Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА КЎКНОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЙЎҚ ҚИЛИШ ЧОРАЛАРИНИ КЎРМАГАНЛИК УЧУН ЖАВОБГАРЛИКНИ БЕЛГИЛАШ ЮЗАСИДАН ТАКЛИФ ВА ТАВСИЯЛАР'

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА КЎКНОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЙЎҚ ҚИЛИШ ЧОРАЛАРИНИ КЎРМАГАНЛИК УЧУН ЖАВОБГАРЛИКНИ БЕЛГИЛАШ ЮЗАСИДАН ТАКЛИФ ВА ТАВСИЯЛАР Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
27
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
кўкнор / тасарруфида ер майдонлари бўлган шахс / йўқ қилиш чорларини кўрмаслик / ёввойи наша. / poppy / landowner / failure to take eradication measures / wild cannabis

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ғофуржонов, Иброхимжон Музробжон Ўғли

Мазкур мақолада тасарруфида ер майдонлари бўлган шахслар томонидан қаровсиз (агротехник ишлов берилмаган) ҳолда ўсаётган кўкнор ўсимлигини йўқ қилиб юбориш чораларини кўрмаганлик учун белгиланган жавобгарлик белгилашнинг лозимлиги ёритлган. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси маъмурий ва жиноят қонунчилигини такомиллаштириш бўйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROPOSALS AND RECOMMENDATIONS ON DETERMINING RESPONSIBILITY FOR NOT TAKING MEASURES TO DESTROY POPPY PLANTS IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

This article explains the need to establish responsibility for not taking measures to destroy poppy plants growing without care (agrotechnical processing) by landowners. Also, relevant suggestions and recommendations were developed regarding the improvement of the administrative and criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА КЎКНОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЙЎҚ ҚИЛИШ ЧОРАЛАРИНИ КЎРМАГАНЛИК УЧУН ЖАВОБГАРЛИКНИ БЕЛГИЛАШ ЮЗАСИДАН ТАКЛИФ ВА ТАВСИЯЛАР»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784

educational, natural and social sciences 4(02), Feb., 2024

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7 www.oriens.uz

Y3EEKHCTOH PECnYEOTKACH^A KYKHOPH YCHM^HrHHH HY^ KMHm HOPA^APHHH KYPMArAH^HK YHYH ^ABOErAP^HKHH EE^rH^Am M3ACH^AH TAKÏÏHO BA TABCHHÏÏAP

Fo^yp^OHOB HöpoxHM^OH My3po6^OH yF^H

OaproHa Buno^ra HHE BHPHHHH MHHTaK;aBHH xygyg KyBa TyMaHH HHE xy3ypugaru TeproB ôynuHMacu cypumTupyBHucu

АННОТАЦИЯ

Мазкур мацолада тасарруфида ер майдонлари булган шахслар томонидан царовсиз (агротехник ишлов берилмаган) цолда усаётган кукнор усимлигини йуц цилиб юбориш чораларини курмаганлик учун белгиланган жавобгарлик белгилашнинг лозимлиги ёритлган. Шунингдек, Узбекистон Республикаси маъмурий ва жиноят цонунчилигини такомиллаштириш буйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чицилган.

Калит сузлар: кукнор, тасарруфида ер майдонлари булган шахс, йуц цилиш чорларини курмаслик, ёввойи наша.

ABSTRACT

This article explains the need to establish responsibility for not taking measures to destroy poppy plants growing without care (agrotechnical processing) by landowners. Also, relevant suggestions and recommendations were developed regarding the improvement of the administrative and criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Keywords: poppy, landowner, failure to take eradication measures, wild cannabis

АННОТАЦИЯ

В данной статье поясняется необходимость установления ответственности за непринятие аграриями мер по уничтожению растений мака, произрастающих без ухода (агротехнической обработки). Также были разработаны соответствующие предложения и рекомендации по совершенствованию административного и уголовного законодательства Республики Узбекистан.

Ключевые слова: мак, землевладелец, непринятие мер по уничтожению, дикая конопля

КИРИШ

Кукнор - уругидан усимлик мойи ва кусагидан афюн олиш учун етиштириладиган экин. Афюнли кукнорнинг тула пишмаган кусаклари

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

сутсимон ширасидан махсус усулда афюн олинади. Шираси таркибида 20 хил алкалоидлар, айникса, морфин, шунингдек, варкотин, кодеин, папаверин, оксил, углеводлар, смола, мум, пигментлар мавжуд. Тиббиётда дори-дармонлар ишлаб чикаришда кимматли хом ашё хисобланади. Баъзан афюнли кукнорнинг шираси олинмаган пишган кусаклари майдаланиб, сувда ивитиб (эзиб) ичилади (20 аср бошларига цадар Узбекистонда махсус такякукнорихоналарда кукнордан кайф берадиган ичкилик тайёрланиб, истеъмол цилинган). Узбекистонда ва бошка бир нечта мамлакатларда афюнли кукнор экиш ман килинган. [1.]

Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 270-моддасида такикланган экинларни, яъни кукнор ёки мойли кукнор, каннабис усимлиги ёхуд таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган экинларни конунга хилоф равишда экиш ёки етиштириш учун жиноий жавобгарлик белгиланган. [2.]

