Научная статья на тему 'ЗАҢНАМАДА ТЕРМИНДЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ КЕЙБІР ПРОБЛЕМАЛАРЫ'

ЗАҢНАМАДА ТЕРМИНДЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ КЕЙБІР ПРОБЛЕМАЛАРЫ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
42
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЗАңНАМА / ТЕРМИНДЕР / ТЕңТүПНұСқАЛАЛЫқ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Сафуани Есенқұл Сафуанұлы

Мақала авторы мемлекеттік тілдегі заңнама мәтіндерінде терминдердің қолданылу проблемасына қатысты өз пікірлерін білдіреді. Ел тәуелсіздігінің алғашқы жылдарындағы заңнама тілінің жатық та, түсінікті болуы керек деген бағытпен терминдердің контекстке қарай әртүрлі алынуының өрескел қателігі әлі күнге дейін жалғасып келе жатқандығын тілге тиек етеді. Юриспруденцияда терминология проблемасының өзекті екендігін айта отырып, автор заң шығарушының еркін дәлме-дәл баяндауда тілдің атқаратын қызметіне тоқталады. Заңнаманы қолдану барысында мәтіннің мағынасына қарай түсіну керек деп жаңа терминдерді ойдан шығару заңнаманың орындалуына кедергі келтіретіндігін, заңдық ұғым заңнамалық актіде орнықтырылған және тиісті ресми нысанда ресімделген кезде ғана құқықтық терминге айналатындығын қолданылып жүрген заңдардағы мысалдармен дәлелдейді. Заңда қолданылып жүрген терминдердің баспасөзде басқаша қолданылуы халықты шатастыратындығын ескертеді. Автор нормативтік актілерде бір сөз - бір ұғым деген пікір айнымас қағида екендігін, бір заңда және біртектес, бір-біріне ұқсас заңдарда көп мағыналы сөздерді, синонимдерді, мағыналас сөздерді қолдануға жол беру заң нормаларының орындалмауына алып келетіндігін дәлелдеу үшін Қазақстан Республикасы Заңнама институты Жаршысының 2017 жылғы № 1 (46) санында жарияланған Гүлжазира Ақтөреқызы Ілиясованың мақаласына сілтеме жасайды. Автордың пікірімен негізінен келісетіндігін айта келіп, сөйлем құрылымы реттелетін нысананың терең әрі аяқталатын сипаты болуы қажеттігіне қайшы келмеу, заңнама мәтінінің дәлдігіне, айқындығы мен толымдылығына, құқықтық мәніне нұқсан келтірмеу қажеттігіне баса назар аударады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CERTAIN PROBLEMS WITH THE USE OF TERMS IN LEGISLATION

The author of the article expresses his views on the use of terms in the text of legislation in the state language.It should be noted that in the first years of independence, the language of legislation should be fluent and understandable, and the gross mistake of taking terms differently depending on the context still persists. Emphasizing the relevance of the problem of terminology in jurisprudence, the author focuses on the role of language in the accurate expression of the will of the legislator.He proves by examples in the current legislation that the invention of new terms, considering that it should be understood according to the meaning of the text while applying the legislation, impedes the implementation of the law, that a legal concept becomes a legal term only when it is enshrined in a legislative act and formalized in the appropriate official form.He notes that the different use of terms used in the law in the press confuses the public. The author refers to the article by Gulzhazira Aktorekyzy Ilyasova published in issue No...The author of the article expresses his views on the use of terms in the text of legislation in the state language.It should be noted that in the first years of independence, the language of legislation should be fluent and understandable, and the gross mistake of taking terms differently depending on the context still persists. Emphasizing the relevance of the problem of terminology in jurisprudence, the author focuses on the role of language in the accurate expression of the will of the legislator.He proves by examples in the current legislation that the invention of new terms, considering that it should be understood according to the meaning of the text while applying the legislation, impedes the implementation of the law, that a legal concept becomes a legal term only when it is enshrined in a legislative act and formalized in the appropriate official form.He notes that the different use of terms used in the law in the press confuses the public. The author refers to the article by Gulzhazira Aktorekyzy Ilyasova published in issue No.1 (46) of the Bulletin of the Institute of Legislation of the Republic of Kazakhstan in 2017, to prove that opinion as one word-one concept in normative acts is an invariable principle, that the use of polysemantic words, synonyms in one law and laws that are similar to each other leads to non-implementation of the law.Expressing his agreement with the author's opinion, he emphasizes that the structure of the sentence should not contradict the need for a deep and final nature of the regulated object, should not infringe the legal meaning, accuracy, clarity and completeness of the text of the legislation.

