Научная статья на тему 'ЎЗБЕК ТИЛИДАН ИНГЛИЗ ТИЛИГА БИЛВОСИТА ВА БЕВОСИТА ТАРЖИМАЛАР ХУСУСИДА'

ЎЗБЕК ТИЛИДАН ИНГЛИЗ ТИЛИГА БИЛВОСИТА ВА БЕВОСИТА ТАРЖИМАЛАР ХУСУСИДА Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
адабий / ижтимоий-сиёсий ва махсус таржима / кетма-кет таржима / синхрон таржима / маҳаллий таржима / коммунал таржима. / artistic / socio-political and special translation / consecutive interpreting / simultaneous translation / translation from sight / communal translation.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Юсупова, Камола Арипова

Мақолада таржима фаолиятининг аҳамияти, бадиий таржима ва унинг қийинчиликлари, ҳамда турли тиллар ўртасидаги муносабатлар ҳақида сўз боради. Таржима, халқ ва маданиятлар ўртасида ўзаро алоқани мустаҳкамлашда муҳим рол ўйнайди. Бадиий таржиманинг мураккаблиги, асарларнинг маъно ва услубини сақлаб қолиш зарурияти билан боғлиқ. Таржима назарияси ва амалиёти ҳақида турли олимларнинг фикрлари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ESPECIALLY DIRECT AND DIRECT TRANSLATIONS FROM UZBEKI TO ENGLISH

The article discusses the importance of translation activities, artistic translation and its challenges, as well as the relationships between different languages. Translation plays a crucial role in strengthening the connections between nations and cultures. The complexity of artistic translation is related to the necessity of preserving the meaning and style of works. Various scholars' opinions on translation theory and practice are presented.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕК ТИЛИДАН ИНГЛИЗ ТИЛИГА БИЛВОСИТА ВА БЕВОСИТА ТАРЖИМАЛАР ХУСУСИДА»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784

educational, natural and social sciences 4(8), Sep., 2024

Research BIB / Index Copernicus www.oriens.uz

УЗБЕК ТИЛИДАН ИНГЛИЗ ТИЛИГА БИЛВОСИТА ВА БЕВОСИТА

ТАРЖИМАЛАР ХУСУСИДА

Камола Арипова Юсупова

Узбекистан халкаро ислом академияси Чет тиллари кафедраси катта укитувчиси 90 981-46-15 e-mail: kamolakind@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Мацолада таржима фаолиятининг ауамияти, бадиий таржима ва унинг цийинчиликлари, уамда турли тиллар уртасидаги муносабатлар уацида суз боради. Таржима, халц ва маданиятлар уртасида узаро алоцани мустаукамлашда мууим рол уйнайди. Бадиий таржиманинг мураккаблиги, асарларнинг маъно ва услубини сацлаб цолиш зарурияти билан бозлиц. Таржима назарияси ва амалиёти уацида турли олимларнинг фикрлари келтирилган.

Калит сузлар: адабий, ижтимоий-сиёсий ва махсус таржима, кетма-кет таржима, синхрон таржима, мауаллий таржима, коммунал таржима.

НЕПОСРЕДСТВЕННЫЕ И КОСВЕННЫЕ ПЕРЕВОДЫ С УЗБЕКСКОГО

ЯЗЫКА НА АНГЛИЙСКИЙ

АННОТАЦИЯ

В статье говорится о важности переводческой деятельности, художественном переводе и его сложностях, а также о взаимосвязях между различными языками. Перевод играет важную роль в укреплении взаимосвязей между народами и культурами. Сложность художественного перевода связана с необходимостью сохранить смысл и стиль произведений. Приведены мнения различных ученых о теории и практике перевода.

Ключевые слова: художественный, общественно-политический и специальный перевод, последовательный перевод, синхронный перевод, перевод с места, коммунальный перевод.

DIRECT AND INDIRECT TRANSLATIONS FROM UZBEK TO ENGLISH

ABSTRACT

The article discusses the importance of translation activities, artistic translation and its challenges, as well as the relationships between different languages. Translation plays a crucial role in strengthening the connections between nations

Research BIB / Index Copernicus

and cultures. The complexity of artistic translation is related to the necessity of preserving the meaning and style of works. Various scholars' opinions on translation theory and practice are presented.

Key words: artistic, socio-political and special translation, consecutive interpreting, simultaneous translation, translation from sight, communal translation.

