CC BY
0INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "RAPID DEVELOPMENT OF MULTILATERAL INTERNATIONAL RELATIONS FROM A
PEDAGOGICAL POINT OF VIEW" _4 JUNE, 2024_
ZAMONAVIY TA'LIM MAKONIDA RAQAMLI PEDAGOGIKANI RIVOJLANTIRISH TAJRIBASI
Fayzullaeva Nilufar
prof. Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti https://doi.org/10.5281/zenodo.11505544
Annotasiya. Maqolada ilmiy bilimlarning turli sohalaridan leksik qarz olish bilan bog'liq bo'lgan pedagogika fanining kontseptual sohasini kengaytirish tendentsiyalari aniqlangan. Pedagogik, uslubiy va falsafiy manbalarga asoslanib, ta'lim hodisalarini bildiruvchi zamonaviy pedagogik atamalarni talqin qilishda noaniqlik muammosi aniqlandi. "Raqamli pedagogika" atamasi mahalliy va xorijiy pedagogika nazariyasida tahlil qilinadi. Yaponiya, Koreya Respublikasi va Singapurda elektron ta'limni rivojlantirish tendentsiyalari haqida umumiy ma'lumot berilgan. Bu mamlakatlar raqamli ta'lim sohasida umume 'tirof etilgan yetakchilar -ularning tajribasi butun dunyoda o'rganiladi va joriy etiladi.
Kalit so'zlar: raqamli pedagogika, ta'lim muhiti, kontseptsiya, atama, ta'limni raqamlashtirish, texnologiya.
Аннотация. В статье обозначены тенденции расширения понятийного поля педагогической науки, связанные с лексическими заимствованиями из различных сфер научного знания. На основе педагогических, методических, философских источников выявлена проблема неопределенности трактовок современных педагогических терминов, обозначающих образовательные феномены. Анализируется термин "цифровая педагогика" в отечественной и зарубежной педагогической теории. Представлен обзор трендов в развитии электронного обучения в Японии, Республике Корее и Сингапуре. Данные страны являются общепризнанными лидерами в области цифрового образования - их опыт изучается и внедряется по всему миру.
Ключевые слова: цифровая педагогика, образовательная среда, понятие, термин, цифровизация образования, технология.
Abstract. The tendencies of expansion of the pedagogical science conceptual field associated with lexical borrowingsfrom variousfields of scientific knowledge are indicated. Based on pedagogical, methodological, philosophical sources, the problem of the uncertainty of modern pedagogical term interpretations denoting educational phenomena is revealed. The term "digital pedagogy " is analysed in domestic and foreign pedagogical theory. An overview of trends in the development of e-learning in Japan, the Republic of Korea and Singapore is presented. These countries are generally recognized leaders in the field of digital education - their experience is studied and implemented throughout the world.
Keywords: digital pedagogy, educational environment, meaning, concept, term, digitalization of education, technology.
Kirish
So'nggi yillarda butun dunyoda ta'limni raqamlashtirish yoki raqamli o'zgarti rish jarayoni ta'lim jarayonini uning barcha bosqichlarida tubdan o'zgartiruvchi innovatsion hodisa sifatida keng talqin qilinmoqda.
Bugungi kunda ta'lim va pedagogik bilimlarni rivojlantirishning aniq tendentsiyalaridan biri bu pedagogika va ta'lim sohasining terminologik apparatini turli manbalar, shu jumladan xorijiy, asosan ingliz tilidagi ilmiy adabiyotlardan olish orqali doimiy ravishda kengaytirishdir.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "RAPID DEVELOPMENT OF MULTILATERAL INTERNATIONAL RELATIONS FROM A
PEDAGOGICAL POINT OF VIEW" _4 JUNE, 2024_
Bu, birinchi navbatda, fanlararo darajadagi pedagogik tadqiqotlarning paydo bo'lishi va umuman, ham ta'lim, ham ijtimoiy jarayonlarni keng ko'lamli raqamlashtirish bilan bog'liq. Ta'kidlash joizki, didaktika va o'qitish usullari o'rtasidagi o'zaro ta'sir kanali yanada moslashuvchan va harakatchan bo'ldi.
