Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ФУҚАРОЛИК САВОДХОНЛИГИГА ЭГА БЎЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ФУҚАРОЛИК САВОДХОНЛИГИГА ЭГА БЎЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
44
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
талабалар / фуқаролик саводхонлик / ҳуқуқ / иммунитет / тарихий мерос / ёшлар / маънавият / миллий манфаатлар / миллий урф-одатлар / маданият / students / civil literacy / law / immunity / historical heritage / youth / spirituality / national interests / national customs / culture.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Dj. Umarov

Мақолада Янги Ўзбекистон жамиятининг равнақи – унинг моддий ва маънавий соҳалари билан бевосита боғлиқлиги, тарихий меросни асраб-авайлаш ва ўрганиш давлат сиёсатининг энг муҳим устувор йўналишларидан эканлиги, янги Ўзбекистонни барпо этишда талабаларнинг фуқаролик саводхонлигини ошир ва ҳуқуқий иммунитетини кучайтиришнинг аҳамияти, ёшларни маънавий, ҳуқуқий юксалтиришга қаратилган илмий-назарий қарашлар ва мамлакатимизда адолат ва қонун устиворлиги тамойиллари тараққиённинг муҳим омили эканлигига эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SIGNIFICANCE OF ACQUISITION OF CIVIL LITERACY BY STUDENTS IN CONSTRUCTION OF THE NEW UZBEKISTAN.

In the article, the development of the New Uzbekistan society is directly related to its material and spiritual spheres, the preservation and study of historical heritage is one of the most important priorities of state policy, the importance of increasing civic literacy and strengthening legal immunity of students in the creation of a new Uzbekistan, attention is paid to the fact that scientific-theoretical views and principles of justice and the rule of law in our country are important factors for development.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ФУҚАРОЛИК САВОДХОНЛИГИГА ЭГА БЎЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ЯНГИ УЗБЕКИСТОННИ БАРПО ЭТИШДА ТАЛАБАЛАРНИНГ ФУЦАРОЛИК САВОДХОНЛИГИГА ЭГА БУЛИШНИНГ А^АМИЯТИ Джамшед Саитмурадович Умаров

Низомий номидаги ТДПУ эркин тадкикотчи https://doi.org/10.5281/zenodo.7393753

Аннотация. Мацолада Янги Узбекистон жамиятининг равнаци - унинг моддий ва маънавий сохалари билан бевосита боглицлиги, тарихий меросни асраб-авайлаш ва урганиш давлат сиёсатининг энг мухим устувор йуналишларидан эканлиги, янги Узбекистонни барпо этишда талабаларнинг фуцаролик саводхонлигини ошир ва хуцуций иммунитетини кучайтиришнинг ахрмияти, ёшларни маънавий, хуцуций юксалтиришга царатилган илмий-назарий царашлар ва мамлакатимизда адолат ва цонун устиворлиги тамойиллари тарацциённинг мухим омили эканлигига эътибор царатилган.

Калит сузлар: талабалар, фуцаролик саводхонлик, хуцуц, иммунитет, тарихий мерос, ёшлар, маънавият, миллий манфаатлар, миллий урф-одатлар, маданият ЗНАЧЕНИЕ ПРИОБРЕТЕНИЯ СТУДЕНТАМИ ГРАЖДАНСКОЙ ГРАМОТНОСТИ В СТРОИТЕЛЬСТВЕ НОВОГО УЗБЕКИСТАНА

Аннотация. В статье развитие общества Нового Узбекистана напрямую связано с его материальной и духовной сферами, сохранение и изучение исторического наследия является одним из важнейших приоритетов государственной политики, подчеркивается важность повышения гражданской грамотности и укрепления правовой иммунитет студенческой молодежи в создании нового Узбекистана, духовно-правовое развитие молодежи, обращается внимание на то, что научно-теоретические взгляды и принципы справедливости и законности в нашей стране являются важными факторами разработка.

Ключевые слова: студенческая молодежь, гражданская грамотность, право, неприкосновенность, историческое наследие, молодежь, духовность, национальные интересы, национальные обычаи, культура. THE SIGNIFICANCE OF ACQUISITION OF CIVIL LITERACY BY STUDENTS IN CONSTRUCTION OF THE NEW UZBEKISTAN.