Энг дастлабки даврдан бошлаб, инсониятнинг ривожланишида турли халклар, миллатлар уртасида узаро алока урнатиш мухим булиб келган. Х,ар бир кабиланинг, миллат, элатларнинг уз сузлашув тили мавжуд булиб, бу халкларнинг бир-бири билан муносабат урнатиши учун энг кадимги даврларданок таржима фаолиятига эхтиёж мавжуд булган.

Инсониятнинг ривожланиш тарихида тил канчалик мухим ахамиятга эга эканлиги маълум. Кадим даврларданок кабилалар сузлашадиган тиллар бир-биридан фаркланган булса, бугунги кунда дунёда 7000дан ортик тил мавжуд. Шуни хисобга олган холда аник айтишимиз мумкинки, таржимага булган эхтиёж хануз камайгани йук, балки вакт утиши билан тобора ошиб бормокда. Бирок бу нарса таржима фаолиятига нисбатан тугри хисобланади, таржима назариясининг тарихи эса якин утмишга бориб такалади. Таржима фаолияти тил билан бевосита боглик ходиса булганлиги учун тилшунослик сохасида таржима фаолиятини тадкик этишга алохида урин ажратилади. Турли услубга оид огзаки ёки ёзма матнларни таржима килишга доир куплаб илмий изланишлар олиб борилиб, бу жараёнларда учрайдиган муаммоларга алохида эътибор каратилмокда. Таржиманинг энг кийин турларидан бири - бу бадиий таржима хисобланади. Бадиий таржиманинг узига хос жихатларидан бири шуки, унда нафакат аслият матнидаги маънонинг сакланишига, балки турли стилистик воситалар, бадиий унсурларни хам таржима матнига олиб утишга алохида эътибор каратиш лозим булади. Бадиий таржима усулини тадкик этишга таржимашунослик сохасида кенг урин ажратилган булиб, узбек тилшунослари, шунингдек, Россия ва Европа тилшунослик мактаблари вакиллари томонидан таржиманинг бу турини урганишга оид куплаб ишлар амалга оширилган.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Хрзирги кунда бутун дунё халклари уртасида узаро алокани мустахкамлаш жуда мухим эхтиёж хисобланиб, давлатларнинг ривожланиши, хар томонлама тараккий этишининг асосий омилига айланиб колган. Глобаллашув жадал кечаётган бундай даврда хар бир халкнинг ракобатбардошлиги бу миллатнинг

КИРИШ

Research BIB / Index Copernicus

^axoH xaM^äMHATH OugaH KaHnaguK agoKa ypHaia ograHgurura OoFguK. ^yHëga 7000 gaH opraK Tug MaB^yg экaнннн xucoOra ogcaK, 6y Tuggapga cy3gamyBnu xagKgapHuHr y3apo agoKa ypHaiumu ynyH Tap^uMa ^aoguara OeBocuia MyxuM экaнgнrннн TatKuggaO yramuMro go3uM. Tap^uMa opKagu 6up xagKHuHr MagaHH^TH, yp^-ogaraapu, KagpuaTgapu, Tapuxufi TapaKKHëTH xaKuga 6omKa xagKgap xaM ohhho ogagu. By opKagu gyHë xagKgapu ypTacuga y3apo gycTnuK, OupogapguK pumTagapu nafigo Oygagu. ByryHru KyHra KeguO, x,ap 6up hhcoh ^aMH^Tga y3 ypHHHH Tonumu, gyHëHu aHrgaO, yHgaru aHruguKgapgaH 6oxa6ap OyguO Typumu ynyH KaMuga Ouïra xopu^ufi TugHu Ougumra xapaKai Kugumu ryë TagaO gapa^acura x,aM KyTapuggu. 3epo, OyHgaH M3 fiuggap aBBag Matpu^ainapBap moup ABa3 Yiap yFgu x,aM 6нзнн neT TuggapuHu ypraHumra gatBai этгaн эgн:

X,ap TugHu OugyB эмgн 6aHu ogaMa ^mgyp, Tun BocuTau poOmau ogaMuëHgyp. Fafipu TugHu catfi KuguHr Ougragu ëmgap, Kum ugM-y xyHapnap puBo^u aHguH aëHgyp.1

By Mucpagapga TatKuggaHraH ^uKpgapHuHr Oapnacu xaKuKaigup. TugHu Bocuia cu^arnga KyggafiguraH Kac6 эгacн OygMum Tap^uMoHgapra HucOaiaH xyggu my cy3gapHu afiTcaK, yMyMaH agamMaraH 6ygaMu3.