Ma'lumki, zamonaviy ta'lim uchun timsol bo'lgan "raqamli pedagogika" atamasi pedagogika fanining kategorik apparatiga nopedagogik sohadan mustahkam kirdi. Uning keng tarqalishi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Raqamli O'zbekiston - 2030" strategiyasini tasdiqlash va uni samarali amalga oshirish chora-tadbirlari to'g'risida 10.05.2020 yildagi PF-6079-son Farmoni strategiyalari bilan uzviy bog'liqdir. Bu farmon pedagogik sohani raqamlashtirish sohasidagi istiqbollarni belgilab berdi. Ushbu ta'lim yo'nalishining rivojlanishi natijasida tushunchalarning tegishli leksik qatlami shakllana boshladi, masalan: "raqamli ta'lim" (digital learning),, "onlayn pedagogika" (online pedagogy), "gibrid pedagogika" (hybrid pedagogy), "tanqidiy raqamli pedagogika" (critical digital pedagogy), "raqamli gumanitar fanlar" (digital humanities) va boshqalar. Shu nuqtai nazardan shuni ta'kidlash joizki, bugungi kunda fanning turli sohalari olimlari tomonidan faol o'rganilayotgan raqamli pedagogika fenomeni odatda bilimlarni integratsiyalash, ta'lim standartlarini modernizatsiya qilish, o'qitish usullarini ishlab chiqish, o'z-o'zini rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar orqali tahlil qilinadi. "Raqamli pedagogika" masalalari bo'yicha zamonaviy manbalarni tahlil qilish uning ko'lami maktab va oliy o'quv yurtlarining o'quv jarayonidagi ahamiyati haqidagi olimlarning qarashlari o'xshashligini ko'rsatadi. "Raqamli pedagogika" atamasi qo'llaniladigan kontekstlarning xilma -xilligi uning juda keng ma'noga ega ekanligini va ko'pincha metafora sifatida ishlatilishini ko'rsatadi.
Ta'limni raqamlashtirish Internet va multimedia vositalaridan foydalangan holda elektron ta'limni rivojlantirishga yordam beradi. Shubhasiz, bu muayyan mamlakatning ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy rivojlanish darajasiga qarab, turli mamlakatlarda turlicha sodir bo'ladi. Zamonaviy ta'limni rivojlantirishda Sharqiy va Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlari birinchi o'rinda turishi umumiy qabul qilingan.
Raqamli dunyoda ta'limning to'liq va samarali rivojlanishi, ta'lim tadqiqotchilarining ijodiy hamkorligi va muloqoti uchun tushunchalarni bir ma'noda talqin qilish muhimligicha qolmoqda. Ushbu muammoni hal qilish o'qituvchilarni raqamli muhitda ishlashga tayyorlashda ta'lim maqsadlarini aniqlash uchun ham dolzarb ekanligini taxmin qilish tabiiydir. Tadqiqotchilarning vazifasi zamonaviy pedagogik bilimlarda "raqamli pedagogika" tushunchasi evolyutsiyaning qaysi bosqichida ekanligini aniqlash va uni ta'riflashga, asosan, ushbu kontseptsiyadan foydalanishni yengib chiqadigan yondashuvlarni aniqlashdan iborat.
Materiallar va usullar
Tadqiqot muammosining o'ziga xos xususiyatlari pedagogik adabiyotlarni yondashuvlar, tarixiylik va dialektik parallellik tamoyillari bo'yicha va usullar sifatida: manbashunoslik, qiyosiy tavsif, binar tahlil, lingvistik tahlil kabi usullardan foydalanishning maqsadga muvofiqligini aniqladi.
Shu bilan birga, jahon va O'zbekistondagi ta'lim tizimlarining ijtimoiy-madaniy, iqtisodiy va siyosiy sharoitlari hisobga olindi.
Shuni ta'kidlash kerakki, Yaponiya, Koreya Respublikasi va Singapur iqtisodiy jihatdan o'xshashdir, chunki ular minimal miqdordagi tabiiy resurslarga ega, shuning uchun bu mamlakatlar inson kapitali va ta'limga investitsiyalarni rivojlantirishga tayanadi.
Tadqiqot natijalari
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "RAPID DEVELOPMENT OF MULTILATERAL INTERNATIONAL RELATIONS FROM A
PEDAGOGICAL POINT OF VIEW" _4 JUNE, 2024_
Ushbu maqolaning mavzusi "raqamli pedagogika" - zamonaviy ta'lim jarayoni uchun yangi pedagogik hodisa bo'lib, u bir tomondan ta'limning me'yoriy tezaurusiga mustahkam kirgan bo'lsa, ikkinchi tomondan, uning pedagogikada kontseptual va muhim shakllanishi hali tugallanmaganligi mavjud. Pedagogikada atamalarni talqin qilishning noaniqligi uning o'ziga xos xususiyati bo'lib, ko'rib chiqilayotgan muammoni keskinlashtiradigan omilga aylanadi.
