Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ХОТИН-ҚИЗЛАРНИНГ ҲУҚУҚИЙ ҚЎЛЛАБ ҚУВВАТЛАНИШИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ХОТИН-ҚИЗЛАРНИНГ ҲУҚУҚИЙ ҚЎЛЛАБ ҚУВВАТЛАНИШИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
23
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Аёллар ҳуқуқлари / аёлларга еътибор / жамият / юрт ривожи / тараққиёт / таълим / илм-фан.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Мафтуна Тошева Рустамовна

Ушбу мақолада оъзбек халқининг аёлларга берилаётган ҳуқуқий еркинликлари , илм фанда юқори натижаларни қайд етиши учун жорий етилган қонунлар ҳамда олиб борилаётган ислоҳотлар ҳақида соъз кетади. Шунингдек, ҳар бир миллатнинг маънан етук , салоҳиятли боълиши ортида оила бекасининг меҳнати нақадар аҳамиятли еканлиги таъкидлаб оътилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ХОТИН-ҚИЗЛАРНИНГ ҲУҚУҚИЙ ҚЎЛЛАБ ҚУВВАТЛАНИШИ»

УЗБЕКИСТОНДА ХОТИН-ЦИЗЛАРНИНГ ^УЦУЦИЙ ЦУЛЛАБ

ЦУВВАТЛАНИШИ Мафтуна Тошева Рустамовна

"Тошкент ирригатсия ва кишлок хужалигини механизатсиялаш мухдндислари института" Миллий тадкикот университети таянч докторанти https://doi.org/10.5281/zenodo.10663712

Аннотация. Ушбу мацолада оъзбек халцининг аёлларга берилаётган %уцуций еркинликлари , илм фанда юцори натижаларни цайд етиши учун жорий етилган цонунлар %амда олиб борилаётган исло%отлар %ацида соъз кетади. Шунингдек, %ар бир миллатнинг маънан етук , салощятли боълиши ортида оила бекасининг ме%нати нацадар а%амиятли еканлиги таъкидлаб оътилади.

Калит сузлар: Аёллар %уцуцлари, аёлларга еътибор, жамият, юрт ривожи, тарацциёт, таълим, илм-фан.

Аннотация. В данной статье рассказывается о юридических свободах, предоставленных женщинам узбекским народом, законах, принятых для достижения рекордно высоких результатов в науке, и проводимых реформах. Также подчеркивается, насколько важен труд домохозяйки в развитии каждой нации.

Ключевые слова: Права женщин, внимание к женщинам, общество, развитие страны, развитие, образование, наука.

Abstract. This article talks about the legal freedoms granted to women by the Uzbek people, the laws passed to achieve record high results in science, and the reforms being carried out. It also emphases how important the work of a housewife is in the development of every nation.

Keywords: women's rights, attention to women, society, country development, development, education, science.

Бугуниги кунда фан ва технологияларнинг тараккиёти , узгаришлар жадал автоматлаштириш технологиялари ривожланиб бормокда, купчилигимизнинг иш услубимиз узгариб, мураккаблашиб бормокда , янги билимлар пайдо булмокда. Бундай узгаришлар аёлларнинг иш хдётига катта таъсир курсатади. Айникса, бизнинг юртимизда аёллар фарзанд улгайтириш, уларнинг таълим-тарбиясига масъулдирлар. шу билан бирга ва куп фарзанли булган узбек аёллари илм-фанга тараккиётида х,ам уз урнига эга булиб келмокдалар. Юртимизда фарздан парвариши таътилидан сунг уз иш урнини тиклашда х,ам муаммолар бартараф килинган, яъни Узбекистан Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2002 йил 25 январдаги «Ах,олининг ижтимоий х,имояга мух,тож катламларини аник йуналтирилган тарзда куллаб-кувватлашнинг 2002-2003 йилларга мулжалланган дастурини амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги : "Ишловчи оналарга бола икки ёшга тулгунга кадар бола парвариши буйича нафака тайинлаш ва тулаш тартиби тугрисида"ги низоми билан тасдикланган.

Янги технологияларни кабул килиш х,ар бир ташкилот учун, моддий манфаат келтирибгина колмай иш сифатини х,ам яхшиланишига сабаб булади. Муаммо шундаки, технологияни кабул килиш миллионлаб одамларни ишдан бушатиш; купчилик ташкилотларда долзарб булади.Дунё микёсида 40 миллиондан 160 миллионгача аёллар томонидан касблар уртасида усиш керак булиши мумкин, яъни 2030 йилга кадар асосан юкори малакали булиши, замонавий билимларни эгаллашлари зарур. Агар улар буни

уддаласалар "Утиш даврида" аёллар янада самаралирок, яхширок маош олишлари мумкин булади.

Агар бу борада сусткашликка йул куйилса, "утиш даври"дан янги билимларсиз утилса иш хаккида катта фаркига дуч келиши мумкин ёки ачинарлиси мехнат бозорини тарк этишга уз-узидан мажбур булишади. Х,озирги автоматлаштириш даврида малакали, мобил ва технологияни яхши биладиган, ишчи кучи хар бир компания учун зарурлигини англаб бормокдамиз.

