Научная статья на тему 'ЁШ ФУТБОЛЧИЛАР МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИ КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИК САМАРАДОРЛИГИ БИЛАН ЎЗАРО БОҒЛИҚЛИГИ'

ЁШ ФУТБОЛЧИЛАР МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИ КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИК САМАРАДОРЛИГИ БИЛАН ЎЗАРО БОҒЛИҚЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
9
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ЗАМОНАВИЙ қАРАШЛАР / ЁШ ФУТБОЛЧИЛАР / ТЕХНИК МАҲОРАТ / ҲАРАКАТЛАР САМАРАДОРЛИГИ / ТЎП УЗАТИШЛАР / ТЎПНИ ОЛИБ қЎЙИШ / МАШғУЛОТЛАР МАЗМУНИ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Абидов Ш.У.

Мақолада ёш футболчиларни техник - тактик ҳаракатларга ўргатиш, улар машғулотларини ташкил қилиш муаммолари ўрганилган. БЎСМ ва ИБЎСМ учун амалдаги ўқув дастурларида ўз аксини топган машғулотларни бугунги замон талабларига жавоб бермаслиги ва маҳаллий олимларнинг фикрига кўра дастлабки босқичларданоқ ёш футболчиларни техник кўникмаларга ўргатиш афзалликлари очиб берилган ҳамда техник тайёргарликни дастлабки ёшданоқ ўргатиш самарадорлиги исботланган.В статье рассматриваются проблемы обучения юных футболистов технико тактическим действиям и организации их тренировок. По мнению местных ученых, подготовка, отраженная в действующих программах подготовки ДЮСШ и ДЮСШОР, не соответствует требованиям сегодняшнего времени, а по мнению местных ученых, преимущества обучения молодых игроков техническим навыкам с первых этапов были выявлено, и доказана эффективность обучения технической подготовке с раннего возраста.The article deals with the problems of teaching young football players technical and tactical actions and the organization of their training. According to local scientists, the training reflected in the current training programs of the Youth Sports School and specialize Youth Sports School not meet the requirements of today, and according to local scientists, the advantages of training young players in technical skills from the first stages have been identified and the effectiveness of training in technical training from an early age has been proven.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ФУТБОЛЧИЛАР МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИ КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИК САМАРАДОРЛИГИ БИЛАН ЎЗАРО БОҒЛИҚЛИГИ»

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Педагогика фанлари номзоди, доцент Ш.У. АБИДОВ1

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

abidov.uzdjtsu20@mail.ru

ЁШ ФУТБОАЧИААР МУСОБАКД ФАОАИЯТИ КУРСАТКИЧААРИНИНГ ТЕХНИК ТАЙЁРГАРАИК САМАРАДОРАИГИ БИААН УЗАРО БОГАИКДИГИ

Аннотация

Annotation

В статье рассматриваются проблемы обучения юных футболистов технико-тактическим действиям и организации их тренировок. По мнению местных ученых, подготовка, отраженная в действующих программах подготовки ДЮСШ и ДЮСШОР, не соответствует требованиям сегодняшнего времени, а по мнению местных ученых, преимущества обучения молодых игроков техническим навыкам с первых этапов были выявлено, и доказана эффективность обучения технической подготовке с раннего возраста.

Ключевые слова: современные взгляды, юные футболисты, техническое мастерство, оперативность действий, передачи, отнятие мяча, содержание тренировки.

Маколада ёш футболчиларни техник - тактик х,аракатларга ургатиш, улар машFулотларини ташкил килиш муаммолари урганилган. БУСМ ва ИБУСМ учун амалдаги укув дастурларида уз аксини топган машFулотларни бугунги замон талабларига жавоб бермаслиги ва мах,аллий олимларнинг фикрига кура дастлабки боскичларданок ёш футболчиларни техник куникмаларга ургатиш афзалликлари очиб берилган х,амда техник тайёргарликни дастлабки ёшданок ургатиш самарадорлиги исботланган.

Калит сузлар: замонавий царашлар, ёш футболчилар, техник майорат, царакатлар самара-дорлиги, туп узатишлар, тупни олиб цуйиш, машрулотлар мазмуни.

