Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРГАНЛИК УЧУН ЖИНОИЙ ЖАВОБГАРЛИК'

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРГАНЛИК УЧУН ЖИНОИЙ ЖАВОБГАРЛИК Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
7
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тақиқланган экинлар / кўкнор / мойли кўкнор / каннабис / таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар бўлган экинлар / экиш / етиштириш. / Illegal crops / poppy / oil poppy / hemp (cannabis) / crops / plants / crops containing narcotic drugs or psychotropic substances

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ғофуржонов, Иброхимжон Музробжон Ўғли

Мазкур мақолада Ўзбекистон Республикасида етиштирилиши тақиқланган экинлар, уларнинг қайси асос билан тақиқланганлиги, мазкур қилмиш учун белгиланган жиноий жазолар ўрганилди. Шунингдек, тақиқланган экинларни етиштириш жиноятини квалификация қилинишига боғлиқ айрим назарий ва амалий муаммолар ёритилган бўлиб, бу борада Ўзбекистон Республикаси жиноят қонунчилигини такомиллаштириш бўйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Ғофуржонов, Иброхимжон Музробжон Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CRIMINAL LIABILITY FOR THE CULTIVATION OF PROHIBITED CROPS IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

In this article, the crops that are prohibited to be grown in the Republic of Uzbekistan, on what basis they are prohibited, and the criminal punishments established for this act were studied. Also, some theoretical and practical problems related to the qualification of the crime of cultivation of prohibited crops were highlighted, and in this regard, relevant proposals and recommendations were developed for improving the criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРГАНЛИК УЧУН ЖИНОИЙ ЖАВОБГАРЛИК»

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ТАЦЩЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРГАНЛИК УЧУН ЖИНОИЙ ЖАВОБГАРЛИК

Гофуржонов Иброхимжон Музробжон ртли Фаргона вилояти ИИБ Биринчи минтакавий худуд Кува тумани ИИБ хузуридаги Тергов булинмаси суриштирувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур мацолада Узбекистон Республикасида етиштирилиши тацицланган экинлар, уларнинг цайси асос билан тацицланганлиги, мазкур цилмиш учун белгиланган жиноий жазолар урганилди. Шунингдек, тацицланган экинларни етиштириш жиноятини квалификация цилинишига бозлиц айрим назарий ва амалий муаммолар ёритилган булиб, бу борада Узбекистон Республикаси жиноят цонунчилигини такомиллаштириш буйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чицилган.

Калит сузлар: Тацицланган экинлар, кукнор, мойли кукнор, каннабис, таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган экинлар, экиш, етиштириш.

In this article, the crops that are prohibited to be grown in the Republic of Uzbekistan, on what basis they are prohibited, and the criminal punishments established for this act were studied. Also, some theoretical and practical problems related to the qualification of the crime of cultivation of prohibited crops were highlighted, and in this regard, relevant proposals and recommendations were developed for improving the criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Keywords: Illegal crops, poppy, oil poppy, hemp (cannabis), crops, plants, crops containing narcotic drugs or psychotropic substances

В данной статье рассматриваются основания запрета выращивания культур, запрещенных к выращиванию в Республике Узбекистан, и меры уголовной ответственности за это деяние. Также затронуты некоторые теоретические и практические проблемы, связанные с квалификацией состава преступления выращивания незаконных культур, в связи с чем разработаны соответствующие предложения и рекомендации по совершенствованию уголовного законодательства Республики Узбекистан.

ABSTRACT

АННОТАЦИЯ

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

Ключевые слова: Запрещенные культуры, мак, мак масличный, конопля (каннабис), культуры, растения, выращивание, содержащее наркотические средства или психотропные вещества

Узбекистан Республикаси Жиноят кодексининг 270-моддасида такикланган экинларни, яъни кукнор ёки мойли кукнор, каннабис усимлиги ёхуд таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган экинлар (матнда тацицланган экинлар деб юритилади) ни конунга хилоф равишда экиш ёки етиштириш учунг жиноий жавобгарлик белгиланган. [1.]

