Научная статья на тему 'ЗАҢҒАР ЖАЗУШЫ-МҰХТАР ӘУЕЗОВ'

ЗАҢҒАР ЖАЗУШЫ-МҰХТАР ӘУЕЗОВ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
67
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
талант иесі / қайсарлық / елеусіз қалдыру / ғыбратты мағына / қоңыр ән / қиянат / кербез. / talent / courage / neglect / cryptic meaning / brown song / abuse / kerbez.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Асем Ерғали Қызы Абдурахманова

Мақалада Мұхтар Әуезовтің «Жетім» әңгімесі жайлы талдау жасалмақ. Қорғансыз, қараусыз қалған жас сәбидің аяулы ана, жанашыр әке бейнесін аңсау бүгінгі күннің ащы шындығы.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SCIENTIFIC WRITER MUKHTAR AUEZOV

The article will analyze Mukhtar Auezov's story "Orphan". The longing for the image of a loving mother and sympathetic father of an unprotected, neglected young child is the bitter reality of today.

Текст научной работы на тему «ЗАҢҒАР ЖАЗУШЫ-МҰХТАР ӘУЕЗОВ»

ЗАЦГАР ЖАЗУШЫ-М¥ХТАР ЭУЕЗОВ Асем ЕрFали кызы Абдурахманова

Эзбекстан Республикасы Ташкент облысы Шыршьщ мемлекеттiк педагогика университет Гуманитар пэндер факультетi ^азак тш жэне эдебиетi багытыньщ студентi

https://doi. org/10.5281/zenodo.6798356 Аннотация. Мацалада Мухтар Эуезовтщ «Жет1м» эцг1меЫ жайлы талдау жасалмац. К^органсыз, цараусыз цалган жас сэбидщ аяулы ана, жанашыр же бейнест ацсау бYгiнгi ^нн1ц ащы шындыгы.

Krnmmi свздер: талант иеЫ, цайсарлыц, елеусгз цалдыру, гыбратты магына, цоцыр эн, циянат, кербез.

УЧЕННЫЙ ПИСАТЕЛЬ -МУХТАР АУЕЗОВ Аннотация. В статье будет проанализирован рассказ Мухтара Ауэзова «Сирота». Тоска по образу любящей матери и сочувствующего отца беззащитного, брошенного маленького ребенка — горькая реальность сегодняшнего дня.

Ключевые слова: талант, отвага, пренебрежение, скрытое значение, коричневая песня, брань, кербез.

SCIENTIFIC WRITER - MUKHTAR AUEZOV Abstract. The article will analyze Mukhtar Auezov's story "Orphan". The longing for the image of a loving mother and sympathetic father of an unprotected, neglected young child is the bitter reality of today.

Key words: talent, courage, neglect, cryptic meaning, brown song, abuse, kerbez.

К1Р1СПЕ

^азактыц акындарыныц шшде ерекше танылган талант иес Мухтар Омархан улы Эуезов езшщ дарыны, бшк куздыц ушар басы тэрiздi мшез^ YPreH каскырдыц кайталанбас кайсарлыгы барлык-барлыгы осы юсшщ бейнесш сипаттагандай. Абайдыц енерше емiрiн уштастырган, Yлгiлi устаз жанныц жолын куалап танылганын «Мухтарды таныткан Абай, Абайды таныткан Мухтар» болганын елеусiз калдыру мYмкiн де емес. Мухтар Эуезовтщ жас кезшен эдебиетке, енерге деген кулшынысыныц ерте оянуы жас Мухтарды еселе есейткендей, кеппен бiрге тYЗде жYргенi кетеген адамдары керiп, езше ой тYЙгенi десек капы айтканымыз емес.