Abstract. In the article, the development of the New Uzbekistan society is directly related to its material and spiritual spheres, the preservation and study of historical heritage is one of the most important priorities of state policy, the importance of increasing civic literacy and strengthening legal immunity of students in the creation of a new Uzbekistan, attention is paid to the fact that scientific-theoretical views and principles of justice and the rule of law in our country are important factors for development.

Keywords: students, civil literacy, law, immunity, historical heritage, youth, spirituality, national interests, national customs, culture.

"Янги Узбекистон-барчамизни эзгу орзуимиз, мех,наткаш, тинчлик севар халкимизнинг орзуси"

Ш.Мирзиёев

Ватанимиз х,удудида шаклланган маданиятимизга хос кадриятлар, «Авесто» ва ^уръон» каби манбалар, юртимиз х,удудида тугилиб усган Бухорий ва Термизийлар, Форобий ва Беруний, Ибн Сино ва Нажмиддин Кубро, Улугбек ва Навоий каби

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ЮТЕЯМАТЮМЛЬ 8С1ЕОТ1Р1С ГОШМАЬ УОШЫЕ 1 188иЕ 8 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

алломаларнинг гоялари ва таълимотлари, ёшларни маънавий юксалтиришга каратилган илмий-назарий карашлар хамда мамлакатимиз тараккиётининг янги боскичини бошлаб берган. Узбекистон Республикасининг Президенти Шавкат Мирзиёев асарларида акс этган.

Бугунги кунда халкимизнинг калбидан чукур жой олган, умуммиллий харакатга айланиб бораётган "Янги Узбекистон" гояси замирида, миллий тарихимизда Биринчи ва Иккинчи уйгониш даврларига асос солган аллома боболаримизнинг орзу-интилишлари ва армонлари хам мужассам, десак, адашмаган буламиз. Зеро, миллатнинг миллий узига хослиги, тили, урф-одатлари, анъаналари, кадриятлари, худудий бирлиги, менталитетини англаш миллатнинг мустакиллик белгисидир. [3, -Б. 2278-3075]

Инсоният тарихи шундан далолат берадики, хар кайси халк хаётидаги маънавий уйгониш жараёнлари миллий узликни англашга олиб келади хамда мамлакатнинг иктисодий, маданий тараккиётини янги боскичга кутаради. Бундай ижтимоий ноёб ходиса "Ренессанс"- уйгониш, кайта тикланиш, юксалиш деб аталиши барчамизга аён.

Маълумки, бугунги Узбекистон замини кадимда икки буюк уйгониш даврига -Биринчи (маърифий - 1Х-Х11 асрлар) ва Иккинчи (Темурийлар - Х1У-ХУ асрлар) Ренессансга бешик булган. Бу - жахон илм-фанида уз исботини топган ва тан олинган тарихий хдкикатдир.

Х,озирги вактда мамлакатимизда яна бир мухим Уйгониш жараёни кечмокда. Шунинг учун "Янги Узбекистон" ва " Учинчи Ренессанс" сузлари хаётимизда узаро уйгун ва хамоханг булиб янграмокда, халкимизни улуг максадлар сари рухлантирмокда. [1, -Б.

15] „

Таъкидлаш керакки, Янги Узбекистонни барпо этиш-бу шунчаки хохиш истак, суъбектив ходиса эмас, балки туб тарихий асосларга эга булган, мамлакатимизда мавжуд сиёсий-хукукий, ижтимоий-иктисодий, маънавий-маърифий вазиятнинг узи такозо этаётган, халкимизнинг асрий интилишларига мос, унинг миллий манфаатларига тула жавоб берадиган объектив заруратдир.

