Научная статья на тему 'Эстрада қўшиқчилиги ёшларни тарбиялашнинг маънавий воситаси сифатида'

Эстрада қўшиқчилиги ёшларни тарбиялашнинг маънавий воситаси сифатида Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
454
122
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
эстрада / реп / поп / оммавий маданият / мусиқий эстрада / соф интонация / қўшиқчи / эстрада / реп / поп / массовая культура / музыкальная эстрада / чистая интонация / певец

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Панжиев Қурбонниёз, Азизов Равшан Камилович

Мақолада ўзбек эстрада қўшиқчилиги ижодиёти ривожи ҳамда унинг талаба-ёшларни тарбиялашдаги аҳамияти, шунингдек, эстрада ижрочилигини таълим-тарбиянинг асосий воситаси сифатида эътироф этиш хусусидаги фикр-мулоҳазалар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ЭСТРАДНОЕ ПЕНИЕ КАК СПОСОБ ВОСПИТАНИЯ МОЛОДЕЖИ

В статье речь идёт о развитии узбекского вокала и о его воздействии на развитие молодежи, а также об идее признания эстрадного вокала как основного средства воспитания и образования.

Текст научной работы на тему «Эстрада қўшиқчилиги ёшларни тарбиялашнинг маънавий воситаси сифатида»

Панжиев Курбонниёз,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Мусикий таълим» кафедраси мудири, санъатшунослик фанлари номзоди; Азизов Равшан Камилович, Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Мусик,а таълими ва санъат» мутахассислиги 2-курс магистранти

ЭСТРАДА КУШИКЧИЛИГИ ЁШЛАРНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ МАЪНАВИЙ ВОСИТАСИ СИФАТИДА

ПАНЖИЕВ Ц., АЗИЗОВ Р.К. ЭСТРАДА ЦУШИЦЧИЛИГИ ЁШЛАРНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ МАЪНАВИЙ ВОСИТАСИ СИФАТИДА

Маколада узбек эстрада кушикчилиги ижодиёти ривожи х,амда унинг талаба-ёшларни тар-биялашдаги ах,амияти, шунингдек, эстрада ижрочилигини таълим-тарбиянинг асосий воситаси сифатида эътироф этиш хусусидаги фикр-мулох,азалар баён этилган.

Таянч суз ва тушунчалар: эстрада, реп, поп, оммавий маданият, мусикий эстрада, соф интонация, кушикчи.

ПАНЖИЕВ К., АЗИЗОВ Р.К. ЭСТРАДНОЕ ПЕНИЕ КАК СПОСОБ ВОСПИТАНИЯ МОЛОДЕЖИ

В статье речь идёт о развитии узбекского вокала и о его воздействии на развитие молодежи, а также об идее признания эстрадного вокала как основного средства воспитания и образования.

Ключевые слова и понятия: эстрада, реп, поп, массовая культура, музыкальная эстрада, чистая интонация, певец.

PANJIYEV K., AZIZOV R.K. POP SINGING AS A WAY OF EDUCATION OF YOUNG PEOPLE

The article is devoted to the development of Uzbek vocal and its effect on the development of young people and the idea of recognition of variety vocal as the main means of education and upbringing.

Keywords: stage, rap, pop, public culture, pure intonation, singer.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

1Таълим ва тарбия масаласи цар бир миллат ва цалцнинг доимий кундалик цаёти билан боглик, жараёндир.

Узбек халкининг атокли педагоги Абдулла Авлоний «Тарбия килгувчилар табиб каби-дурки, табиб хастанинг баданидаги касалига даво килгани каби, тарбияни боланинг вужу-дидаги жах,л марказига «яхши хулк» деган давони ичидан, «поклик» деган давони устидан беруб, катта килмоFи лозимдир»1, деган эди.

