Научная статья на тему 'ЮК КЎТАРИШ МЕХАНИЗМИ 5 т БЎЛГАН КЎПРИКЛИ КРАННИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЮК КЎТАРИШ МЕХАНИЗМИ 5 т БЎЛГАН КЎПРИКЛИ КРАННИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
944
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Кўприкли кранлар / юк кўтарувчанлик / пўлат арқон / шкив дифференциал / барабан / ғилдирак / механизм / бурчак. / overhead cranes / bearing capacity / steel rope / differential pulley / drum / wheel / mechanism / angle.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Нафиса Баходировна Мухамедова, Шохсанам Муроджон Қизи Абдукаримова

Кўприкли кранлар юк кўтаришда арқонларининг иш давомида ҳар хил оғирликдаги юклар осилиши натижасида арқон чўзилишга ва эгилишга кўпроқ учраб ишдан чиқиши ва иш самарадорлигининг етарли миқдорда бўлмаслигига олиб келади. Цехлар ичида фойдаланиладиган кўприкли кранларнинг харакат тезликлар режимини ўзгарувчан қилиш ва юк кўтарувчи арқонларнинг осма шкивида, шкив диаметрини ўзгарувчан қилиб уларнинг эгилиш ва чўзилишларини камайтириш иборатдир. Назарий тадқиқотларимизда юкнинг массаси ва механизмдаги бутун боғланишлар ўзгармас, пўлат арқон эса чўзилмас деб олиб ва умумлашган координата сифатида харакатлантиргич ғилдиракнинг бурилиш бурчаги 1 ни қабул қилиб, Лагранжнинг иккинчи тур тенгламаси асосида юк кўтариш механизмининг умумлашган координатадаги харакати дифференциал тенгламасини, яъни харакатлантиргич ғилдиракнинг изланаётган бурчак тезланишини келтириб чиқарарилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Overhead cranes are more prone to stretching and bending as a result of hanging their ropes with loads of different weights during operation, which leads to the fact that the rope is more prone to breakage and insufficient work efficiency. The movement of overhead cranes used in workshops is an expression of a change in the speed regime and a reduction in their bending and stretching by changing the diameter of the pulley in the suspension pulley of the load-bearing ropes. In our theoretical studies, the weight of the load and all the connections in the mechanism are unchanged, while the steel cable is considered unchanged, and the movement takes the angle 1 of rotation of the wheel as a generalized coordinate, and based on the LaGrange equation of the second round, we derived the differential equation of motion

Текст научной работы на тему «ЮК КЎТАРИШ МЕХАНИЗМИ 5 т БЎЛГАН КЎПРИКЛИ КРАННИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-243-247

ЮК КУТАРИШ МЕХАНИЗМИ 5 т БУЛГАН КУПРИКЛИ КРАННИ

ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Нафиса Баходировна Мухамедова

Тошкент давлат транспорт университети катта укитувчиси

Шохсанам Муроджон кизи Абдукаримова

Тошкент давлат транспорт университети ассистенти

АННОТАЦИЯ

Куприкли кранлар юк кутаришда арконларининг иш давомида хдр хил огирликдаги юклар осилиши натижасида аркон чузилишга ва эгилишга купрок учраб ишдан чикиши ва иш самарадорлигининг етарли микдорда булмаслигига олиб келади. Цехлар ичида фойдаланиладиган куприкли кранларнинг харакат тезликлар режимини узгарувчан килиш ва юк кутарувчи арконларнинг осма шкивида, шкив диаметрини узгарувчан килиб уларнинг эгилиш ва чузилишларини камайтириш иборатдир.

Назарий тадкикотларимизда юкнинг массаси ва механизмдаги бутун богланишлар узгармас, пулат аркон эса чузилмас деб олиб ва умумлашган

координата сифатида харакатлантиргич гилдиракнинг бурилиш бурчаги ^ ни кабул килиб, Лагранжнинг иккинчи тур тенгламаси асосида юк кутариш механизмининг умумлашган координатадаги харакати дифференциал тенгламасини, яъни харакатлантиргич гилдиракнинг изланаётган бурчак тезланишини келтириб чикарарилган.

Калит сузлар: Куприкли кранлар, юк кутарувчанлик, пулат аркон, шкив дифференциал, барабан, гилдирак, механизм, бурчак.

ABSTRACT

Overhead cranes are more prone to stretching and bending as a result of hanging their ropes with loads of different weights during operation, which leads to the fact that the rope is more prone to breakage and insufficient work efficiency. The movement of overhead cranes used in workshops is an expression of a change in the speed regime and a reduction in their bending and stretching by changing the diameter of the pulley in the suspension pulley of the load-bearing ropes. In our theoretical studies, the weight of the load and all the connections in the mechanism are unchanged, while the steel

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-243-247

cable is considered unchanged, and the movement takes the angle ( of rotation of the wheel as a generalized coordinate, and based on the LaGrange equation of the second round, we derived the differential equation of motion.

Keywords: overhead cranes, bearing capacity, steel rope, differential pulley, drum, wheel, mechanism, angle.