Текст научной работы на тему «ЗАҢНАМАДА ТЕРМИНДЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ КЕЙБІР ПРОБЛЕМАЛАРЫ»

УДК: 3401:16

ЗАЦНАМАДА ТЕРМИНДЕРД1 ЦОЛДАНУДЫЦ КЕЙБ1Р ПРОБЛЕМАЛАРЫ

Есенк^л Сафуан^лы Сафуани

КР Зацнама жэне цуцыцтыц ацпарат институтыныц Лингвистика орталыгы НормативтЫ цуцыцтыц акттер жэне халыцаралыц шарттар жобаларыныц гылыми лингвистикалыц секторыныц жетекш1 гылыми цызметкер1; e-mail: safuani@inbox.ru

Ty^h свздер: зацнама, терминдер, тецтупнусцалалыц.

Аннотация. Мацала авторы мемлекеттт ттдегг зацнама мэт1ндер1нде терминдердщ цолданылу проблемасына цатысты вз птрлерт 6шд1ред1. Ел тэуелЫздтнщ алгашцы жылдарындагы зацнама тшнщ жатыц та, тус1н1кт1 болуы керек деген багытпен терминдердщ контекстке царай эртурлг алынуыныц врескел цателггг элг кунге дейгн жалга-сып келе жатцандыгын тшге тиек етед1.

Юриспруденцияда терминология проблемасыныц взект1 екендшн айта отырып, автор зац шыгарушыныц ертн дэлме-дэл баяндауда тшдщ атцаратын цызмет1не тоцталады. Зацнаманы цолдану барысында мэтгннгц магынасына царай тусгну керек деп жаца тер-миндердг ойдан шыгару зацнаманыц орындалуына кедергг келтгреттдтн, зацдыц угым зацнамалыц актгде орныцтырылган жэне ти1ст1 ресми нысанда ресгмделген кезде гана цуцыцтыц терминге айналатындыгын цолданылып журген зацдардагы мысалдармен дэлелдейд1. Зацда цолданылып журген терминдердщ баспасвзде басцаша цолданылуы ха-лыцты шатастыратындыгын ескертедг.

Автор нормативтт актшерде б1р свз - б1р угым деген пкр айнымас цагида екендшн, б1р зацда жэне б1ртектес, б1р-б1р1не уцсас зацдарда квп магыналы свздерд1, синонимдерд1, е магыналас свздердг цолдануга жол беру зац нормаларыныц орындалмауына алып келетт- Н д1г1н дэлелдеу уш1н Казацстан Республикасы Зацнама институты Жаршысыныц 2017 К жылгы № 1 (46) санында жарияланган Гулжазира Ацтврецызы 1лиясованыц мацаласына Н сштеме жасайды. И

Автордыц ткргмен неггзгнен келгсетгндгггн айта келгп, свйлем цурылымы реттелетт Т нысананыц терец эрг аяцталатын сипаты болуы цажеттгггне цайшы келмеу, зацнама мэтгншц дэлдгггне, айцындыгы мен толымдылыгына, цуцыцтыц мэшне нуцсан келтгрмеу цажетттне баса назар аударады.

В ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВЕ

Центра лингвистики Института законодательства и правовой информации Республики Казахстан; e-mail: safuani@inbox.ru

Ь

НЕКОТОРЫЕ ПРОБЛЕМЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ТЕРМИНОВ q

го А

О

Сафуани Есенк^л Сафуан^лы о

Ведущий научный сотрудник сектора научно-лингвистической экспертизы проектов нормативных правовых актов и международных договоров О

р А

X

Ключевые слова: законодательство, термины, аутентичность.