The article deals with the problems of teaching young football players technical and tactical actions and the organization of their training. According to local scientists, the training reflected in the current training programs of the Youth Sports School and specialize Youth Sports School not meet the requirements of today, and according to local scientists, the advantages of training young players in technical skills from the first stages have been identified and the effectiveness of training in technical training from an early age has been proven.

Key words: modern views, young football players, technical skills, efficiency of actions, transfers, taking the ball away, the content of training.

Долзарблиги. Узбекистонда баркамол авлодни тарбиялаш, кобилиятли ёшларни спортга фаол жалб этиш, миллий футболимизни янада куллаб-кувват-лаш ва ривожлантириш учун зарур шарт-шароитлар яратиш, ёш футболчиларни танлаб олиш ва уларда профессионал майорат хамда куникмаларни чукур ривожлантиришни таъминлаш, шунингдек, улардан футбол буйича мамлакат клублари ва терма жамоа-ларига ишончли захирани шакллантириш максадида Узбекистон Республикаси Президентининг бир катор Фармон ва Карорлари кабул килинди. Ушбу хужжат-ларда ёш футболчиларнинг назарий тайёргарлиги ва техник-тактик куникмаларини такомиллаштириш, профессионал фазилатларини ривожлантириш, шунингдек, замонавий футболни ривожлантириш халкаро талабларига мувофик холда ёш футболчи-ларни тайёрлаш жараёнини илмий-услубий тавсия-лар асосида ташкил этиш вазифалари белгиланди. Болалар-усмирлар спорт сохасидаги замонавий тадкикотлар олимлар диккатининг дастурий-усулий хужжатларда асосий булимлар мазмунини такомил-лаштиришга каратилаётганлиги билан тавсифланади.

Олимлар бугунги кунда мамлакатимиз футбол-чилари тупни бошкариш техникаси энг кучли чет эл уйинчиларидан ортда колаётганликларини кайд этмокдалар, бу эса амалиётга куп йиллик тайёргар-ликнинг дастлабки боскичлариданок машгулотларни ташкил этишнинг янгича асосланган усуларини тат-

би; этишни талаб килмокда.

Мамлакатимиздаги бир канча футбол мутахассис-ларининг фикрича, ёш футболчиларнинг техник-тактик куникмаларни эгаллашда ортда колишларини, энг аввало, ёш футболчиларни тайёрлашнинг дастлабки боскичларидаёк юзага келадиган муаммолар билан изохлаш мумкин.

Бундай холат юзага келишининг асосий сабаби, бизнингча, ёш футболчиларнинг куп йиллик тайёргар-лиги жараёни буйича илмий маълумотларнинг етарли даражада эмаслигидадир. Жисмоний, техник ва тактик тайёргарлик курсаткичларининг ёшга хос динамика-си ва мусобака фаолияти курсаткичларининг узаро богликлиги тугрисидаги илмий маълумотлар бу бо-рада жуда кам. Шунинг натижаси уларок, бошлаигич боскич усулиятидаги бир катор масалалар, хусусан, уйин техникасининг алохида элементларини ургатиш изчиллиги тугрисидаги масала очик колмокда, бу эса кейинчалик маълум маънода умумий техник махорат даражасини чегаралаб куядиган омилга айланиши мумкин. Ёш футболчиларни тайёрлаш - илмий -тадкикот маълумотларига хамда мамлакатимиз ва хориж мутахассисларининг илгор тажрибаларига таянадиган узок муддатли, серкирра жараёндир.

Бирок хозирги пайтгача ёш футболчиларнинг мусобака фаолиятига хос ёш хусусиятлари муаммоси деярли урганилмаган. Афсуски, БУСМ ва ИБУСМ учун амалдаги укув дастурларида уз аксини топган

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см см о см ю

го га

0

ю

1

ушбу холат футболчиларнинг техник тайёргарлиги самарадорлигини ошириш имкониятларини кенгай-тиришга ёрдам бермайди.

