Научная статья на тему 'ЁШ ДАРВОЗАБОНЛАРНИНГ ТEХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ АНИҚЛАШ'

ЁШ ДАРВОЗАБОНЛАРНИНГ ТEХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ АНИҚЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
17
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ЁШ ДАРВОЗАБОНЛАР / ТЕХНИК ТАКТИК ҲАРАКАТЛАР / УСУЛ ВА ВОСИТАЛАР / ПЕДАГОГИК КУЗАТУВ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Ашуров Ш.Д.

Мақолада ёш дарвозабонларнинг ўйин давомидаги педагогик кузатувлар асосида тадқиқотдан олдинги ва тадқиқотдан кейинги техник тактик ҳаракатлари сони ҳамда самарадорлиги бўйича илмий асослар келтириган. Натижаларни ижобий томонга ўзгаришига сабабчи бўлган усул ва воситалар кетма кетлиги бўйича тушунча берилган.В статье приведены данные о количестве и эффективности технико тактических действий молодых вратарей до и после исследования на основе педагогических наблюдений во время игры. Дается понимание последовательности методов и средств, которые приводят к положительному изменению результатов.The article presents data on the number and effectiveness of technical and tactical actions of young goalkeepers before and after the study based on pedagogical observations during the game. An understanding of the sequence of methods and means that lead to a positive change in the results is given.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ДАРВОЗАБОНЛАРНИНГ ТEХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ АНИҚЛАШ»

см см о см

го га t

0 Q. W

1

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

У^итувчи Ш.Д. АШУРОВ1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчщ шадри, Узбекистон

Муаллиф билан ботланиш учун:

shaxzodashurov616@gmail.com

ЕШ ДАРВОЗАБОНААРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК ХДРАКАТААРИ САМАРАДОРАИГИНИ АНИЦААШ

Аннотация

Annotation

В статье приведены данные о количестве и эффективности технико-тактических действий молодых вратарей до и после исследования на основе педагогических наблюдений во время игры. Дается понимание последовательности методов и средств, которые приводят к положительному изменению результатов.

Ключевые слова: юные вратари, технико-тактические действия, методы и средства, педагогическое наблюдение.

Маколада ёш дарвозабонларнинг уйин давомидаги педагогик кузатувлар асосида тадкикот-дан олдинги ва тадкикотдан кейинги техник-тактик ^аракатлари сони хдмда самарадорлиги буйича илмий асослар келтириган. Натижаларни ижобий томонга узгаришига сабабчи булган усул ва воситалар кетма-кетлиги буйича тушунча берилган.

Калит сузлар: ёш дарвозабонлар, техник-тактик царакатлар, усул ва воситалар, педагогик кузатув.

The article presents data on the number and effectiveness of technical and tactical actions of young goalkeepers before and after the study based on pedagogical observations during the game. An understanding of the sequence of methods and means that lead to a positive change in the results is given.

Key words: young goalkeepers, technical and tactical actions, methods and means, pedagogical supervision.

Долзарблиги. Спортни такомиллаштириш боски-чида ёш дарвозабонларнинг техник тайёргарлиги уму-ман машгулот жараёни тизимидаги мудим таркибий кисмлардан биридир. Шубдасиз, дарвозабонларни тайёрлашда канча омиллар дисобга олинса, уларнинг тактик ва техник даракатларининг самарадорлиги шунчалик юкори булади, бу асосан уйин тизимларнинг фаолияти билан боглик. Ушбу муаммонинг жидатлари куриб чикилган ва сунгги тадкикотлар ва нашрларни тадлил килинган [3,4,5,6].

Тадкикотнинг максади. Ёш дарвозабонларнинг уйин давомидаги техник-тактик тайёргарлик самара-дорлигини аниклашдан иборат.

Тадкикотнинг вазифалари. Тадкикот ишининг вазифалари куйидагилардан иборат:

- мусобака шароитида ёш дарвозабонларнинг техник-тактик даракатларини сони ва самарадорлигини тадлил килиш;

- ёш дарвозабонларнинг техник-тактик тайёргар-лигини оширувчи самарали усулларни танлаб олиш ва самарадорлигини аниклаш.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мудокамаси. Биз томонимиздан дарвозабонларнинг техник-тактик даракатларини сони ва самарадорлигини билиш мак-садида ёшлар таркибида иштирок этадиган дарвоза-бонларнинг уйинларини педагогик кузатиш ишларини олиб бордик. Кузатув ишлари 2021-2022 йиллар даво-мида олиб борилиб тадлил килинди. Кузатиш давоми-да дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш, дарвозадан чикиб ердан ва давода уйнаш, 1-1 чикиб уйнаш, тупни кулда ва оёкда ошириб бериш даракатлари урганилди (10 та уйиндаги натижалари).