Аннотация. Автор статьи высказывает свое мнение относительно проблемы применения терминов в текстах законодательства на государственном языке. С первых лет независимости берет свое продолжение весьма ошибочное, искажающее язык использование различных заимствованных терминов в зависимости от контекста с целью складного 1 и понятного применения языка законодательства.

NJ

Отмечая актуальность проблемы терминологии в юриспруденции, автор акцентирует внимание на роли языка в точном выражении воли законодателя. На примерах из действующего законодательства доказывает, что придумывание новых терминов препятствует исполнению законодательства, что юридическое понятие становится правовым термином только тогда, когда оно закреплено в законодательном акте и оформлено в соответствующей официальной форме. Предупреждает о том, что используемые в законе термины в прессе употребляются по-другому, что сбивает общественность с толку.

В доказательство, что мнение в нормативных актах понятие одно слово - одно значение является неизменным принципом, что использование многозначных слов, синонимов, однозначных слов, в одном законе и однородных, сходных между собой законах приводит к несоблюдению норм закона автор приводит статью Гульжазиры Актореевны Ильясовой, опубликованную в номере № 1 (46) «Вестника Института законодательства РК» за 2017 год. Выражая свое согласие с ее мнением, он подчеркивает, что структура предложения не должна противоречить необходимости глубокого и завершающего характера предмета регулирования, не должна ущемлять правовую сущность, точность, ясность и полноту текста законодательства.

CERTAIN PROBLEMS WITH THE USE OF TERMS

IN LEGISLATION

Safuani Esenkhul Safuanuly

Leading researcher of the sector of scientific linguistic expertise of draft normative legal acts and international treaties of the Center of Linguistics of the Institute of Legislation and Legal Information of the Republic of Kazakhstan; e-mail: safuani@inbox.ru

Keywords: Legislation, terms, authenticity. ^ Abstract. The author of the article expresses his views on the use of terms in the text oflegislation

0 in the state language.It should be noted that in the first years of independence, the language of legislation should be fluent and understandable, and the gross mistake of taking terms differently

^ depending on the context stillpersists.

Emphasizing the relevance of theproblem of terminology injurisprudence, the authorfocuses ^ on the role of language in the accurate expression of the will of the legislator.He proves by =§■ examples in the current legislation that the invention of new terms, considering that it should

1 be understood according to the meaning of the text while applying the legislation, impedes the § implementation of the law, that a legal concept becomes a legal term only when it is enshrined in

1 a legislative act andformalized in the appropriate official form.He notes that the different use of o terms used in the law in the press confuses the public.

2 The author refers to the article by Gulzhazira Aktorekyzy Ilyasova published in issue No.1 £ (46) of the Bulletin of the Institute of Legislation of the Republic of Kazakhstan in 2017, to prove ^ that opinion as one word-one concept in normative acts is an invariable principle, that the use of ^ polysemantic words, synonyms in one law and laws that are similar to each other leads to non-£ implementation of the law.Expressing his agreement with the author's opinion, he emphasizes tj that the structure of the sentence should not contradict the need for a deep and final nature of the

0 regulated object, should not infringe the legal meaning, accuracy, clarity and completeness of the

§ text of the legislation.

<

en

1

¡E DOI: 10.52026/2788-5291 2021 64 1 233

b

Kipicne. 3aRHaMaHbiR MeM^eKeniK Tinge- «YpreHgirme afrrbMbm ^ypreH cbrngbi TepicKe

ri M3Tmgepmgeri TepMHHgep 6ipi3flmirimH mbirapa a^MaHMH3. Tmmgeri 3a«gap-

k сакталмауына, магынасына карай алынган да кейбiр терминдердщ Yш тYрлi, Tirni бес кейбiр терминдердщ сэтаз колданылып тYрлi жазылып жYргендiгiн жасырын емес.

«0зшдш магынага ие эрбiр кэаби тiл, бiрiн-шi кезекте езшщ сeздiк курамымен ерек-шеленедi. Мундай тiл eзiнщ арнайы тер-минологиясына ие, онда eмiрдщ белгiлi бiр саласына тэн угымдар бейнеленедь», дейдi профессор Владимир Назарян [1].