Ёш футболчилар мусобака фаолияти тузилишининг ёш динамикаси хусусидаги илмий маълумотларнинг йуклиги, айникса, тупни бошкариш техникасини урга-тишнинг дастлабки боскичида яккол кузга ташланади. Окибатда, бошлангич боскич усулиятидаги бир катор масалалар, хусусан, уйин техникасининг алохида эле-ментларини ургатиш изчиллиги тугрисидаги масала очик колмокда, бу эса кейинчалик, маълум маънода умуман техник махорат даражасини чегаралаб куядиган омилга айланиши мумкин. Шунинг учун хам ёш футболчиларнинг техник такомиллашувига илмий асосланган янгича ёндашув йулларини излаш муаммоси кескин куйилмокда, бу эса тадкик этилаётган масаланинг, шубхасиз, долзарблигини тасдиклайди.

Тадкикотнинг максади. Мусобака фаолияти курсаткичларини эътиборга олган холда ёш футболчиларнинг техник тайёргарлиги даражасини аниклаш.

Купгина мутахассислар мусобака фаолиятини энг мухим хисоблаб, уни интеграл курсаткич даражасига, спорт натижасини эса укув-машгулот жараёни сама-радорлигининг етакчи мезонларидан бири даражасига кутарадилар. Шунинг учун машгулот жараёнини бошкаришда жамоа ва алохида уйинчиларнинг му-собака фаолияти тахлилига диккатни каратиш керак, чунки факат масъулиятли мусобакалар шароитида спортчилар тайёргарлигининг ижобий ва салбий жихатлари тула намоён булади. Мусобака фаолиятини чукур урганиш оркали унга адекват булган машгулот тизимини ишлаб чикиш мумкин.

Мусобака фаолиятини кайд этиш малакали спорт-чиларнинг техник-тактик харакатлари тугрисида кенг маълумот туплаш имконини берди.

Бирок ёш футболчиларда бу тадкикотлар эпизодик хусусиятга эга булди, натижада мазкур муаммо амалда урганилмаганча коляпти.

Ёш футболчилар мусобака фаолияти тузили-шининг ёш динамикаси хакида маълумотларнинг йуклиги, айникса, тупга эгалик килиш техникасини дастлабки ургатиш боскичига уз таъсирини курсатади. Натижада, дастлабки ургатиш усулиятида бир катор масалалар (хусусан, уйин техникасига хос алохида элементларни ургатиш изчиллиги тугрисидаги) очик-лигича колади, уларнинг урганилмагани кейинчалик умуман техник махорат даражасини муайян маънода чегараловчи омил булади.

Мусобака фаолияти устидаги педагогик кузатувлар олтита ёш гурух буйича Тошкент шахри биринчи-лигида уртоклик ва расмий уйинларда утказилди. Педагогик кузатувлар натижасини тахлил этиш му-собака фаолияти тизимини аниклашга имкон беради (1-жадвалга каранг). Маълумотлар шуни курсатдики, 8-9 ёшдаги жамоа уйинчилари уйинда туп олиб юриш (19%), олдинга киска ва урта масофаларга туп узатиш (18%), тупни олиб куйиш (13%), алдаб утиш (12%), йуналтирилган тупни тутиб колиш (10,4%) каби уйин усулларни энг куп куллайдилар. Шуни хисобга олиш зарурки, бу техник элементлар болалар томонидан

деярли аввалдан урганмай туриб бажарилади. Оки-батда, хатолар фоизи жуда катта булади, туп олиб юришда (21%), олдинга туп узатишда (49%), тупни олиб куйишда (47%) алдаб утишда (38%), йул-йулакай тупни тутиб колишда (23%). Мазкур ёш гурухи учун техник-тактик харакатлар хажмини бундай изчил-ликда таксимлаш, бизнингча самарали хисобланади.