Singapur yuqori darajada rivojlangan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) infratuzilmasi va liberallashtirilgan telekommunikatsiya bozoriga ega. 2017 yildan beri Singapur IMD World Digital Competitiveness Ranking reytingida birinchi o'rinni egallab turibdi va AQShdan keyin ikkinchi o'rinni egalladi. Singapur ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish qo'mitasi (Infocomm Media Development Authority) global darajada AKT xizmatlarida muvaffaqiyatli raqobatlashish uchun infokommunikatsiyalar muhitida inson resurslarini rivojlantirish rejasini ishlab chiqdi. Ushbu maqsadga erishish uchun qo'mita uzluksiz ta'lim tizimida o'quvchilarning kasbiy mahoratini rivojlantirish bo'yicha qator strategiyalarni taklif qildi.
Umuman olganda, Singapur hukumati uzluksiz ta'lim konsepsiyasi doirasida kasbiy qayta tayyorlashga qaratilgan dastur va tashabbuslarni, jumladan, elektron ta'lim resurslaridan foydalanishni faol qo'llab-quvvatlaydi.
2006 yilda Yaponiya Ta'lim, madaniyat, sport, fan va texnologiyalar vazirligi "XXI asr oliy ta'limda multimedianing o'rni" mavzusida ma'ruza qildi, bu esa AKTdan foydalangan holda ta'lim texnologiyalarini ilgari surishning kontseptual asoslarini yaratdi. Japan Open Course Ware konsortsiumi Yaponiya ish joylarida AKTdan foydalanishni targ'ib qilmoqda. U butun mamlakat uchun ma'lumotlar bazasini yaratadi, universitetlar va korporatsiyalarga ta'lim resurslari va ma'lumotlarini almashish imkonini beradi. arkib o'quv materiallari sifatini baholovchi maxsus akkreditatsiya kengashi (Accreditation Council for Practical Abilities) tomonidan tekshiriladi. Masofaviy ta'lim tizimlari, ko'pincha Moodle bo'yicha tadqiqotlar faol olib borilmoqda.
Alohida tendentsiya sifatida Yaponiya universitetlarining o'quv dasturlariga talabalarning kompyuter savodxonligini oshirish bo'yicha maxsus kurslar va seminarlar kiritilganligini ta'kidlashimiz mumkin.
Yaponiyaning o'ziga xos xususiyati elektron ta'lim jarayonida talabalarning ruhiy holatini o'rganishdir. Talabalarning ruhiy holatiga hal qiluvchi ta'sir o'qituvchi bilan o'zaro munosabat, uning nutqi va xatti-harakati orqali amalga oshirilishi aniqlandi.
Janubiy Koreyada elektron ta'limning rivojlanishi telekommunikatsiya infratuzilmasi va yuqori tezlikdagi internetning jadal rivojlanishi bilan bog'liq. Koreya hukumati IT -mutaxassislarini ta'lim va o'qitishda raqamli kontentni ilgari surish maqsadida 2001 yilda Internet raqamli kontent sanoatini rivojlantirish to'g'risidagi qonunni chiqardi. Aholining nihoyatda yuqori zichligi va yuqori savodxonlik darajasi (taxminan 97%) elektron ta'limga sarmoya kiritish uchun arzon muhit yaratdi.
Hozirda Koreyada 500 dan ortiq kompaniya turli elektron ta'lim xizmatlarini taqdim etmoqda. Ularning aksariyati abituriyentlarni oliy o'quv yurtlariga kirish va chet tillarini o'rganishga tayyorlashga qaratilgan xususiy ta'lim muassasalaridir.
Talabalarning elektron ta'limga bo'lgan munosabati bo'yicha tadqiqotlar qiziqarli. Shunday qilib, Li, Yun va boshqalar o'qituvchi va o'quv materiallarining xususiyatlari o'quvchilar uchun kursning foydaliligini bashorat qilishini va vazifalarning o'yin xarakterini o'rganish uchun motivatsiyani oshirishini aniqladilar.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "RAPID DEVELOPMENT OF MULTILATERAL INTERNATIONAL RELATIONS FROM A
PEDAGOGICAL POINT OF VIEW" _4 JUNE, 2024_
YuNESKO hisobotiga ko'ra, Yaponiya va Singapur bilan solishtirganda, ish joyida masofaviy ta'lim texnologiyalarini qo'llashda eng katta muvaffaqiyatga Koreya Respublikasi erishgan. Ushbu turdagi treningning o'ziga xos xususiyati uning amaliyotga yo'naltirilganligidir.
