Қылмыстарды ашу мен тергеу барысында іздеу-бөгеу шараларын ұйымдастыру және жүзеге асыру Текст научной статьи по специальности «Право»

Уакасов Досжан Асылбек^лы,

Цазацстан Республикасы 11М Бэр1мбек Бейсенов атындагы Караганды академиясыныц ЖЩкафедрасынъщ доцентг, зац гылымдарыныц кандидаты, полиция майоры

М^хамеджанов Ержан Оразхан^лы,

К^азацстан Республикасы 11М Бэр1мбек Бейсенов атындагы Караганды академиясыныц ЖЩ кафедрасыныц оцытушысы, полиция майоры

ЦЫЛМЫСТАРДЫ АШУ МЕН ТЕРГЕУ БАРЫСЫНДА 1ЗДЕУ-Б0ГЕУ ШАРАЛАРЫН ¥ЙЫМДАСТЫРУ ЖЭНЕ ЖУЗЕГЕ АСЫРУ

Кылмыстарды ашу мен тергеу барысында жYзеге асырылатын iздеу ^ызметшде Yдерiсiнде туындайтын ^иындыщтарды жою тергеушi мен жедел ^ызметкерлердщ орта^ ма^сат^а багытталган ^ызметш сапалы ащару мен жетiлдiруге жэне олардыц ^йымдастырушылыщ, тактикалыщ, сонымен ^атар психологиялыщ мYмкiндiктерiн айтарлыщтай децгейде арт-тыруга оцтайлы жагдайлар жасайды. Б^л ретте ^ылмыстылыщпен кYресу барысында ^алыптасатын кYрделi жагдайларды шешу нэтижелершщ тшмдшп жогарылайды.

Аталмыш YДерiсте iздеу ^ызметшщ тиiмдiлiгiн арттыру ма^сатында iшкi ютер органдарыныц жедел ^ызметкерлерш жэне ^ажеттшгше сай ^атыстырылатын бас^а да т^лгаларды (жэбiрленушiлердi, куэларды жэне тагы бас^аларды) ^амтитын, ^ылмыстыщ iс бойынша аньщталган мiндеттердi шешуге арналып ^¥ралатын арнайы ^йымдастырылган ^^рылымдармен жYзеге асырылатын шаралар кешешнщ iшiнде iздеу-бвгеу шараларын сапалы жYргiзе бiлу сапалы нэтижелер экелмек.

Fалымдардыц квз^арасына CYЙенсек, на^ты осы гылыми ма^аламен зерттелушi iздеу жагдайы криминалистика мен жедел-iздестiру ^ызмет теориясыныц жалгаспалы ынтымакгастыгы мен взара эрекеттеспгше жол ашады, себебi б^л гылыми санат олардыц шиелешсу аймагында орналас^ан. Екi гылыми аппараттыц кYPделi жагдайыныц бiр тYрi ретiнде <аздеу жагдайын», «взекп мэселелi жедел-iздестiру жагдайын» [1; 87 б.] жэне бас^аларын енпзу, бiздiц пiкiрiмiз

бойынша, екi жеке гылымныц ынтыма^сатыгы мен эрекеттесiгiне мацызды эсер етедi.

1здеу-бвгеу шараларын жYзеге асыру дегенiмiз - б^л iздеу болжамдарын ^¥румен, типтiк iздеу кестелерiмен, iздеу мiндеттерiн шешу тэсiлдерiмен, ^ылмыс жасауда сезiктiлер мен кiнэлiлердiц орналасу орнын болжаумен жэне оларды аныщтап, ^стаумен ^амтамасыз етiлетiн ойлы ^ызмет [2; 71 б.].

1здеу жагдайы iздеу-бвгеу ж^мысыныц кез келген кезещндеп iздеу жэне бас^а да а^параттардыц квлемiмен аныщталады. Б^л а^параттардыц толыщ тYрде тiркелуi, эсiресе, жYргiзiлетiн шараныц ма^сатын аныщтауда, оган жету н^с^аларын тацдауда, тергеушi мен жедел ^ызметкердщ мYмкiндiктер кешенiн аныщтауда, олармен тацдалган ю-^имыл н^с^асын жYзеге асыруда мацызды.