Дарх,акикат, кадимдан Шарк ва Fарб мада-нияти бир-бирига карама-карши х,олда кура-шиб, ривожланиб келмокда. Шаркнинг Fарбдан устунлик томони шундаки, Шаркда таълим ва тарбия масаласига бирдек эътибор каратиб келинади, Fарбда эса барча диккат-эътибор асосан таълимга каратилган. «XXI аср вабоси» деб ном олган ва бутун дунёга катта хавф солиб турган оммавий маданият узининг «гирдоби»га асосан миллати, маданияти, урф-одати, санъати, миллий эстетик тарбия, миллий кадриятлардан йирок,рок, булган тажрибасиз, укувсиз ёшларни тортиб бормокда. Дунёнинг шиддат билан ривожланиб, ахборот узатиш жадаллашуви, уяли телефон оркали интернет тармок,ларига уланиш, маълумотларни санокли дакикаларда олиш ва жунатиш усиб келаётган ёшларнинг онгига узининг ижобий таъсири билан бирга салбий таъсирини курсатмасдан колмаяпти.

Бугунги замонавий технологияларнинг жадал ривожланиб бориши жараёнида ёшларни «оммавий маданият»га кур-курона таклид к,илиб бориши таълим ва тарбия масаласига х,ар качонгидан х,ам жиддийрок эътибор каратишни такозо этмокда. Устида чет эл байрок,лари ёки турли ярим-яланFоч кизлар сурати туширилган кийимларни кийиб, KулоFида кулокчин такиб, шовкинли товушлар-дан иборат булган ритмларни «куй-ох,анг» сифатида кабул килаётган ёшларимизни куриб курмасликка олиш нох,акликдир. Бундай енгил, шовк,ин ритмик товушлар ёшлар онги ва тафак-курини саёзлаштириб, кичик колипга солиб куяди. Бу эса эртага уларни халкимиз маданияти ва маънавиятига хос булмаган турли ок,имлар таъсирига осон тушиб колишига олиб келиши мумкин. Худди ана шу салбий ок,и-батларнинг олдини олиш мак,садида таълим масканларида мусик,а машFулотларини олиб бораётган мутахассислар х,ар бир укувчи-ёшни

1 Авлоний А. Туркий гулистон ёхуд ахлок,. - Т.: «Ук,итувчи», 1992. -12-13-б.

эстрада санъати оркали тарбиялашда миллий мусикага алох,ида эътибор каратиши лозим. Чунки миллий мусик,а санъатининг мазмунан ранг-баранглиги, алла, ёр-ёр, улан, кушик,, терма, ялла, лапар, катта ашула, маком ва бошк,а кайси бир жанри булмасин, у узининг дилбар ох,анги, шух усуллари, нола-ю сержило кочирмалари билан узбек миллатининг табиати, узгаларникига ухшамас удум ва урф-одатларини мусикий ох,англар оркали таран-нум этади ва х,ар бир укувчи ёш уни тушунади, х,ис-х,аяжон билан идрок этиши ва ундан калб тула завк-шавк, олиши табиий х,олдир2.

Таълим тизимида талаба-ёшларни эстрада санъати негизида тарбиялашда таълим ва тар-биянинг бирлигига эришиш максадга мувофик, х,исобланади. Шуни назарда тутмок лозимки, «Мусик,а маданияти» фани буйича узлуксиз мажбурий таълим тизимида битирувчиларнинг тайёргарлик даражаси ва зарурий билимлар мазмунига куйиладиган талабларда тарбиянинг муваффакияти куйидаги педагогик шарт-шароитларнинг бажарилишига боFликлиги курсатиб утилган:

- дастур асосида ташкил этиладиган х,ар бир эстрада санъати дарсининг эстетик нуктаи назардан аник максадга каратилганлигини таъминлаш;

- дарс учун мусикий материаллар, укитиш методлари, услуб ва воситаларни туFри танлай олиш;

- укитувчи томонидан х,ар бир укувчининг узига хос хусусиятлари, мусикий кобилиятлари, ижро ва идрок имкониятларини х,исобга олиш;

- укувчиларда мусикий эстетик мадани-ятни шакллантиришга каратилган мантикий, максадга мувофиклик, узлуксизликнинг таъ-минланган булиши;

- мусикий эстетик тарбия жараёнида укитувчи томонидан укувчиларнинг миссий, ижо-дий ва ахлокий фаолиятларининг мутаносиб-лиги таъминланган булиши.