Y3ÖeK Tap^uMamyHocguK Ha3apuacu Ba Tap^uMa aMag^TuHuHr puBo^gaHumu FafiOygga CagoMoB homu OugaH OeBocuia OoFguK OyguO, y Tap^uMa ^aoguaraHu myHgafi Tatpu^gafigu: "Tap^uMaHuHr acocufi xycycuaTu -MatHoHu caKgaS KograH xpgga yHu 6omKa Tug BocuTagapu ëpgaMuga KafiTa apaiumgaH uOopai OygraH cy3 caHtaiu, u^ogufi ^aoguaT экaнgнгнga".2 Bup xagKHuHr Oaguufi agaOuëTura Terumgu OygraH acapgap Tap^uMa opKagu 6omKa xagKgapra x,aM TymyHapgu Oygagu. F. CagoMoBHuHr cy3gapura Kypa, 6y ®:apaëHga Tap^uMoH - u^ogKop x,aM xucoOgaHagu. F.CagoMoB y3uHuHr "Tap^uMa TamBumgapu" acapuga myHgafi gefigu: "Tap^uMa ^aoguara Haura^acuga ^aMu^Tga aHru MyHocaSaTgap ypHaïugagu, aHruna Kapamgap nafigo Sygagu".3 ^apxaKuKai, öaguufi agaSuëT TapuxugaH x,aM MatgyMKu, ®;axoH agaGuëTu HaMyHagapuHuHr SomKa Tuggapra Tap^uMa KuguHumu caSaSgu agaSuëTga aHru ®;aHpgap, aHruna oKuMgap, FoaBufi fiyHagumgap W3ara KegraH.

TaHuKgu Tap^uMamyHoc oguM KygpaT MycaeBHuHr cy3gapura Kypa, Tap^uMa - Sup Tuggaru MaiHHuHr Ma3MyHufi Ba maKgufi xoccagapuHu y3rapTupMaraH xogga, yHu SomKa TugHuHr u^oga BocuTagapu opKagu KafiTa

1 ÄBa3 YTap yFgu. CaogaT yg-uKÖog. — TomKeHT: Уз6eкнcтoн, 2012.

2CagoMoB F. Tap^uMa Ha3apuacura Kupum. - TomKeHT: "YKuTyBnu" HampueTu, 1978. - 93 6.

3CagoMoB F. Tap^uMa TamBumgapu. -TomKeHT: Fa$yp FygoM HoMugaru AgaOuëT Ba caHtaT HampueTu, 1983. - 20 6.

Research BIB / Index Copernicus

яратиш жараёни хисобланади4. Хдкикатан, "яратиш жараёни" махсули булган таржима энди асарнинг муаллифига эмас, уни бошка тилга угирган таржимонга тегишли ижодий иш саналади. Таржимон бир тилдаги асарни бошка тилга олиб утишда уз ижодий кобилиятларини ишга солади, худди асар муаллифи сингари у хам таржимага уз ёндашуви, ифода тили, услубини сингдиради Кудрат Мусаев уз сузининг давомида ушбу фикрларни келтириб утади: "Турли халкдар адабиёти намуналарининг бир-бирига таъсир утказиши, узаро алокага киришиши, албатта, таржима жараёни оркали содир булади. Таржима туфайли укувчилар узлари билмаган тилларда ёзилган нодир асарларни хам укиб, уларнинг бадиий таъсир кучидан бахраманд булиш имконига эга буладилар. Таржима асарларни укиган китобхонлар эстетик завкни хис этадилар, шунингдек, уларнинг бадиий дидлари юксалиб, дунёкарашлари кенгаяди"5. К. Мусаевнинг таржима фаолияти хакидаги ушбу ижобий фикрларини F. Саломов айтган сузларнинг мантикий давоми, десак хам тугри булади.

"Муаллиф томонидан яратилган илмий ёки бадиий асар, бирон нутк парчаси, турли хужжатлар, иш когозлари, маълумотларни бир тилдан иккинчи тилга кучириб утказиш, уларнинг бошка тилда тушунарли булишини таъминлаш таржима жараёнининг асосини ташкил килади", - дейди таржимашунос олим И. Fафуров6. К. Мусаев хамда И. Fафуровнинг фикрига умумий хулоса суфатида шуни айтишимиз мумкинки, таржима - бир тилдаги огзаки ёки ёзма матнни иккинчи бир тилга угириш жараёни булиб, бунда матннинг лексик, семантик, лингвакултурологик, стилистик хусусиятлари хисобга олинади.