Кылмыстарды ашу мен тергеу барысында тергеушi мен жедел ^ызметкердщ iздеу ^ызмепнде «^арсы эсер етушi» деп аталатын кYPделi жагдайлар туындайды. Ол взшдш факторлар тiзбегiмен мiнезделедi, мысалы: уа^ыт пен аппараттыц аздыгы, iздеу жагдайыныц белгiсiздiгi мен болжамды мшез^ ^абылданушы шешiмдер Yшiн жогары жауаптылыщ.

Ец алдымен, оларга келесiлердi жащызуга болады:

- эртYрлi объектiлердiц - криминалистикалыщ мацызды аппарат ^айнар квздершщ бар екендiгiнiц эр дэрежелi болжамдыгы;

- iздеудегi объектiлердiц на^ты мшезде-мелерiнiц жо^тыгы;

- iздеyдегi обьектшердщ жоFaлып кету mym-кшдт;

- Ma^a^a жетпеyдi непздейтш жaFымсыз сaлдaрдыц пaйдa болу мYмкiндiгi.

Жедел-тергеу тэжрибесшщ тaлдayынa сэйкес, тиiмдi нэтижелер aлy Ma^arai^^ iздеy-бeгеy шaрaлaрын жYзеге aсырyдыц ¥Йымдaстырyшылык-iздеy нысaнын кзмтып, кылмысгарды aшy мен тергеу бaрысындa aлынFaн aкпaрaтraрды сaпaлы жYзеге aсырy кaжет.

Б^л ретте, тек процессyaлды aкпaрaтraрды Faнa емес, жедел aкпaрaттaр eцделедi жэне жYзеге aсырылaды. Сонымен кaтaр aкпaрaттыц нaFыз (сyбъективтi) Yлгiсiмен кaтaр (жэбiрленyшiнiц, кyэлaрдыц, сезштшердщ, aйыптaлyшылaрдыц жэне тaFы бaскa т¥ЛFaлaрдыц aЙFaкraры), мaтериaлды-aкпaрaттык бекiтiлген Yлгiсiн (окща болFaн жердi кaрay yaкытындa, бaскa дa тергеу iс-кимылдaрын жYргiзy бaрысынды тaбылFaн iздер) eндейдi де, кылмысгарды aшy мен тергеу бaрысындa колдaнaды.

Олaрдыц кызмет криминaлистикaлык мaцызды aкпaрaттыц ^йтар кeздерiн aныкrayFa, олaрдaн жедел ^щл бeлiнетiн т¥ЛFaлaр тyрaлы aкпaрaт жишп, кылмыскд ^тысы бaр деп сезштелген жеке т¥ЛFaлaрды немесе кiнэлiлердi ami^ray мен ^CTayFa бaFыттaлFaн iздеy-бeгеy шaрaлaрын жYзеге aсырyды кaмтиды жэне кылмыстыц тек криминaлистикaлык сипaттaмaлaрынa Farn негiзделiп к¥рылуы екiтaлaй, сонымен ^тар кaлыптасyшы жaFдaйлaрды дa ескерген жeн.

Кылмысты aшy мен тергеу YДерiсiнде кaлыптaсaтын жaFдaйлaрды окып-бшу мен бaFaлay тергеyшi мен жедел кызметкердщ ойлaнy кызметшщ логигалык, эвристикaлык жэне сезiмтaлдык нысaндaрындa жYзеге aсырылaды. Б^л Yдерiс жеке iздеy шaрaлaрын немесе олaрдьщ кешенiн, тергеу iс-кимылдaрын жэне такты мiндеттердi шешуге aрнaлFaн бaскa дa шaрaлaрды жYргiзy Yшiн шешiм шьтару мaксaтындa болжaмды объектiлер -криминaлистикaлык мaцызды aкпaрaт ^йтар кeздерi тyрaлы мэлiмегтердi жинay, eндеy жэне бaFaлay тYрiнде кeрiнiс тaбaды.