Нег1зг1 бвл1м. Юриспруденция - бшмнщ ерекше саласы, онда терминология пробле-масы эрдайым eзектi, eйткенi зац шыга-рушыныц еркiн дэлме-дэл баяндау тшдщ негiзгi мiндетi екенiн ескермеу салдарынан жогарыда айтылган ала-кулалык, ойдан шыгарылган сэтсiз терминдердщ зацныц орындалуына кедерп келтiруi туындап жата-ды. Себебi терминдi магынасына карай жэне эртYрлi колдана салу оныц зацнамада ^те-ретiн жYктемесiне сэйкес келмеуi мYмкiн. Зацдык угым зацнамалык актiде орныкты-рылган жэне тиiстi ресми нысанда реам-делген кезде гана кукыктык терминге айна-лады. Осы арада «форма» терминш «нысан» деп колданудыц дурыс емес деп есептесем де осылай колдануга мэжбYрмiн. Эйткенi ^пшшк аудармашы-терминологтардыц макулдауымен терминком бекiткендiктен осылай колданып жYрмiз. Оныц Yстiне бYкiл баспасeзде «объект» - «нысан» деп айтылып жYргенiн елiмiздiц бYкiл халкы бiледi. Бiздiц ойымызша, «форма» eзгерiссiз алынганы жeн. Себебi «форма», «формат», «формальный» сeздерi нормативтiк актшердщ бэрiнде кездесiп отырады. Бiз «форманы» «нысан» десек те «широкоформатный печать» - «кец кeлемдi басылым» деген жарнаманы кeрiп жYрдiк, зацдарда кездесетш «формальная проверка» - «ресми тексеру», «жай тексеру» деп шатасумен келемiз.

Зац терминологиясы нормативтiк актшер-де колданылатын сeздердiц жай жиынтыгы емес. ^укыкка да, зац терминологиясына да жYЙелiлiк, iштей Yйлесiмдiлiк пен тута-стык тэн. Зац терминдерi мазмуны жагынан eзара байланысты болып келедi, eйткенi бiр-бiрiмен байланысып, астасып жаткан тYсiнiктердi бiлдiредi.

1990 жылдардан берi «номинал», «^р-сетiлген», «атаулы», «накты», «нактылы» деп бес тYрлы алынып келген терминдi ендi «атаулы» деген бiр сeзбен алайык деген усы-ныс кeцiлге конымды, макулдауга лайык. Осы сeзiмiздi дэлелдеу Yшiн «Новый словарь иностранных слов» сeздiгiне жYгiнiп кeрейiк: «НОМИНАЛ»[лат. nominalis именной] нарицательная (указанная) стоимость

ценных бумаг, бумажных денег, банкнот, монет, почетных марок, а тж. обозначенная на товаре цена (номинальная цена) [2, 683-б.]. ^азак эдеби тшшщ сездшнщ 2-томында да осыган уксас аныктама бершген.Барлык жагынан дурыс, дау туган жагдайда бул-тартпай дэлелдеуге болады. ^олданыска ен-гiзiлген ^нде де журттыц бэрiне тYсiнiктi.