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 27 октябрдаги «Гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва прекурсорларни Узбекистон Республикаси худудига олиб кириш, ундан олиб чикиш ва транзит тарзида утказиш тартибини, шунингдек уларнинг муомалада булиши юзасидан назоратни такомиллаштириш тугрисида» 2015 йил 12 ноябрдаги 330-сон карорига узгартиришлар киритиш хакидаги 878-сонли карори билан Узбекистон Республикасида муомаласи такикланган гиёхвандлик воситалари руйхати, Узбекистон Республикасида муомаласи чекланган гиёхвандлик воситаларининг руйхати, Узбекистон Республикасида муомаласи чекланган психотроп моддалар руйхати хамда Узбекистон Республикасида айланмаси чекланган прекурсорлар руйхати тасдикланган. [2.]

Каннабис - нашанинг гашиш (гиёвандлик воситаси) олинадиган нави (жумладан, нашанинг Х,индистон, Жанубий Чуй, Краснодар ва бошка турлари)га мунсуб экиндир. [3.]

Кукнор - уругидан усимлик мойи ва кусагидан афюн (гиёвандлик воситаси) олиш учун етиштириладиган экин. [4.]

Таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган бошка усимликларга кока бутаси (ундан кокаин олинади) ва таркибида гиёхванд ёки психотпроп моддалари булган бошка экинларни киритиш мумкин.

Таъкикланган экинларни етиштириш деганда тегишли рухсатсиз хар кандай ер майдонида, шунингдек буш ётган ерларда уругни кадаш ёки устириш тушунилади. Жиноят усимлик униб чиккан ёки чикмаганлигида катъий назар, экин экилган пайтдан бошлаб тугалланган хисобланади. [3.], [5.]

Такикланган экинлар ёхуд шунга ухшаш булган усимликлар етиштрилаётганлиги аникланган холларда ушбу холат терговга кадар текширув органи томонидан руйхатга олинади ва терговга кадар текширув харакатларига киришилади. Дастлаб, такикланган экинлар ёхуд шунга ухшаш булган усимликлар етиштрилаётган жой мутахассис (агроном) иштирокида куздан

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

кечиpилaди. Kyздaн кечириш Узбекистан Реcпyбликacи Жиноят пpoцеccyaд кодексининг 135-141-мoддaдapигa acocaн утк&шлиб, бaённoмa pacмийлaштиpилaди. [6.] Kyздaн кечириш бaённoмacигa ж&лб кдлинган мyтaxaccиc ^гроном) тyFpиcидaги мaълyмoтлap х1aмдa унинг етиштиpилaётгaнлиги aникдaнгaн ycимлик(лap) юзacидaн билдиpгaн фикpлapи киритиб yтилaди. Мyтaxaccиc (aгpoнoм) етиштиpилaётгaнлиги aникдaнгaн ycимлик(лap)гa aгpoтеxник ишлoвлap беpилгaн ёки беpилмaгaнлиги хдк,идa Уз фикpлapини мaълyм килиб, ycимлик(лap)нинг кaнчa мaйдoндa етиштиpилaётгaнлиги aникдaшдa иштирок этади. ^йин эca кyздaн кечиpилгaн ycимлик(лap) илдизлapи билaн юлиб олиниб, aдoх1идa такетга солиб, мyxpлaнaди. Aдoх1идa пaкетдa мyxpлaнгaн х1oлдa бyлгaн ycимликлap тapкибидa гиёx£aнд мoддaдap бор ёки йукдиги, утарнинг гиёх1вaнд мoддaдap тypигa кириш ёки киpмacлигини aникдaш учун cyдгa оид кимёвий экcпеpтизacи тaйинлaнaди.

Утквзилган судга оид кимёвий экcпеpтизa xyлocacидa aникдaнгaн усимликнинг тapкибидa гиёх1вaнд мoддaдap борлиги Ba унинг гиёхданд мoддaдap турига кириши кypcaтилгaн тaкдиpдa, м&зкур xpлaт юзacидaн Узбекистон Реcпyбликacи Жиноят кодексининг 270-мoддacи билaн жиноят иши кУзFaтилиб, суриштирув (дacтлaбки тергов) xapararaap^a киpишилaди.

Суриштирув (дacтлaбки тергов) хдpaкaтлapи дaвoмидa етиштирилиши тaк,икдaнгaн экинлapни экиш ёки етиштириш келгycидa гиёх1вaндлик вocитaдapи, yлapнинг aнaдoглapи, пcиxoтpoп мoддaдapни утк&зиш мaкcaдини кyзлaб ёки кyзлaмaй тaйёpлaш, caкдaш, тaшиш, жyнaтиш, шунингдек, утк&шш (сотиш) билaн бoFлик бyлca, бyндaй xapa^raap Жиноят кодекси 270-мoддacи Ba Жиноят кодексининг бошкд мoддaдapидa нaзapдa тутилган жинoятлap мвжмуи билaн квaдификaция килиниши кеpaк. [З.]

