CC BY
23"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARI" MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
JISMONIY TARBIYA VA SPORT SOHALARIDA RAQAMLI AXBOROT TEXNOLOGIYALARNING RIVOJLANISHI BOSQICHLARI
S.U.Ibraximov
O 'ZPFITI "Ijtimoiy-gumanitar fanlarni o'qitish texnologiyalari" bo 'lim boshlig'i p.f.b.f.d
(PhD )
https://doi.org/10.5281/zenodo.10036192
Bugungi kunda jamiyatimizning zamonaviy axborotlashgan sharoitida, ommaviy axborot vositalari va globallashuv sodir bo'layotgan bir sharoitda inson faoliyatining barcha jabhalarida: iqtisodiyot, ishlab chiqarish, tibbiyot, sport va ta'limda qo'llaniladigan raqamli texnologiyalarni rivojlantirish davlat siyosatining muhim ustuvor yo'nalishiga aylanmoqda. Ushbu sohalarni raqamli transformatsiya qilish zarurati asosiy yo'nalishlarni ochib beradigan ommaviy axborot vositalari va O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 27 iyundagi "Ommaviy axborot vositalari mustaqilligini ta'minlash hamda davlat organlari va tashkilotlari axborot xizmatlari faoliyatini rivojlantirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori mamlakatning mazkur sohasini yanada rivojlantirishda g'oyat muhim qadam bo'ldi.[1]
Jamiyatimizda zamonaviy axborot texnologiyalar orqali raqamli ta'limning tendentsiyasini yanada rivojlantirish hamda ishlab chiqarishning sifat jihatidan yangi modellarini yaratish, ta'lim, sog'liqni saqlash, davlat boshqaruvi, odamlar o'rtasidagi aloqa formatini o'zgartirish imkonini beradigan va butun jamiyat taraqqiyotini yangi paradigmasini belgilaydi. Jamiyatning hozirgi rivojlanish darajasida raqamli texnologiyalardan foydalanish jarayoni, birinchi navbatda, faoliyatdagi asosiy funktsiyalarning raqamli transformatsiyasini nazarda tutadi, ya'ni, ishlab chiqarish va boshqaruvda yangi raqamli operatsion va biznes modellariga o'tish. Xuddi shunday, ta'limdagi raqamli transformatsiya nafaqat o'qitish usullari va vositalarini, balki kompetentsiya modelidagi o'zgarishlarni, ta'lim dasturining semantik modelidagi o'zgarishlarni, o'qituvchi faoliyatini baholashga yondashuvlarni o'z ichiga olgan ta'lim jarayonini to'liq qayta qurish deb tushunilishi kerak. Shuningdek, ta'lim muassasasida muntazam jarayonlarni raqamli boshqarish: kadrlar nazoratlari, o'quv yuklamalarini boshqarish, moliyaviy menejment, hujjatlarni boshqarish, ya'ni ta'lim tashkiloti bo'linmalarining barcha faoliyati: o'quv, uslubiy, ilmiy tadqiqot va boshqalar.
Bunday sharoitda zamonaviy raqamli axborot texnologiyalaridan foydalanishga asoslangan ta'lim jarayonining maqsadlari, mazmuni, o'qitish vositalari va usullari, tashkiliy shakllari kabi deyarli barcha jihatlarini qamrab oluvchi o'quv jarayoni modelini yangilashga katta e'tibor qaratilmoqda. Ularning amalga oshirilishi ta'limda juda muhim albatta.
Shunday qilib, ta'lim tizimining raqamli transformatsiyasi axborot infratuzilmasini rivojlantirish va ta'lim tizimini takomillashtirish, kasbiy muammolarni hal etishda zamonaviy axborot va raqamli texnologiyalarni biladigan tegishli kadrlarni tayyorlashni nazarda tutadi, raqamli texnologiyalarni kompleks joriy etish bilan tavsiflanadi. Ta'lim sohasiga ma'lumot olishning yangi manbalari va yangi usullari, jismoniy tarbiya va sport bo'yicha bo'lajak mutaxassislarni tayyorlash jarayonida ma'lum natijalarga erishish imkonini beradigan pedagogik vositalar sifatida ishlaydi.