КИРИШ

Юк кутарувчанлиги 5 т булган куприкли кранлар, асосан цехлар ва бинолар ичида юкларни ортиш-тушириш хамда бир жойдан иккинчи жойга ташишда фойдаланилади. Маълумки, юк юкорига кутарилиш пайтида унинг эришган тезланиши юкни кутариш жараёнига ижобий ёки салбий таъсир курсатиб конструкция ва механизмлар хдмда пулат арконларда турли хил зурикишларни келтириб чикаради [1,2]. Шу сабабли тадкик этилаётган куприкли кранда маълум бир m массали юкнинг юк кутариш механизми таъсирида юкорига кутарилиш жараёнини куриб чикамиз. Юк кутариш механизмида харакатлантирувчи тишли гилдирак 2 айланиб пулат аркон уралувчи барабан 4 нинг тишли гилдираги 1 билан илашган холатда уни харакатга келтиради ва юк 3 ни юкорига кутаради (1-расм).

1-расм. Юк кутариш механизмига таъсир этувчи кучлар схемаси 1 - барабан гилдираги; 2 - харакатлантиргич гилдирак; 3 - юк; 4 - барабан. Юкни кутариш пайтида механизмга куйидаги кучлар таъсир этади: Gl = mg - харакатлантиргич гилдирак огирлик кучи;

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-243-247

G2 = m2g - барабан гилдираги огирлик кучи; G = mg - барабан огирлик кучи; G = mg - осилган юкнинг огирлик кучи. бу ерда m1, m2, m3 ва m4 - мос равишда харакатлантириш гилдираги, барабан гилдираги, барабан ва юкнинг массаси.

МЕТОДОЛОГИЯ

Назарий тадкикотларимизда юкнинг массаси ва механизмдаги бутун богланишлар узгармас, пулат аркон эса чузилмас деб караймиз.

Умумлашган координата сифатида харакатлантиргич гилдиракнинг

бурилиш бурчаги ни кабул килиб, Лагранжнинг иккинчи тур тенгламасидан фойдаланиб [3] юк кутариш механизми харакати тенгламасини тузамиз:

d_ dt

г дт\

дТ дФх

= Q

(1)

бу ерда T - тизимнинг кинетик энергияси;

Q - умумлашган координата буйича таъсир этувчи умумлашган куч.

Тизимнинг кинетик энергияси эса иккита тишли гилдирак, барабан ва юкнинг кинетик энергиясидан иборатдир, яъни

т = -L 4 g

R

(G\ + о2) R + (G3 + 2G4) R2(R)

(2)

2

Мумкин булган силжишдаги умумлашган куч Qn эса куйидагига тенг

R

Q\ = M - R R3G4 (3)

R2

бу ерда M0 - харакатлантиргич гилдиракни юритувчи кучлар моменти. R, R, R - мос равишда 1 ва 2 гилдирак ва барабан радиуси. (1) ифодага асосан (2) ва (3) ифодаларни тенглаштирамиз хдмда баъзи бир амалларни бажариб юк кутариш механизмининг (рх умумлашган координатадаги харакати дифференциал тенгламасини, яъни харакатлантиргич гилдиракнинг изланаётган бурчак тезланишини топамиз

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-243-247

R

M0 - R r,Ga

ф = 2 g-2-(4)

G + G2) r2 + (G2 + 2G3) R32(r^)2

R2

Ушбу ифодага юк кутарувчанлиги 5 т гача булган куприкли кран параметрларининг куйидаги кийматлари g=9,8M/c2; 01=20кг; G2=30кг; G3=20 кг; Ri=0,25 м; R2=0,35 м ва R3=0,2 м асосида харакатлантиргич гилдирак бурчак тезланиши ф нинг юк огирлиги G4 ва момент Mo га богликлиги графигини курам из.

27 5

я>

225 200

<P=mv \

<P=ßGJ

3,5 4 7/1

а —-

5,5 6,0 6,5 к Н

ио--

2-расм. Харакатлантиргич гилдирак бурчак тезланиши ф нинг юк огирлиги G4 ва момент Mo га богликлиги графиги

(9) ифода ва график куринишдаги богланишнинг (2-расм) тахлили шуни

R

курсатадики, агар M0 >—LR3G4 булса, А юкнинг тезланиши юкорига йуналган

—2

R

булади. Агарда юкоридаги шарт тескари, яъни M0 ^ —LR3G4 булса, у холда А

R2

R

юкнинг тезланиши пастга йуналади. Шунингдек M0 = —L—G4 булса, у

R2

холда юк кутариш механизми тинч холатда булади, ёки унинг барча кисмлари текис равон харакат килади.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-243-247

R

Шу сабабли юк кутариш механизмида юкни кутариш учун M0 >—LR3G4

R2

ёки M = ~LR3G4 шарт бажарилгандагина куприкли кран конструкцияси ва

R2

механизмларида хдмда пулат арконларда турли хил зурикишлар ва салбий таъсирлар келиб чикмайди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Александров М.П. Грузоподъемные машины. М.: Машиностроение, 1986. 400 б.

2. Казак С. Динамика мостовых кранов. М.: Машиностроение, 1975. 331 б.

3. Бутенин Н.В., Лунц Я.Л., Меркин Д.Р. Курс теоретической механики. М.: Наука. - 1985. Т.II. 496 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.