Узбекистон Реcпyбликacи Жиноят кодексининг 17-мoддacигa acocaн тaъкикдaнгaн экинлapни етиштириш жиноятини содир этгyнгa M^ap ун олти ёшгa тyлгaн, a^ra paco жисмоний шaxcлap жaвoбгapликкa тopтилaдилap. [1.]

Мaмлaкaтимиздa тaкикдaнгaн экинлapни етиштириш жиноятига оид конун нopмaдapини тaкoмиллaштиpиш xycycидa М.Х.Рycтaмбaев [З] узининг илмий ишлapидa ёритиб yтгaн.

Хорижий мaмлaкaтлapдa тaкдкдaнгaн экинлapни етиштириш жинoятигa оид излaнишлapни A.Х.Ибpaгимoвa [8] Ba И.Е.Пoжидaев [9]лap олиб бopгaн.

A.Х.Ибpaгимoвa фикрига кypa, гиёх1вaнд мoддaдapни уз ичига олган, етиштириш тaкдкдaнгaн ycимликлapни ноконуний етиштиpишгa кдрши кypaшиш мyaммocи Россия дaвлaти, хукукни мyх1oфaзa килиш opгaнлapи Ba бутун жaмият учун зaмoнaмизнинг acocий мyaммoлapидaн биpигa aйлaниб

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

SopMoKga. Ko^aBepca, ymSy Typgaru ^HHO^raapra Kapmu Kypamum xyKyKHu Myxp$a3a KunyBnu opraraapHuHr Top ugopaBufi MyaMMocu эмaс, Sarau y30K BaKT gaBoMuga x,an этнпнmн KepaK SynraH yMyMMunnufi MyaMMO экaнпнгннн TatKugnam no3HM. ffly MyHocaSar SunaH TapKuSuga HapKOTHK Mogganap SynraH ycHMHHKnapHH HoKoHyHufi eTHmTHpumHHHr onguHH onum Ba onguHH onum Syfiuna Hopa-Tagöupnap umnaS nuKum KaTTa aManufi axaMuaTra эгa. ^aBnar ruëxBaHgnuK TaxguguHu xonucoHa Saxpnamu Ba 6y u^tumouh xogucara Kapmu KypamumHuHr Typnu maKmapuHu Ky^namu KepaK. ruëxBaHg MogganapHu y3 unura onraH ycuMnuKnapHu HoKoHyHufi eramrapumra Kapmu Kypamga MyxuM ypuHHu KoHyHufi BocuTanapgaH ^ofiganaHraH xonga Maxcyc Ba yMyMufi npo^unaKMKa Kunum KepaK. By cyHrru fiunnapga KaSyn KunuHraH ^MHoaTnunuKKa Kapmu Kypam Syfiuna ^egepan Ba MuHTaKaBufi MaKcagnu gacTypnapHuHr guKKaT MapKa3uga. [7]

H.E.no^ugaeB ^uKpura Kypa, TapKuSuga ruëxBaHgnuK BocuTanapu ëKu ncuxoTpon Mogganap ëKu ynapHuHr npeKypcopnapu SynraH ycuM^uK^apHu KoHyHra xuno^ paBumga eramrapumra Kapmu caMapanu Kypamum ynyH $aKar ^KHoufi ^aBoörapnuK Ba ®:a3o nopanapuHu Ky^nam eTapnu эмac. [8]

ruëxBaHgnuK BocuTanapu, ynapHuHr aHanoraapu Ba ncuxoTpon Mogganap SunaH KoHyHra xuno^ paBumga MyoMana Kunumra oug ^uHoaraap axpnu cornurura, ^aMuaTHuHr uKTucogufi Ba MatHaBufi нeгнзнгa ^uggufi Taxgug conagu, ounaBufi MyHocaSaraapra canSufi Tatcup Kypcaragu, SomKa u^TuMoufi MyaMMonap KenrapuS nuKapagu. [9]