НЕГ1ЗГ1 Б0Л1М

Аяусыз таFдырдыц зардабын тарткан жет1м таFдыры

Эзшщ эцпмелершде емiрмен киыстыра отырып адамдардыц кецшне ой салатындай енегелi, гыбратты магына астарлайды. ^ай-кайсысын алсакта ерекше сYЙсiнiп, тамсанып тацыркаймыз. Солардыц шшде кезге жас алып, кещл тупюрше кемiлген мейiрiмдiлiк, жанашырлык сезiмiн оятатын эцпмеа «Жетсм» болды десем болады. «Жетсм» эцпмесшде астарлап турган жетсмдш таукыметш тарткан, кыршынынан кыйылган жас бYлдiршiн жайлы болмак. Ертедегi отбасылардыц тагдыры жещл-желт болмагандыгын ескергенде, согыстагы алапат коркынышты сезбен жеткiзуде бул шыбыктыц бiр-ак ушы iспеттi болар едь Кемелет жасына толмастан ак кейде ездершщ сураныстарымен, ал кейде мэжбYрлiктен узак сапар согыс атты жолга аттанады. Ол жерден аман кайта ма ол тек бiр Аллага гана мэлiм. Олардыц амандыктарын тiлiп отыратын эйел азаматтары болады.

OTaFacw coFbicaM gece, OTaHacw aK «aynbiFbiH KeygeciHe Kwcrnn YMiT eTyMeH 6onagw. CoHgaFbicw mwFapMaga ga aKe-memeciHeH epTe aMbipbinbm KapT a«eciHiR KonwHga KanFaH «ac 6anaHbiR eMip KHbiHmwnbiFbi 6eMHeneH6eK. TA^bMAY

^aTan TaFgwp mh^th KonwMeH Karra ycragbi. 3«ecimR aKe-memeciHge KaMTKaHgaFbi yaMbiMbi ^acwM epTepeK ep «eTce eKeH, MeH «OKTa 3apnan «wnaMaca eKeH gereH. BipaK Ta a«eciHiR ge KaMTKaHbiH ecrireHge «^öaTaTHH agaMbiga KanMaFaH, yaTbm aMTaTWH epTerici, KemKi Me3ringe angwHa anwn KYniciHe opan orapbm, TepöeTin aMTaTWH ce3iMgi, KORwp aHi ge eHgi 6onMaMraHbiH 6inreHge HaFbi3 «eTiM 6onFaHbiH ce3iHymi egi. Ke3iHiR «acw TeK KaHa YHHKTaFaHga THHunun, 6aKbrrraH 6acw aMHanap egi. TYciHe e3iHiR aKe-memeci Kipin ohh «h^h K¥maFHHa maKwpaTWH, Ti3eciHe orapFbi3bm MaHgaMbiHaH cHnanaMraH.

