Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
51
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
World science
Область наук

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абдиназарова Ф.У.

In article consecrated the principles are intact and advantages the organization and development of the production of cooperation and integration of enterprises agriculture and industry.Proposed organizational and economic model of industrial cooperation.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ»

УЗБЕКИСТОН ЦИШЛОЦ ХУЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙУНАЛИШЛАРИ

Абдиназарова Ф. У.

ЦарМИИ "Ицтисодиёт" кафедраси, Катта илмий ходим-изланувчи

Abstract. In article consecrated the principles are intact and advantages the organization and development of the production of cooperation and integration of enterprises agriculture and industry.Proposed organizational and economic model of industrial cooperation.

В статье освяшена принципы, цели и приемушества организации и развития производственной кооперации и интеграции предприятий сельского хозяйства и промышленности. Предложена организационно экономическая модель приозводственной кооперации.

Таянч сузлар:фермер хужалиги, дехдон хужалиги, саноат корхоналари, кооперация, даромад, фойда, мехнат,доромад ва маркетинг концепсияси

Мамлакатимиз дишлод хужалигида амалга оширилаётган узгаришларга алохида тухталсак, 2013 йилда дишлод хужалиги махсулотлари ишлаб чидариш хажми 2000 йилга нисбатан 2,3 баробар купайди. Фадат утган йилнинг узида дишлод хужалиги махсулотлари ишлаб чидариш 6,8 фоизга, жумладан, дехдончилик - 6,4 фоизга, чорвачилик - 7,4 фоизга усди.

Айтиш керакки, изчил юдори усиш суръатлари билан бирга, ялпи ички махсулотнинг умумий хажмида дишлод хужалиги махсулотлари улушининг камайиш тенденцияси кузатилмодда. Масалан, 2000 йилда бу борадаги курсаткич 30,1 фоизни ташкил этган булса, 2013 йилда фадатгина 16,8 фоизни ташкил этди.

Буни авваламбор идтисодиётимизда амалга оширилаётган чудур таркибий узгаришларнинг, мамлакатимиз бир пайтлардаги аграр республикадан босдичма-босдич равишда саноати ривожланган замонавий давлатга айланиб бораётганининг яддол тасдиги сифатида дабул дилишимиз даркор. Кишлод хужалигининг узида кенг куламли узгаришлар ва сифат жихдтдан янгиланишлар юз бермодда.

Узбекистан Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2013 йилда ижтимоий-идтисодий ривожлантириш якунлари ва 2014 йилга мулжалланган идтисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига багишланган Вазирлар Махдамасининг мажлисидаги маърузаси таъкидланганидек: "Юртимизда экин майдонларини оптималлаштириш ва дишлод хужалиги экинларини районлаштириш борасида хар томонлама пухта уйланган сиёсат олиб борилаётгани энг мухим хомашё ва экспортбоп махсулот булмиш пахта етиштиришнинг нисбатан бардарор хажмини садлаган холда, бошда дишлод хужалиги махсулотлари етиштиришни бир неча баробар купайтириш имконини берди. Энг мухими, халдимизни озид-овдат махсулотлари билан тулид таъминлашга замин тугдирди, керак булса, уларни чет мамлакатларга экспорт дилишга имкон бермокда. Хусусан, галла етиштириш 2000 йилга нисбатан 2 баробар, картошка - 3,1-марта, сабзавот - 3,2 баробар, узум - 2-марта, гушт ва сут - 2,1 карра, тухум - 3,4 баробар ошди.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2007 йил 5 ноябрдаги ПК-725-сонли "Хрсилдорлиги паст ерларда давлат эхтиёжи учун дишлод хужалиги махсулотлари етиштираётган фермер хужаликларини дуллаб-дувватлаш чора-тадбирлари тугрисида'ги Карорида фермер хужаликларини бардарор ривожлантириш учун дулай шарт-шароитлар яратиш, уларга самарали ва амалий давлат ёрдамини курсатиш мадсадида Узбекистан Республикаси Давлат бюджетида хосилдорлиги паст булган ерларда давлат эхтиёжлари учун дишлод хужалиги махсулотлари етиштирувчи фермер хужаликларини молиявий дуллаб-дувватлаш учун мадсадли маблаглар ажратиш, Узбекистон Республикаси Молия вазирлигига хар йили Давлат бюджети лойихасини шакллантиришда мазкур мадсадларга ер солиги буйича тушумлар хисобидан маблаглар ажратиш вазифаси белгилаб берилган. Мазкур дарорга мувофид балл-бонитети паст ерларда давлат эхтиёжлари учун пахта хомашёси етиштириш билан шугулланаётган фермер хужаликларини молиявий дуллаб-дувватлаш учун маблаг ажратилди ва ушбу маблаглар фермерларнинг хизмат курсатувчи ва таъминотчи ташкилотлар олдидаги дарзларини дисдартиришда салмодли манба булди.