1-жадвал

8-14 ёшли футболчилар мусобака фаолияти асосий таркибий кисмларининг уйинда бажарилган техник-тактик харакатлар микдорига кура тузилиши (%)

№ Курсаткичлар Ёши

8-9 | 9-10 | 10-11 | 11-12 | 12-13 | 13-14

Уйинлар сони

24 | 27 | 30 | 29 | 30 | 30

Узатишлар

1. Киска ва урта масофага Оркага ва кундаланг 8,0 9,0 11,0 13,0 17,0 20,0

2. Олдинга 18,0 21,0 19,0 16,0 18,0 19,0

3. Харакатланаётган уйинчига 0,2 2,0 3,0 3,0 3,0 3,0

4. Узок масофага 0 0 2,0 3,0 2,0 2,0

5. Тезкор 3,0 4,0 3,0 4,0 3,0 3,0

6. Олиб юриш 19,0 16,0 15,0 16,0 17,0 17,0

7. Алдаб (айланиб) угаш 12,0 9,0 8,0 8,0 8,0 7,0

8. Олиб куйиш 13,0 13,0 11,0 11,0 9,3 7,3

9. Йул-йулакай тутиб колиш 10,4 11,4 10,4 10,0 9,0 8,0

Яккама-якка олишувлар

10. Пастда 5,0 4,0 6,0 4,4 3,0 3,0

11. Юкорида 1,2 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0

12. Бош билан уйнаш 2,0 2,0 3,0 3,0 3,0 3,0

Зарбалар

13. Бош билан 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3 0,4

14. Оёк билан 4,0 2,4 3,0 3,0 3,0 3,0

15. Йукотишлар 4,0 4,0 3,4 3,4 2,4 2,3

16. Жами уйинда 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

ришлар мусобака фаолияти тузилишида уз аксини топади. Ахамиятлиликнинг биринчи даражаси буйича 8 ёшдан 14 ёшгача куйидаги техник-тактик харакат-ларнинг хажми: тупни турли йуналишларда киска ва урта масофага узатишлар, тупни харакатланаётган уйинчига узатишлар, тупни тезкор узатишлар (10-11 ёшлилардан ташкари), тупни йул-йулакай тутиб ко-лиш, юкоридаги яккама-якка олишувлар, бош билан уйнаш (10-11 ёшлилардан ташкари), уйин давомида-ги барча техник-тактик харакатлар хажми ишончли равишда ортади.

8-9 ёшли футболчилар техник-тактик харакат-лари тузилишида ишончлилик эхтимолининг хатто биринчи даври буйича хам бошка ёшларга нисбатан куйидагича узгаради: тупни олиб юриш, алдаб утиш, тупни олиб куйиш, пастда яккама-якка олишувлар, бош билан дарвозага зарба бериш, оёк билан дарвозага зарба бериш (10-11 ёшлилардан ташкари).

Бир томондан, 10-11 ёшлилар гурухи учун ва ик-кинчи томондан, 12-13, 13-14 ёшлилар учун оркага ва кундаланг туп узатишлар, харакатланаётган уйинчига туп узатишлар, тупни олиб юриш (12-13 ёшлилардан ташкари), пастда яккама-якка олишувлар, юкорида яккама-якка олишувлар (12-13 ёшлилардан ташка-ри), бош билан уйнаш, оёк билан зарба бериш (12-13 ёшлилардан ташкари), барча техник-тактик харакат-лар хажми орасида ишончли тафовутлар (Р<0,05) аникланди.

Олдинга туп узатишлар, тупни тезкор узатишлар,

4

www.fansports.uz

№6-2022

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

алдаб утиш, тупни олиб куйиш, тупни йул-йулакай тутиб колиш, дарвозага бош билан зарба беришлар орасидаги тафовут сезиларсиз.

12-13 ёшли футболчилар уйинининг тузилиши куйидаги техник-тактик царакатлар буйича 13-14 ёшлиларникидан ишончли равишда фарк килади: оркага ва кундаланг узатишлар, олдинга узатиш, олиб юриш, алдаб утиш, оёк билан дарвозага зарба бериш, уйин давомида барча техник-тактик царакатлар мик-дори шулар жумласидандир. Тупни царакатланаётган уйинчига узатишлар, узок масофага туп узатишлар, тезкор ва юкорилатиб узатишлар, тупни олиб куйиш, йул-йулакай тутиб колиш, пастда ва юкорида якка-ма-якка олишувлар, бош билан уйнаш, дарвозага бош билан зарба беришлар орасидаги фарк сезиларсиз.