Мусикий эстрада кушикчилиги тарбиясида таълим билан тарбиянинг муштарак булишлиги таълимнинг илмий онгли, кургазмали, тушу-

2 Панжиев К. Сурхондарё вилояти узбек халк, кушик,-чилик ижодиёти. Монография. - Т.: ТДПУ, 2010. -106-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

нарли, узлаштирилган билимларнинг мустахкам булиши каби тамойилларига жиддий амал килган холда олиб борилишига эришиш лозим1.

Ботир Зокиров, Фаррух Зокиров, Юлдуз Усмонова, Равшан Комилов ва бошка эстрада хонандаларининг ижрочилик санъати буйича куп йиллик тажрибалар хамда мусикашунос олимлар О.Беков, Д.Муллажоновларнинг илмий-тадкикот натижалари шуни курсатадики, мусика дарсларида укитувчи уз олдига укувчиларнинг мусикий эстетик маданиятларини шаклланти-ришни максад килиб куйса, у холда куйидаги асосий курсаткичлар пировард натижа эканли-гини ёдда тутмоFи лозим:

• укувчиларда миллий эстрада кушикчи-лигига нисбатан кизикиш ва хавас тобора орта боришини таъминлаш;

• дарсдан ташкари мусика машFулотлари жараёнида укувчиларнининг ижодий фаол-лиги ва ташаббуси орта боришида эстрада кушиклари ва уларнинг мазмун-мохиятини белгилаш;

• мусикани диккат ва иштиёк билан тинг-лаш, асарлардан хушсозлик, хушовозлик ва гузалликни англай олиш, унга уз муносаба-тини билдира олиш малакаларини шаклланти-риб бориш;

• мусикий эстетик фаолият учун зарур булган билим, куникма ва тажрибаларни узлаштирган булиши;

• талабаларда мусика санъати таъсирида гузалликка интилиш, ростгуйлик, дустликни кадрлаш каби ахлокий эстетик тушунчалар-нинг таркиб топа бориши. Дарсда узини тута билиш, муомала, кийиниш каби эстетик мада-ниятнинг бир катор сифатларини шаклланти-риб бориш.

Узбек миллий эстрада мусикаси хамда уни укитиш, таълими ва тарбиявий жихатлари хакида гап кетар экан, укувчи-ёшларда энг аввало соFлом дидни шакллантириб бориш эътиборда булиши керак2.

Юксак бадиий дидни тарбиялашда санъат-нинг хамма турлари мухим ва уларнинг хар бири уз хусусияти ва имкониятига эга.

Мамлакатимиз мактабларида мусикий эстетик тарбияни амалга ошириш укувчиларда

1 Маннопов С. Узбек халк мусика маданияти. - Т.: «Янги аср авлоди», 2004. -100-б.

2 Мирзаева Н.А. Хонандалик услубиёти асослари. Маъ-

рузалар матни. - Т.: УзДК нашриёти, 2008. -48-б.

юксак эстетик бадиий дидни вояга етказиш учун зарурий замин хозирлаб бериш, ёшларга санъат асарларининг эстетик мохиятини синг-диришнинг мухим тармоFидир. Шу муносабат билан мактабда мусика тарбиясини амалга оширишда укувчиларнинг мусикавий маълу-мотларига узбек эстрада жанрида алохида эътибор бериш, уларни дастур талабларига мувофик мусикавий билим билан курол-лантириш, эстрада санъати хакида билим, маъ-лумотларни чукур, пухта узлаштиришга эришиш энг мухим вазифалардандир.