Таржима фаолиятининг асарни янгидан ёзишга киёс этилишининг яна бир сабаби шуки, бадиий асар муаллифи томонидан асарда кулланган услубий-тасвирий воситалар, хис-хаяжонли холатлар, эмоцияларни таржимада акс эттира олиш хам жуда мураккаб жараён саналади ва бунинг учун таржимондан катта махорат, вакт ва эътибор талаб этилади7. Таржиманинг муваффакиятли чикиши - унинг таржима тили китобхонлари томонидан яхши кутиб олиниши ёки укилмай колиб кетиши - куп жихатдан таржимонга боглик. Таржимон асар тилини мукаммал даражада билиши, асарда кулланган барча лингвистик компонентларни тулик англаши, кахрамонлар характери-ю асардаги вокеалар тасвирини яхши тушуна олиши керак. Асар оркали муаллиф нима демокчи эканини англамай туриб, унинг хикоя услуби, асар кахрамонларининг табиати,

4Мусаев К- Таржима назарияси асослари. - Тошкент: Фан нашриёти, 2005. - 8 б.

5 Уша асар, 15 б

"Гафуров И. Таржимон мутахассислигига кириш. - Тошкент: Мехридарё, 2008. - 5 б.

7 Тухтахужаева Н. Бадиий таржимада лингвокультуремаларнинг ифодаланиши. Филол.фан...фалсафа док (PhD) дис. автореф. - 13 б.

Research BIB / Index Copernicus

вокеаларга тугри ёндашувга эга булмасдан килинган таржима жуда ноаник чикади, асл асарни ифодалаб беролмайди. Натижада, таржима тили китобхонида асарга ва унинг муаллифига нисбатан нотугри фикр пайдо булади, асарнинг кадр-киммати тушади. Таржима матнини укиган китобхон ундан етарли даражада завк олмаса, асарнинг аслини хам шундай деб уйлайди. Таржиманинг хом эканлиги туфайли китобхонда асарнинг асл нусхаси хам муаллиф томонидан паст савияда ёзилган , деган тасаввур пайдо булади. Бадиий асарни таржима килишдан асосий максад - асар тилининг лексик, синтактик, стилистик хусусиятларини хсиобга олиб, ундаги маъно ва шакл уйгунлигини таъминлаган холда таржима тилида кайта тасвир яратишдан иборат. Буни тугри бажармаслик натижасида таржимада маъно бузилишлари кузатилиб, ифода меъёрида аниклик йуколади.

Аксарият холларда, асарнинг тили билан таржима тили уртасида катта фаркланиш мавжуд булиб, бу холат тилларнинг лексик, грамматик, услубий, семантик сатхларида яккол намоён булади. Бир-бирига лингвистик жихатдан якин гурухларга мансуб булган, кардош хисобланувчи тиллар уртасидаги таржима жараёни бирмунча осон кечади, негаки, тил унсурлари кардош тилларда куп жихатдан ухшаш булади. Бошка-бошка тил гурухларига кирувчи тилларда ёзилган асарлар уртасидаги таржима эса нисбатан мураккаб жараён хисобланиб, таржимондан катта махорат, куч-кувват ва вакт талаб килади. Хусусан, узбек бадиий адабиётида бевосита таржимани энг куп учратишимиз мумкин булган инглиз тили хам узбек тилига кардош эмас. Х,инд-европа тиллари оиласига кирувчи инглиз тили хамда туркий тиллар оиласига кирувчи узбек тилларида яратилган асарларни тугридан-тугри таржима килиш бир катор кийинчиликларни юзага келтиради, сабаби, бу тилларнинг грамматик тузилиши, лексик ва семантик бирликларининг таркиби бир-биридан мутлако фарк килади. Бундай холатда асосий эътиборни тил бирликларининг шаклига эмас, матнда ифода этилган маънонинг таржима тилига тугри олиб утилишига каратиш лозим. Таржима фаолиятини тадкик этган олимлардан бири Комилжон Жураевнинг сузларига кура, аслият матнида муаллиф томонидан яратилган бадиийлик буёги, асарнинг эстетик кийматини таржима тилида очиб бериш учун тил бирликларининг моддий эмас, вазифавий жихатдан уйгунлигини таъминлаш керак булади. Таржима жараёнида кийинчиликка учрамаслик учун мутахассислар етарли даражада назарий билимга хам эга булиши керак. Назарий тайёргарликсиз бошланган таржима фаолияти мукаммал булмай, асар охирига еткунга кадар таржимонни кийнаб куяди. Муваффакиятли таржимани амалга ошириш учун етарли билим ва назарий маълумотларни таржимон шу

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Research BIB / Index Copernicus

пайтга кадар бажарилган таржима амалиётлари натижасида тупланган умумий таржима назариясидан олади.