1-жадвалдаги натижаларда тажриба гуруднинг тадкикотдан олдинги ва кейинги натижалари келтирил-ган. Дастлаб, биз 11 ёшли дарвозабоннинг берилган зар-баларни чизикда кайтариш буйича натижасини тадлил килиб берамиз. Бунда дарвозабон тажрибадан олдин 3 (+1) техник-тактик даракатларни (ТТХ,) бажарган булса, тажрибадан сунг 2 (+1) ТТХри бажарган. Дарво-задан чикиб уйнашда (давода) тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХри бажарган, тажрибадан сунг 3 (+2) ТТХри амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажриба-дан олдин 2 (+1) ТТХ,ни амалга оширди, тажрибадан сунг 3 (+2) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 2 (+1) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 3 (+2) ТТХри амалга оширган булса, тажрибадан сунг 3 (+2) ТТХри амалга оширди. Дар-возабон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан олдин 5 (+2) ТТХри амалга оширган булса, тажрибадан сунг 5 (+2) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан олдин жами 19 та ТТХдарни амалга оширди шундан 19 (+8) СК42.11% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 18 та ТТХдарни амалга оширди. Шундан 18 (+10) СК55.56% ни ташкил этди. Олинган натижадан шуни куришимиз мумкинки тадкикотдан олдинги ва тадкикотдан сунги натижалар орасида узгариш булганини фарклашимиз мумкин.

12 ёшли дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш тажрибадан олдин 5 (+3) ТТХ,ни бажарган булса, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХ,ни бажар-ган. Дарвозадан чикиб уйнашда (давода) тажрибадан олдин 3 (+2) ТТХ,ни бажарган, тажрибадан сунг 4 (+3)

62

www.fansports.uz

№7-2022

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

ТТХ,ни амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажрибадан олдин 4 (+3) ТТХ,ни амалга ошир-ди, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 2 (+1) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 2 (+1) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 1 (+1) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан олдин 11 (+4) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 10 (+5) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан ол-дин жами 28 та ТТХдарни амалга оширди шундан 28 (+14) СК50.00% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 26 та ТТХдарни амалга оширди шундан 26 (+16) СК61.54% ни ташкил этди. 12 ёшли дарвозабонлар 11 ёшли дарвозабонларга Караганда купрок ТТХларни амалга оширишган. 12 ёшли дарвозабонлар тупни купрок оёкда киргазиб берган ва аниклиги юкори булган.

13 ёшли дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни бажарган булса, тажрибадан сунг 4 (+2) ТТХри ба-жарган. Берилган зарбаларни чизикда кайтаришда тажрибадан сунг хам узгариш руй бермаган. Дарвозадан чикиб уйнашда (завода) тажрибадан олдин 3 (+2) ТТХри бажарган, тажрибадан сунг 3 (+2) ТТХри амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни амалга оширди, тажрибадан сунг 3 (+2) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХри амалга оширган булса, тажрибадан сунг 2 (+1) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 3 (+2) ТТХри амалга оширган булса, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди. Дарво-забон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан ол-дин 10 (+4) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 10 (+6) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан олдин жами 27 та ТТХдарни амалга оширди шундан 27 (+13) СК48.15% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 26 та ТТХдарни амалга оширди шундан 26 (+16) СК61.54% ни ташкил этди. Ушбу натижадан куришимиз мумкин тажрибадан сунг 1-1 чикиш ва тупни кулда ва оёкда уйинга киргизишда узгаришлар булган.

14 ёшли дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш тажрибадан олдин 3 (+1 ТТХ,ни бажарган булса, тажрибадан сунг 4 (+2) ТТХри бажар-ган. Дарвозадан чикиб уйнашда (хавода) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни бажарган, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХ,ни амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни амалга оширди, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди.

Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 5 (+2) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан олдин 9 (+4) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 9 (+5) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан олдин жами 29 та ТТХдарни амалга оширди шундан 29 (+14) СК48.28% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 31 та ТТХдарни амалга оширди шундан 31 (+19) СК61.29% ни ташкил этди.