Бугунги кунда Узбекистонда аёллар кайси сохаларда фаол хизмат курсатмокдалар? Уларнинг уз иш уринларни йукотиш хавфи канчалар юкори ахамият берсак. Ривожланаётган иктисодиётлар даврида ва бу автоматлаштириш хар бир сохага кандай таъсир килишини шакллантиради. Масалан согликни саклаш сохаси ходимларининг карийб 60 % дан купрогини аёллар ташкил килади.Бирок ачинарли хол шундан иборатки бу курсатгичнинг юкори фоизини асосан ёрдамчи ходимлар тулдиради. Бу вазифалар хам бора-бора кискариб сунъий интеллект бажараётган вазифага айланиб бориши кутилмокда. Бу эса уз навбатида аёлларнинг иш урни ва даромадига салбий таъсир этади.

Бугунги кунда гендер тенглик тушунчаси факатгина аёлларга зуравонлик ва уларни камситишни англатмайди, балки аёлларнинг билим олиши, иш куникмаси, тажрибасини замонавий билимлар билан тулдиришга доир конунлар , карорлар билан куллаб кувватлаш хамда уларга бу борада моддий ва маънавий кумакни англатади десак хато булмайди. Хуш бу борада юртимизда кандай хукукий жихатдан ишлар килинди. Бу борада тегишли хужжатларга назар ташласак.

Аёллар хукуклари куплаб халкаро шартномалар, карорлар, декларациялар ва инсон хукуклари буйича харакатлар дастурларида кафолатланган асосий инсон хукуклари каторига киради.

Узбекистон аёлларга нисбатан камситишнинг барча шаклларини бартараф этиш тугрисидаги Конвенсияга кушилганидан бери хотин - кизларга нисбатан камситишни бартараф этиш кумитасига 6 та миллий маъруза (2000 йил - биринчи миллий маъруза; 2004 йил-иккинчи - учинчи миллий маърузалар; 2008 йил - туртинчи миллий маъруза; 2014 йил-бешинчи миллий маъруза; 2019 йил) такдим этилди. Олтинчи миллий хисобот).

Узбекистон Республикаси Конституциясининг 46-моддасида эркаклар ва аёллар уртасидаги тенглик мустахкамланган. Узбекистон Республикаси Конституциясининг 14-боби "оила" деб номланади ва оила, оналик ва болаликни мухофаза килиш ва химоя килиш масалаларига багишланган.

Мехнат кодексининг 78-моддасида хомиладор аёллар ва уч ёшгача булган болалари булган аёлларни, уларнинг хомиладорлиги ёки болалари борлиги сабабли, ноконуний равишда ишга кабул килишдан бош тортишга йул куйилмаслиги аник белгилаб куйилган; 84-моддада хомиладор аёлларни, уч ёшгача болалари булган аёлларни, корхона ёки ташкилот учун белгиланган энг кам иш уринлари хисобига ишга юборилган шахсларни ишга кабул килишда дастлабки синов белгиланмайди, 116-моддада эса уч ёшгача болалари булган ва 116 ёшгача булган болалар томонидан молиялаштириладиган муассасалар ва ташкилотларда ишлайдиган аёллар. бюджет, иш хакини камайтирмасдан кискартирилган иш вакти белгиланади. Хотин-кизлар ва оилани куллаб-кувватлаш жамоат фонди маблаглари хисобидан бизнес-инкубаторлар шаклида "хотин-кизлар тадбиркорлик марказлари" ташкил этилди, уларнинг асосий вазифалари оталик таътилида булган, шунингдек, огир иктисодий ахволга тушиб колган аёлларни кайта тайёрлашдир. Махсус

укув дастурини муваффакиятли узлаштирган аёлларга тадбиркорлик фаолиятини ташкил этиш учун халкаро ташкилотлар жамгармаси ва грантлари хисобидан камида 3 йил муддатга 6 ойлик имтиёзли давр ва 8 фоиз йиллик ставка билан имтиёзли кредитлар ажратилади. 2019-йил 25-июн куни Узбекистон Республикаси сайлов кодекси кабул килинди унда фукаролар жинси, иркий ва миллий мансублиги, тили, динга муносабати, ижтимоий келиб чикиши, эътикоди, шахсий ва ижтимоий мавкеи, маълумоти, касб тури ва усусиятидан катъий назар тенг сайлов хукукига эга эканликлари белгилаб куйилади.

Хулоса килиб айтадиган булсак, хукукий жихатдан хотин-кизлар таълими учун кенг имкониятлар берилган. Маколани ёритилишидан максад эса, аёлларга замонавий билимлар эгаллашга булган кизикшни ошириш, уларга берилаётган кенг имкониятларни тугри англатиш хамда келажакда сунъий интеллект таъсирида юзага келиши кутилаётган касблардан замонавий касбларга утиш имкониятларидан фойдаланишга таргиб килиш. Бунинг мохиятини хотин-кизларга англатишдан иборатдир.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси конституцияси

2. узбекистон Республикаси Мехнат кодекси

3. https://lex.uz/acts/804668#3776291

4. http://dln.jaipuria.ac.in:8080/jspui/bitstream/123456789/10850/1/MGI-The-future-of-women-at-work-Report-July-2019

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.