Научная статья на тему 'ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИГА ОИД ҚОНУН НОРМАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ'

ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИГА ОИД ҚОНУН НОРМАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
59
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тақиқланган экинлар / кўкнор / мойли кўкнор / каннабис / таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар бўлган экинлар / экиш / етиштириш. / Illegal crops / poppy / oil poppy / hemp (cannabis) / crops / plants / crops containing narcotic drugs or psychotropic substances

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ғофуржонов, Иброхимжон Музробжон Ўғли

Мазкур мақолада тақиқланган экинларни етиштириш жиноятининг вужудга келиши, тақиқланган экинларни етиштириш учун жавобгарликнинг ижтимоий зарурияти миллий ва хорижий тажриба асосида ўрганилди. Шунингдек, тақиқланган экинларни етиштириш жиноятини квалификация қилинишига боғлиқ айрим назарий ва амалий муаммолар ёритилган бўлиб, бу борада Ўзбекистон Республикаси жиноят қонунчилигини такомиллаштириш бўйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по праву , автор научной работы — Ғофуржонов, Иброхимжон Музробжон Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOME ISSUES OF IMPROVING THE LAW REGARDING THE CRIME OF PROHIBITED CROPS

In this article, the emergence of the crime of cultivation of prohibited crops, the social necessity of responsibility for cultivation of prohibited crops was studied based on national and foreign experience. Also, some theoretical and practical problems related to the qualification of the crime of cultivation of prohibited crops were highlighted, and in this regard, relevant suggestions and recommendations were developed for improving the criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «ТАҚИҚЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИГА ОИД ҚОНУН НОРМАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

ТАЦЩЛАНГАН ЭКИНЛАРНИ ЕТИШТИРИШ ЖИНОЯТИГА ОИД КОНУН НОРМАЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ

МАСАЛАЛАРИ

Гофуржонов Иброхимжон Музробжон ртли Фаргона вилояти ИИБ Биринчи минтакдвий худуд Кува тумани ИИБ хузуридаги Тергов булинмаси суриштирувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур мацолада тацицланган экинларни етиштириш жиноятининг вужудга келиши, тацицланган экинларни етиштириш учун жавобгарликнинг ижтимоий зарурияти миллий ва хорижий тажриба асосида урганилди. Шунингдек, тацицланган экинларни етиштириш жиноятини квалификация цилинишига боглиц айрим назарий ва амалий муаммолар ёритилган булиб, бу борада Узбекистон Республикаси жиноят цонунчилигини такомиллаштириш буйича тегишли таклиф ва тавсиялар ишлаб чицилган.

Калит сузлар: Тацицланган экинлар, кукнор, мойли кукнор, каннабис, таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган экинлар, экиш, етиштириш.

In this article, the emergence of the crime of cultivation of prohibited crops, the social necessity of responsibility for cultivation ofprohibited crops was studied based on national and foreign experience. Also, some theoretical and practical problems related to the qualification of the crime of cultivation of prohibited crops were highlighted, and in this regard, relevant suggestions and recommendations were developed for improving the criminal legislation of the Republic of Uzbekistan.

Keywords: Illegal crops, poppy, oil poppy, hemp (cannabis), crops, plants, crops containing narcotic drugs or psychotropic substances

В данной статье на основе отечественного и зарубежного опыта изучено возникновение преступления выращивания запрещенных культур, социальная необходимость ответственности за выращивание запрещенных культур. Также были освещены некоторые теоретические и практические проблемы, связанные с квалификацией состава преступления выращивания запрещенных культур, в связи с чем были разработаны соответствующие предложения и рекомендации по совершенствованию уголовного законодательства Республики Узбекистан.

ABSTRACT

АННОТАЦИЯ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

Ключевые слова: Запрещенные культуры, мак, мак масличный, конопля (каннабис), культуры, растения, выращивание, содержащее наркотические средства или психотропные вещества

Жиноят содир этганликда айбланаётган шахс унинг айби конунда назарда тутилган тартибда ошкора суд мухокамаси йули билан исботланмагунча ва суднинг конуний кучга кирган хукми билан аникланмагунча айбсиз деб хисобланади. Айбланувчига узини химоя килиш учун барча имкониятлар таъминланади. [1].

