CC BY
0Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №5(1)
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
YOSHLARNI MILLIY QADRIYATLAR RUHIDA TARBIYALASHNING AHAMIYATI
© A.B.Bolqiyev
1H
1Jizzax davlat pedagogika universiteti, Jizzax, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalash jamiyatda o'zlikni anglash, birdamlik va davomiylikni mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Milliy qadriyatlar xalq xarakteri va intilishlarini shakllantiruvchi madaniy, axloqiy va tarixiy merosni o'z ichiga oladi.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalash muhimligini ta'kidlash va bu qadriyatlarni ta'lim dasturlariga singdirish bo'yicha samarali strategiyalarni taklif qilishdan iborat. Tadqiqot milliy qadriyatlar yoshlar rivojiga qanday ta'sir qilishini va millat barqarorligi va o'sishiga qanday hissa qo'shishini tushunishga qaratilgan.
MATERIALLAR VA METODLAR: ushbu tadqiqot sifat va miqdoriy ma'lumotlarni yig'ishni birlashtirgan aralash usullardan foydalanadi. Sifatli ma'lumotlar o'qituvchilar, madaniyat mutaxassislari va jamoat rahbarlari bilan suhbatlar, shuningdek, talabalar bilan fokus-guruhlar orqali to'planadi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: muhokamalar yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalash muhimligining bir qancha muhim jihatlarini ta'kidlaydi. Natijalar shuni ko'rsatadiki, milliy qadriyatlarni ta'lim dasturlariga integratsiyalash turli usullar, jumladan, tarix saboqlari, madaniy tadbirlar, hikoyalar, jamoatchilik loyihalari, milliy merosni nishonlash orqali amalga oshirilishi mumkin.
XULOSA: mazkur tadqiqot yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalashning muhim ahamiyatini ko'rsatadi. Bunday ta'lim nafaqat madaniy o'ziga xoslik va axloqiy rivojlanishni mustahkamlaydi, balki ijtimoiy birdamlik va fuqarolik mas'uliyatini oshiradi.
Kalit so'zlar: milliy qadriyatlar, yoshlar tarbiyasi, madaniy o'ziga xoslik, axloqiy rivojlanish, ijtimoiy hamjihatlik, fuqarolik mas'uliyati, qadriyatga asoslangan ta'lim, madaniy meros, vatanparvarlik, ta'lim strategiyalari, shaxsiy rivojlanish, milliy taraqqiyot
Iqtibos uchun: Bolqiyev A.B. Yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalashning ahamiyati. // Inter education & global study. 2024. №5(1). B.127-132.
ВАЖНОСТЬ ЦЕННОСТЕЙ
ВОСПИТАНИЯ МОЛОДЕЖИ В ДУХЕ НАЦИОНАЛЬНЫХ
© А.Б.Болкиев 1Н
1Джизакский государственный педагогический университет, Джизак, Узбекистан
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5(1)
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: воспитание молодежи в духе национальных ценностей имеет важное значение для укрепления чувства идентичности, единства и преемственности в обществе. Национальные ценности включают в себя культурное, нравственное и историческое наследие, формирующее характер и стремления народа.
ЦЕЛЬ: основная цель данного исследования - подчеркнуть важность воспитания молодежи в духе национальных ценностей и предложить эффективные стратегии внедрения этих ценностей в образовательные программы. Целью исследования является понимание того, как национальные ценности влияют на развитие молодежи и способствуют стабильности и росту нации.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в данном исследовании используются смешанные методы, сочетающие сбор качественных и количественных данных. Качественные данные будут собраны посредством интервью с учителями, экспертами в области культуры и общественными лидерами, а также фокус-группами со студентами.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: В ходе дискуссий выявляются несколько важных аспектов важности воспитания молодежи в духе национальных ценностей. Результаты показывают, что интеграция национальных ценностей в образовательные программы может осуществляться с помощью различных методов, включая уроки истории, культурные мероприятия, рассказывание историй, общественные проекты и прославление национального наследия.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: данное исследование показывает важность воспитания молодежи в духе национальных ценностей. Такое образование не только укрепляет культурную самобытность и моральное развитие, но также повышает социальную сплоченность и гражданскую ответственность.