Талабаларда эстетик дидни тарбиялашда мусика дарсининг алохида ахамияти бор. Яъни мусика дарси бадиий дидни тарбиялашда таъ-сирчан воситадир. Бу борада энг масъулиятли вазифа мусика укитувчиларига топширилади. Бадиий дид тарбиясини мукаммал эгаллаш хар бир мусика укитувчисининг асосий вазифала-ридан бири булмоFи лозим. Талаба-ёшларни хар бир урганилаётган асарни диккат ва эътибор билан тинглаш, унинг ифода воситалари ва мазмунини тула идрок этишга ургатиш зарурки, бу уларда одат тусига айланади ва бадиий дидни устиришда мухим роль унайди.

Мусиканинг хаётимизда тутган урни бекиёс. Она алласи билан мехр-мухаббат, эзгулик, мурувват туЙFулари калбимизга жойланди. Айникса, миллий кадриятларимиз булган ракс, фольклор, эстрада санъатида маънавий мерос асраб-авайлаб келинмокда. Албатта, узбек миллий эстрада санъати узича ривожланиб колган эмас. Унинг ривожланишида хорижий мусиканинг урни ва ахамияти катта булди.

Узбек тингловчиси учун янги булган мусикий эстрада окими «реп»3 Fарбдан Шаркка хам кириб келди. Айтиш лозимки, «реп»нинг маз-мунсиз, маълум бир тартибга туширилмаган усуллари ва охангларини «янгилик» деб, унга кур-курона эргашувчи мусикий саводи булмаган ёшларимиз талайгина. «Реп» гарчан янги жанр сифатида бутун Европа ва Fарб мам-лакатларини кенг камраб олган булса-да, бирок мусикашунос олимлар ёки мусика танкидчилари томонидан одамларнинг тарбиявий онгига салбий таъсир курсатади, деган маънода кабул килинмади. «Реп»нинг ифода хусусияти, яъни «синик» усуллари, ноаник оханг тизими «янгилик» деб бахоланиши янги окимнинг бошланиши ва у узи билан асосан

3 К,ахдаров Н.В. Вокал асослари. Укув кулланма. - Т.: «Иктисод-молия», 2008. -314-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

тажрибасиз ва мусикий саводи булмаган ёшларни эргаштириб бориши жуда ачинарли х,ол. «Реп»га журнавозлик1 килиш нафакат миллий, балки «поп», «рок» ва х,оказо ижро услубларида фойдаланиладиган чолFуларни х,ам нокулай, туFрироFи, ноаник ифодага чор-лайди. Бу услуб ижрочидан овоз кучи, тембр ва диапазон талаб килмайди. Ох,анг тизими х,ам айтиб утганимиздек, мусикий ох,анг удумлари-дан йирок, «ох,англашувгача» булган интона-цияда шаклланган. У кушикчининг гавда, оёк ва кул х,аракатлари билан мазмунан боFлан-маган. Фон сифатида «ракс» ижро килувчилар ва «реп»чи х,аракатлари орасида синхронлик йук. Уларнинг х,аракатларида яхлитлик - композиция кузатилмайди. Мавжуд х,аракатлар ва «реп»чи ижроси бир максадга буйсундирил-маган. «Реп»чи х,ам, раккослар ва раккосалар х,ам узларининг алох,ида х,аракат тури атрофида чегараланади.

Соф интонация йуклиги туфайли журнавозлик килувчи чолFулар сафида миллийлик аломатларини келтириб чикарувчи товушлар х,аракати х,акида фикр юритиш мумкин х,ам эмас. Сабаби, бу ижро йуналишида соф интонация «^ализлик» белгиси сифатида тушуни-лади. Кушикчи интонациясининг «тозалиги» бепардаликка якин товушлар мажмуидан таш-кил топиши улар учун мух,им омил саналади.

Хориж «реп» товуш тизимини туFридан-туFри кучириб, бадиий «бойитиш» максадини амалга оширишда х,ам, ижрога шахсий талкин - ифодасини куллашда х,ам ноаникликлар мав-жуд.