Raqamli transformatsiya sharoitida umumta'lim va jismoniy tarbiya bo'yicha oliy ta'limning asosiy vazifalari "qanday o'rganishni o'rgatish", axborot jamiyatida ro'y berayotgan tez o'zgarishlarga tayyorlanish, ular bilan samarali o'zaro hamkorlikni shakllantirish vazifasidir. Ma'lum bir manoda shuni aytish lozimki ish beruvchilar bo'lajak mutaxassislarni tayyorlashning istiqbolli yo'nalishlarini, bilim va ko'nikmalar tarkibidagi o'zgarishlarni aniqlash, bu esa bilim
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARI" MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
maktabidan doimiy o'zgarib turadigan ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda kasbiy muammolarni hal qilish uchun zarur bo'lgan ko'nikma, ko'nikma, malakalar maktabiga o'tishni talab qiladi. Zamonaviy jamiyatning bunday kasbiy faoliyat sharoitida malakali mutaxassislarga bo'lgan ehtiyoji ularni tayyorlash uchun yangi talablarni keltirib chiqaradi.
Mamalakatimizda koronavirus infeksiyasi (COVID-2019) tarqalishi munosabati bilan umumta'lim muassasalari va xususan, jismoniy tarbiya va sport oliy ta'lim muassasalri uchun zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish zarurati tug'ilganda va ularni masofaviy ta'lim shakllariga o'tkazilishi jiddiy sinov bo'ldi. O'quv jarayonidagi zamonaviy raqamli axborot texnologiyalari, ular nafaqat o'quv jarayonini, balki imtihonlarni o'tkazish, bitiruv malakaviy ishini himoya qilish va boshqa tadbirlarni qamrab olishi kerak edi. Bu esa ko'p hollarda universitetlar va ayniqsa o'qituvchilar o'quv jarayonida raqamli axborot resurslarini yaratish va ulardan foydalanish bilan bog'liq qiyinchiliklarga duch kelishdi. Shuning uchun jismoniy tarbiya va sport sohasini raqamli o'zgartirish tajribasini tahlil qilish va umumlashtirish masalalari, birinchi navbatda, zamonaviy raqamli ta'lim resurslarini (yangi avlod didaktik materiallari) yaratish va ulardan foydalanish bilan bog'liq masalalar. jismoniy tarbiya oliy o'quv yurtlarining o'quv jarayonida ham, umuman jismoniy tarbiya va sport sohasida ham bo'lajak mutaxassislar tayyorlanadigan ishlar uchun alohida ahamiyat kasb etadi.
Bu sohadagi tadqiqotning asosiy maqsadi jismoniy tarbiya va sport sohasini raqamli o'zgartirish tajribasini tahlil qilish va umumlashtirishdan iborat bo'ldi.
Jismoniy tarbiya va sport sohasidagi tadqiqotni quyidagi usullardan foydalanildi: ilmiy va uslubiy adabiyotlarni tahlil qilish, jismoniy tarbiya va sport sohasidagi raqamli axborot texnologiyalarini yaratish va ulardan foydalanish bo'yicha metodlari o'rganilindi.
Zamonaviy raqamli axborot texnologiyalarining paydo bo'lishi pedagogikaning kontseptual apparatining rivojlanishiga turtki bo'ldi, chunki bu sohaning yetakchi mutaxassislaridan biri, Rossiya Ta'lim Akademiyasi akademigi I.V.Robert pedagogika: raqamli axborot texnologiyalari".[2]
Rossiya Ta'lim Akademiyasi akademigi I.V.Robert maqolalar, monografiyalar va ilmiy konferensiyalarda "ta'limni raqamlashtirish" iborasini ishlatishdan ogohlantirib, buni "..."raqamli" sifatdoshining mohiyati faqat ba'zi ma'lumotlar yoki ma'lumotlarni taqdim etishni anglatishi mumkinligi bilan asoslaydi ( matnli, yoki audiovizual, yoki jadvalli va hokazo) raqamli shaklda, lekin hech kim raqamli formatda o'qitish, tarbiyalash va ma'rifat jarayonlarini o'rganuvchi pedagogika fanini ifodalay olmaydi".[3]
Shu jihatdan biz jismoniy tarbiya va sportning raqamli transformatsiyasining yana bir tushunchasini tahlil qilamiz. Agar savol faqat o'quv jarayonining o'ziga tegishli bo'lsa, unda tor ma'noda raqamli transformatsiyani har bir talaba uchun ta'lim natijalariga erishish uchun mazmun, vositalar, usullar va tashkiliy shakllarning maqsadini qayta ko'rib chiqish sifatida tushunish mumkin. Raqamli ta'lim texnologiyalarining ortib borayotgan salohiyatini yaratish va ulardan foydalanish. Kengroq ma'noda jismoniy tarbiyaning raqamli transformatsiyasi universitetdagi o'quv jarayonining raqamli axborot texnologiyalari asosida tashkil etilishi va boshqaruvi bilan bog'liq barcha jihatlarini, jumladan, talabalarni o'qitish va attestatsiyadan o'tkazish jarayonini, dars jadvalini, shakllantirishni qamrab olishi kerak. ularning portfelini, fanlarning ish dasturlarini, pedagogik yuklamani boshqarish, kadrlar hisobini yuritish, moliyaviy boshqaruv, elektron kutubxona tizimlariga (ELS), Internetga kirishni ta'minlash va boshqalar shular jumlasidandir.