Ключевые слова: национальные ценности, образование молодежи, культурная идентичность, нравственное развитие, социальная сплоченность, гражданская ответственность, ценностное образование, культурное наследие, патриотизм, образовательные стратегии, личностное развитие, национальное развитие.
Для цитирования: Болциев А.Б. Важность воспитания молодежи в духе национальных ценностей.// Inter education & global study. 2024. №5(1). С. 127132.
THE IMPORTANCE OF EDUCATING YOUTH IN THE SPIRIT OF NATIONAL VALUES_
© Ahmat B. Bolqiyev1®
Jizzakh State Pedagogical University, Jizzakh, Uzbekistan_
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5(1)
iccl (A
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Annotation
INTRODUCTION: educating young people in the spirit of national values is important in strengthening the sense of identity, unity and continuity in the society. National values include the cultural, moral and historical heritage that shapes the character and aspirations of the people.
AIM: the main purpose of this study is to highlight the importance of educating young people in the spirit of national values and to suggest effective strategies for inculcating these values in educational programs. The study aims to understand how national values influence youth development and contribute to the stability and growth of a nation.
MATERIALS AND METHODS: this study uses mixed methods combining qualitative and quantitative data collection. Qualitative data will be collected through interviews with teachers, cultural experts and community leaders, as well as focus groups with students.
DISCUSSION AND RESULTS: The discussions highlight several important aspects of the importance of educating the youth in the spirit of national values. The results show that the integration of national values into educational programs can be done through a variety of methods, including history lessons, cultural events, storytelling, community projects, and celebrating national heritage.
CONCLUSION: this study shows the importance of educating young people in the spirit of national values. Such education not only strengthens cultural identity and moral development, but also increases social cohesion and civic responsibility.
Key words: national values, youth education, cultural identity, moral development, social cohesion, civic responsibility, value-based education, cultural heritage, patriotism, educational strategies, personal development, national development
tariximizni milliy qadryatimizni, ma'naviy merosimizni to'liq o'rgata borishimiz kerak. Bu bilan yoshlarda ularning kasbiy madaniyatini ham shakllantirgan bo'lamiz. Bugungi kundagi yoshlarimizning har tamonlama kuchli, salohiyatli, bilimli tafakkur doirasi keng o'z ishining mohir ijotkori, o'z Vatanining jonkuyari bo'lishi, mustaqil O'zbekistonning taraqqiyoti uchun muhum ahamiyat kasb etadi. Xalqimizning asrlar osha yashab kelayotgan an'analari, urf-odatlari, tili va ruhi negizida qurilgan milliy mustaqillik mafkurasi umuminsoniy qadryatlar bilan maxkam uyg'unlashgan hoda kelajakka ishonch tuyg'usi odamlar qalbi va ongiga yetkazishi ularni Vatanga muhabbat, insonparvarlik ruhida tarbiyalash, halollikni mardlik va sabr-bardoshlikni, adolat tuyg'usini, bilim va ma'rifatga intilishni tarbiyalash, yo'lida xizmat qilmog'i lozim. Shu bois istiqlol tufayli barcha ma'naviy