Криминaлистикaдa жaFдaйлык кeзкaрaскa негiзделе отырып, ¥Йымдaскaн кылмыстык топтaрFa тэн криминaлды жaFдaйлaрдыц эр тYрлi aспектiлерi кaрaстырылaды немесе, мы^лы, криминaлды к¥Pылымдaрдьщ кылмыстык iстi тергеуге «^рсы эсер етyiнде» тyындaйтын тергеулш жaFдaйлaрдыц белгiлерi тaлдaнaды [3; 118-130 бб.].

1здеу кызметвдеп iздеy-бeгеy шaрaлaрынa белгiсiздiк элеменгтерi тэн. Олaрдыц бiрыцFaй шешiмдерi болмaFaндыкraн, ец aлдымен, aкпaрaгтыц aздыFынaн, оныц эр тYрлi бaFaлaнyынaн жэне кaрсылыFынaн киындык тyындaйды.

Iздеy-бeгеy кызметшдеп криминaлистикaлык aкпaрaт ^йшр ^здерш iздеyде белпаздштщ мiнездемесi мен ерекшелштерш окып-бшу ^ынушылык кeзкaрaстыц мол Ma^^rn кeрсете бiледi, себебi б^л кызметтщ субьекпс такты ami^ay мYмкiн емес жaFдaйлaрдa эрекет етедi де, жоFaрFы мэселелiк (киындык) жaFдaйынa дyшaр болaды.

Белгiсiздiктердi жою тэсiлдерiн тaцдay шектеyлi киын жэне шыFaрмaшылыкты Yдерiс, себебi iздеyдегi объект тyрaлы тексерiлген жэне бiр мaFынaлы aкпaрaттьщ жоFындa жYзеге aсырылaды. 1здеу жaFдaйыныц осы белпсше нaзaр ayдaрy, эсiресе, Fылыми зерттеудщ кримиталистикaлык aктарaт ^йтар кeздерiн iздеy Yдерiсiнде ¥Йымдaстырyшылык-бaскaрyшылык, тaктикaлы-психологиялык жэне логикaльщ-¥Fынyшыльщ эдiстер мен тэсiлдердi жaлпылay Yшiн мaцызды [4; 121 б.], бiрaк б^л жерде белгiсiздiк фaкторлaрыныц эсерiнен толыFымен «крылу» мэселесi козFaлып т¥рFaн жок (тэжрибеге сaй, б^л мYмкiн емес), керiсiнше, iздеy жaFдaйын тиiмдi шешу бойыншa такты шешiмдер мен тэжiрибелiк ю-кимылдaр кешенш тaцдay мaксaтындa, оны терец тaлдay мен бaFaлay кaжегтiлiгi тyрaлы птрлер aйтылyдa.

Пaйдa болу нысaндaры мен мaзм¥ны бойыншa белгiсiздiк бiркaлыпты жaрaтылыс емес. Осымен бaйлaнысты, ^ынушылык жэне KOFaмдык кызмет YДерiсiндегi белгiсiздiктiц кeлемдi де жaн-жaкты aймaFы бaр екенш ¥мытпaFaн жeн, сондыкган тергеyшi мен жедел кызметкер кылмыстык iс бойыншa iздеy-бeгеy шaрaлaрын жоспaрлay мен жYзеге aсырy бaрысындa олaрды есепке aлyы кaжет.