Гиёхвандлик воситалари ёки психотроп моддалар билан конунга хилоф равишда муомала килиш инсон соглиги ва хавфсизлигига жиддий тахдид солади, республикадаги криминоген вазиятга, жамиятнинг иктисодий ва маданий негизига салбий таъсир курсатади, купинча у уюшган жиноятчилик билан узвий боглик булади. Айникса, бу жиноятларнинг вояга етмаганлар орасида таркалганлиги катта хавф тугдиради. [2].

БМТнинг берган маълумотларига асосан, дунё буйича 200 миллион одам гиёхванд моддаларни истеъмол килади. Гиёхвандликка богланиб колганлар эса 25 миллион нафарни ташкил этади. Олиб борилган саъй-харакатлар натижасида Узбекистонда гиёхвандларни руйхатга олиш йилдан йилга камаймокда.

Статистик маълумотларга кура, Европа мамлакатларида руйхатга олинган 14 миллион нафар гиёхванднинг 2 миллион нафари ОИТС касаллиги билан хам касалланган. Гиёхвандлар уртасида битта шприц оркали бир неча киши наркотик воситани томирга жунатиш ва айни шу йул билан ОИТС таркатаётгани хавфнинг накадар вахимали эканлигини белгилайди. Колваерса, Жахон Согликни Саклаш Ташкилоти маълумотларига кура, дунёда 450 миллион одамнинг рухий ва хулкий бузилишига йуликиши хам айни шу иллат билан боглик экан. [3.]

Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 270-моддасида такикланган экинларни, яъни кукнор ёки мойли кукнор, каннабис усимлиги ёхуд таркибида гиёвандлик воситалари ёки психотроп моддалар булган экинларни конунга хилоф равишда экиш ёки етиштириш учунг жиноий жавобгарлик белгиланган. [4.]

Таъкикланган экинларни етиштириш деганда тегишли рухсатсиз хар кандай ер майдонида, шунингдек буш ётган ерларда уругни кадаш ёки устириш

КИРИШ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

TymyHugagu. ^hhoot ycuMguK yHuö HUKKaH ëKH HUKMaraHguruga KaTtufi Ha3ap, экнн экнgгaн nafiTgaH öomgaö TyraggaHraH xucoögaHagu. [5.], [6.]

Ypyraap cothö ogum, ygapHH numum öocKUHurana ycMafiguraH gapa«:aga TynpoKgaH TamKapuga ëKH KaM MHKgopga yHgupum (Kynar eTHmTupum)HH TatKUKgaHraH экннgapнн eTumTupumra TafiëprapguK Kypum xapaKaruga Kypum MyMKHH.

MYXOKAMA BA HATH^AÏÏAP

TatKUKgaHraH экннgapнн eTumTupum geraHga, экнgгaн BaKggaH öomgaö numum ôocKH^urana öygraH gaBp unuga ygapHH napBapum KugumuHH (cyFopum, HonuK Kugum, yFHTgam Ba xpKa3ogapHu) TymyHum KepaK. TatKUKgaHraH экннgapнн eTumTupumHH ygapHH eTumTupum TexHogoruacuHHHr ycumu, aHru HaBgapuHH aparum, ygap xpcuggopguruHH omupum, HoKygafi oö-x^bo mapomgapura nugaMguguruHH omupum KaöugapHH эtтн6opгa oguö квagн$нкaцнa Kugum KepaK. TatKUKgaHraH экннgapнн eTumTupum ygapHH y3H ëKH öom^a maxcgap ynyH eTumTupraHguru, numuö eTugraHguru, xpcug hhfhö ogum BaKTugaH KaTtufi Ha3ap TyraggaHraH ^hhoat ge6 Tonugagu. [5.]

