3acu, 04.06.2021 h., 09/21/345/0522-coh)

15. Madina Nasretdinova, Dilshod Toshaliyev, & Durdona Raimjon Qizi Murodova (2022). AN'ANAVIY IJROCHILIK SAN'ATINING HOZIRGI DAVR MUAMMOLARI. Scientific progress, 3 (2), 846-850.

16. Madina Nasretdinova, Ismoil Rustamov, & Oybek Karimov (2022). MUSIQA SAN'ATINING HOZIRGI KUNDAGI O'RNI. Scientific progress, 3 (2), 841-845.

17. Nasritdinova, M. (2021). PEDAGOGICAL COMPONENTS AND STAGES OF HEALTH OF DEVELOP CHILDREN THROUGH MUSIC EDUCATION. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 9(05), 251-258.

18. Madina Nasritdinova, Mansurova Nigora, & Durdona Murodova. (2022). UZBEK FOLK ART AND ITS PLACE IN PUBLIC LIFE. Archive of Conferences, 44-48. Retrieved from https://www.conferencepublication.com/index.php/aoc/article/view/1888

19. Madina Nasritdinova 2021/9-II Actual problems of modern science, education and training THEORETICAL FUNDAMENTALS OF HEALTH THROUGH DEVELOPING CHILDREN THROUGH MUSIC EDUCATION. 29-33 page

20. Kambarav, A. A. (2020). ATTITUDE ТО SCIENTIFIC AND RELIGIOUS VALUES IN THE POSTMODERN WORLD AND ITS DIALECTICAL FOUNDATIONS. Scientific Bulletin of Namangan State University, 2(9), 158-165.

21. Toshaliev, D. (2021). A BRIEF PHILOSOPHICAL-SCIENTIFIC ANALYSIS OF MAKOMS. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 9(12), 91-95.

22. Qurbonova, B. (2017). FINE ARTS ROLE IN DEVELOPMENT SPIRITUAL МИРОВОЗРЕНИЯ PERSONS. УЧЕНЫЙXXIВЕКА, (2-3), 50.

23. Курбонова, Б. (2017). РОЛЬ ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОГО ИСКУССТВА В РАЗВИТИИ ДУХОВНОГО МИРОВОЗРЕНИЯ ЛИЧНОСТИ. УченыйXXIвека, 48.

24. Курбонова, Б. М. (2016). Роль перспективы в создании образца изобразительного искусства. Учёный XXI века, (7 (20)), 29-31.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.