Сeйтiп, iздеy-бeгеy кызметшщ жYЙек¥Pyшы фaкторлaры ретiнде бiрнеше обьектiлердi кaрaстырyFa болaды: криминaлистикaлык aкпaрaгтыц ^йтар кeздерi жэне кaлыптaскaн iздеy жaFдaйыныц сипaттaмaсы. Кылмыстык iс жYргiзy зaндылыктaрынa кeз сaлa отырa, белгiлi F^naMa Faлымдaрдыц кeзкaрaстaрымен пiкiр тaлaстырсaк, «кылмыстык ю бойыншa дэлелденyi мiндеттi жaFдaйлaр - кылмыстык iстi д^рыс aшyFa жэне кез келген нaкты жaFдaйдa сот eндiрiсiнiц мiндеттерiн шешуге aрнaлFaн зерттелyшi жaFдaйдыц мaцызды белгiлерi мен

байланыстарын кврсететш жагдайлар жYЙесi» деген ^орытындыга келуге болады [5; 139 б.].

Б^лар келесi жагдайлар:

- кылмыс жагдайы (кылмыстыц жасалу уакы-ты, орны, тэсiлi жэне баска да жагдайлары);

- кылмыс жасаудагы айыпталушыныц кшэл> лiгi, жасалган ю-кимылдыц ниетц

- жауаптылыктыц дэрежесi мен мшезше эсер ететiн жэне айыпталушыныц жеке т^лгасын мiнездейтiн жагдайлар;

- кылмыспен келтiрiлген зардаптыц мiнезi мен квлемц

- кылмыс жасауга себеп болган жагдайлар.

Арнайы эдебиеттерде, б^л жагдайлардыц

жеткiлiктi де жогары дэрежедегi тYсiнiктер болып табылатыны айтылады. Кълмыстардыц криминалистикалык сипаттамасы осы т^ргыдан алганда олардыц типтiк элеметтiк-компоненттiк к^рамын аныктайды:

- кылмыскер;

- максаттар мен мiндеттер;

- ниет;

- дэлелдеу заты;

- кылмыстык максатка жету к¥ралдары (ю-кимылдар, кылмыс жасау тэсiлдерi, кылмыс К¥ралдары, т.б.);

- кылмыстыц механизмi мен салдары;

- ю-кимыл (кимылсыздык) мен салдар ара-сындагы себептiк байланыс [6; 74 б.].

Жалпы айтканда, б^л квзкараспен келiсуге болады, бiрак ол нактылау мен косымшаларды кажет етедi. 1здеу-бвгеу шараларын жYзеге асыру бойынша кызметше тек криминалистикалык сипаттама гана емес, кылмыстыц кылмыстык-к^кыктык, криминалистикалык, жедел-iздестiру мiнездемелерi, кылмыс болган айма^тагы жедел жагдайлар да непз бола алады.

Эркилы криминалистикалык аппарат Yлгiсiн вцдеу мен жYзеге асыру, бiздiц квзкарасымыз бойынша, iздеу жагдайыныц мазм^нына байланысты келесi нысандарда жYргiзiледi.

Бiрiншi нысан: «Жэбiрленушiден кылмыс-керге», «куэдан кылмыскерге», «сезштщен, айыпталушыдан кылмыскерге», демек, iздеу жYргiзуде кылмыскерге криминалистикалык аппарат кайнар квздерiн колдану аркылы шыгу (кылмыскердщ немесе ^рланган мYлiктi болжамды сатушыныц бейнесi).

Мысалы, В.А. Образцов «тану» тэрiздес iздеу шаралары кылмыскердщ болжамды пайда болар орындарында оныц бейнесiн ойша к^растырушыныц квмепмен жYзеге асырылуы кажет екенiн атап вткен [7; 74 б.].

Кылмыстарды ашу мен тергеу барысындагы

iздеу-бвгеу шараларын жYргiзудiц негiзiн калаушы багыты болып кылмыскердщ акпараттык Yлгiсi саналады. Сол уакытта, iздеу жYргiзудiц баска да акпараттык Yлгiлерi колданылуы мYмкiн.