«Поп», кисман «рок» йуналишида ижод киладиган ижрочилар сах,налардан ташкари турли халк маросимлари (туйлар, байрамлар ва х,оказо)да иштирок этсалар-да, «реп» факат сах,нада колиб кетмокда. «Реп» окимининг дастлабки шаклланиши давридаги омадсиз «изланишлар» даври утди2. Бундай асарлар ижодкорлари янги топилма килаётганлар каби Шарк ва Fарб ижодкорларидан кучирма кила бошлашлари билан биргаликда ана шу ижод тамойилини узлари даражасидаги фикрловчи санъаткорларга х,ам сингдира бошладилар. Чунончи, «реп» йуналиши ижодкорлари ярата-ётган кушиклар шоу-бизнес талабларига мос-

1 Бирор бир хонанда томонидан ижро этилган кушик ёки ашулага чолFу асбобларда жур булиш.

2 Cat'rine Sadolin. Complete vocal technique. 2012. // www.eompletevocalinstitute.com

лаштирилиб, халк бадиий тафаккури кобиFидан чикиши оддий ^олга айланиб бормокда.

ХХ асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб эстрада мусикаси х,ам алох,ида жанр даража-сида санъат тури сифатида шакллана бошлади. Чунки бу йуналишдаги дастлабки асарлар эстрада-симфоник оркестр журлигида ижро килинган булса, сунгра электрлаштирилган мусика чолFу асбобларида, ундан кейинрок гитаралар сафига кушилган органлар ва бошка чолFулар иштирокидаги ансамблларда амалга оширила бошланди. Кайд килинган чолFулар узбек миллий мусика чолFу асбоблари оила-сига тааллукли булмаса-да, улар оркали миллий «ифода» бериш учун турли ёндашувлар, изланишлар олиб бориш натижасида ва пиро-вард натижада миллий эстрада санъати кури-нишларини намоён эта олди. Шундай булса-да, миллий мусика товуш воситаси - миллий чол-Fулардан фойдаланиш кенг микёсда уз аксини топмаганди. Кейинги йилларда миллий чолFу-лар ижроси Маданият вазирлиги кошидаги эстрада-симфоник оркестр фаолиятида уз ифодасини топмокда.

Эстрада хонандасининг касбий даражаси мумтоз мусика ижрочилари каторида миллат бадиий Fояси ва ички дунёсини англаш билан биргаликда, халк тарихи, ижтимоий узгаришлар ва маънавий талаб асосида тулдирилиши лозим. Бу маълум бир мусикий оким ёки шаклга интилиш билан белгиланмасдан, давр бадиий Fояси, халк меросига боFлик кечиши максадли х,исобланади.

Мазмунан мусикий эстрадани халкнинг миллий маънавияти асосида шаклланган ва инсон рух,ига факат х,аётбахшлик кайфиятини олиб кирувчи жанр сифатида эътироф этиш мумкин. Узбек миллий эстрада санъати узининг мазкур йулдаги изланишлари давомида турдош халк-ларнинг замонавий эстрада ох,англаридан кучирмачилик килиш, намуна олиш, баъзи санъаткорлар томонидан уFирлаш эвазига узининг маълум бир маънода йулини топиб олишга муваффак булди. Бирок айрим нокас-бий даражадаги эстрада хонандалари орасида «шеърини ^ам узи ёзиб», «мусикасини х,ам узи басталаб», «узи куйловчи сохта хонандалар» х,ам учраб турибди. Минг афсусларки, улар сафи кундан-кунга кенгайиб бормокда. Сунъий тарзда тукиладиган журовозлик билан бирга кушикчи овозидаги нуксонларни компьютер ёрдамида «текислаш», турли тадбирларда фонограммани куйиб, унга тушувчи «сохтакор-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

г

Ч.

15 _>

лар» жуда авж олди. Бу хакикий хонандалар хамда хакикий чолFучилар сафини анчага камайтириб юбормокда. ТуFрироFи, бу вазият хакикий санъатда анъана булиб келган узвий-лик, хатто давомийликни хам инкор килувчи «инкубатор» куринишни жорий килишдир.