Arap eTumTupugumu TaKUKgaHraH экннgapнн экнm ëKH eTumTupum Kegrycuga ruëxBaHgguK BocuTagapu, ygapHHHr aHagorgapu, ncuxoTpon MoggagapHH yTKa3um Ma^caguHu Ky3ga6 ëKH Ky3gaMafi Tafiëpgam, caKgam, Tamum, ^yHaram, myHHHrgeK, yTKa3um (coTum) öugaH öoFguK öygca, öyHgaö xapaKaraap ^K 270-Moggacu Ba ^K Terumgu Moggagapuga Ha3apga TyTugraH ^HHoaTgap Ma^Myu öugaH квagн$нкaцнa KuguHumu KepaK. [7.]

Y36eKHcTOH PecnyöguKacu ^mhoat KogeKcuHHHr 17-Moggacura acocaH TatKHKgaHraH экннgapнн eTumTupum ^mhoathhu cogup этгyнгa Kagap yH ogTH ëmra TygraH, aKgu paco ^hcmohhh maxcgap ®:aBo6rapgHKKa TopTugagugap. [4.]

MaMgaKaTHMH3ga TaKUKgaHraH экннgapнн eTumTupum ^HHoaTura oug K£HyH HopMagapuHH TaKoMuggamTupum xycycuga M.X.PycraMÖaeB [5] y3HHUHr ugMufi umgapuga ëpuTuô yTraH.

Xopu^HH MaMgaKaTgapga TaKUKgaHraH экннgapнн eTumTupum ^HHoaTura oug H3gaHumgapHH A.X.HöparuMoBa [8] Ba H.E.no^ugaeB [9]gap oguö öopraH.

A.X.HöparuMoBa ^HKpura Kypa, ruëx£aHg MoggagapHH y3 unura ograH, eTumTupum TaKUKgaHraH ycuMguKgapHH HoKpHyHufi eTumTupumra Kapmu Kypamum MyaMMocu Poccua gaBgaTH, xyKyKHH Myxp$a3a Kugum opraHgapu Ba öyTyH ^aMuaT ynyH 3aMoHaMH3HUHr acocufi MyaMMogapugaH öupura afigaHuö öopMoKga. KpgaBepca, ymöy Typgaru ^HHoaTgapra Kapmu Kypamum xyKyKHu

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

мухофаза килувчи органларнинг тор идоравий муаммоси эмас, балки узок вакт давомида хал этилиши керак булган умуммиллий муаммо эканлигини таъкидлаш лозим. Шу муносабат билан таркибида наркотик моддалар булган усимликларни ноконуний етиштиришнинг олдини олиш ва олдини олиш буйича чора-тадбирлар ишлаб чикиш катта амалий ахамиятга эга. Давлат гиёхвандлик тахдидини холисона бахолаши ва бу ижтимоий ходисага карши курашишнинг турли шаклларини куллаши керак. Гиёхванд моддаларни уз ичига олган усимликларни ноконуний етиштиришга карши курашда мухим уринни конуний воситалардан фойдаланиш, махсус ва умумий профилактика килиш керак. Бу сунгги йилларда кабул килинган жиноятчиликка карши кураш буйича федерал ва минтакавий максадли дастурларнинг диккат марказида. [8]

И.Е.Пожидаев эса Таркибида гиёхвандлик воситалари ёки психотроп моддалар бо'лган о'симликларни ноконуний етиштиришга карши жиноят хукукининг тарихи хамда таркибида гиёхвандлик воситалари ёки психотроп моддалар ёки уларнинг прекурсорлари бо'лган усимликларни ноконуний етиштиришга карши курашиш тугрисида илмий изланишлар олиб борган. [9]

Гиёхвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ва психотроп моддалар билан конунга хилоф равишда муомала килишга оид жиноятлар ахоли соглигига, жамиятнинг иктисодий ва маънавий негизига жиддий тахдид солади, оилавий муносабатларга салбий таъсир курсатади, бошка ижтимоий муаммолар келтириб чикаради. [7]