Утган 2013 йилда миришкор дехдон ва фермерларимизнинг фидокорона мехрати билан мисли курилмаган натижаларга эришилди - 7 миллион 800 минг тонна галла, 8 миллион 400 минг

WORLD SCIENCE

№ 10(14), Vol.2, October 2016 7

тонна сабзавот етиштирилди. Мамлакатимизнинг улкан хирмонига 3 миллион 360 минг тоннадан ортик пахта хомашёси етказиб берилди."2

Аграр сохада амалга оширилаётган нарх ислохоти кишлок хужалиги махсулотларига нарх белгилашда эркин бозор муносабатларини боскичма-боскич жорий этишга йуналтирилган.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2002 йил 20 августдаги "Пахта нархини шакллантириш механизми тугрисида'ги ПФ-3114-сонли фармонига асосан давлат томонидан сотиб олинаётган пахта хом ашёсининг нархини жахон бозоридаги нархлар даражасидан келиб чиккан холда белгилаш тизими жорий этилган. Шу билан биргаликда бугунги кунда жахон бозорида пахта толаси нархларининг бир мунча юкори эканлигини инобатга олган холда нарх буйича юзага келган ижобий фаркнинг 25 фоизини фермер хужаликларига тулаб бериш буйича тегишли тадбирлар амалга оширилмокда.

Давлат томонидан сотиб олинаётган галла нархларини эса минтакавий бозорлардаги нархлардан келиб чиккан холда белгилаш тизими жорий этилган. Бошка кишлок хужалиги махсулотларини нархлари бозордаги талаб ва таклифдан келиб чиккан холда шартнома асосида белгиланади.

1. Сув хужалиги тизимини такомиллаштириш, ерларнинг мелиоратив холатини янада яхшилаш максадида сув хужалиги тизимида моддий ва маънавий эскирган ирригация-мелиорация тизимини янгилаш, унинг самарадорлигини ошириш, янги сугориш технологиялари ва сувдан фойдаланиш механизмларини жорий этиш, ер майдонлари мелиоратив холатини яхшилаш, дренаж тармокларини куриш ва таъмирлаш тадбирларини амалга ошириш.

2. Кишлок хужалиги экинлари навларини вилоятлар ва туманларнинг табиий-иклим шароитларини хисобга олган холда жойлаштириш, махсулотлар сифати ва экинлар хосилдорлигини оширишга алохида эътибор каратиш.

3. Чорвачилик тармогини комплекс ривожлантириш асосан чорва молларининг наслини яхшилаш хисобига махсулдорлигини ошириш. Бунинг учун чорвачилик тармогининг моддий-техник базасини мустахкамлаш, наслчиликни тубдан яхшилаш, тармокда сервис, жумладан, зооветеринария хизматлари курсатиш сифати ва ассортиментини ошириш, паррандачилик, баликчилик, асаларичилик ва пиллачилик сохаларини ривожлантириш, чорва молларини юкумли касалликларга карши кураш тизимини янада такомиллаштириш ва озука экинларини жойлаштиришнинг макбул даражаларига эришиш, бунда лалми ерлардан чорва озукаси етиштириш учун фойдаланишни кенгайтириш.

4. Урмон хужалигини комплекс ривожлантириш борасида табиий ресурслардан окилона фойдаланиш ва атроф мухдг мухофазаси нуктаи назаридан курикланадиган худудлар давлат кадастрини жорий этиш, урмон хужалигида мевали, манзарали дарахт кучатларини етиштиришни янада ривожлантириш дастурини ишлаб чикиш ва худудларнинг экологик холати географик-ахборот тизимини ишлаб чикиш.

5. Кишлок хужалиги хомашёсини кайта ишлаш тармогини ривожлантириш, аграр соханинг экспорт салохиятини ошириш.

6. Кишлок жойларда сервис хизматлари курсатиш тизимини такомиллаштириш аграр тармокда сервис хизматлари курсатиш сохасини ривожлантириш бозорга тез мослашувчи субъектлар фаолиятини куллаб-кувватлаш.

7. Кишлок хужалигида молия-кредит, солик ва сугурта тизимини такомиллаштириш давлат эхтиёжлари учун пахта хом ашёси ва галла етиштирувчи фермер хужаликларини давлат томонидан куллаб-кувватлаш механизмини такомиллаштириб бориш.

8. Аграр фанини ривожлантириш ва илм-фан ютукларини ишлаб чикаришга жорий этиш.

9. Кишлок хужалигида мехнат ресурсларидан самарали фойдаланиш ва ахоли даромадларини ошириш.

Хулоса килиб айтганда, кишлок хужалигини ривожлантиришнинг истикболли йуналишларида атроф-мухитга экологик зарар келтирмайдиган техника ва технология хамда хом ашё ресурсларини кайта ишлашда янги услублар ишлаб чикиш ва мавжудларини такомиллаштириш, инновацион лойихаларни молиялаштиришнинг банк оркали кредитлаш тизимини жорий этиш хамда кишлок хужалигида ген инженерияси борасида тупланган жахон тажрибаларидан кенг фойдаланган холда миллий тизимни яратиш максадга мувофикдир .

1. И.А.Каримов Мамлакатимизни 2013 йилда ижшмоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2014 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига багишланган Вазирлар Махдамасининг мажлисидаги "2014 йил юкдари усиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд имкониятларни сафарбар этиш, узини оцлаган исло^отлар стратегиясини изчил давом эттириш йили булади" номли маърузаси. Халк сузи газетаси, 18.01.2014

8 № 10(14), Vol.2, October 2016

WORLD SCIENCE

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.