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARI" MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
I.V. Robertning so'zlariga ko'ra raqamli axborot texnologiyalari o'quv materialini gipermatn, gipermedia formati ko'rinishida taqdim etish strukturasini o'zgartirishga, o'quv jarayoni sub'ektlari (o'qitish, o'qitish va interfaol ma'lumotlar) o'rtasidagi axborot o'zaro ta'siri paradigmasini o'zgartirishga imkon beradi. manba); ta'lim natijalari monitoringini avtomatlashtirish va o'quv jarayonini tashkiliy boshqarish tizimini yaratishga hissa qo'shish; turli xil raqamli ta'lim resurslarining paydo bo'lishi ham muhimdir. [3]
Keling, ulardan ba'zilarining bo'lajak jismoniy tarbiya va sport mutaxassislarini tayyorlashdagi imkoniyatlarini ko'rib chiqaylik.
1. Raqamli multimedia taqdimotlari. Bugungi kunda ta'lim jarayonini tashkil etishda ularning o'rni beqiyos. Birinchidan, ular ma'ruzalarda o'quv materiallarini taqdim etishda foydalaniladi, taqdimotga vosita harakatlarini o'rgatish texnikasi, taktik harakatlar, o'qitish usullari, darsni o'tkazish usullari va boshqalar bilan bog'liq turli xil video fragmentlar kiritilgan. Ikkinchidan, bugungi kunda birorta ham oldingi himoya yoki yakuniy malaka ishi himoyasi ulardan foydalanmasdan bajarilmaydi. Uchinchidan, talabalar o'z loyihalarini taqdimotlar orqali tayyorlaydilar va himoya qiladilar. To'rtinchidan, PowerPoint dasturidan foydalanib, siz turli sport va pedagogik fanlar bo'yicha bilimlarni baholash uchun turli testlarni yaratishingiz va faol foydalanishingiz mumkin. Pandemiya davrida paydo bo'lgan taqdimotning muhim vazifasi o'qituvchilar tomonidan talabalarga ma'lumot etkazish uchun ham, talabalar tomonidan yakuniy malakaviy ishlarini himoya qilish uchun video hisobotlarni tayyorlashda foydalanishi mumkin bo'lgan video taqdimotlarni yaratish va ulardan foydalanishdir.
Ta'lim muvaffaqiyatini baholash uchun raqamli multimedia dasturlari. Raqamli transformatsiya sharoitida o'quv jarayonining muhim vazifasi nazorat va o'lchash jarayonlari va ta'lim sifatini baholash uchun avtomatlashtirish vositalarini yaratish va ulardan foydalanish hisoblanadi. Nazorat ma'lumotlari asosida o'qituvchi o'z ishining natijalari to'g'risida ma'lumot oladi (teskari aloqa) va agar kerak bo'lsa, unga tuzatishlar kiritishi mumkin va talaba uchun bu uning ishini baholashdir. Monitoring dasturlaridagi vazifalar boshqa tuzilishga ega bo'lishi mumkin: matn va matnli javob variantlari ko'rinishidagi savol, grafik tasvir bilan birga bo'lgan savol, masalan, sport motor harakati filmi yoki video va boshqalar. Ushbu muammoni raqamli multimedia monitoringi dasturlari yordamida juda samarali hal qilish mumkin. Bunday dasturlarning asosiy funktsiyalari: kursning alohida bo'limlari bo'yicha o'qitish muvaffaqiyatining tashqi monitoringi; umuman kurs (intizom) bo'yicha o'qitish muvaffaqiyatining tashqi nazorati; nazorat natijalarini avtomatik ro'yxatga olish; talabalarni keyinchalik tahlil qilish va sertifikatlash uchun integratsiyalashgan axborot-tahlil tizimida (IIAS) talabaning shaxsiy portfolsida bevosita ro'yxatdan o'tish imkoniyati.