For citation:Ahmad B. Bolqiyev.The importance of educating youth in the spirit of national values (2024), Inter education & global study, (5(1)), pp. 127-132. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
merosimiz, urf-odatlarimiz, qadryatlarimiz tiklandi. Ta'lim-tarbiya jarayoni har bir o'qituvchi va pedagogdan katta aql - zakovat, sabr - matonat, o'quvchilarga va o'z kasbiga yuksak mehr - muhabbatli bo'lishni talab etadi. O'qituvchining doimo izlanuvchan, bilim va tajribasini orttirib boruvchan bo'lishi, o'quvchilarni chuqur tushunish, ularning ichki dunyosini payqay olishi, o'sish va rivojlanish darajalarini nazorat qilib borishi va zarur paytda so'z, ish yoxud amaliy harakat bilan yordam bera olish qobiliyati ta'lim va tarbiya jarayonining muvaffaqiyatini ta'minlovchi omillardir. O'qituvchi shaxsi -bu uni inson sifatida xarakterlovchi ijtimoiy ahamiyatga molik fazilatlarning barqaror tizimidir. O'qituvchi shaxsi o'z kasbiga ixlos qo'yishi va uning ijtimoiy ahamiyatini tushunib etishi, bolalarga ta'sir o'tkazishi va ular bilan hamdardligida namoyon bo'luvchi shunday fazilatlar majmuasidirki, ular o'qituvchi faoliyati va muloqoti bilan uyg'unlashganda o'qituvchi mehnatining bir butunligiga erishiladi. Ana shunday mas'uliyatli vazifalarni amalga oshirish uchun maktabgacha ta'lim muassasasi xodimlari o'zbek xalqining ta'lim-tarbiyaga oid tarixiy tajribasini hayotga tatbiq etishga mas'uldirlar. Demak, biz ajdodlarimiz ma'naviy moddiy merosiga vorislik nuqtai nazaridan yondoshib, yosh avlodni maktabgacha ta'lim muassasalaridanoq to'g'ri tarbiyalashga erishmog'imiz lozim.Chunki, xalqimizning aqidasiga ko'ra «Insonning kuchi tarbiyadadir». Shu jihatdan qaraganda O'rta Osiyo xalqlari, jumladan, o'zbek xalqi ham o'zining boy tarixiy, ma'naviy-madaniy merosi, ming yillar davomida tarkib topgan tarbiya amallari, an'analari, axloq-odob qoidalari xazinasiga egadir. Ana shu xalqning buyuk mutafakkirlari komil inson xususida, uning axloqi to'g'risida dunyoga mashhur buyuk mutafakkirlari komil inson xususida, uning axloqi to'g'risida dunyoga mashhur bo'lgan durdona asarlar yozib qoldirdilar, maktabgacha ta'lim muassaslaridanoq bobolarimiz qoldirgan buyuk merosdan foydalanish, tarbiya metodlarini qo'llash, ularni bolalar ongiga singdirish muhim ahamiyatga egadir. Bunday meroslardan Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilik», Kaykovusning «Qobusnoma», Ahmad Yugnakiyning«Bahoritsion», A.Navoiyning «Mahbub -ul-qulub», Devoniyning «Axloqi Jaloliy», Husayn Voiz Koshifiyning «Futuvvatnomai Sultoniy» kabi betakror, nodir asarlaridan foydalanish joizdir, deb hisoblaymiz.
Bobokalonlarimiz bolani har tomonlama uyg'un rivojlantirishga katta e'tibor qaratishgan. Shu bois respublikasmizda sog'lom avlodni tarbiyalash maqsadida bola tarbiyasini davlat siyosati darajasiga ko'tarish va unga vatanparvar, mehr-muhabbatli, insonparvar qilib tarbiyalashni maktabgacha yoshidayoq, boshlash va uni to'xtovsiz davom ettirish maktab, oila, mahalla jamoat tashkilotlari e'tiboridan chetga qolmasligi ta'kidlanmoqda. Shunday ekan, maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarni ilk yoshidanoq bobolar merosiga tayangan holda har tomonlama rivojlantirishni asosiy vazifalardan deb hisoblaymiz.
Axloqiy tarbiyaning mazmuni: yaxlit odobli shaxsni shakllantirishga qaratilgan.