Хрзирда ушбу жиноят учун жавобгарликни белгилашда етиштирилаётган кукнор усимлиги (тацицланган экинлар)нинг парвариш килинганлигини ёки агротехник ишлов берилганлиги асосий далиллардан бири хисобаланади. Бундан хабардор булган, кукнор усимлиги етиштириш ниятидаги шахс кукнор усимлигини уз хонадонидан ташкарида, ёввойи утлар орасида ёки бошка каровсиз жойларда устиришга харакат килади. Бу эса ушбу усимликка агротехник ишлов берилмаганлигини, гуёки усимликнинг ёввойи холда усиб келаётганлигини курсатиб, шахсни жавобгарликка тортиш учун зарур булган белгини йукка чикаради.

Мазкур холат эса кукнор усимлиги етиштириш ниятидаги шахснинг жавобгарликдан осон йул билан кутулиб колишига сабаб булади. Амалда коунунчиликка кура, тасарруфида ер майдонлари булган шахслар томонидан ёввойи холда усган кукнор усимлигини йук килиб юбориш чораларини курмаганлик учун жавобгарлик белгиланмаган.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Катта ёшдаги одамлар орасида турли хилдаги, юрак касаллиги, уйкусизлик, йутал ва бир нечта касалликларга кукнор дамламаси даво булиши хакида тушунчалар мавжуд. Шу сабабли, куп холларда кекса ёшдаги одамлар томонидан кукнор усимлигини етиштириш ва парваришлаш холатлари учраб турибди. Бунга мисол килиб, Кува тумани ИИБ хузуридаги Тергов булинмаси томонидан суриштирув ва дастлабки тергов харкатлари олиб борилган 302181/2023-25, 302181/2023-126, 302181/2023-161, 302181/2023-193-сонли жиноят ишлари буйича айб эълон килинган шахсларнинг кукнор усимлигини

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

дори сифатида истеъмол килиш максадида етиштирганлиги тургисидаги курсатувларини келтириш мумкин. [3.]

diyetz.com интернет манбаасига кура, кукнор уругининг энг мухим фойдаси юрак касалликларининг олдини олишдир. Кукнори уруги мия фаолиятини тартибга солувчи ва нейронларнинг ривожланишига ёрдам берадиган калций ва магнийни уз ичига олади. Уруглар уйкусизликни хам даволаши мумкин. [4.]

Бу ва бунга ухшаш мазмундаги маълумотлар шахслар томонидан кукнор усимликларини экиш ва парваришлаш холатларини куплаб учрашига сабаб булиб, жиноий окибатларни келтириб чикариши мумкин.

Узбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекси 106-моддасида тасарруфида ер майдонлари булган шахслар томонидан ёввойи нашани йук килиб юбориш чораларини курмаганлик учун маъмурий жавобгарлик белгиланган [5.] булиб, мазкур модда ёввойи холда усган кукнор усимлигини йук килиб юбориш чораларини курмаганлик учун жавобгарликни камраб олмайди.

Россия Федерацияси Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекси 10.5.1-моддасида таркибида гиёхвандлик воситалари ёки психотроп моддалар ёки уларнинг прекурсорлари булган усимликларни конунга хилоф равишда етиштириш (агар бу уаракатда жиноий ууцуцбузарлик булмаса) маъмурий жавобгарлик белгиланган. [6.] Мазкур модда билан наша, кукнор, таркибида гиёхвандлик воситалари ёки психотроп моддалар ёки уларнинг прекурсорлари булган усимликларни конунга хилоф равишда етиштирган шахсларни жавобгарликка тортиш мумкин.

Шу сабабли, ёввойи х^олда усган такикланган экинларни йук килиш чораларини курмаганлик учун маъмурий хукук назариясидан келиб чиккан холда куйидаги таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилди:

1. Гиёхвандликка карши кураш ва фукароларнинг соглом турмуш тарзини таъминлаш максадида Узбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексига тасарруфида ер майдонлари булган шахслар томонидан (агротехник ишлов берилмаган) ёввойи холда усган кукнор усимлигини йук килиб юбориш чораларини курмаганлик учун маъмурий жавобгарлик жавобгарлик белгилангаш лозим.

Хулоса урнида Узбекистон Республикасида амалдаги конунларининг тугри тадбик этилиши, конун чикарувчи томонидан белгиланган нормаларнинг мазмун-мохиятини тугри англаниши, Узбекистон Республикасида ягона суд амалиётини жорий этилиши хамда хар бир шахснинг содир этган килмиши

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

ynyH HHCOHnapBapnHK TaMofiunnapu acocuga ^a30 TafiuHnaHumugaru ypHu ôeKuëc экaнпнгннн anoxuga Kafig этн6 yTum no3HM.

OOH^A^AHH^rAH A^AEHËT^AP PYHXATH (REFERENCES):

1. XanuMa OTaöoeBa Qomus.info Online ensiklopediya.

2. Y3ÔeKHCTOH PecnyônuKacu ^hhoat KogeKCH. Lex.uz.

3. KyBa TyMaHu HHE xy3ypugaru TeproB ôynuHMacu TOMOHugaH cypumTupyB Ba gacraaÖKH TeproB xapKaraapu OHHÖ öopunraH 302181/2023-25, 302181/2023-126, 302181/2023-161, 302181/2023-193-COHHH ^HHOOT umnapu.

4. Y3ÔeKHCTOH PecnyônuKacu MatMypufi ®:aBo6rapnHK Tyrpucugaru KogeKCH. Lex.uz.

5. Poccha Oegepaцнacн MatMypufi ®;aBo6rapnHK Tyrpucugaru KogeKCH 10.5.1-Moggacu.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.