Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ТАРАҚҚИЁТИДА КОММУНИКАЦИЯ ВА ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИНГ ЎРНИ'

ЎЗБЕКИСТОН ТАРАҚҚИЁТИДА КОММУНИКАЦИЯ ВА ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

58
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ТАРАҚҚИЁТИДА КОММУНИКАЦИЯ ВА ТРАНСПОРТ ТИЗИМИНИНГ ЎРНИ»

^^pecialists^n^heFie/doiTtantSotM

УЗБЕКИСТОН ТАРАВДИЕТИДА КОММУНИКАЦИЯ ВА ТРАНСПОРТ

ТИЗИМИНИНГ УРНИ

Бахриддин Лутфуллаевич Салимов

Тошкент давлат транспорт университети sariosiyo73 @mail.ru

АННОТАЦИЯ

Маколада янги транспорт коридорлари ва уларнинг очилишини ижтимоий ахамияти ёритилган. Хусусан, коммуникация ва транспорт тизими ривожининг мамлакатимиз тараккиётидаги ахамияти хамда мустакиллик йилларида тизимда амалга оширилган ижобий узгаришлар тугрисида фикр юритилган ва керакли хулосалар чикарилган.

Айни дамда хам жуда катта имконияларга эга булган жахоннинг етакчи давлатлари кушимча йул - коммуникация йулакларини очиш буйича ракобатлашишмокдалар. Негаки, янги транспорт коридорларини очилиши иктисодий салохиятини ошишига ва сиёсий таъсир доирасини кенгайишига олиб боради. Бундай курашлар Европада, Кавказда ва Осиё минтакасида кескин тус олмокда. Албатта, янги транспорт коридорларини очилиши, озми купми минтакадаги ривожланаётган давлатларнинг ижтимоий - иктисодий тараккиётига уз таъсирини курсатади. Табиийки, бу таъсир купрок ижобий характерда булади. Бунинг боиси, йулларнинг курилиши ва йулларда транспортларнинг гавжум булиши, йул буйидаги худудлар ривожига кулай шароит яратади. Шу сабабли, ривожланаётган мамлакатлар хам, янги транспорт коридорларини яратиш лойихаларида иштирок этишни маъкул курмокдалар.

2016 йилда Фаргона водийси билан богловчи Ангрен - Поп электрлаштирилган темир йулининг ишга туширилиши эзгу максад йулида олга ташланган катта кадам булган. Ушбу йулнинг курилиши билан Хитойгача булган масофа 270 километрга кискарадиган булди. Эндиги асосий вазифа Хитой - ^иргизистон - Узбекистон темир йулининг курилишидир. Келгусида мазкур темир йул линиясининг ишга туширилиши мамлакатимиз иктисодиёти учун кенг имкониятлар эшигини очишига шубха йук. Бу имкониятлар куйидаги омиллар билан белгиланади: биринчидан, ушбу темир йул оркали Узбекистон Хитойга, Хитой оркали Урта ва Узок Шарк мамлакатларига тугридан-тугри чикиш имконига эга

April 21-22

403

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-648-652

ort

булади; иккинчидан, мазкур минтакалараро узаро юк ташиш вакти 5 - 6 суткага кискартирилади; учинчидан, Узбекистан худудидан Шарк билан Гарбни богловчи халкаро йул утади. Натижада транзит юклардан олинувчи маблаглар бюджетни янада тулдиришга хизмат килади.

Коммуникация тизимини ривожлантириш борасидаги хал этилиши лозим булган кейинги мухим вазифа - гарбий, жанубий гарбий ва жанубий транспорт кооридорларини очиш масаласидир. Бунда куйидаги йуналишлардаги йулларда мунтазам транспорт алокаларини йулга куйиш режалаштирилмокда:

- Туркманистон оркали Каспий денгизига, ундан Кавказ, Эрон, Туркия ва Европа давлатлари билан боглайдиган гарбий ва жанубий гарбий йуналишлар;

- Афгонистон оркали Эрондаги денгиз портларига олиб борадиган жанубий йуналиш;

- Афгонистон оркали Покистон денгиз портларига уланиши керак булган жанубий - Трансафгон транспорт йуналиши.

Ишга туширилиши режалаштирилаётган халкаро ахамиятга молик ушбу йуналишларнинг барчаси ижтимоий муносабатларнинг такомиллашувида ва замонавийлашувида бекиёс ахамиятга эгадир. Туркманистон ва Афгонистон худудига кириб чикадиган нукталар автомобил ва темир йуллар билан богланган. Хдттоки, кушни давлатлар худудида хам йул курилиши борасида фаол иштирок этган. Хусусан, Термез якинида, Амударёдан утувчи Хдйратон купригидан Афгонистоннинг Мозори Шариф шахригача булган узунлиги 75 километр булган темир йул линиясини Узбекистонлик йул курувчилари куриб беришган. Мазкур темир йул линияси, келгусида яратиладиган Трансафгон транспорт йуналишининг биринчи боскичи хисобланади.