Axloqiy tarbiyalangan shaxsda barqaror ma'naviy motivlar shakllangan bo'ladi. Axloqiy tushunchalarni turli yosh guruhlarida shakllantirish darajasi turlichadir. Bolalar o'zlashtiryotgan axloqiy his-tuyg'ular, kechinmalar ma'naviy e'tiqodni shakllantirishning
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
muhim sharoitlaridan biridir. Axloqiy his-tuyg'u insonning jamiyatga, odamlarga, o'ziga nisbatan emotsional munosabatini bildiradi. Bu odamlar o'rtasidagi muomala jarayonida vujidga keladi va rivojlanadi. His- tuyg'ilar axloqiy bilimlar va etiqodlari bilan chambarchas bog'lanib ketadi. Axloqiy his-tuyg'ularni tarbiyalash alohida ajralib qolgan jamiyat emas, bu tushunchalarinson ehtiyojlari unung bilim va kechinmalarini uning sezgisi asosida vujidga keladi va rivojlanadi. Bola shaxsini tarbiyalashda pedogogik ta'sir ko'rsatish usul, uslublarning turli yo'llarini ishlab chiqish zarurdir pedagoglar axloqiy his - tuyg'ularning tarbiyalashga katta e'tibor qartishda ularning fikricha, yaxshi his-tuyg'ularning ildizi bolalikdan boshlanishi kerak.
Odamiylk, mehribonlik, hamkorlik ittifoq hayrixohlik, mehnatda tashvishlarda atrofdagi dunyo go'zalligi haqida g'amxo'rlik qilish hayajonlanish jarayonida vujidga keladi. Axloqiy odatlar axloqiy e'tiqodlar his -tuyg'ular bilan bir qatorda hulq -atvorning ichki reguliyatorlari tizimiga kiradi.
Boshlang'ich sinf "O'qish kitobi " darsliklarida maqolni quruq o'zigina keltirilmasdan, balki unga mos rivoyat va ertaklar beriladi.
Masalan 4-sinf "O'qish kitobi" dagi "Chaqimchiga mukofat" hikoyasini olaylik. O'quvchi bu asarni to'la o'qib chiqqandan so'ng chaqimchilik yomon illat ekanini, u odamlar orasini buzishini , hikoyadagi hokimga bevafolik qilganini va ohir oqibatda jazosini olganini ya'ni dorga ostirilganini biladi. Shu hikoya orqali o'quvchi "Vadaga vafo -mardning ishi", Chaqimchi tuxum po'chog' uning joyi tandiz - o'choq" ,kabi maqollarni ma'nosini osongina tushunib oladilar.
"Tuz haqi" hikoyasida (4sinf) ham shunday. Hikoya o'qib bo'lingach, sakvol va topshiriqlar bilan ishlanadi. 3-savolda bunday deyilgan: "Tuzning tabarrukligi to'g'risida qanday maqollarni bilasiz" Bir kun tuz totgan joyinga qirq kun salom ber", "Tuzini eb tuzlig'iga tupirma" va boshqalar.
3-sinf "O'qish kitobida"da Farhod Musajonovning "Yaxshilik", hikoyasi berilgan. Bola uni o'qib ,"Yaxshilik erda qolmas ", "Yaxshi niyat -yarim davlat ", "Yaxshidan bog' qoladi-yomondan dog' ", "Yaxshiga yondoshsang, etarsan murodga, yomonga yondoshsang qolarsan uyatga ", " Yaxshi oshini er , yomon boshini",
"Yaxshi suydirar yomon so'ndirar", "Yaxshi sharofatli , yomon kasofatli" , "Yaxshidan gina bo'lmas, yomondan gina ketmas", "Yomon bola ko'zidan, bilinadi so'zidan", "Yaxshi bo'lsa bola, yomon bo'lsa balo", "Yaxshi bilan yursang omon bo'lasan, yomon bilan yursang yomon bo'lasan".