Дегенмен бул терминдi зацга енгiзу аркылы тагы бiр проблема туындайды. Эле-уметтiк камсыздандыруга катысты зацдар-дьщ бэрiнде «адресная социальная помощь» - «атаулы элеуметпк кемек» болып жYр. «Адрес» пен «номинал» магынасы жагынан жакын сездер, онда турган ештеце жок. Осылай колдана беруге болады дейтшдердщ аз болмайтынын белгiлi. Ертец зац колда-ныска енгiзiлген кезде дау туындап, прокурор, судья, адвокат айтысып жатса, оган юм терешi болады? Олар сездiкке, тYсiндiрме сездiкке, энциклопедиялык сездiкке жY-гшуге тиiс. Бiзде бары «^азак эдеби тшшщ сездш». Онда: «АДРЕС: [франц. adresse] з а т. 1. Мекен-жай. Осы адреспен кешке сагат жетьсепзде кел. Мен YЙде боламын (С. Муканов, Есею жыл.). 2.Пошта арцылы ж1-бершген хат, жолдама-сэлемдеме сияцты нэрселердщ сыртындагы алушыныц ме-кенжайымен аты-жвнгн кврсеткен жазу. q Адресгн окысацшы,сен ендi жшт болдыц, И езiце хат келдi, - деген шешесшщ сезiне И Бiржан жымиып, адрестг коцiл коя окыды q (С. Бегалин, Жеткiншек). «Адрес» сезi бар У жерде «Адресант»,«Адресат» сездерiнiц де 1 колданылатынын естен шыгармауга тиiспiз. К Жогарыда айтылган сезд^е: АДРЕСАНТ Н [нем. adressant] з а т. 1. Пошта арцылы хат, АА сэлемдеме т.б. ж1беруш1 адам = Адресант- Е тыц мекенжайы. 2. лингв. Тглдгк царым-ца- С тынастагы ацпарат жгберушг, свйлеушг. g Адресант - хабар-мэлiмет женелтушi, ха- s бар беруш^ эмотивтi немесе донатив эрекет g иесi (Тiл бiлiмi сездiгi). «АДРЕСАТ [нем. о adressat] з а т. 1. Пошта арцылы ж1бер1лген §< затты алушы адам. ^анша газет-журналдар Н мунда жатыр, ал адесаттар сонау мал басын- о да, жайлауда турады (Э. Тэжiбаев, ГYлден g дала). 2. лингв. Т1лд1к царым-цатынастагы И ацпарат алушы, тыцдаушы, цабылдаушы. к Адресат - информативтiк, эмотивтiк немесе 1 донативтш эрекеттiц кiмге багышталганын 66 бiлдiретiн сейлемнiц компонент (Тiл бiлiмi — сездiгi) [3, 92-б.].

Сездштеп тYсiндiрмелерге CYЙенiп, ме-кенжай дегенiмiз адрес жазылган орын (ги-марат, YЙ, кецсе),ал адресант, адресат сол гимаратта туратын немесе жумыс ютейтш адам немесе сонда орналаскан ведомство деп тYсiнуге негiз бар. Тшп адрестi мекен-жай деп тусшгеннщ езiнде адресант, адресат дегендi не деймiз? Терминдi казакшала-уга бейiм аудармашы-терминологтар, ондай сездер колданылып жаткан жок кой, оны айтудыц кажеп не, деген уэж айтуы мYмкiн. Бiрак зацдарда бYгiн колданылмай жYрген сездер ертец, бiрсiгYнi колданылары хак. Сол кезде не деймiз. Ол суракка жауапты бYгiн ойлауымыз керек. Ендешемекенжай-ант, мекенжайат десек ^лю боламыз. Ме-кенжайда туратын адам, ведомство десек ол аударма емес, тYсiндiрме (комментарий) бо-лып шыгады. Ягни терминдi магынасы келiп тур деп колдана беру ерескел кате. Егер магынасына карап термин жасайтын болсак, атом деген сездi ягни атом бомбасы деген сездi езгертуiмiз керек. Себебi атом белш-бейтш деген сез. Магынасымен колданатын болсак, оны быт-шыт бомба деп езгертуiмiз керек. Сондыктан «адрес», «адресант», «адресат» деген терминдердi сол калпында ^ алган дурыс болады.

Сондыктан элеуметпк зацнамадагы «ата-Ф улы элеуметпк кемек» деген тiркестi «адре-^ стi элеуметтiк кемек» деп езгерту керек 1 немесе «номиналды» сол калпына калдыру ^ кажет.

=§. Осы орайда зац гылымыныц кандидаты ^ ГYлжазира Актерекызы 1лиясованыц ^а-§ закстан Республикасы Зацнама институты | Жаршысыныц 2017 жылгы N° 1 (46) санында 'о шыккан «Зацнамалык актiлер мэтiнiн мем-о лекеттiк тiлге аударуга байланысты езекп ^ мэселелер» деп аталатын макаласындагы ^ мына бiр пiкiрлерiне назар аударган жен бо-^ лады деп ойлаймыз:

¿9 «^азiргi кезде тiлiмiздегi сездердiц ^н-делшп магынасымен катар терминдiкмэнi, § мазмуны эр-алуан. ^азак тiлiнiцбайлыFы,

0 маFыналык кепнускалыFы, синонимдiк ^ маFыналарыныц кецдш керкем эдебиетте ^ мол мYмкiндiктер ашканымен, езiндiк ерек-ЁЕ ше талаптарFа сай ресми нысанда эзiрле-^ нетiн зац актiлерiнде белгш бiр киындыктар ^ туындатады.