Шу сабабли, такикланган экинларни етиштириш жиноятига оид конун нормаларини такомиллаштириш максадида жиноят хукуки назариясидан келиб чиккан холда куйидаги таклиф ва тавсиялар ишлаб чикилди:

1. Узбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексининг 106-моддасида курсатилган тасарруфида ер майдонлари булган шахслар томонидан ёввойи нашани йук килиб юбориш чораларини курмаганлик хукукбузарлиги бир йил давомида такроран содир этилган холларда, мазкур хукукбузарлик холатини Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 270-моддаси билан квалификация килиш лозим.

Мазкур таклиф берилишига мисол килиб, Фаргона вилояти Кува тумани ИИБ хузуридаги Тергов булинмаси томонидан суриштирув ва дастлабки тергов харакатлари олиб борилган 302181/2022-442-сонли, 302181/2023-8-сонли, 302181/2023-25-сонли ва бошка бир нечта Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 276-моддаси (Гиёвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ёки психотроп моддаларни утказиш мацсадини кузламай цонунга хилоф равишда

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

mauëpmw., эгamaм, caK^arn ea ôorn^a yapaKammp) SugaH ropuragraH ^hhoat umgapu 6yÖHHa aöSgaHyBHHgap y3 KypcaryBgapuga y3gapu ToMoHugaH caKgaS KeguHaëTraH ruëxBaHgguK BocuTagapuHH apuK-3oByp SyfigapugaH ëKH Syra-ycuMguKgap opacuga ëBBoHH xpgga ycuS ëTraH Hama (KaHHaSuc) ycuMgurugaH TepuS ograHguKgapuHH MatgyM KugraHgap. ^Kopuga KegTupuS yTugraH TaKgu^ KOHyH HopMacH cu^aruga KupuTugumu Tacappy^uga ep MaHgoHgapu SygraH maxcgap TOMOHHgaH ëBBoHH HamaHH HyK KuguS roöopum nopagapu gouMHH paBumga KypuS SopugumuHH, Sy SugaH ruëx,BaHg MoggagapHH caKgam, yTKa3um, coTHm Ba ruë^BaHg Moggagap SugaH ôofhhk öomKa ^HHoaTgapHUHr KecKHH KaMaHumura x,aMga ygapHHHr oggu oguHumura caöaS Sygagu.

2. X,o3upga Y36eKucTOH PecnySguKacu ^hhoat KogeKcuHHHr 270-Moggacu SugaH квagн$нкaцнa KuguHumu MyMKHH SygraH TeproBra Kagap TeKmupuyB xapaKargapu gaBoMuga xpguca ®:ohh Ky3gaH Kenupugumu Ba ymSy TeproB xapaKarura Myraxaccuc (arpoHoM) ^ag6 KuguHumu aMaguëTH MaB^yg. Ymôy ^apaëHra ®:ag6 KuguHraH MyTaxaccuc (arpoHoM) ycuMguKHH Ky3gaH KenupuS, ymöy ycuMguKra arpoTexHHK umgoB SepugraH ëKH SepugMaraHguru W3acugaH MatgyMoTHoMa TaKguM этagн Ba Ky3gaH Kenupum SaëHHoMacu TyggpugraHugaH cyHr, y SugaH TaHumuS, HM3ogafigu. YmSy xpgarga Myraxaccuc (arpoHoM) Ba ryMoHgaHyBHH TapuKacuga umra ^ag6 KuguHumu MyMKHH SygraH maxc ypTacuga MaH^aar TyKHamyBH W3ara KegraH xpggapga arpoTexHHK umgoB SepugraH ycuMguKra MyTaxaccuc (arpoHoM) ToMoHugaH ëgFoHgaH ycuMguKra arpoTexHHK umgoB SepugMaraHguru x,aKuga ëKH maxcuH agoBaT caSaSgu arpoTexHHK umgoB SepugMaraH ycuMguKra MyTaxaccuc (arpoHoM) ToMoHugaH ëgFoHgaH ycuMguKra arpoTexHHK umgoB SepugraHguru x,aKuga MatgyMoTHoMa Sepugumu MyMKHH. Ma3Kyp xogarnu ogguHH ogum x,aMga ^hhoat cogup этгaн maxcra HucSaraH ^a3oHHHr MyKappapguruHH TatMHHgam MaKcaguga PecnySguKa ^umgoK xy^aguru Ba3HpgurHHHHr TaKpuSuH Ty3ugMagapugarH TeproBra Kagap TeKmupuyB xapaKargapura MyTaxaccuc (arpoHoM) cu^aruga ®;ag6 KuguHaguraH xoguMgapuHH Maxcyc yKyB Kypcgapuga yKUTum x,aMga ygap ToMoHugaH SepugaguraH "MatgyMoTHoMa"HH "xygoca" KypuHumuga HaMyHaBHH HycxacuHH Tafiëpgaô, ymSy xygocaHH Ty3raH MyTaxaccuc (arpoHoM)HH xygocaHHHr TyFpu экaнgнгнгa ^aBoôrapguruHH Segrugam.