My caöaö^u, TaKiiK-iaHraH экнн^apнн eTumTupum ^uHOHTura oug KOHyH Hopivia.iapnHn TaKOMu^amTupum Marçcaguga ^hhoht xyrçyrçu Ha3apuHcugaH Ke^uö nurç^aH xo^ga KyHugaru TaK^u^ Ba TaBcua^ap um^aö

HHKH^gu:

I. y3SeKucTOH PecnySnuKacu MatMypufi ^aBoSrapnuK тyFpнcнgaгн KogeKcuHuHr 106-Moggacuga KypcaranraH Tacappy^uga ep MafigoHnapu SynraH maxcnap ToMoHugaH ëBBofiu HamaHu fiyK KunuS roSopum nopanapuHu KypMaraHnuK xyкyкSyзapпнгн Sup fiun gaBoMuga TaKpopaH cogup этнпгaн xpnnapga, Ma3Kyp xyKyKSy3apnuK xonaraHu y3SeKucTOH PecnySnuKacu ^uHoaT KogeKcuHuHr 270-Moggacu SunaH квaпн$нкaцнa Kunum no3uM.

Ma3Kyp TaKnu^ Sepunumura Mucon KunuS, OapFoHa BunoaTu KyBa TyMaHu HHB xyзypнgaгн TeproB SynuHMacu ToMoHugaH cypumTupyB Ba gacTnaSKu TeproB xapaKaTnapu onuS SopunraH 302181/2022-442-coHnu, 302181/2023-8-coHnu, 302181/2023-25-coнпн Ba SomKa Sup HenTa y3SeKucToH PecnySnuKacu ^uHoaT KogeKcuHuHr 276-Moggacu (ruëeaHÔnuK eocumampu, ympHU^ анаnогmри ëKU

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

ncuxompon Moààampnu ymKa3uw Mavcaöunu KfämMaü vonyma xmofy paeumàa maûëpmw, эгamaw, cavpaw ea ôowva yapaKammp) SunaH ropuranraH ^HHOAT umnapu 6yÖHHa aôônaHyBHunap y3 KypcaryBnapuga y3napu ToMoHugaH caKgaS KenHHaëTraH ruëxBaHgnuK BOCHTanapuHu apuK-30Byp SyfinapugaH ëKu Syra-ycHMHHKnap opacuga ëBBofiu xonga ycuö ëTraH Hama (KaHHaSuc) ycuMnurugaH TepuS onraHHHKnapuHH MatnyM KunraHnap. ^Kopuga KenTupuS yranraH TaKnu^ KOHyH HopMacu cu^aruga KupuTunumu Tacappy^uga ep MaögoHnapu öynraH maxcnap ToMoHugaH ëBBofiu HamaHu fiyK Ku^uS roöopum nopanapu gouMufi paBumga KypuS SopunumuHu, Sy SunaH ruëxBaHg MogganapHu caKgam, yTKa3um, coTum Ba ruëxBaHg Mogganap SunaH ôofhuk öomKa ^MHoaraapHuHr KecKuH KaMafiumura xaMga ynapHuHr ongu onuHumura caöaS Synagu.

2. X,o3upga Y36eKucTOH PecnyônuKacu ^mhoat KogeKcuHuHr 270-Moggacu SunaH квaпн^нкaцнa Ku-nuHumu MyMKuH SynraH TeproBra Kagap TeKmupuyB xapaKaraapu gaBOMuga xoguca ^ofiu Ky3gaH Kenupunumu Ba ymöy TeproB xapaKarura Myraxaccuc (arpoHOM) KunuHumu aManuëTu MaB^yg.