"Yahshilik qil daryoga ot , baliq biladi, baliq bilmasa Holiq biladi." (Holiq - olloh ismlaridan biri) kabi maqollar tanishadilar va ma'nosini tushinib etadilar. Maqollar xalq donoligidir. Unda kishilarning hayotini obdon kuzatib, tajriba to'plab aytgan hikmatli so'zlari o'z ifodasini topgan Ihcham ko'pincha she'riy tarzda izhor etilgan maqollarning mavzusi rang barangdir. U rad qilinmas pishiq darajadagi nasihatdan iborat bo'ladi.
Yozma adabiyot namoyondalari ham o'z mulohazalarini aniq va ixcham ifodalab maqollardek serma'no hikmatlar Boshlang'ich ta'limda 2-sinf o'quvchilari "Navoiy hikmatlari" ni o'rganadilar. Masalan:
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
"Olamdan g'amsiz o'tay desang, ilmu hunar o'rgan ", "Sabr bila ko'p bog'liq ish ochilur, ishda oshiqqan ko'p toyilur",
Maqollar va hikmatli so'zlar ikkinchi , uchinchi, to'rtinchi sinf "O'qish kitobi" da mavzularni yakunlovchi, uning g'yaviy mazmunini o'qivchi hotirasida uzoq saqlovchi janr sifatida berilgan. Undan tashqari 3-sinf o'quvchilari, "Xalq og'zaki ijodi " ruknida berilgan do'stlik, ahillik, ilm -fan vahuar haqidagi xalq maqollarini o'rganadilar . Xalq maqollarini va hikmatli so'zlarini yodlash o'quvchilar tafakkurini o'stiradi , nutqini boyitadi, hayotidagi inkor etib bo'lmas turmush tajribalarini o'zlashtirishga yordam beradi.
Darsliklarda tez aytish va topishmoqllarga ham katta e'tibor berilgan. Bular ham xalq-og'zaki ijodi janrlari bo'lib, o'quvchilar zehnini o'tkir qilishga, tilini burro etishga mo'ljallangan. Tez aytishda biror bir tovush takrorlanadi, o'quvchi tez aytishli gapni yodlab undagi ma'lum bir tovushni to'g'ri tallafuz etish ko'nikmasiga erishadi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Begali o'g'li B. A. ISTIQLOL YILLARIDA SAID AHMAD IJODI //NIDERLAND" INTEGRATION, EVOLUTION, MODERNIZATION: WAYS OF DEVELOPMENT OF SCIENCE AND EDUCATION". - 2023. - Т. 14. - №.
2. Sherali o'g'li B. S. BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI XALQARO BAHOLASH DASTURI ORQALI O'QISH, MATEMATIKA VA TABIIY-ILMIY SAVODXONLIKLARINI O'RGANISH TEHNOLOGIYALARINING ME'YORIY-HUQUQIY ASOSLARI. - 2023.
3. Ergashev A. МАВЖУДЛИК БИЛДИРУВЧИ (ЭКЗИСТЕНЦИОНАЛ) ГАПЛАР //Архив Научных Публикаций JSPI. - 2020.
4. Ergashev A. Sintaksis bo'limining o'ziga xos xususiyati //Архив Научных Публикаций JSPI. - 2020.
5. Ergashev A. Mutolaa san'atining paydo bo 'lishi //Архив Научных Публикаций JSPI. - 2020.
6. Methodology of Teaching National Symbolic Stories Art and Stylistic Uniqueness
EA Toshboy o'g'li - Journal of Innovation, Creativity and Art, 2023
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Bolqiyev Ahmad Begali o'g'li, o'qituvchi, [Болкиев Ахмад Бегалиевич,
преподаватель], [Ahmad B. Bolqiev, teacher]; manzil: 130100. Jizzax viloyati, Jizzax shahri, Sharafa Rashidova ko'chasi, 4-uy. [адрес: 130100.Джизакская область, город Джизак, улица Шарафа Рашидова, 4.], [address: 130100. Dzhizak region, city of Dzhizak, street Sharafa Rashidova, 4.]