Гайбулла Саломов таржима фаолиятининг дунё микёсидаги ахамияти катта эканига ургу бериб, уни бугунги кун хаётини тасаввур хам килиб булмаслигини айтади. Уз фикрлари давомида олим шундай дейди: "Таржима булмаса, халкларнинг узаро алокаси амалга ошмайди, бусиз эса тараккиёт булмайди. Бошка халкларнинг хаёти, турмуш тарзи хакида билимга эга булмаслик окибатида миллатлар ривожланишдан тухтаб, заволга юзланади".8 Ушбу фикрларни умумлаштириб айтадиган булсак, таржима амалиётининг куйидаги сохаларда ахамияти жуда катта:

- дунё халкларининг узаро алокаси, дустона муносабатини мустахкамлашда;

- илм-фан хамда техника тараккиётини тезлаштиришда;

- халкларнинг маданияти, санъат ва адабиётининг узаро таъсирлашувида;

- тиллар таркибининг кенгайиши, бойиши ва бошкаларда.

Таржима фаолиятини шунчаки нусха кучириш, деб тушунмаслик керак. Айникса, бадиий таржима сохасига нисбатан бундай таърифни куллаш умуман хато булади. Чунки таржима асарда аслият матнидаги хис-туйгу ва бадиийликдан ташкари, таржимон томонидан берилган эстетик сайкал хам уз аксини топади. Таржимон бадиий асарни таржима тили воситаларидан фойдаланган холда кайтадан яратади ва бу жараёнда узи сезмаган холда ижодкорлигини ишга солади, уз шахсий услубидан фойдаланади. И.Гофуровнинг фикрига кура, аслият матнини таржима тилида кайта гавдалантиришда муваффакиятга эришиш учун таржимон асарда ифода этилган тасвирни муаллиф даражасида яхши англаши лозим9.

Таржима амалиётини тадкик этиш борасида жахон тилшунос-таржимашунос олимлари томонидан куплаб изланишлар олиб борилган. Куйида бир канча олимларнинг фикрларини келтириб утамиз: испан таржимашунос олимаси Ана Мария Рожонинг фикрича, таржима - бир тилдаги огзаки матнни иккинчи тилдаги огзаки матнга, бир тилдаги ёзма матнни бошка тилдаги ёзма матнга айлантиришдан иборат булган фаолият туридир. А. Рожонинг бу фикрлари таржима фаолиятига нисбатан келтирилиши мумкин булган энг киска, лунда ва умумий таърифдир"10. П. Нюмарк таржимани муаллифга тегишли булган матнни у назарда тутган усулда чет тилига угириш жараёни сифатида куради. Уйлаймизки, П. Нюмаркнинг ушбу фикрлари бадиий

8 Саломов F. Таржима назариясига кириш. - Тошкент: "Укитувчи", 1978. - 18 б

9 Гафуров И., МУминов О. Камбаров Н., Таржима назарияси. - Тошкент: 2010. - 18 б.

10Newmark P. A Textbook of Translation. - London: Prentice Hall, (1988/1995). - 5 p.

Research BIB / Index Copernicus

acapnapHu Tap^uMa Kunumra HucSaraH umnarunca, ^yga Tyrpu Synagu. EyHuHr caSaSuHu эca Saguufi agaSueT HaMyHanapuga эмoцнoнaп-экcпpeccнв SyeKgopnuK, Saguufi yHcypnap, KuroSxoHra Tatcup Kynu, Myannu^ ycnySu Ba KoHHoTaruB TarnatHonapHuHr MaB^ygnuru opKanu rooxgam MyMKuH.

Tap^uMamyHOC onuM CHen-XopSu afiTagu: "Tap^uMa geS, Sup Tunga maKnnaHraH ^uKpHu SomKa TunHuHr SupnuKnapugaH ^ofiganaHuS, KafiTagaH TacBupnam, ^uKpHu y3ra TunHuHr Senrunap Konunura ^ofinamrapum xapaKara xaMga my ^apaeHHuHr y3ura afiTunagu".11 OnuMHuHr ymSy ^uKpnapu, acocaH, ceMaffra^MatHoBufi) Tap^uMa xaKuga afiTunraH SynuS, Saguufi acapnap Tap^uMacu Sopacuga Sy ^uKpnapHu afiTum Tyrpu Synagu.