Екiншi нысан: Б^л нысан iздеу-бвгеу шараларын жYргiзу барысында криминалистикалык аппарат кайнар квздерiн колдану мYмкiндiгi болмаган немесе криминалистикалык аппарат кайнар квздерiнiц жо^тыгымен (жэбiрленушi немесе куэ влш калган, влтiрiлген жэне тагы баска себептермен) байланыскан жагдайларда жYзеге асуы мYмкiн: «жалган жэбiрленушiден кылмыскерге», «болжамды жэбiрленушiден кылмыскерге». Сонымен катар ^ксас немесе белгiсiз (латенттi) кылмыстарды (мысалы: квптеген зорлау кылмыстары бойынша жэбiрленушiлер к¥кык коргау органдарына арызданбайды) зерттеуге ерекше квцiл бвлiнген жвн.

Кылмысты «iзiн суытпай» ашу мYмкiн болмаган жагдайда, тэртiпке сай, аталмыш шаралар кылмыстык iс бойынша к¥рылады. Тергеу тэжiрибесiнiц талдауына CYЙенсек, тергеу барысында сез^шщ сырткы белгiлерi, кылмыстыц жасалу тэсiлi жэне когамга каушт iс-кимылдыц баска да кейбiр жагдайлары (сезштще iздердiц калып кетуi немесе жYрiс-т^рыс белгiлерi) аныкталганда, накты кылмысты ашу Yшiн iздеу топтары к¥рылуы мYмкiн. Осымен бiрге, аталган белгiлер тиiмдi iздеу Yдерiсiн киындататын шамага жуык мiнезде болуы мYмкiн. Жогарыда кврсетiлгендей, iздеу объектiсiнiц тек толык аныкталганында гана iздестiру Yдерiсi жYзеге асырылады.

1здеу-бвгеу ж^мысын ^йымдастыру Yшiн белсендi iздеу режимi колданылады. 1здеу кызметiнiц негiзiн ^ксастыкты, бiрыцFайлыкты, айырмашылыкты аныктайтын психологиялык операциялар к¥райды.

АйырмашылыFын табу YДерiсi келесiдей жYзеге асырылады:

- iздеу тобыныц ж^мысын ^йымдастыру барысында накты мiндеттердi аныктау;

- дайындык YДерiсiнде сакталFан акпаратты еске тYсiру немесе, керюшше, есiнде крими-налистикалык акпарат кайнар квздерiнiц ойдаFы бейнелерiн к¥ру;

- есiне тYсiрген объектiлердi, ойдаFы бейнелер мен заттарды бiрiктiру, салыстыру;

- iздеу объектiлерiн тану немесе танымау.

1здеу-бвгеу шараларын жYзеге асыру

барысындаFы негiзгi мiндеттер:

- белгiлерi бойынша iздеудегi кылмыскерлер-

ге ¥ксaс т¥ЛFaлaрды aныктay, aл олaрды тaпкaн кезде ^CTay;

- кылмыскердi жaцa, эсiресе, ¥ксaс кылмыс Yстiнде ^CTay;

- денесiнде, кшмшде кылмыстыц iздерi бaр т¥ЛFaлaрды ami^ay;

- кылмыскa кaтысты болуы мYмкiн т¥ЛFaлaрды эркилы жYрiс-т¥рыс белгiлерi бойыншa amiK-тay.

Iздеy-бeгеy кызметiн ¥Йымдaстырy мен жYзеге aсырy eзiнiц ерекшелiктерi мен aныктaлFaн киындыктaрынa ие. Себебi топ мYшелерi тек нaкты кылмыскд кaтысты т¥ЛFaлaрды aныктaп кaнa коймaй, сонымен кaтaр сондaй т¥ЛFaлaрды ^CTa^ iшкi iстер оргaндaрынa жеткiзyлерi ^жет.

Б^цдай кYрделi жaFдaйлaрдa жaксы бaFыт aлyшы iшкi iстер оргaндaрыныц жоFaры бiлiктi, мaмaндaндырылFaн кызметкерлерiнен K¥PaлFaн белсецщ к¥Pылымдaрдыц iздеy-бeгеy ж^мысгары келес ayмaктaрдa жYзеге aсырылaды:

- кылмыстыц болжaмды жaсaлaтын ayMaK-тaрындa;

- кылмыскердщ болжaмды козFaлыс бaFыт-тaрындa;

- кылмыскердiц болжaмды т¥рFын-жaй неме-се ж^мыс орны ayмaFындa (мeлтекayдaн, ayыл немесе кэсiпорын, ^йым, мекеме жэне олaрдыц орнaлaсy ayмaFы).