15 ёшли дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХ,ни бажарган булса, тажрибадан сунг 4 (+2) ТТХ,ни бажарган. Дарвозадан чикиб уйнашда (завода) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХрибажарган, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХ,ни амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни амалга оширди, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 5 (+2) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 5 (+4) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан олдин 9 (+5) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 9 (+5) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан олдин жами 29 та ТТХдарни амалга оширди шундан 29 (+15) СК51.72% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 32 та ТТХдарни амалга оширди шундан 32 (+20) СК62.50% ни ташкил этди.

16 ёшли дарвозабонларнинг берилган зарбаларни чизикда кайтариш тажрибадан олдин 3 (+1) ТТХ,ни бажарган булса, тажрибадан сунг 4 (+2) ТТХ,ни бажарган. Дарвозадан чикиб уйнашда (завода) тажрибадан олдин4 (+2) ТТХри бажарган, тажрибадан сунг 5 (+3) ТТХ,ни амалга оширган. Дарвозадан чикиб уйнашда (ердан) тажрибадан олдин 4 (+2) ТТХ,ни амалга оширди, тажрибадан сунг 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабонни 1-1 чикиб уйнаши тажрибадан олдин 6 (+3) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 7 (+4) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (кулда) тажрибадан олдин 4 (+3) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 5 (+4) ТТХри амалга оширди. Дарвозабон тупни уйинга киргизиш (оёкда) тажрибадан олдин 10 (+5) ТТХ,ни амалга оширган булса, тажрибадан сунг 9 (+5) ТТХ,ни амалга оширди. Дарвозабон уйин давомида тажрибадан олдин жами 31 та ТТХдарни амалга оширди шундан 31 (+16) СК51.61% ни ташкил этган булса, тажрибадан