13-14 ёшлиларда: тупни оркага, кундаланг йуна-лишда, олдинга узатишларда, олиб юришларда, дарвозага оёк билан зарба беришда ва уйин даво-мидаги барча техник-тактик царакатлар цажмида тафовут (Р<0,05) ацамиятли. Уз навбатида, хатолик-лар цажмида цам узгаришлар мавжуд. Фаркларнинг ишончлилиги факат 8-9 ёшли спортчилар билан 13-14 ёшлиларнинг курсаткичлари орасида мавжуд булиб, бу узок муддатли ургатиш жараёнидаги узилишдан ва уйин сифатини яхшилашда "ворисийлик"нинг йуклигидан дарак беради.

Тупни царакатланаётган уйинчига узатишлар, тупни узок масофага узатишлар, кескин йуналишда шиддат билан узатишлар, олиб юришлар, алдаб ути-шлар, йул-йулакай тутиб колиш, пастда ва юкоридаги яккама-якка олишувлар, бош ва оёк билан дарвозага зарба бериш, тупни тухтатиш вактидаги йукотишлар куп цолларда цатто ишончли эцтимолнинг биринчи даври буйича цам узгаришларга учрамайди. Бунинг окибатида иложсиз ацвол юзага келади, яъни бола-ликда хатоларнинг юкори фоизи билан бажарилган элементлар юкори малакали жамоаларнинг уйинчи-лари учун цам кийин масалалигича колади.

БУСМлар учун тузилган амалдаги укув дастурларида уз аксини топмаган мусобака ва машгулот фаолиятидаги узаро богликлик уларнинг тузилиши орасида номувофиклик мавжудлигини тахмин ки-лишга асос булади.

Мазкур муаммони аниклаштириш учун цар бир ёш гуруцидаги укув-машгулотлар мазмуни кайд этилди. Ёш футболчиларга уйин техникаси ва тактикасини ургатиш ва уни такомиллаштириш машгулотларнинг тацлили асосий техник-тактик царакатлар тузилишини ажратиб курсатишга имкон берди (2-жадвал).

2-жадвал

8-14 ёшли футболчилар машгулоти жараёнида асосий техник-тактик харакатларнинг тузилиши (%)

№ Техник царакатлар Ёши

8-9 | 9-10 | 10-11 | 11-12 | 12-13 | 13-14

Узатишлар

1. киска ва урта масофага:

2. а) оркага в а кундаланг 16,0 17,0 15,0 12,6 26,0 20,0

3. б) олдинга 30,0 25,0 17,0 24,0 35,0 15,0

4. царакатга 3,0 7,0 2,0 2,0 1,0 6,0

5. Узок масофага 6,0 2,0 1,0 8,3

6. укдек газиллатиб 1,0 3,0 1,0 4,0 1,0 3,0

7. Олиб юриш 16,0 12,0 11,6 11,0 9,0 12,0

8. алдаб (айланиб) утиш 4,0 2,0 4,0 4,0 4,0 5,0

9. Олиб куйиш 9,0 6,0 7,0 9,0 4,0 6,0

10. йул-йулакай тутиб колиш 6,0 2,0 5,0 7,0 6,0 5,4

Яккама-якка олишувлар:

1. пастда 4,0 4,0 8,0 5,0 1,0 5,0

2. юкорида 1,0 2,0 0,4 2,0 1,0 1,0

3. бош билан уйнаш 2,0 5,0 1,0 6,0 1,0 1,0

4. Зарбалар:

5. Бош билан 1,0 1,0 0,4 0,4 0,3

6. оёк билан 4,0 11,0 14,5 6,0 7,0 6,0

7. Йукотишлар 3,0 3,0 7,0 5,0 3,0 6,0

8. Жами уйинда 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Мусобака ва машгулот фаолиятининг тузилиши, шунингдек, дастурлар мазмунидан ташкил топган маълумотларни таккослаганда, уларнинг узаро ному-вофиклигини куриш мумкин. Масалан, 8-9 ёшлилар учун тупга оёк билан зарба бериш усулини ургатиш учун дастурнинг техник тайёргарликдаги жами соат-ларнинг 28,8% ажратилган. Машгулотда бу техник усулни бажариш 54% ни, мусобака фаолиятида эса 33,2% ни ташкил килади.