"Tap^uMaHuHr nuHraucraK Hasapuacu" acapuga K. Kar^opg myHgafi gefigu: "AcnuaT Tunugaru MaTHra эквнвaneнт SynraH MaTH MaTepuanuHu Tap^uMa TunugaH TonuS, anMamTupum ^apaeHu Tap^uMa geS aTanagu"12 . OnuMHuHr Sy ^uKpnapuga Tap^uMaHuHr acocufi KOMnoHeHTnapugaH xucoSnaHMum эквнвaneнтnнк xogucacura KucKana Kupum KunuHraHu KypuHMoKga. 3KBuBaneHTnuK xpnarnra SepunraH aHaga Sara^cun Tatpu^Hu P. Eenn x,aMga E.HafigaHuHr unMufi umnapuga ynparnmuMro MyMKuH. P. EennHuHr ^uKpuna, Tap^uMa ^apaeHuga acnuaT Tunugaru MaTHHuHr ceMaHTuK Ba cTunucTuK

13

эквнвaneнтннн Tap^uMa TunugaH Tonum aManueTu acocufi ypuH эгannafigн13. E.Hafiga эca ymSy ^uKpnapHu aHaga SofiuruS, P. Eenn TOMoHugaH "ceMaHTuK" geS u^oga этнnгaн TymyHnara Sara^cunpoK roox Sepagu: "Tap^uMa - Sup Tunga KenTupunraH MatnyMoTnapHu ukkuhhu Sup Tunga KafiTa aparum ^apaeHu SynuS, SyHga энг aBBano, MatHo TepMuHnapuHuHr эквнвaneнтн Tonunagu, yHgaH cyHr эca ycnySufi Ba3u^a Sa^apyBnu TepMuHnapHuHr эквнвaneнтн Tap^uMa TunugaH Kugupunagu".14 EyHgaH aHrnamunaguKu, Tap^uMoH SupoH acapHu SomKa Tunra yrupumga x,ap uKKana TunHuHr nuHraucraK xycycuaTnapugaH axmuruHa xaSapgop Synumu, Sy TunnapHuHr Sapna carxgapuHu SupgeK эtтнSop SunaH ypraHuS nuKumu 3apyp. K.Kar^opgHuHr ^uKpnapu эca, acocaH, pacMufi Tap^uManapHuHr Tatpu^ura KynpoK moc Kenagu, geS yfinafiMu3.

OKc^opg yHuBepcmera npo^eccopu, Tap^uMa нaзapнacннн TagKuK этнS ypraHraH onuMnapgaH Supu K. HopToH Tap^uMa ^apaeHu KynpoK e3Ma Maranap SunaH aManra omupunumuHu ypry SepuS afiTagu: "Tap^uMa- Sup Tungaru e3Ma MaTHHu ukkuhhu Tungaru e3Ma MaTHHuHr энг MyKoSun KypuHumura yTKa3um ^apaeHu SynuS, SyHga Tap^uMoH acnuaT TunuHuHr cuHTaKTuK Ty3unum

11 Snell-Hornby M. Translation Studies: An Integrated Approach. - Amsterdam/ Philadeliphia: John Benjamins Publishing Company, 1988/1995. - 184 p.

12 Catford J. A Linguistic Theory of Translation. - London: OUP. 1965. - 20 p.

13 Bell R.Translation and Translating. - London and New York: Longman.1991. - 5 p

14 Nida E. and Taber C. The Theory and Practice of Translation.United Bible Society. 1969. - 12 p.

Research BIB / Index Copernicus

KoHyHuaTgapuHu, ceMaHTuKacuHu, myHuHrgeK, nparnaraK xycycuaTgapuHu axmu TymyHumu 3apyp"15.

Tap^uMaHuHr TaOuara xaKuga xuHg 3aMoHaBufi TugmyHocguK MaKiaOu BaKuggapu myHgafi ^uKpHu Ouggupagugap:

"Tap^uMaHuHr xapaKiepucraKacu - TaOuara x,aKuga KaTtufi $uKp Ouggupum umkohcu3, HeraKu, 6y Hapca y3rapyBnaH OyguO, Tap^uMa KuguHaëTraH MaiHHuHr Typura KapaO, yHuHr xycycuaTgapuHu y3gamTupagu. BupgaMnu ceMarnuK MatHo aHrgaTyBHu Tug OupguKgapugaH ^ofiganaHuO apaiugaguraH MaTHgap -xy^^araapu, mapTHoMa Ba OomKa Typgu um KoFo3gapuHu xopu^ufi Tuggapra yrupum aMaguëTu Tap^uMaHuHr HucOaiaH ocoh TypgapugaHgup. MatgyMKu, um KoFo3gapu gyHëgaru Oapna Tuggapga 6y TuggapHuHr cuHTaKTuK TaOuarn, geKcuK TapKuOura MyBo^uKgamTupugraH KaTtufi $opMa, TagaOgapra moc Tap3ga Ty3ugagu. By Hapca Tap^uMa ^apaëHuga Myiaxaccucra KaTTa ëpgaM Oepagu. Tap^uMaHuHr OupMyHna KufiuH OygraH Typu - 6y Oaguufi MaTHgap Tap^uMacu. ^yHKu agaOufi acapgapga MatgyM Tug Metëpgapu, KaTtufi nerapanap MaB^yg OygMafigu: u^oga ycgyOu, Myaggu^HuHr ëHgamyBu, geKcuK-cuHTaKTuK TapKuO, nparnaraK xycycuaTgap x,ap Oup acapga Typguna Oygagu. Tap^uMoH эca Oaguufi acapHuHr acguaT Marnu gyFaT TapKuOu, rpaMMaraK тyзнgнmн, rangapHuHr cTpyKiypagapu, MaHOa TugHuHr cragucraK uMKoHuaTgapuHu TyguK Taxgug KuguO, yHu Tap^uMa TuguHuHr Oapna KoMnoHeHTgapura MocgaO, KafiTagaH aparamu go3uM Oygagu. By ^apaëHga MaHOa Tuguga cy3gamyBnu KuioOxoHgap acapgaH KaHgafi TaaccypoT ograH Oygca, Tap^uMa Tugu kutoOxohu x^m Tap^uMa acapHu yKuraHga myHgafi TacaBBypra эra Oygumu KepaK, geraH TaMofiug acocufi ypuH Tyiagu"16.

^eMaK, Tap^uMa ^apaëHu xaKuga ran KeTraHga, Oup Tuggaru oF3aKu ëKu ë3Ma MaTHHu OomKa Tugga, OomKa Tug OupguKgapu Bocuiacuga KafiTagaH TacBupgam ^apaëHu TymyHuguO, OyHga MaHOa Tug x,aMga Tap^uMa TuguHuHr geKcuK-ceMaHTuK, cragucraK, guHrBo-KygbTypogoruK acneKigapu xucoOra oguHagu. fflyHgaH KeguO nuKKaH xogga, 6u3 ymOy gнccepтaцнa umuMroga Oaguufi Tap^uMa aMaguëTu x,aMga 6y ^apaëHHuHr энr MypaKKaO ^uxaraapugaH OygraH ycgyOufi-TacBupufi Tug OupguKgapuHuHr Tap^uMa KuguHumuHu TagKuK этнmra x,apaKai KugguK. AcapHuHr OaguufiguK OyëFuHu, yHgaru cragucraK Bocuiagap, Oa^uufi yHcypgap, TacBupufi OyëKgopguKHu Tap^uMa MaiHuga x,aM aKc эттнpa ogum ynyH Ha^aKaT ukku TugHuHr ge^m-c^gucT^ KaTgaMaHu axmu TymyHum, OagKu 6y Tuggapga cy3gamyBnu xagKgapHuHr yp^-ogaTgapu, MagaHuaTu, Muggufi KagpuaTgapu, KepaK Oygca, Tapuxufi TapaKKuëTugaH xaM xaOapgop Oygum go3uM.

ANorton G.P. Some Remarks on Translation and Translators. - Oxford:Oxford University Press. 1984. - 3 p.

16 -Meaning, Nature and Scope of Translation Unit-01. 2013, India .

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Research BIB / Index Copernicus

Caöaöu, Saguufi Marnnapga KeHr KynnaHyBHH cth^hcthk BOCHTanap(MeTa$Opa, MeTOHHMHa, CHHeKgOxa, Myöonara), acocaH, xanKgapHHHr mh.Mhh KHë^acuHH aKC эттнpнmga MyxuM pont ynHafigu, myHUHrgeK, 6y BOCHTanapHHHr ranga maKnnaHHm ®:apaëHH x,aM xanKgapHHHr TypMym Tap3H, этннк xycycHaraapura Kyn ^HX,argaH ôofhhk ôynagu.