Янги Узбекистон - демократия, инсон хукук ва эркинликлари борасида умумэътироф этилган норма ва принсипларга катъий амал килган холда, жахон хамжамияти билан дустона хамкорлик тамойиллари асосида ривожланадиган, пировард максади халкимиз учун эркин, обод ва фаровон хаёт яратиб беришдан иборат булган давлатдир [2,-Б.12]

Глобаллашув жараёнлари тафаккур, ахлокий асослар, миллий урф-одатлар урнатилган стереотипларни йук килишга ва глобал онг ва глобал маданиятнинг пайдо булишига олиб келади. [4, -Б. 676-688]

Янги Узбекистон жамиятининг равнаки - унинг моддий ва маънавий сохалари билан бевосита боглик. Бутун дунёдаги ва мамлакатимиздаги глобал узгаришлар туфайли ижтимоий хаётдаги, иктисодий, экология, демография инкирозли вазиятларни енгиш замонавий хаётнинг мавжуд салбий холатлари бартараф этиладиган янги турдаги жамиятни куриш буйича давлат ва фукароларнинг хамкорликдаги уринишларини талаб этади. Бу кандай жамият? Бу жавоб хамма учун танишдек туюлади: бу фукаролик жамиятидир.

Узбекистон тараккиётининг бош йули жамиятни демократлаштириш ва фукоролик давлатини куришдан иборатдир. Бугун дунёнинг миллий киёфаси хар-хил булиб, у

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

инсонларнинг идентиклиги, миллий узлигини англаш жараёнининг ривожланиши билан уйгун холатда такомиллашиб ривожланиб узгариб бормокда. [5, -Б. 597-605]

Узгаришларни уз вактида англаб миллий узлигини, миллий кадриятларини улуглаган миллат юксак хурмат-эхтиромга муносиб булиб уз келажагини мустахкам пойдеворини кура олади. Узбекистонда демократик жамиятни куриш энг аввало, ахолини узбек халкининг минг йилликлар тарихи, маънавий тараккиёти, буюк маданияти, маънавий мерос ва бой анъаналари билан якиндан таништириш, улар тугрисида етарли билимга эга булишлари учун шароит яратиш зарур. [6, -Б. 59-460]

Мамлакатимиз мустакилликка эришгач, миллий маданиятимиз ва тарихимизни тулик тиклаш учун барча имкониятлар яратилди. Халкимиз хаётида ижобий узгаришлар руй берди. [7, -Б. 116-120]

Ана шундай имкониятлардан бири - бу таълим жараёнида талабалани миллий тарих, маданият ва турмуш тарзи билан якиндан таништириб бориш, укув фанлари ва маънавий-маърифий тадбирлар мазмунига миллий кадриятларни сингдириш саналади. Сунги беш йиллик ислохотларни натижасида мамлакатимизда Янги Узбекистонни барпо этишнинг зарур сиёсий-хукукий, ижтимоий-иктисодий, ва илмий-маърифий асослари яратилди. Кенг жамоатчилик мухокамаси натижасида "Х,аракатлар стратегиясидан-Тараккиёт стратегияси сари" тамойилларига асосан ишлаб чикилган куйидаги еттита устивор йуналишлардан иборат 2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тасдикланди: 1-устивор йуналиш: Инсон кадрини юксалтириш ва эркин фукаролик жамиятини янада ривожлантириш оркали халкпарвар давлат барпо этиш. 2-устивор йуналиш: Мамлакатимизда адолат ва конун устиворлиги тамойилларини тараккиённинг энг асосий ва зарур шартларига айлантириш. 3- устивор йуналиш: Миллий иктисодиётни жадал ривожлантириш ва юкори усиш суръатларини таъминлаш. 4-устивор йуналиш: Адолатли ижтимоий сиёсат юритиш, инсон капикталини ривожлантириш. 5-устивор йуналиш: Маънавий тараккиётни таъминлаш ва сохани янги боскичларга олиб чикиш. 6-устивор йуналиш: Миллий манфаатлардан келиб чиккан холда умумбашарий муаммоларга йундашиш. 7-устивор йуналиш: Мамлакатимиз хавфсизлиги ва мудофаа салохиятини кучайтириш, очик прогматик ва фаол ташки сиёсат юритиш.