Raqamli multimedia o'quv dasturlari. Asosiy vazifalari: trening; o'zini boshqarish; tuzatish; trening; tashqi nazorat. Ma'lumki, davlat ta'lim standartlariga muvofiq, turli sohalarda bo'lajak mutaxassislarni tayyorlash tizimi kasbiy standartlarni hisobga oladi. Masalan, Jismoniy madaniyatni kadrlarini tayyorlash sohasidagi standart quyidagi kasbiy standartlarni hisobga olishni nazarda tutadi: "Trener", "Instruktor-metodist", "Sport hakami", "Tashkilot (tashkilot bo'limi) rahbari). Jismoniy tarbiya va sport sohasida faoliyat olib borish", "Dopingga qarshi mutaxassis". Sport hakamlarini tayyorlashda multimediali o'quv dasturlari ayniqsa muhim ahamiyat kasb etmoqda. Buning sababi shundaki, har qanday sport musobaqasini o'tkazish, agar musobaqa qoidalariga rioya qiladigan va jiddiy tayyorgarlikni talab qiladigan, ayniqsa, musobaqa natijalarini baholash bo'yicha amalga oshiriladigan sport turlari bo'yicha o'ziga xos vakolat va
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARI" MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
toifalarga ega bo'lgan hakamlar mavjud bo'lsa, mumkin. sifatli ma'lumotlarning asosi (gimnastika, sport aerobikasi, figurali uchish va boshqalar). Bunday dasturlarda bir nechta bo'limlar mavjud. Musobaqa o'z-o'zidan giperhavolalar asosida qurilgan turli sharhlar bilan tartibga solinadi, birinchi navbatda ularni o'zlashtirish bilan bog'liq, ayniqsa, har xil qiyinchilik guruhlariga bo'lingan mashqlarni o'zlashtirish, ularning narxi, bajarish texnikasi bilan bog'liq bo'lib, ular uchun har bir mashq qo'shiladi. videoklip, grafik va terminologik tavsif. "Kombinatsiyalar tahlili" bo'limi turli musobaqalarda turli sportchilar tomonidan bajarilgan turli kombinatsiyalarni tahlil qilish va o'z baholaringizni ekspertlar ma'lumotlari bilan solishtirish imkonini beradi. "Bilimlar testi" bo'limi sizga musobaqa qoidalari bo'yicha bilimingizni va virtual musobaqalarda amaliy hakamlikni amalga oshirish qobiliyatini baholash imkonini beradi. Shunday qilib, bunday dasturlarning asosiy funktsiyalari: o'qitish, tuzatish, o'qitish, o'z-o'zini nazorat qilish, tashqi nazorat.
Xulosa qilib aytganda ilmiy-metodik adabiyotlar tahlili va jismoniy tarbiya va sport sohasida raqamli axborot texnologiyalaridan foydalanish tajribasini umumlashtirish shuni ko'rsatdiki, bugungi kunda jismoniy tarbiya rivojlanishining asosiy tendentsiyasi ta'lim texnologiyalarining raqamli transformatsiyasi bilan bog'liq. ta'lim maqsadlari, mazmuni, usullari va tashkiliy shakllariga sezilarli ta'sir ko'rsatadigan zamonaviy raqamli axborot texnologiyalarini ishlab chiqish va o'quv jarayonida foydalanishni nazarda tutadi. Ta'lim jarayonida yaratilgan va foydalanilayotgan raqamli ta'lim resurslari jismoniy tarbiya va sport bo'yicha mutaxassislar tayyorlash tizimida o'z samaradorligini ko'rsatdi, biroq bu yo'nalishdagi dastlabki qadamlardir, chunki jismoniy tarbiyaning raqamli transformatsiyasi ta'lim tizimini jiddiy qayta qurishni talab qiladi. jarayon, uning raqamli transformatsiyasi, bu nafaqat ta'lim jarayonida raqamli ta'lim resurslarini ishlab chiqish va ulardan foydalanishni, balki axborot ta'lim muhitini, shu jumladan texnik resurslarni (kompyuterlar, planshetlar, mobil qurilmalar, Internet, video) yaratishni ham o'z ichiga oladi. tizimlar, multimedia proyektorlari va boshqalar), jismoniy tarbiyaning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi raqamli ta'lim resurslari va universitetdagi ishning asosiy yo'nalishlarida, masalan, o'quv yuklamasi, nashrlar, moliyaviy menejment, hujjat aylanishi, o'quv , ilmiy-uslubiy faoliyat, talabalarni ishga qabul qilish tizimi va hokazo.. O'quv va o'quv jarayonini tezkor baholash va sozlash imkonini beruvchi zamonaviy dasturiy-texnik tizimlardan foydalanish.
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 27-iyundagi "Ommaviy axborot vositalari mustaqilligini ta'minlash hamda davlat organlari va tashkilotlari axborot xizmatlari faoliyatini rivojlantirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi PQ-4366-son qarori. https://lex.uz/docs/-4390513
2. Роберт И.В. Теория и методика информатизации образования (психолого-педагогический и технологический аспекты). ИИО РАО. М.: - 2007
3. Роберт И.В., Козлов О.А. Концепция комлексной многоуровневой и многопрофильной подготовки кадров информатизации образования. - М.: ИИО РАО, 2005, 4 п.л.