^apaymbicw3 KanFaH ^acwMHUR ««aKHHWMWH» gereH Hca aTTa Kicire YcraTagw. OFaH KOca 6aKycw3 KanFaH otw3 maKTw koh, oh maKTw KapaHbi ycTaran «epegi. «^eriMHiR ManwHa KH^HaT KwnMa! 03iR agaM Kwn, kyt, acwpa, «binaTna!» - gen TancwpFaH egi «ypt. Ohwr ga amcw3gwFw coHmanwK 6anaHbi TeK KanFaH MypanapwHaH öaFygw Ke3gereH eKeH. YMiHe 6apa cana aMeniHiR ^acwMgw «aKTwpTnaFaHWH KepceTin, «eTiM KO3wgaM Tac öaywp Kepin meTTeTeTiH 6ongw. BanaHbiR msjhh e3 ManwHgaM, e3 MeHmiriHgeM Kbingw. ^acwMFa eHgi «eTiMgiK, anci3giK KaMFwcw 3in Kapa TacraM opHaTwn angw. ®aT «^pTTa emKiMMeH apnacnaMTWH, cwpT Ke3re momwh KepiHreH MeH imTeM conwFaH, 6eT-6eMHeci ancipereH, «aH TbHwmTWFWHaH aMbipbinFaH 6onwn ece 6acragbi. ^ypttwk K¥HK¥ ce3gepiH HcaFa aMran, Ta^KTa «en anaTWH 6ongw. Hca «aHe ^agumaHbiR 6ananapw epKe, Kep6e3 6onwn ecin, ^acwM «anFW3, agaMgapFa ceH6eMTiH apanacaTWH «epi «binKbinap 6onwn Kangw. «^binKbinap MeHiR 6ananapwMgiKi eMec, ^acwMHbiR «binKbinapbi»- gen «^mhcthr 6acwH ^acwMFa 6¥pwn KOathh, «eriMgiriH eciHeH 6ip «ona mwFapTnaMTWH egi. ^emiH TaMaFw ga KapwH ToMgwpMaHTWH gape«ege. HaFW3 6ip amapmwngbiK KYMiR KemKeHgeM ancipeM 6acTaMgw. BonFaH KaTan TaFgwp chhh imiHe binFbi «eTiMcipereH «anFbi3gbiKneH 6ipreH, gYHHere ceHiMci3giK, emKiMre «ywMaMTWH «aT6aywpnbiK HWFaMwn opHaM 6acraFaH. Byn MiHe3 ecin, KYmeMin, imiHe MpgaM 6onwn, KaHw 6:pbMgbi. Tycgeri ^acwMHWR «Ygey TYpi Y^iHe «onaraaM aaycw3 ca6anaFaHbiHbiR, opanwn KaMTa HcaHWR a^gwHa Ke^yi 6o^h. TaFw ga ypyFa TwpwcKaHHHga -MeHiR «a3WFWM «eTiMgiriM 6e?... -MeHi M^HgaM cop^w Kw^FaHgaM He «a3wn egiM?... HeRgi «en egiM?! -gen «epge r^pFaH Tacrbi, TeHin Ke^in Ka^FaH HcaHWR Ti3eciHeH nepin Ken «i6epin, ga^aFa Kama «eHe^gi. Con yaKwrTa ohh eHgi con Y^re opa^MaHTHHw, TeK aMan 3Ke-memeciHiR 6acwHa 6apy 6ongw. ^acwM «Yripe 6epgi, «yripe 6epgi aKwp coRWHga ancipen, gapMeHci3 Kangw. KeMiH ohwr eni geHeciH TanTw. On ga 6ip aaHwmTw OKHFa. fflwFapMaHWR OKwpMaHgapgwR «YperiHeH oMwn T^pwn opwH anaTWHgwFw coHmanwK, HaFW3 6ip agaMHnwK K¥HgwnwKTapgw YMwrTwpMaygw YMpeTKeHgeM.

^OPMTMH^M

^a3aKTap ap KamaH «eTiMgi «wnaTnayFa Twpacagw, «aHe ge 6aMwpFw 3aMaHHaH caHaga r^pwn KanFaH, caHaMW3Fa KY^wnFaH KenrereH HaKwn ce3gep, MaKan-MaTengep xanwK ay3WHaH TapanFaH.

^eTiMre «eTi 6HgaM ga TaMaK.

^eTiMHiR pH3HFw-«YpTTaH.

OMeni «ok yh - «eTiM.

Багбан елсе бак жетсм, ^улан кетсе как жетсм. ^ус конбаган кел жетiм, Ел конбаган жер жетсм. ^атарынан калган Kapi жетсм. Атасы жок - мас жетсм, Анасы жок - кас жетсм. Ашаршылыкты кеп керген 03Ï тоймай «мэ» демес, Жетiмдiктi кеп керген, Yш шакыртпай «э» демес. ^ызгыш куска кел пана, Жетiм кызга ел пана. Жетiм кыздьщ жецгеа кеп. Жетiм кыздьщ жецгеа кеп. Жердеп — жетiмдiкi. Жеpдегi - жетсмдш. Жетiм жетi кырдьщ Астындагы жетi Yйден тамактанады. Жетсмнщ карны - жетеу.

Егiлмеген жеp-жетiм, Елшен айрылган еp-жетiм. Басшысы жок ел жетсм, Барлыгы жок кел жетсм. Жесip катын ер болар, Жетсм бала ел болар. Елi жок - жер жетсм, Еpi жок - ел жетсм. Елiнен кетсе, ер - жетсм, Егiншi кетсе, жер - жетсм. Жетiм бала кекшш. Жетсмнщ аузы аска келсе, мурны канар. Пайдаланылган эдебиеттер:

1. "^азак эдебиетi. Энциклопедиялык аныктамалык.-Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.

2. Н. Келiмбетов "Ежелгi дэуip эдебиетГ' Алматы Атамура 2005

3. "^азакстан": ¥лттык энциклопедия /Бас редактор Э. Нысанбаев -Алматы "^азак энциклопедиясы" Бас редакциясы, 1998

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.