Сонымен кaтaр кaрaстырyлы жaFдaйлaрдaFы ж^мыс ютеу ayмaктaр болып кaлaлaр мен ayылдaрдыц кeшелерi, YЙлердiц ayлaлaры, KOFaмдык галш aялдaмaлaры, сaябaктaр жэне тaFы бaскaлaры тaбылyы мYмкiн. Кейбiр жaFдaйлaрдa iздеy топтaры кeршiлес орнaлaскaн зayыттaрдa, кэсiпорындaрдa, мекемелерде, ¥Йымдaрдa жэне тaFы бaскa жерлерде iздеy-бeгеy шaрaлaрын жYргiзyi мYмкiн.

Эрбiр нaкты жaFдaйдa iздеy топтaрыныц iздеy-бeгеy кызметiн ¥Йымдaстырy кылмыстыц тYрiне, оныц жaсaлy орны мен ya^irarna, сонымен кaтaр тергеyдегi кылмыстык iстiц бaскa дa жaFдaйлaрынa тэyелдi болaды.

Iздеy-бeгеy шaрaлaрын жYзеге aсырy Yдерiсiнде болжaмды сезiктiнi aныктay мен ^CTay Yшiн iздеy топтaрыныц бiрнеше тYрi к¥рылуы мYмкiн. Б^л, ец aлдымен, жaцa кылмыстыц болжaмды жaсaлy мYмкiндiгiне жэне кылмыскердiц болдaмды козFaлыс бaFыттaрынa тэyелдi.

взiнiц к¥Paмы бойыншa iздеy-бeгеy шaрaлaрын жYзеге aсырyшы тогсгар келесi тYрлерде болуы мYмкiн:

- кyэлaрмен, жэбiрленyшiлермен жэне бaскa

дa т¥ЛFaлaрмен бiрiккен iшкi iстер оргaндaрыныц кызметкерлерi;

- aрaсындaFы бiреyi «aлдayшы» рeлiн орын-дaйтын iшкi ютер оргaндaрыныц кызметкерлерi. (K^IЛмыскердi «кылмыс Yстiнде» ^CTay Yшiн «aлдayшы» немесе жaлFaн жэбiрленyшi рeлiн eзiнiц eтiлi мен сырткы белгiлерi бойыншa неF¥рлым сэйкес келетш кызметкер Faнa орындaй aлaды).

Атaлмыш топтaрдыц неF¥рлым тиiмдi кызмет Yшiн жэбiрленyшiлердi, кyэлaрды жэне бaскa дa т¥ЛFaлaрды кaтыстырaды, эсiресе, б^гардыц кeмегiн сезiктiнi жaксы есiне сaктaп кaлFaн немесе оны сырткы белгiлерi бойыншa тaнyы мYмкiн жaFдaйлaрдa колдaнFaн жeн [8; 44-53 бб.].

Жэбiрленyшiлердiц, кyэлaрдыц жэне бaскa дa т¥ЛFaлaрдыц eмiрi жэне денсayлыFынa кaтер тeнетiн жaFдaйлaрдa, олaрды б^л топтaрдыц ж^мысыш кaтыстырyFa кaтaц тыйым сaлынaды.

Сонымен кaтaр aтaлмыш кызмет Yдерiсiнде келес тэртiптi сaктay кaжет:

- кылмыскердi aныктay бойыншa шaрaлaрды eзгелерден жaсырын тYрде жYзеге aсырy;

- кылмыскерге белгiлерi жэне жYрiс-т¥рысы бойыншa ¥Kсaс т¥ЛFaлaрдыц, мYмкiдiгiнше, бaрлыFын aныктay;

- eзгелерге, топ мYшелерiне жэне, эсiресе «aлдayшы» рeлiн орындayшы кызметкерге, деген зиян келтiрyшi жaFдaйлaрды жою шaрaлaрын жYргiзy;

- кылмыскердiц жaцa кылмыстaр жaсay mym-кiндiгiн жою.