Xygoca ypHHga aMaggaru Y3ÔeKHcToH PecnySguKacu ^hhoat KoHyHgapuHHHr yMyMHH ^hho^t Hasapuacura acocgaHraH xogaTga TyFpu TagSuK этнgнmн, KoHyH HHKapyBHH ToMoHugaH SegrugaHraH HopMagapHHHr Ma3MyH-moxh^thhh TyFpu aHrgaHumu Y36eKHcToH PecnySguKacuga aroHa cyg aMaguëTHHH

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(8), August, 2023

жорий этилиши хамда хар бир шахснинг содир этган килмиши учун инсонпарварлик тамойиллари асосида жазо тайинланишидаги урни бекиёс эканлигини алохида кайд этиб утиш лозим.

фОЙДАНАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ (REFERENCES)

1. Узбекистон Республикаси Конституцияси. Lex.uz.

2. Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1995 йил

27 октябрдаги «Гиёхвандлик воситалари, психотроп моддалар билан конунга хилоф равишда муомала килишга оид жиноят ишлари буйича суд амалиёти хакида»ги 21-сонли карори (уз кучини йуцотган)

3. Ziyo.uz. Yosh.kuch.

4. Узбекистон Республикаси Жиноят кодекси. Lex.uz.

5. М.Х. Рустамбаев Узбекистон Республикасининг Жиноят кодексига шархлар. Махсус кисм. - Тошкент: "Адолат", 2016. 801-809-б.

6. БМТнинг "Гиёхвандлик воситалари ва психотроп моддаларни гайриконунуий равишда муомалага киритишга карши кураш тугрисида"ги конвенцияси (Вена, 1988 йил 20 декабрь, Узбекистон Республикаси мазкур Конвенцияга Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1995 йил 24 февралдаги 32-1-сонли царорига мувофиц цушилган, Узбекистон Республикаси учун 1995 йил 22 ноябрдан кучга кирган)

7. Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2017 йил

28 апрелдаги "Гиёхвандлик воситалари, уларнинг аналоглари ва психотроп моддалар билан конунга хилоф равишда муомала килишга оид жиноят ишлари буйича суд амалиёти тугрисида"ги 12-сонли карори, 19-банд

8. Ибрагимова Аминат Хизбуллаевна. Незаконное культивирование запрещенных к возделыванию растений, содержащих наркотические вещества (По материалам Республики Дагестан) : Дис. ... канд. юрид. наук : 12.00.08 Махачкала, 2003. РГБ ОД, 61:04-12/632. Dslib.net

9. Пожидаев Илья Евгеньевич. кандидат наук. тема диссертации и автореферата по ВАК РФ 12.00.08,проблемы уголовно-правового противодействия незаконному культивированию растений, содержащих наркотические средства или психотропные вещества либо их прекурсоры. https://www.dissercat.com

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.