Ymôy ®:apaëHra ®;an6 Ku^uHraH Myraxaccuc (arpoHoM) ycuMnuKHu Ky3gaH KenupuS, ymöy ycuMnuKra arpoTexHuK umnoB SepunraH ëKu SepunMaraHnuru ro3acugaH MatnyMoraoMa TaKguM этagн Ba Ky3gaH Kenupum SaëHHoMacu TyngpunraHugaH cyHr, y SunaH TaHumuS, uM3onaHgu. YmSy xonarga MyTaxaccuc (arpoHoM) Ba ryMoHnaHyBnu TapuKacuga umra Ku^uHumu MyMKuH SynraH maxc ypTacuga MaH^aar TyKHamyBu ro3ara KenraH xpnnapga arpoTexHuK umnoB SepunraH ycuMnuKra MyTaxaccuc (arpoHoM) ToMoHugaH ënFoHgaH ycuMnuKra arpoTexHuK umnoB SepunMaraHnuru xaKuga ëKu maxcufi agoBaT caôaônu arpoTexHuK umnoB SepunMaraH ycuMnuKra MyTaxaccuc (arpoHoM) ToMoHugaH ënFoHgaH ycuMnuKra arpoTexHuK umnoB SepunraHnuru xaKuga MatnyMoraoMa Sepunumu MyMKuH. Ma3Kyp xonarnu onguHu onum xaMga ^mhoat cogup этгaн maxcra HucSaraH ^a3oHuHr MyKappapnuruHu TatMuHnam MaKcaguga PecnySnuKa ^umnoK xy^anuru BasupnuruHuHr TaKpuSufi Ty3unManapugaru TeproBra Kagap TeKmupuyB xapaKaraapura MyTaxaccuc (arpoHoM) cu^aruga ®;an6 Ku^uHaguraH xoguMnapuHu Maxcyc yKyB Kypcnapuga yKuTum xaMga ynap ToMoHugaH SepunaguraH "MatnyMoTHoMa"Hu "xynoca" KypuHumuga HaMyHaBufi HycxacuHu Tafiëpnaô, ymöy xynocaHu Ty3raH MyTaxaccuc (arpoHoM)Hu xynocaHuHr TyFpu экaнпнгнгa ^aBoSrapnuruHu Senrunam.

Xy^oca ypHHga aMangaru Y36eKucTOH PecnyônuKacu ^MHO^T KoHyHnapuHuHr yMyMufi ^MHO^T Ha3apuacura acocnaHraH xonaTga TyFpu TagSuK этнпнmн, KoHyH nuKapyBHu ToMoHugaH SenrunaHraH HopManapHuHr Ma3MyH-MoxuaTuHu TyFpu aHraaHumu Y36eKucToH PecnyônuKacuga aroHa cyg aMan^TuHu

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

жорий этилиши хамда хар бир шахснинг содир этган килмиши учун инсонпарварлик тамойиллари асосида жазо тайинланишидаги урни бекиёс эканлигини алохида кайд этиб утиш лозим.

ФОЙДАНАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ (REFERENCES):

1. Узбекистон Республикаси Жиноят кодекси. Lex.uz.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил

27 октябрдаги «Гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар ва прекурсорларни Узбекистон Республикаси худудига олиб кириш, ундан олиб чикиш ва транзит тарзида утказиш тартибини, шунингдек уларнинг муомалада булиши юзасидан назоратни такомиллаштириш тугрисида» 2015 йил 12 ноябрдаги 330-сон карорига узгартиришлар киритиш хакидаги 878-сонли карори. Lex.uz.

3. М.Х. Рустамбаев Узбекистон Республикасининг Жиноят кодексига шархлар. Махсус кисм. - Тошкент: "Адолат", 2016. 801-809-б.

4. Халима Отабоева Qomus.info Online ensiklopediya.

5. БМТнинг "Гиёхвандлик воситалари ва психотроп моддаларни гайриконунуий равишда муомалага киритишга карши кураш тугрисида"ги конвенцияси (Вена, 1988 йил 20 декабрь, Узбекистон Республикаси мазкур Конвенцияга Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1995 йил 24 февралдаги 32-I-сонли царорига мувофиц цушилган, Узбекистон Республикаси учун 1995 йил 22 ноябрдан кучга кирган)

6. Узбекистон Республикаси Жиноят процессуал кодекси. Lex.uz.

7. Ибрагимова Аминат Хизбуллаевна. Незаконное культивирование запрещенных к возделыванию растений, содержащих наркотические вещества (По материалам Республики Дагестан) : Дис. ... канд. юрид. наук : 12.00.08 Махачкала, 2003. РГБ ОД, 61:04-12/632. Dslib.net

8. Пожидаев Илья Евгеньевич. кандидат наук. тема диссертации и автореферата по ВАК РФ 12.00.08,проблемы уголовно-правового противодействия незаконному культивированию растений, содержащих наркотические средства или психотропные вещества либо их прекурсоры. https://www.dissercat.com

9. Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2017 йил

28 апрелдаги "Гиёхвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ва психотроп моддалар билан конунга хилоф равишда муомала килишга оид жиноят ишлари буйича суд амалиёти тугрисида"ги 12-сонли карори, 19-банд

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.