1 Зац техникасы турFысынан келгенде эр сез ш бiр Fана маFынаны беруi кажет. ОсыFан сэй-

кес, улттык зацнама жYЙесiнде терминдердiц

бiр маFынада тYсiндiрiлiп, бiрiздiлiкпен кол-данылуына кол жеткiзу бYгiнгi кYннiц езекп мэселесiне айналып отыр. Зац тшнщ накты, тиянакты, бiр маFыналы болуы, оныц коFам-дык катынастарды нэтижелi реттеуiнiц жэне толыкканды жYзеге асырылуыныц мацызды кепiлдiктерiнiц бiрi болып табылады. Осы талаптардыц iс жYзiнде орындалуы эркашан кецiлден шыFа бермейдi...

¥лттык зацнама терминологиясында шeшiлмeй жYpгeн бipкaтap езeктi мэселелер бар. Оныц бipiншici - нормативпк-кукыктык aктiлepдeгi атау сездердщ, тер-миндepдiц бipiздiлiгi мэселеа. Нopмaтивтiк кукыктык aктiлep жобаларыныц орыс тшн-де эзipлeнуi, Парламентке келш тYCкeншe осы жобалардыц сол тшдеп мэтiнi Faнa пысыкталып, ал казак тшндеп аударма нускасыныц назардан тыс калуы, депутат-тык жумыс топтарында да жобамен жу-мыстыц непзшен орыс тiлiндe жYpгiзiлуi, жалпы aлFaндa улттык зацнама тiлiнiц, оныц терминологиясыныц орыс тiлiндeгi нуcкaFa байланып калуы улттык зацнаманыц тiлi мен терминдершдеп бipiздiлiктiц сактал-мауына себеп болып отыр. Тиюп сала мама-ныныц, зaцгepдiц талдауынан етпеген улттык термин жaлFыз аудармашыныц аударма жумысына тэуелдi болып кала бередi.» [4].

^лжазира Актерекызыныц казак тiлiнiц терец табетатына тYсiнiцкiремей артыктау айткан тустары болмаса, негiзiнен оныц жоFарыдаFы пiкiрiмен келiспеуге болмай-ды. Оныц Yстiне зац мэтiндерiн аударушы-лардыц бiрiншi мамандыFы зацгер, ал екш-шi мамандыFы лингвист болуы керек деген ойы куптарлык дегенмен аудармашыныц мамандыктарын бiрiншi, екiншi деп бел-гшеу дурыс емес. Зац аудармашысы норма-тивтiк актiлердiц мэн-маFынасын, аткара-тын функциясын терец тYсiнетiн, аударма жасап отырFан кезде берiлiп отырFан норма-ныц колданыска тYCкен кезде калай орында-латындыFын жан-жакты ойланып, дау туFан кезде калай шешуге болады деп, езiн судья-ныц, прокурордыц, адвокаттыц орнына кой-ып, жумыс iстеуi керек.

Сезiмiз дэлелдi болуы Yшiн зацнамады жиi колданылатын «баланс» терминiне тал-дау жасап керешк. Терминком «тецгерiм» деп бекгтп. ОЙFа конымды, маFынасы сай келш тур демеске амалымыз жок. ^азак эде-би тiлiнiц сездiгiне CYЙенсек, «Тецгеру» -тецгер етiстiгiнiц кимыл атауы. «Тецгерш»

ет. Тецеспру, тещ болу - ¥сак улттардыщ кальщ букарасы тецгертмей турганда ул-тшылдык жойылмайды, - деп корытынды жасады. (С. Муканов, 0су жол.) [5, 124-б.].