Iздеy-бeгеy ж^мысы бaстaлмaс б^рын, ¥Йымдaстырyшылык ситап^ы келесi с¥рaктaрды шешiп aлFaн жeн:

- топтaрдыц жaлпы сaны мен олaрдыц K¥Pa-мын aныктay;

- топ ^от^ды^ мYшелерiне, сонымен Ka-тaр белгiленген шaрaлaрFa кaтысyшы бaскa дa т¥ЛFaлaрFa олaрдыц мiндеттерiн тYсiндiрy;

- топ мYшелерiн кылмыскердiц белгiлерiмен жэне жYрiс-т¥рыс ерекшелiктерiмен толык тaныстырy;

- топ мYшелерiн aныктaлFaн бaFыттaрFa, ayмaктaрFa, т¥рFылыкты жерлерге, кэсiпорындык жэне эюмшшк обьектiлерге бекiтy;

- iздеyдегi т¥ЛFaныц сyбьективтi портреттерiн, фотороботтaры мен фотосуреттерш кeбейтy;

- топ ж^мысы Yшiн кaжеттi крими-нaлистикaлык, жедел жэне бaскa дa техникaлык K¥Paлдaрды дaйындay;

- топтыц жэне оныц ж^мысыш кaтысyшы т¥ЛFaлaрдыц жaFдaЙFa сэйкес жaсырынy

MYMKiH^KrepiH камтамасыз ету.

Аталмыш ж^мыстыц тактикалык аспек-тшершщ взiндiк ерекшелiктерi бар, cece6i топ мYшелерi вздершщ шю iстер органдарына катыстылыгын взгелерден к¥пияда ^стаулары кажет. Б^л с^рактар, вюшшке орай, жедел аппараттардыц кызметпк к¥пиясын к¥райтын себептен, нагыз макалада карастырылмайды. Ец мацыздысы - б^л взшщ iшкi iстер органдарына катыстылыгын м^кият жасыру жэне взiн бiлдiрiп коймау. Топтармен карастырулы ж^мысты д^рыс жэне м^кият ^йымдастыра бiлу, тэртiпке сай, кылмыстыц тез жэне толык ашылуына экеледi.

Б^л топтармен жYзеге асырылган iздеу-бвгеу шаралардыц нэтижелерi сэйкес мэлiмдемемен к¥жатталады. Оны топ басшысы толтырады, онда топтыц барлык ж^мыс YДерiсi жэне алынган нэтижелер, ал кейбiр жагдайларда, тактикалык жэне ^йымдастырушылык мшездеп ^сыныстар кврiнiс табады.

Свйтiп, кылмыстарды ашу мен тергеу барысында iздеу-бвгеу шараларын iшкi iстер органдарыныц жедел кызметкерлерi мен

кылмысты ашу мен тергеу бойынша iздеу-бвгеу ж^мысыньщ алдына койылган максаттарына нег^рлым тиiмдi жету Yшiн колданылатын баска да т^лгаларды камтитын, сонымен катар кылмыстык ю бойынша койылган мiндеттердi шешуге арналып арнайы ^йымдастырылган к¥рылымдар жYзеге асырады.

Аталган кызметтi аткару барысында жYргiзiлетiн iздеу-бвгеу шараларыныц Yдерiсiнде квптеген кYрделi киындыктар туындайды. Дегенмен, тек кыска тYсiнiктегi iздеу кызметiн жYзеге асырып кана коймай, сонымен катар накты да тиiмдi iздеу болжамдарын к¥ру, сапалы децгейде типтiк iздеу кестелерш колдану, калыптаскан iздеу мiндеттерiн тез де толык шешу, кылмыс жасауда сезштшер мен кшэлшердщ орналасу орнын нег^рлым жакын дэрежеде болжау мен аныктау жэне оларды iздеуге катысушылардыц жеке кауiпсiздiгiн камтамасыз ете отырып, нег^рлым кыска мерзiмде ^стау аркылы кврсетiлген киындыктарды шешедi де, кылмыстарды ашу мен тергеу барысындагы iздеу кызметiне мацызды нэтиже бередi.