Худди шу ёшдагилар учун тупни олиб юриш тех-никасига дастурнинг техник тайёргарликдаги жами соатларнинг умумий 9,3% ажратилган. Машгулотда бу техник усулни бажариш 16% ни, мусобака фаоли-ятида эса 19% ни ташкил килади. Алдаш царакатлари (финтларга) дастурда 7%, машгулотда 4% бажарилади, уйинда 12% ни ташкил этади. Бош билан тупга зарба бериш дастурда 10,8% ни, машгулотда 3% ни, мусо-бака фаолиятида эса 2,2% ни ташкил килади. Тупни олиб куйиш уйинда вазиятга караб амалга оширила-ди, лекин мусобака фаолияти тузилишида унга 13%, дастурда эса бор-йуги 4,8% ажратилади, бу машгу-лотларда олиб куйиш техник-тактик царакатларнинг умумий цажмининг 9% ни ташкил килади.

Кейинги ёш гуруцларида цам машгулотларнинг тузилишидаги номувофикликлар худди шунга ухшаш куринишга эга. Тупни олиб юриш цамда алдаб утиш дастурда мувофик равишда 8,7% ва 8,5% ни, машгулотда 12% ва 2% ни, мусобака фаолиятида 16% ва 9% ни ташкил этади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Бундай цолат барча ёш гуруцларида сакланади, бу эса ёш футболчиларни юкори малакали этиб тарбия-лашга ёрдам берадиган мазкур учта энг муцим йуна-лишларда номувофиклик мавжудлигини билдиради.

БУСМ дастурлари, мусобака ва машгулот фао-лиятларининг тацлили укув йиллари буйича техник тайёргарликнинг куйидаги устувор жицатларини айириб курсатиш имконини беради:

- 8 дан 9 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш;

- 9 дан 10 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш, киска масофага узатиш;

- 10 дан 11 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш, тупни киска ва урта масофага узатишлар, бош билан уйнаш;

- 11 дан 12 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш, тупни киска масофага узатишлар, дарвозага оёк билан зарба бериш, бош билан уйнаш;

см см о см ю

го га

0 ^

ю

1

с го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

- 12 дан 13 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш, тупни тезкор ва юкорилатиб узатишлар, узок масофага узатишлар, дарвозага бош билан зарба бериш;

- 13 дан 14 ёшгача - тупни олиб юриш ва алдаб утиш, тупни узок масофага узатишлар, тупни хара-катланаётган уйинчига узатиш, тупни олиб куйиш, тупни тезкор узатиш, дарвозага бош ва оёк билан зарба бериш.

Утказилган тадкикотларнинг якуни куп йиллик техник тайёргарлик мазмунига узгартириш кири-тишни таклиф килиш имконини берди. Тажриба текширувида утказилаётган укув-машгулот жараёни тузилишини узгартириш оптималлаштирувнинг асоси булиб хизмат килиши мумкин.

Хулосалар. Амалдаги укув-дастурларида кайд этилган мавжуд коидаларнинг тахлили ёш футбол-чилар мусобака фаолиятини назорат килиш ва уни йиллар буйича тавсифномалар асосида яратиш зарур эканлигидан далолат беради; БУСМ ва ИОЗБУСМ учун амалдаги укув дастурнинг техник тайёргарлик булими хамда ёш футболчилар укув-машгулот жараёнининг мазмуни уларнинг мусобака фаолияти хусусиятларини тулик ифодаламайди;

Бу, биринчидан, устувор техник-тактик харакатлар тузилиши ёш хусусиятларининг хисобга олинмаган-лигида; иккинчидан, уйин техникасини бошлангич

ургатиш изчиллиги хозирги футбол уйини талабларига мувофик келмаслиги билан ифодаланади.

Адабиётлар:

1. Алабин В.Г. и др. Комплексный контроль в спорте. //Теория и

2. Железняк Ю.Д. Совершенствование системы подготовки спортивных резервов в игровых видах спорта: Автореф. д-ра пед. наук. М., 1981. - 48 с.

3. Жуков М.М., Абрамов М.С., Зеленова Н.М. Шкалы оценки функциональных показателей студентов-гандболистов. - Ташкент, 1979.-28 с.

4. Зациорский В.М. Основы спортивной метрологии. - М.: Физкультура и спорт, 1979. - 152 с.