Natijalarni muhokama qilish
Raqamli pedagogikani pedagogika fanining raqamli ta'limning mohiyati va qonuniyatlarini, shaxs rivojlanishidagi "raqamlashtirilgan" ta'lim jarayonlarining rolini ochib beruvchi, ularning samaradorligini oshirishning amaliy usullari va vositalarini ishlab chiqadigan sohasi sifatida tushunishni taklif qilamiz.
Raqamli pedagogika kontekstida yangi semantik terminologik soha aniqlandi: raqamli ta'lim, raqamli tarbiya, kibersotsiallashtirish, raqamli didaktika, raqamli ta'lim sub'ektlari, raqamli ta'limni boshqarish, raqamli ta'lim tizimi va boshqalar.
Pedagogika fanining yangi sohasi sifatida raqamli pedagogikaning asosiy atamalari haqidagi tushunchamizni taqdim qilamiz.
Raqamli didaktika - raqamli pedagogikaning bo'limi bo'lib, uning predmeti raqamli ta'lim o'qitish va o'qitishning o'zaro ta'siri vositasi sifatida, o'quvchilarning turli darajadagi boshqariladigan va mustaqil o'zlashtirish, loyihalashtirish jarayonida ta'lim mazmunini o'zlashtirishi ta'minlaydi.
Raqamli tarbiya nazariyasi - raqamli pedagogikaning bo'limi bo'lib, raqamli ta'lim makonida uning predmeti tarbiyaning mohiyati, uning qonuniyatlari, tendentsiyalari va raqamli makonda rivojlanish istiqbollari; ta'lim nazariyasi va metodologiyasini ishlab chiqadi.
Raqamli ta'lim - elektron ta'lim makonidan foydalangan holda amalga oshiriladigan, ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan va shaxs, oila, jamiyat va davlat manfaatlarini ko'zlab amalga oshiriladigan yagona maqsadli ta'lim va tarbiya jarayoni, shuningdek, ma'lum hajm va murakkablikdagi olingan bilimlar, ko'nikmalar, qadriyatlar, operatsion tajriba va malakalar yig'indisi.
Raqamli ta'limda tarbiya - bu ijtimoiy-madaniy, ma'naviy-axloqiy qadriyatlar va jamiyatda qabul qilingan xatti-harakatlar qoidalari va normalari asosida o'quvchining o'zini o'zi belgilashi va ijtimoiylashuvi uchun sharoit yaratishga qaratilgan elektron ta'lim muhitidagi faoliyat
Shunday qilib, raqamli pedagogika raqamli ta'limning mohiyatini, qonuniyatlarini, raqamlashtirilgan ta'lim jarayonlarining shaxs kamolotidagi rolini ochib beruvchi, ularning samaradorligini oshirishning amaliy yo'llari va vositalarini ishlab chiqadigan fan sohasi sifatida namoyon bo'ladi. Ba'zi mamlakatlarda yangi, sinonim tushuncha, kibergogika mavjud ("cybergogy").
Asosiy pozitsiya shundaki, biz boshqa o'zgarishlarni - talaba va o'qituvchi o'rtasidagi o'zaro munosabatlardagi o'zgarishlarni, o'qituvchining rolini, shuningdek, ta'limning fazoviy xususiyatlarini o'z ichiga olgan translyatsiya usullari, axborot logistikasi haqida bormoqda.
Bugungi kunda biz "raqamli maktab", "raqamli jamiyat" va hokazolarga nisbatan katta tendentsiyani ko'rmoqdamiz, ba'zida raqamli echimlar mavjud funktsiyalarni takrorlaydi - "qog'oz ishni" harakatlar algoritmlarini o'zgartirmasdan boshqa formatga o'tkazish. Buning namoyon bo'lishi ikkala formatning ham saqlanib qolishi bo'lib, bu yengillikka olib kelmaydi, balki ish hajmini oshiradi. "Raqamli ta'lim" va "raqamli didaktika" tushunchalarining ma'nosi an'anaviy muammolarni hal qilish uchun nostandart algoritmlarni yaratish va boshqa yondashuvlar, masalan, "katta ma'lumotlar" yoki sun'iy intellekt asosida ta'lim va pedagogikada innovatsion muammoli maydonni shakllantirishdir. Bizning fikrimizcha, ta'limda texnologiyalashtirish yangi pedagogikaning maqsadi emas, balki raqamli didaktikani rivojlantirish uchun zaruriy shartdir. Bu
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "RAPID DEVELOPMENT OF MULTILATERAL INTERNATIONAL RELATIONS FROM A
PEDAGOGICAL POINT OF VIEW" 4 JUNE, 2024
pedagogik jarayonni algoritmlash sohasida yangi vazifalarning mohiyatini shakllantirishi mumkin, masalan, simulyatsiya texnologiyalaridan foydalanishda ishonchli tajriba mavjud (virtual pedagogik simulyatorlar).