^yHë Tap^HMamyHOcnHK MaKTaönapu puBO^naHHÖ öopap экaн, ropTHMH3ga xaM MycTaKH^nHK nunnapuga onHMnap Opacuga Tap^HMa ^aonuaTHHH TagKHK этнmгa öynraH KH3HKUffl Toöopa opTHÖ ÖOpgu. Xopu^HH Tunnap öunaH y3ÖeK thhh ypTacuga aManra OrnupunraH öunBOCHTa x,aMga öeBOCHTa Tap^HManapHH TaHKuguH ëHgarnuô ypraHurn xpnaraapu opTa öomnagu, öyHHHr Harn^acuga эсa Tap^HMa ^apaëHH x,aM aHna TaKOMunnamgu, x,ap TOMOHnaMa cu^arau öynraH Tap^HMa acapnap mh^^hh agaÔHëTHMH3ra Kupuö Kengu. Tap^HMa ^aonuaTuga эpнmнпгaн roTyKgapHHHr «Ha 6up caöaöu cu^araga Tap^HMa HasapuacuHH ypraHumga onuö öopunraH TagKHKOT urnnapu Harn^anapuHH x,aM KenTupuö yTum MyMKHH. Y3ÖeK agaôuëTHHH öohhthö TypraH ^axpH agaôuëTH gypgoHanapu Tap^HManapuHH Tunra onraHga, HHrau3 KHTOÖxoHnapu ynyH TaôëpnaHraH y3ÖeK Saguufi acapnapu Tap^HManapuHH x,aM Tunra onumHMH3 TyFpu öynagu.

EyryHru KyHra Kagap y3ÖeK agaôuëTHHHHr Hogup HaMyHanapu Kynnaö neT Tunnapura Tap^HMa kh^hhhö, y3ra thhhh KHTOÖxoHnap TOMOHugaH ceBHÖ yKH^MOKga. Ey acapnapHHHr ^axoH agaôuëTH MaHÖanap xa3HHacuHH ôoHHTraHnurH, yHHHr puBO^ura xucca KyrnraHnuru aHHKKH, TypKmyHOC onuMnapuMH3 6y xaKuga y3 hhmhh urnnapuga Kyn 6op MatnyMOT öepuö, 6y Tap^HManapHHHr Saguufi canMOFHHH эtтнpo$ этнmгaн. Munnufi aga6uëTHMH3HHHr capa HaMyHanapuHH xopu^nuK KHTOÖxoHnapra ynap TymyHaguraH ranga eTKa3HÖ öepum, ynapHH эcтeтнк 3aBKgaH öaxpaMaHg этнm ynyH aManra omupunraH MyxuM umnapgaH öupu Y3ÖeKHCTOH Ë3yBHunap yromMacHHHHr 2010-hhh 26-^eBpangaru Kapopuga y3 aKCHHu TonraH. ^apopga Ë3yBHunap yromMacH xy3ypuga "R»ög" ^OHgu TamKun этнпнmн öenrunaHraH ôynuô, yHHHr gaBOMuga yromMara Maxcyc TonmupuK xaM roKnaTHnuö, yHHHr acocuH Ma3MyHH ". ..xanKHMH3HHHr KaguMHH Tapuxu, 6oh MagaHuaTH, acpufi aHtaHa Ba KagpuaTnapu TapaHHyM этнпгaн, mh^^hh MatHaBH«THMH3HHHr Ma3MyH-MOxuaTH TepaH öagHHH u^OgacuHH TOnraH MyMTO3 Ba 3aMOHaBHH aga6uëTHMH3 MyHOCHÖ HaMyHanapuHH xOpu^ufi Tunnapra Tap^HMa kh^hmhu xaMga HHTepHeTga KeHr TapFHÖ этнffl"gaн HÖOpaT эgн.17

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI (REFERENCES):

17 hisobot.ijod.uz>login/download/1292_uz

Research BIB / Index Copernicus

1. ApnnoBa, K. ro. (2021). The distinctive features of translation of thr novel "Night and day". Me^gyHapogHtiH ^ypHan ncKyccreo cnoBa, 4(1-2).

2. Catford J. A Linguistic Theory of Translation. - London: OUP, 1965. - P.20.

3. Ingo, R. 1989. Kaantaminen kieltenopetuksessa. In Nuopponen & Palmberg (eds.),

4. Klaudy K. 2003. Languages in Translation. Budapest: Scholastica.

5. G'afurov I, Mo'minov O, Qambarov N. Tarjima nazariyasi. -T.: Tafakkur bo'stoni, 2012. - B.7.

6. Musaev Q. Tarjima nazariyasi asoslari. - T: Fan, 2005. - B.8.

7. Salomov G'. Tarjima nazariyasiga kirish. - T.: O'qituvchi, 1978. - B.93.

8. Muminova, D. A. (2023). CHET TILINI O 'RGANISHDA TARJIMANING ROLI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(11), 693-696.

61-67.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.