см см о см

го га

0 ^

ю

1

с го

№7-2022

www.fansports.uz

63

Спорт машFулотлари: техника, тактика, усулият

Г6 Fan - sportga • №7/2022 4 Техника, тактика и методика спортивной тренировки сунг 34 та ТТХларни амалга оширди шундан 34 (+21) олдин жами 28 та ТТХларни амалга оширди шундан СК61.76% ни ташкил этди. 28 (+15) СК53.57% ни ташкил этган булса, тажрибадан Олинган натижалардан мусобака шароитида дар- сунг 32 та ТТХларни амалга оширди шундан 32 (+19) возабонларнинг олинган техник харакатлардан шу СК59.38% ни ташкил этди. нарса маълум булдики, бу техник-тактик харакатларни Назорат гурухини натижалардан мусобака шаро-амалга оширишда, жисмоний тайёргарликни ахамияти итида дарвозабонларнинг олинганнатижаларидаги катталигини билдиради. Айникса,дарвозабонларнинг техник харакатлардан шу нарса маълум булдики, куп учрайдиган тупни чизикда кайтаришда, хаводаги бу техник-тактик харакатларни амалга оширишда, тупга чикишда, хужумларни бошлаб беришдаги кул ва тадкикотдан олдинги ва кейинги натижаларда узгариш оёкда ташлаб бериш харакатларида ва бошка техник кузатилмади. Машгулотларда мураббийлар узларининг харакатларда хатоликларкуплигини олинган натижа- режалари асосида олиб борилган. лардан куришимиз мумкин. Хулоса. Олинган натижалардан мусобака шароити-Шу сабабдан укув-машгулот шароитида бу жисмо- да дарвозабонларнинг олинган техник харакатлардан ний тайёргарлигини техник тайёргарлик биланбирга шу нарса маълум булдики, бу техник-тактик хара-олиб борилишига катта ахамият каратишимиз керак. катларни амалга оширишда, жисмоний тайёргарлиги, Аммо биз уларга юкори даражада юкламаларининг айниксакоординацион кобилиятининг ахамияти кат-бера олмаймиз, шу сабабдан уларни ривожлантиришда талигини билдиради. Айникса бу дарвозабонларнинг дарвозабонларнинг техник-тактик харакатларини уси- куп учрайдиган тупни чизикда кайтаришда. Х,аводаги шига таъсир этадиган восита ва усулларни танлаб олиб тупга чикишда, хужумларни бошлаб беришдаги оёкда уларга жорий этишимиз керак деб уйлаймиз. тупни ташлаб бериш ва бошка техник харакатларида Биз томонимиздан назорат гурухи дарвозабонлар- бажаришда катта таъсир курсатиши аникланди. нинг техник-тактик харакатларини сони ва самара- 2. Дарвозабонлар майдонда техник-тактик ха-дорлигини хам текшириб беришга харакат килдик. ракатлари бир уйинда уртача 25-35 та бажаришади. Жадвалдаги натижаларда назорат гурухнинг тадкикот- Техник-тактик харакатларда, айникса, дарвозабоннинг дан олдинги ва кейинги натижалари келтирилган. 11 туп учун чикиб хавода уйнашида, тупни чизикда кай-ёшли дарвозабонларнинг уйин давомида тажрибадан таришда, мушт билан уриб юбориш, бирга бир вази-олдин жами 20 та ТТХларни амалга оширди шундан ятларда дарвозабонлар куп мартаба хатолар килиши 20 (+9) СК45.00% ни ташкил этган булса, тажриба- аникланди. Дарвозабонлар берилган кучли зарбаларни дан сунг 21 та ТТХдарни амалга оширди шундан 21 кайтаришда 60% фоизга, бурчак тупларни уриб юбо-(+10) СК47.62% ни ташкил этди. Олинган натижадан риш ёки ушлаб олишда 48%, бирга бир вазиятда тупни шуни куришимиз мумкинки тадкикотдан олдинги ва олиб куйишда 35% самарали харакатланишади. тадкикотдан сунги натижалар орасидаги фарк 2.62% 3. Машгулотларда дарвозабонларнинг уз устида ни, 12 ёшли уйин давомида тажрибадан олдин жами ишлаши, яъни машклар оркали техник-тактик хара-26 та ТТХларни амалга оширди шундан 26 (+13) катларни такомиллаштириши бир хиллик кузатилади. СК50.00% ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг Купгина дарвозабонлар машгулот уйинлари, назорат 25 та ТТХларни амалга оширди шундан 25 (+14) учрашувларда, имконияти борича, харакатланишмайди. СК56.00% ни ташкил этди. Бундай куринишни дарвозабонларимизнинг расмий Тажрибадан сунг ушбу ёш дарвозабонларида учрашувдаги уйин фаолиятига хам таъсир утказиши тажриба бошидаги натижадан 6% усишни 13 ёшли мумкин. дарвозабонларнинг уйин давомида тажрибадан олдин Адабиетлар: жами 25 та ТТХ,ларни амалга оширди шундан 25 1.Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 4 декабрдаги , ,,, /^тт-с--) аао/ л ПФ-5887-сонли «Узбекистонда футболни ривожлантиришни мутлако (+13) СК52.°°/о ни тащKИл этгаН булса, тажриэадан янги боскичга олиб чикиш чора-тадбирлари т^рисида»ги фармони. сунг 23 та ТТХ,ларни амалга оширди шундан 23 (+13) Халк сУзи газетаси, 2019 йил 6 декабрь №252 га™. _ „„ 2. Мирзиёев Ш. М. Миллий тараккиёт йулимизни кдттият билан СК56.52% ни, 14 ёшли дарвозабонларнинг уиин даво- давом эттириб, янги боскичга кутарамиз. Т. «Узбекистон»-2017 й. мида тажрибадан олдин жами 28 та ТТХларни амалга а Абидов Ш.у Ёш фУтболчиларнинг укУв машFУлот жараёнини таш- кил килиш ва режалаштириш. Услубий тавсиянома. Т., УзДЖТИ. 2011 й оширди шундан 28 (+13) СК46.43% ни ташкил этган 4. Анализ проблемы технической подготовки юных вратарей булса, тажрибадан сунг 27 та ТТХларни амалга оширди в футбол е васпектеразвития Чу^ций анализ8торовзритвльной и •' ' г •' т г г"- вестибулярной сенсорных систем / М.А. Правдов, И.В. Акинфеев, шундан 27 (+14) СК51.85% ни, 5 ёшли дарвозабон- Д.М. Правдов, Н.Е. Хромцов, Ю.В. Тихомиров // Педагогика-психологические и медико-биологические проблемы физической культуры и ларнинг уйин давомида тажрибадан олдин жами 29 та спорта - 2013 ТТХларни амалга оширди шундан 29 (+15) СК51.72% 5. Арестов Ю.М., Годик М.А. Эффективность и надежность технико-тактических вратаря в условиях соревнований ИИ Футбол ни ташкил этган булса, тажрибадан сунг 28 та ТТХлар- ежегодник -М 1985 г. ни амалга оширди шундан 28 (+16) СК57.14% ни, 16 а Арестов Ю.М., Годик М.А., Шамардин А.И. Эффективность и надежность технико-тактических действий вратарей в условиях со-ёшли дарвозабонларнинг уйин давомида тажрибадан ревнований. Ежегодник «Футбол», 1981.

www.fansports.uz №7-2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.