Халкимизнинг маънавий камолотида барча санъатларнинг узига хос урни бор. Жумладан, кушикчилик санъати хам бу борада алохида ахамият касб этиши ва унинг бу борадаги урни борлиги хаммамизга маълум. Негаки, кушикни хар куни телевидение, радио тулкинлари, куча-куйда, бозорларда, хатто автотранспорт воси-таларида хам эшитамиз. Кулокка ёкадими-йукми эшитишга (тинглашга эмас) мажбурмиз. Ёши улуFлар хам бу холатга куникиб булишди. Шунинг учун бугун каерга бормайлик, ким билан сухбатлашмайлик, гап айланиб эстрада хонандаларига келиб такаляпти. Хакикатан, янги-янги овозлар купайиб боряпти, бирок улар айрим холларда нимани куйлаётганлиги ёки эстрада айтимлари оркали нима демокчи эканлигини узлари хам баъзи холларда тушун-май колаётганлиги, энди усиб келаётан умум-таълим ва академик лицей укувчилари онг-шуурига салбий таъсир курсатаётганлиги, ушбу тушунарсиз айтимлар факат мусика санъатини хали тушуниб етмаган укувчилар томонидан эшитилаётганлиги хам ташвишли хол.

Юртимиз истеъдодларга бой. Ана шу ёшлар-нинг эмин-эркин ижод килиши учун барча шарт-шароитлар яратилган. Айникса, «Узбе-кистон - Ватаним маним», «Ягонасан, мукаддас Ватан», «Нихол», «Янги авлод», «Янги номлар», «Келажак овози»1 каби курик-танловлар ва дунё микёсидаги фестиваллар истеъдодлар-нинг юзага чикишида катта омил буляпти. Аммо шоли курмаксиз булмаганидек, бу сохага муайян тайёргарликсиз кириб келаётган хонандалар хам оз эмас. Ана шундай чаласавод хонандалар туфайли саёз, тумтакрок матнли кушиклар купайиб бормокда. Бу борада омма-вий ахборот воситалари оркали тез-тез чикиш-лар хам буляпти. Афсуски, бундай чикишларни куп холларда аксарият зиёлилар кузатади. Хонандаларнинг бирортаси танкидий макола-ларни укирмикан, деб уйлаб коласан киши. ОчиFини айтиш керак, бугун кушик ижрочи-лиги санъати ва кушикчи хонандалар олдида талай вазифалар турибди. Профессор Шариф

1 Маннопов С. Узбек халк мусика маданияти. Укув кулланма. - Т.: «Янги аср авлоди», 2004. -100-б.

Юсуповнинг «Хофизнинг сунгги хониши» маколасида2 устоз санъаткорларимиз Шокосим ва Шоолим Шожалиловлар, уларнинг устози Журахон Султонов, Комилжон Отаниёзовлар-нинг эл олдида узларини тутишлари, узаро илтифот, санъаткор одоби хакида жуда ибратли вокеалар тилга олинган.

Кушик миллат маданиятининг узига хос куз-гуси экан, хонандалар умуминсоний кадрият-ларни узида мужассам этган, халкимизнинг орзу-умидларини ифодалайдиган, эртанги кунга умид ва ишонч туЙFуларини уЙFотадиган, юртимиз шону шарафини кутарадиган кушиклар яратиш йулида мудом изланишлари, устоз-лар сабоFидан ибрат олиб яшаши зарур, деб уйлаймиз. Хакикий ижодкорнинг калби доимо уЙFок булади. Шундай калблардан таралган эзгу наволаргина халкнинг кунглига етиб боради.

Маълумки, эстрада кушикчилиги ва ёшларни тарбиялашнинг маънавий воситаси сифатида гап кетганда эстрада тушунчасининг узини чукуррок англаш ута мухим ахамият касб этади. Шу боис хам эстрада тушунчаси, пайдо булиш шарт-шароитлари, хориж мусика ижодиётида нима деб номланиши, унинг ривожланиш тари-хий шарт-шароитлари хусусида кимматли маъ-лумотлар келтириб утилган. Айникса, ХХ аср узбек мусика санъатида кескин янгиланишлар даври булди, «ноанъанавий» бастакорлик ижо-диёти хамда янги концерт шакллари юзага келди3. Шу муносабат билан мусикий мадани-ятга хам «эстрада» тушунчаси узбек миллий мусика санъати таркибидан жой олди. Узбек миллий эстрада санъатининг асосчилари каторида Ботир Зокировнинг хаёт йулини намуна сифатида эътироф этиш мумкин. Узбекистонда эстрада санъатининг ривожлани-шида хорижнинг замонавий мусикасининг урни ва ахамияти катта.