Биз - Узбекистон фукаролари жамиятимизнинг сиёсий-хукукий, ижтимоий-иктисодий киёфаси шиддат билан узгариб, хаётимизда янгича муносабатлар, янги имконият ва кадриятлар шаклланаётганини хаммадан хам купрок хис этмокдамиз. Айникса, "инсон хукук ва эркинликлари", "конун устуворлиги", "очиклик ва ошкоралик", "суз эркинлиги", "дин ва эътикод эркинлиги", "жамоатчилик назорати", "гендер тенглик", "хусусий мулк дахлсизлиги", "иктисодий фаолият эркинлиги" сингари фундаментал демократик тушунчалар ва хаётий куникмалар хозирги вактда реал вокеликка айланиб бораётгани эътиборлидир.[2-Б,12]

Мустакил Узбекистон жамият аъзоларининг фукаролик билимларини юксалтириб бориш, фукаролик демократик давлат куришнинг асосий шартларидан бири хисобланади. [8,-Б. 5477-5489] Фукаролик жихатдан билимли булган инсонлар фукаролик давлат конун устуворлигига асосланишини хис кила олади. Президентимиз таъкидлаганидек, фукаролик давлатнинг куроли хам, химояси хам, кузи хам, сузи хам конундир. Фукаролик давлатда конунлар доимо устувор булиши керак. Шу билан бирга олийгох талабаларнинг фукаролик саводхонлигини ривожлантириш энг аввало, хукукий тарбия таъсирида

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

шаклланади. Хукукий тарбия тартиб-интизом даражасининг ошишига [9,-Б.469-473] бурч ва масъулият хиссининг мустахкамланишига хамда олийгох талабаларнинг фукаролик саводхонлигини ривожлантиришга ёрдам беради.

Янгиланаётган Узбекистон шароитида талабаларнинг фукаролик саводхонлигини ривожлантириш фукаролик давлат ва фукаролик жамиятини барпо этиш учун айникса талаба-ёшларни ватанпарварлик рухида тарбиялашни хам такозо килади. [10, -Б. 124-125] Чунки Ватанга булган мехр-мухаббат, ватанпарварлик туйгулари инсонда уз-узидан, онгсиз равишда пайдо буладиган, шаклланадиган нарсалар эмас. Улар хар бир кишида жамиятда уни ураб турган ижтимоий маданий мухит таъсирида жамиятнинг таълим-тарбияси асосида шаклланади ва ривожланади. Албатта ушбу фазилатлар шахс фаолиятида камол топади. Шундай экан баркамоллик, билимдонлик, мехнатсеварлик, ахлокий софлик каби фукароларга хос хис-туйгуларни шакллантириш, инсонпарвар, ватанпарвар шахсни вояга етказишда мухим хисобланади. [11, -Б. 420-423]

Чунки, ушбу фазилатлар инсонда маънавий-ахлокий салохият ва ижтимоий фаолликни ошириб, ижтимоий-иктисодий тараккиётни тезлаштириш билан бирга, фукаролик саводхонлигини ривожлантириш бурчи ва вазифаларини бажариш масъулиятини ривожлантиради. Бу каби масъулиятли вазифаларни бажаришимизда аждодларимиз мероси, халкимизнинг илмий-ижодий салохияти, тадбиркорлик фазилатлари бизга асос булади. [12, -Б. 404-407]

Демак, соглом, иймон-эътикодли, аклан теран, ахлокан пок, уз хак-хукуклари, бурч ва масъулиятларини чукур англайдиган ёшларни вояга етказиш фукаролик жамиятини асосини ташкил этади.

Хулоса урнида шуни такидлаш жоизки,бугунги Янги Узбекистонни барпо этишда фукаролик саводхонлигига эга булган талаба ёшларни урни нихоятта каттадир. Фукаролик саводхонлигига эга булиш бу ижтимоий жараён булиб талаба ёшлардан нафакат хукукий билимларни балки миллий кадриятлар, урф одатлар, ананалар, ахлок нормаларини чукур билишлари ва уларга амал килишлари лозимлигини хам талаб килади. Фукаролик саводхонлигига эга талаба ёшлар Янги Узбекистонни эртанги куни, таянчи ва кучидир. Биз Янги Узбекистонни пойдеворини айнан шу фукаро саводхонлигига эга булган талаба ёшлар билан бирга барпо этамиз.