ПайдаланылFан эдебиет тiзiмi

1. Воронин. С.Э. Проблемно-поисковые следственные ситуации и установление истины в уголовном судопроизводстве. - Барнаул, 2000 ж. Самыгин Л.Д.

2. Расследование преступлений как система деятельности. - М., 1989 ж.

3. Карагодин В.Н. Преодаление противодействия предварительному расследованию. - Сверловск. 1992 ж.

4. Шульц Д. Теория нечетких множеств и многозначная логика // философские науки. 1983 ж. № 6.

5. Миньковский Г.М. Понятие предмета доказывания // Теория доказывания в Советском уголовном процессе. - М., 1973 ж.

6. Образцов В.В. Выявление и изоблачение преступника. - М., 1992 ж.

7. Образцов В.А. Выявление и изобличение преступника. - М., 1997 ж.

8. Руководство по расследованию убийств / под. ред. С.И. Гусева. - М., 1977 ж. 133-бет.

Бул гылыми мацалада цылмыстарды ашу мен тергеу барысында iздеу-бвгеу шараларын уйымдастыру жэне ЖYзеге асыру мэселелерi царастырылады.

ТYйiн свздер: жедел цызметкер, криминалды полиция аппараттары, жедел топ, тергеушi, тергеу органдары, жедел-iздестiру цызметi, шк iстер органдары, тергеу iс-цимылдары, жедел-iздестiру шаралары, взара эрекеттестт, цуцыц цоргау органдары.

В данной научной статье рассматриваются организация и осуществление поисково-заградительных мероприятий в процессе раскрытия и расследования преступлений.

Ключевые слова: оперативный сотрудник, аппараты кримиинальной полиции, оперативная группа, следователь, следственные органы, оперативно-розыскная деятельность, органы внутренних дел, следственные действия, оперативно-розыскные мероприятия, взаимодействие, правоохранительные органы.

The given article observes the organizational matters of realty-supervision interrogation in preliminary investigation.

Keywords: quick employee, offices of krimiinalny police, task force, investigator, investigating authorities, operational search activity, law-enforcement bodies, investigative actions, operational search actions, interaction, law enforcement agencies.

Досжан Асылбек^лы Уакасов,

Казахстан Республикасы 11М Бэрiмбек Бейсенов атындагы Караганды академиясыньщ ЖЩ кафедрасыныц доцент^ з.г.к., полиция майоры Ержан Оразханулы М^хамеджанов,

Казахстан Республикасы 11М Бэрiмбек Бейсенов атындагы Караганды академиясыныц Ж1К кафедрасыныц о^ытушысы, полиция майоры

^ылмыстарды ашу мен тергеу барысында iздеу-бeгеу шараларын ^йымдастыру жэне жузеге асыру

Уакасов Досжан Асылбекович,

доцент кафедры ОРД Карагандинской академии МВД Республики Казахстан имени Баримбека Бейсенова, к.ю.н., майор полиции

Мухамеджанов Ержан Оразханович,

преподаватель кафедры ОРД Карагандинской академии МВД Республики Казахстан имени Баримбека Бейсенова, майор полиции

Организация и осуществление поисково-заградительных мероприятий в процессе раскрытия и расследования преступлений

Uakasov Doszhan Asylbekovich,

the associate professor of HORDES of the Ministry of Internal Affairs Karaganda academy of the Republic of Kazakhstan of Barimbek Beysenov, CandJur.Sci., the police major Mukhamedzhanov Yerzhan Orazkhanovich,

the teacher of HORDES chair of the Ministry of Internal Affairs Karaganda academy of the Republic of Kazakhstan of B. Beysenov, the police major

The organization and implementation of search and protecting actions in the course of disclosure and investigation of crimes