Ал 1994 жылгы 27 желтоксанда кабыл-данган ^азакстан Республикасыныщ Аза-маттык кодексiнде бул термин «баланс» деп алынган. Терминком «тецreрiм» дегендiктен ендш жагында «тецгерiм» деп алуымыз ке-рек. Ягни «47-бап. Передаточный акт и разделительный баланыс - Этюзу актiсi жэне белу тещ^м^ 50-баптьщ 4 жэне баска да тармактарындагы «ликвидационный баланс

- тарату тецreрiмi» деп тYзетуiмiз керек. Ал Саяси экономия окулыгында «тецгермешшк

- уравниловка».

Бул термин болгандьщтан оны егжей-тегжейлi талдап, аныктама бершген сездш-тен карауга мiндеттiмiз. «Новый словарь иностранных слов» сездшнде: БАЛАНС [фр. balance весы] 1) равновесие, уравновешивание; 2) система показателей, характеризующая к.-л. явление или процесс путем сопоставления отдельных его сторон; количественное выражение отношений между сторонами к.-л. деятельности, которые должны уравновешивать друг друга (напр., доходы и расходы); Б. народного хозяйства

- система наиболее общих экономических показателей, характеризующих уровень развития экономики, темпы, пропорции и масштаба расширенного воспроизводства; бухгалтерский Б. - система показателей

сгруппированных в сводную ведомость, отображающую в денежном выражении состав, размещение, источник и назначение средств предприятия на отчетную дату; состоит из левой части (актива) и правой (пассива), причем их итоги должны быть равны; торговый Б. - соотношение вывоза и ввоза товаров в страну; при превышении вывоза над ввозом Б. называют активным, при обратном соотношении - пассивным, а при равенстве экспорта и импорта говорят о нетто-балансе; водный Б. - приход и расход воды от выпадения осадков, испарения и стока воды; 3) иначе - балансовая древесина, или балансы; круглые или колотые лесо-матриалы длиной 1-3 м и диаметром 8-24 см для производства целлюлозы и древесной массы в бумажном производстве; 4) кольцо с поперечной в часовом механизме, совершающее колебания подобно маятнику; служит регулятором хода.» [2, 123-124-бб.].

Кррытынды. Дорыта айтканда, керш отырганымыздай «баланс» термиш тек тец-герiмдi, тец болуды гана емес, тецдш жок катынастарды да бiлдiредi екен. Сондыктан хальщаральщ терминге казакы шапан жауып «баланыс» деп алган жен болмас па едi?

Елiмiздщ тэуелаздЫне 30 жыл толуына орай зацнама терминш терец зерттеп, ка-лыптастыру мiндетiн кейiнге калдырмай, булжымас кагида ретiнде орныктыру iсiн ойдагыдай аяктауымыз кажет.

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Владимир Назарян. Очерки к проблеме законодательной техники http://ww. cis-legal-reform.org/

2. Новый словарь иностранных слов. Москва, АСТ, Минск ХАРВЕСТ, 2005. - 1151 стр.

3. Казац эдеби тшнщ создт, 1-том. Алматы, 2011. - 748 бет.

4.1лиясова Г.А. Зацнамалыц акттер мэтшн мемлекеттт тшге аударуга байланысты озект1 мэселелер // Казахстан Республикасы Зацнама институты Жаршысы. - 2017. -№ 1 (46).

5. Казац эдеби тшнщ создт, 14-том. Алматы, 2011 -798 бет.

REFERENCES

1. Vladimir Nazarjan. Ocherki kprobleme zakonodatel'noj tehniki http://ww.cis-legal-reform.org/

2. Novyj slovar ' inostrannyh slov. Moskva, AST, Minsk HARVEST, 2005. - 1151 str.

3. KazaK. эdebi Штщ sozdigi, 1-tom. Almaty, 2011. - 748 bet.

4. Ilijasova G.A. Zaцnamalyк aktiler mэtinin memlekettik tilge audarusa bajlanysty ozekti mэseleler //KazaKstan Respublikasy Zaцnama instituty Zharshysy. - 2017. - № 1 (46).

5. KazaK эdebi tiling sozdigi, 14-tom. Almaty, 2011 -798 bet.

X

Ы А

о x о ь

А

сг

В

СП А

>

го О го О

X

е о

"U

2 А

JZ

NJ

о

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

NJ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.