REFERENCES

1. Ш.Мирзиёев Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси.-Тошкент:"Узбекистон"-2022 йил 11,15- бетлар

2. Ш.Мирзиёев Янги Узбекистон демократик узгаришлар, кенг имкониятлар ва амалий ишлар мамлакатига айланмокда.-Тошкент 2021 йил 11,12,13 бетлар

3. Kadirova H., Akhmedova F. Sociological Analysis of the Nation's Identity, the Levels of Feeling the National Identity in Uzbekistan //International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE) ISSN. - С. 2278-3075.

4. Kadirova H. The Place Of Karakalpak Ethnoculture In The Integration Of Society //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2021. - Т. 3. - №. 04. -С. 676-688.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

5. Bekmurodov M., Akhmedova F., Kadirova K. Study the process of harmonization formation of personal and professional qualities at students //International Journal of Psychosocial Rehabilitation. - 2020. - Т. 24. - №. S1. - С. 597-605.

6. Кадирова Х. Б. Идентичность: воспитание гармонично-развитого человека в семье //Новый университет. Серия: Актуальные проблемы гуманитарных и общественных наук. - 2016. - №. 11-12. - С. 59-60.

7. Buvabayevna N. et al. The role of museums in saving the national identity of Karakal Pakistan //Asian Journal of Multidimensional Research (AJMR). - 2019. - Т. 8. - №. 4. - С. 116-120.

8. Buvabaevna K. Y. Issues of Civil Literacy Development in the Education System //Annals of the Romanian Society for Cell Biology. - 2021. - С. 5477-5489.

9. Kadirova Y. B. The Advantages of Improving Students' Civic Literacy in Building a Democratic State Governed by the Rule of Law //International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding. - 2021. - Т. 8. - №. 5. - С. 469-473

10. Buvabaevna K. Y. THE IMPORTANCE OF VALUES IN ENHANCING CIVIL LITERACY IN STUDENTS //Archive of Conferences. - 2021. - Т. 25. - №. 1. - С. 124125

11. Kadirova Y. LOVING THE COUNTRY IS FAITHFUL //Science and innovation. - 2022. -Т. 1. - №. B4. - С. 420-423

12. Hayitboy D. Kholmirzaev, Khalima B. Kadirova. CENTRAL ASIA IS AN INTEGRAL PART OF WORLD CIVILIZATION. EPRA International Journal of. Monthly Peer Reviewed & Indexed International Online Journal. ISSN: 2455-3662. Pp 404-407. Volume: 7 Issue: 5 May 2021. DOI:10.36713/epra2013/ https://eprajournals.com/jpanel/upload/853pm_73.EPRA%20JOURNALS%203972.pdf

13. BUVABAEVNA K. Y. LEGAL BASIS OF FORMATION OF CIVIC CULTURE IN STUDENTS KADIROVA YAKITJAN BUVABAEVNA: LEGAL BASIS OF FORMATION OF CIVIC CULTURE IN STUDENTS KADIROVA YAKITJAN BUVABAEVNA //Journal of Information Computational Science. - 2021. - №. 1

14. Кадырова Х., Каршиев Ш. Взаимосвязь каракалпакского и русского искусства и культуры //ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНЫЕ СВЯЗИ РОССИИ И УЗБЕКИСТАНА И ПЕРСПЕКТИВЫ ГУМАНИТАРНОГО СОТРУДНИЧЕСТВА В СОВРЕМЕННЫЙ ПЕРИОД. - 2018. - С. 112-114

15. Кадирова Х. Б. Научное наследие мыслителей центральной Азии //Вестник магистратуры. - 2015. - №. 2-2 (41). - С. 16-20.

16. Kadirova H. Role of women in scientific life of Uzbekistan //Europaische Fachhochschule. -2015. - №. 1. - С. 74-76.

17. КАДИРОВА Х. МИЛЛИЙ ИДЕНТИКЛИКГА ИЖТИМОИЙЛАШУВ, МАДАНИЙ, ТАРИХИЙ МЕРОС ВА ТИЛНИНГ ТАЪСИР ЭТИШ ХУСУСИЯТЛАРИ //UNIVERSITETI XABARLARI, 2022,[1/9] ISSN 2181-7324.

18. Кадирова Х. Б. Миллий идентиклик ва миллий узликни англаш муаммоларини социологик таджик; этиш методологияси //ЖУРНАЛ СОЦИАЛЬНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ. - 2022. - №. SI-1.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.