Минтакалараро транспорт коридорларини яратиш, давлатлараро комуникация тизимини тузиш осон иш эмас. албатта, бунинг учун ахиллик, жуда катта матонат, машаккатли мехнат ва узокни кузлаб килинган харакат керак булади. Шу маънода оладиган булсак, куп сохаларда булгани каби, йул -коммуникация борасидаги оламшумул узгаришлар аввало миллатимиз, халкимизнинг ютугидир. Миллий менталитетимизга хос сабр-токат, вазминлик, матонат, олийжаноблилик, кечиримлилик каби катор юксак хусусиятлар булгани учун мамлакатимиз хозирги тараккиёт даражасига эришган деб уйлаймиз.

April 21-22

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-648-652

p

ort

MycTaKunnHKKa эpнmгaннмнзrцaн cyHr MaMnaKaraMroga fiyn -коммyннкaцнa Ba TpaHcnopT th3hmhhh puBo^naHTupum öopacuga KunuHraH umnap aHnaruHa:

th3HMH PecnyönuKa paxöapuaTHHHHr ôyficyHgupyBHra yTKasungu;

- TH3HMHHHr AHru mapornga caMapanu umnamu ynyH Terumnu xyKyKuö acocnap, KOHyHnap, HrooMnap, öypHKHOManap Ba xoKa3onap aparangu;

- fiyn - кoммyннкaцнa Ba TpaHcnopT TH3UMHHUHr CTpyKTypacu y3rapTHpungH, Y3ÔeKHCTOH xaBo fiynnapu, Y3ÔeKHCTOH TeMup fiynnapu Kaöu a^HOHepnuK KOMnaHuanapu Ba KyMHTanap TamKun этнпgн;

- fiyn Kypunumu Ba TpaHcnopT TypnapuHH puBO^naHTupum öyfiHHa neT gaBnaraap öunaH xaMKopnuK anoKanapu fiynra Kyfiungu;

- Y3ÔeKHCTOH TpaHcnopT TH3UMuga xopu^ga umnaö HHKapunraH 3aMOHaBHH aBTOMOöunnap, aBTOöycnap, noKOMTHBnap, BaroHnap Ba caMonëraapgaH ^oöganaHa öomnaHgu;

- Y3ÔeKHcToHga hhk 6op eHrun aBTOMoôunnap umnaô HHKapyBHu 3aBog umra Tymupungu;

- Y3ÔeKHcToH 3aMoHaBHH KynpuKco3nuK Ba fiyn yTKa3um uHmoaraapuHH Kypum Ta^puôacu y3namTHpungH Ba aManuëTra MyBa^aKutfrau TaröuK этнпgн;

- xopu^HH gaBnaraap ôunaH ôeBocura wk Ba fiynoBHH Tamum ^aonuaTH aManra omupuna ôomnagu;

- Yз6eкнcтоннннг ôapna xygygu TeMup fiyn TapMoru ôunaH TynuK ôoraaHgu Ba xoKa3o.

AfiHuKca oxupru TypT - 6em nun unuga gaBnaraMroHuHr xaM UHKU, xaM TamKu cuëcarnga Ty6 ucnoxoraap pyfi ôepgu. EomnaHraH ucnoxoraap KucKa Myggaraap unuga y3uHuHr u^oSufi Harn^acuHu Kypcara ôomnagu. Y36eKucToH ^yKaponapu y3 xaëTnapugaru y3rapumnapHu aManga Kypa ôomnagunap Ba 6yHgaH MaMHyH ôynMoKganap. AyHë xaM^aMu^raga xaM Y36eKucToH npe3ugeHTu ffl.M.Mup3uëeB onuô ôopaëTraH cuëcarn UHUK Kyraô onuHMoKga. ^axoH axnu Y36eKucToHga ôynaëTraH y3rapumnapHu, AHrunaHumnapHu эtтнpo$ этн6, MatKynnaMoKganap. ^HrunaHaëTraH Y36eKucToHga fflaBKar Mup3uëeB paxHoMonuruga aManra omupunraH Ba omupunaëTraH ucnoxoTnapHuHr acocufi HyHanumnapu U^TUMOUH MyHocaôaraapHu MycTaKunnurura onuô Kenaërap:

> gaBnar öunaH xara; MyHocaôaraapu ôyircyn yзгapтнpнпgн. XanK gaBnaira эмac, gaBnar ugopanapu xa^KKa

aBBano, Y36eKucToH xygygugaru fiyn - кoммyннкaцнa Ba TpaHcnopT

April 21-22

^^peciaiists^n^heFieidOfTransPorM

хизмат килиши керак деган тамойилга амал килина бошланди;