Юкоридигилардан келиб чиккан холда шуни алохида таъкидлаш жоизки, укитувчи-педагог бадиий дид тарбияси хисобланган дарс маш-Fулотларини куйидаги асосий воситаларидан кенг фойдаланган холда олиб бориши керак:

• кизикарли репертуар танлаш;

• узида ижрочилик малакаларини пухта узлаштириш ва тарбиялаш;

2 Юсупов Ш. Хофизнинг сунгги хониши. // «Театр» жур-нали, 2010, 4-сон. -46-б.

3 Алавия М. Узбек халк маросим кушиклари. - Т.: «Фан», 1974. -221-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

• хонандалик малакаларини устириб бориш;

• мусика тинглаш ва тах,лил кила билиш;

• узлаштирилган билимларни турли мусика тугаракларида такомиллаштириш.

Бундан куриниб турибдики, амалга ошири-лаётган барча саъй-х,аракатлар замирида битта максад ётади, у х,ам булса, усиб келаётган ёш авлодни миллий маънавий рухда тарбиялашда мусика санъатининг турли жанрларидан туFри ва окилона фойдаланиш, ёшларни Fарбдан

келган ва келаётган турли мусикий жанрлар окимига кириб кетмаслиги, унга кур-курона эргашмаслиги, бунинг учун аввало узбек миллий эстрада санъати ва унинг миллий мусикий ох,англарининг ранг-барнглигини х,ис этиш, уни тулалигича калби ва онгида акс эттиришдир. Бунинг учун биз каби педагог мутахассислар доимий равишда изланишимиз, уз тажриба ва Fояларимизни такомиллаштириб боришимиз шарт ва зарур.

Адабиётлар руйхати:

1. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тах,лил, катъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик - х,ар бир рах,бар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак. / Узбекистон Респуб-ликаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мух,им устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Мах,камасининг кенгайтирилган мажлисидаги маърузаси. // «Халк сузи», 2017 йил 16 январь.

2. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. - Т.: «Узбекистон», 2017.

3. Мирзиёев Ш.М. Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови. - Т.: «Узбекистон», 2016.

4. Каримов И.А. Баркамол авлод - Узбекистон тараккиётининг пойдевори. - Т.: «Узбекистон», 1998.

5. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.

6. Алавия М. Узбек халк маросим кушиклари. - Т.: «Фан», 1974. -221-б.

7. Кароматов Ф. Узбек халки музика мероси (йигирманчи асрда). 2-том. - Т.: <^офур Fулом» нашриёти, 1985.

8. Иброх,имов О.А. Узбек халк мусика ижоди (методик тавсиялар, 2 кисм). - Т.: «Ибн Сино» нашриёти, 1994.

9. Мирзаева Н.А. Хонандалик услубиёти асослари. Маърузалар матни. - Т.: УзДК, 2008.

10. Панжиев К. Сурхондарё вилояти узбек халк кушикчилик ижодиёти. Санъатшу-нослик фанлари номзоди илмий даражани олиш учун такдим этилган диссертация. 2010.

11. Ках,х,аров Н.В. Вокал асослари. Укув кулланма. - Т.: «Иктисод-молия», 2008.

12. Маннопов С. Узбек халк мусика маданияти. Укув кулланма. - Т.: «Янги аср авлоди», 2004.

13. Юсупов Ш. Хофизнинг сунгги хониши. // «Театр» журнали, 2010 йил 4-сон. -46-б.

14. Cat'rine Sadolin. Complete vocal technique. 2012. www.Completevocalinstitute.com

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 7

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.