Yuqoridagilarni umumlashtirib, ishonch bilan aytishimiz mumkinki, raqamli pedagogika bu ta'limning yangi arxitektonikasi bo'lib, uni to'g'ri tushunish, leksik loyihalash va ilmiy dalillarga asoslangan tan olishni talab qiladi.
Xulosa
Singapur, Yaponiya va Koreya Respublikasi olimlarining raqamli ta'limni rivojlantirish muammolari bo'yicha olib borgan tadqiqotlari tahlili asosida biz bir nechta sezilarli tendentsiyalarni aniqlashga muvaffaq bo'ldik.
1. Elektron ta'limni uzluksiz ta'lim tizimiga faol joriy etish, shu jumladan qo'shimcha, korporativ va ish joyida o'qitish.
2. Uzluksiz ta'limda elektron ta'lim imkoniyatlaridan foydalanish.
3. Deyarli barcha onlayn kurslarda aralash ta'limdan foydalanish.
Shuningdek, raqamli ta'lim psixologiyasi va didaktikasi bilan bog'liq tadqiqotlarni ilgari surish zarur, bu shubhasiz ushbu fan vakillarining jahon hamjamiyatini qiziqtiradi.
Zamonaviy olimlar, amaliyotchi o'qituvchilar va ta'lim sohasining eng yuqori tuzilmalari vakillari bir ovozdan ta'lim tizimlari fundamental sharoitlardan uzoqlashish - yangi ta'lim muhiti shakllantirilish yo'nalishida tub o'zgarishlar yuz berayotganini bir ovozdan ta'kidlamoqda. Ko'rinib turibdiki, eski materiallar, usullar va texnologiyalar har doim ham bu muhitga osongina ko'chirilmaydi, aksincha, unda boshqa imkoniyatlar paydo bo'ladi. Shu bilan birga, yangi texnologiyalarni yaratish va qo'llash muvaffaqiyati ta'lim paradigmasi kontseptsiyasini tushunishga bog'liq: ta'limning maqsadi bilimlar yig'indisini o'zlashtirish emas, balki muvaffaqiyatli ta'lim va kasbiy faoliyat uchun zarur bo'lgan fanlararo va shaxsiy ta'lim kompetensiyalarini har tomonlama rivojlantirishdir.
REFERENCES
1. Илалтдинова Е. Ю., Беляева Т. К., Лебедева И. В. Цифровая педагогика: особенности эволюции термина в категориально-понятийном аппарате педагогики // Перспективы науки и образования. 2019. № 4 (40). С. 33-43.
2. Yang J. Building a Learning Society in Japan, the Republic of Korea and Singapore. / J. Yang, R. Yorozu. // UIL Publication Series on Lifelong Learning Policies and Strategies. UNESCO Institute for Lifelong Learning. - 2015. - №2. С. 1-47. - URL: https://eric.ed.gov/?id=ED564132
3. Lim V. et al. Massive Open and Online Courses and Open Education Resources in Singapore // Southeast Asian Ministers of Education (SEAMEO) Journal. - 2017. - Т. 1. С. 1-10. -URL: https://arxiv.org/abs/1708.08743
4. Guan C. E-Learning in higher education for adult learners in Singapore. / C. Guan, D. Ding, K.W. Ho // International Journal of Information and Education Technology. - 2015. - Т. 5, №. 5. - С. 348-353. - URL: http://www.ijiet.org/papers/528-J00011.pdf
5. Ёсидзуми Мики [Обучение исследовательской этике в течение первого года обучения в вузе - эксперимент с применением электронного образовательного контента] / [Вестник университета Осака Дзёгакуин]. - 2020. - №. 16. - С. 111-118. URL: http://irlib.wilmina.ac.jp/dspace/handle/10775/35743574