> давлат идоралари фаолияти танкидий тахлил этилди ва тубдан узгартирилди ёки кайта ташкил этилди;

> суз эркинлиги, матбуот, умуман оммавий ахборот воситаларининг эркинлиги амалда таъминланиб, жамиятдаги хато ва камчиликлар баралла айтила бошланди;

> мамлакат иктисодиётини модернизация килиш, янгилаш борасида чукур таркибий ислохотлар бошлаб юборилди;

> таълимнинг барча бугинларида, жумладан, мактабгача таълим, халк таълими, урта махсус таълими, олий таълим, олий таълимдан кейинги таълимда кенг микёсдаги узгаришлар амалга оширилди;

> ахоли саломатлигини саклаш, бандлик ва ахоли реал даромадларини ошириш, хотин-кизлар, ёшлар, ва кумакка мухтож ахоли катламларининг муаммоларини хал этиш борасида мутлоко янгича ёндошувлар ишлаб чикилди;

> чегарадош, кушни давлатлар билан муносабатлар янада яхшиланди, йуллар очилди;

> мамлакат йул - коммуникация ва транспорт сохалардаги ислохотлар изчил олиб борилмокда. Жумладан, сохадаги ишларни мувофиклаштириш ва самарадорлигини ошириш максадида Узбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги таъсис этилди;

> махаллий ва халкаро ахамиятга эга булган йулларни таъмирлаш ва кайта куриш буйича давлат дастурлари кабул килинди ва уларнинг ижроси таъминланмокда;

> темир йулларни реконструкция килиш, янгидан куриш ва электрлаштириш ишлари давом эттирилмокда. Тошкент шахрида Урта Осиёда ухшаши булмаган ер усти метро курилиши муваффакиятли тарзда олиб борилаётир;

> хаво транспортини замонавийлаштириш ва унинг ракобатбардошлигини ошириш максадида салмокли ишлар килинди. Узбекистон хаво йуллари миллий авиакомпанияси негизида «Uzbekistan Airways» ва «Uzbekistan Airports» номли бир-биридан мустакил компаниялар тузилди;

> халкаро транспорт коридорларини очиш, Узбекистонннинг йул -коммуникация имкониятларини кенгайтиришга хизмат

киладиган лойихалар устида ишланмокда. «Бир макон, бир йул» халкаро лойихасидаги иштирок ва Трансафгон

April 21-22

406

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-648-652

p

ort

транспорт коридорини очиш борасида режалаштирилаётган ишлар шулар жумласидандир.

Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 75-сессиясидаги нуткида йул -коммуникация ва транспорт тизимини ривожлантириш ва янги боскичга олиб чикишга доир масалаларга хам тухталиб утди. Президентимизнинг таъкидлашича, «Бугун Марказий Осиё давлатлари олдида мухим стратегик вазифа турибди. У хам булса, минтакамизнинг глобал иктисодий, транспорт ва транзит йулакларига чукур интеграциясини таъминлашдир.

Шу муносабат билан Бирлашган Миллатлар Ташкилоти шафелигида Транспорт-коммуникация алокаларини ривожлантириш минтакавий марказини очишни таклиф этамиз».

Юкоридаги иктибосдан куриниб турганидек, Президент Шавкат Мирзиёев жахон хамжамиятининг нигохини Марказий Осиё давлатлари олдида кундаланг турган муаммолардан бири коммуникация ва транспорт масалаларига каратмокда. Тугридан-тугри денгизга чикиш йулларнинг йуклиги худуддаги давлатларнинг ривожига тусик булиб келаётир. Албатта, ушбу муаммони хал этиш учун минтака давлатлари, хусусан, Узбекистон Республикаси хам муайян саъи-харакатларни амалга оширмокда. Агарда бу иш Бирлашган Миллатлар Ташкилотидек нуфузли халкаро идора шафелигида олиб борилса, уйлаймазки, кутилган натижаларни кулга киритамиз. Марказий Осиё минтакасининг дунё микёсидаги глобал иктисодий, транспорт ва транзит йулакларига чукур интеграцияси билан таъминланади. Шунда минтака давлатларининг дунё бозорига чикишида, эркин савдо-сотик алокаларини олиб боришида тусик булиб турган муаммолар уз ечимини топишига ишонамиз.

REFERENCES

1. Халк сузи. 2020 йил, 23 сентябр сони.

2. Салимов Б.Л. Ижтимоий муносабатлар ривожида узвийлик ва узгарувчанлик тамойиллари. Ижтимоий фикр. Инсон хукуклари. Тошкент: 2020. №2. Б. 86-93.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Бирлашган

April 21-22

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.