5. Зеленцов А.С., Лобановский В.В., Разумовский Е.А. Технико-тактические действия футболистов. //Футбол. Ежегодник. -1982. /Сост. В.П.Климов, С.А.Савин. Редкол.: К.И.Бесков и др. - М.: Физическая культура и спорт, 1982. С.9-13.

6. Золотарев А.П. возрастная динамика ловкости и техники владения мячом в условиях скоростных передвижений у юных футболистов 9-17 лет: Автореф. дис. ... канд. пед. наук. -Малаховка, 1987. -22 с.

7. Золотарёв А.П. Некоторые особенности соревновательной деятельности юных футболистов 9-17 лет. //Методика совершенствования и контроля координационных способностей юных футболистов в условиях скоростных передвижений: Учебно-методисеское пособие. -Краснодар, 1991. - С.12-16.

8. Золотарёв А.П., Шамардин А.И. Структура основных компонентов соревновательной деятельности юных футболистов: Учебно-методическое пособие. /Под ред. Н.Д.Васильева. -Волгоград: ВГИФК, 1993. -33 с.

9. Зонин Г.С. Исследование физической, технической подготовленности и их совершенствование у футболистов: Автореф. дис. ... канд. пед. наук. - Л., 1974. 21 с.

10. Игнатьева В.Я. Исследование соревновательных нагрузок гандболистов высших разрядов. //Теория и практика физической культуры, 1980, №8. - С.15-17.

11. Иманалиев Т.Т. Сопряжённая физическая и технико-тактическая подготовка футболистов на этапе спортивного совершенствования: Автореф. дис. ... канд. пед. наук. - М., 1993. - 24 с.

Педагогика фанлари номзоди, доцент Б.Б. МУСАЕВ1

1 Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Чирчик шахар, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

b.b.musayev@gmail.com

COFAOM ТУРМУШ ТАРЗИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ МЕХАНИЗМААРИ

Аннотация

Annotation

В статье рассматривается вопрос о профилактике и широкой пропаганде здорового образа жизни, профилактике и предупреждении заболеваний органов сердечно-сосудистых и дыхательных путей, малоподвижности, избыточного веса а также, рассматривается спортивная программа как один из механизмов ее реализации на основе стратегии оказания физкультурно-спортивных услуг населению в период пандемии и в современных условиях.

Ключевые слова: двигательная активность, физическая нагрузка, комплекс физкультурных упражнений, массовый спорт, спортивная классификация, популяризация спорта, здоровый образ жизни, жизненные навыки.

Маколада пандемия даврида ва бугунги кундаги уй шароитида ахолига жисмоний тарбия ва спорт хизматини курсатиш уларни энг аввало юрак-кон томир ва нафас йуллари, кам харакатлик, ортикча вазн касалликларини олдини олиш ва профилактика ишларини кенг таргиб килиш стратегияси асосида уни амалга ошириш механизмларидан бири куриб чикилган.

Калит сузлар: жисмоний фаоллик, жисмоний юклама, жисмоний тарбия машцлари мажмуаси, оммавий спорт, спорт таснифи, спорт mapF^om^ соFлом турмуш тарзи, цаётий куникмалар

The article considers the issue of prevention and wide promotion of a healthy lifestyle, prevention and prevention of diseases of the cardiovascular and respiratory tract, inactivity, overweight, and also considers the sports program as one of the mechanisms for its implementation based on the strategy of providing sports and sports services to the population during the pandemic and in modern conditions.

Key words: motor activity, physical activity, complex of physical exercises, mass sports, sports classification, popularization of sports, healthy lifestyle, life skills.

Тадкикотнинг долзарблиги. Замонавий жамият шароитларида соглом турмуш тарзининг ахамияти то-бора ортиб бормокда. Бугун дунёда согликни саклаш ва шакллантириш, унинг асосий курсаткичларини

яхшилаш билан боглик тенденция кузатилмокда. Инсонларнинг аксарият купчилиги зарарли одатлар-дан воз кечиш, тугри овкатланишга хамда нафакат жисмоний, балки рухий саломатликни хам мухофаза

www.fansports.uz

6

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.