Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОНДА ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛИШИ'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОНДА ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛИШИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
244
41
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фуқаролик жамияти / нодавлат нотижорат ташкилотлар (ННТ) / Янги Ўзбекистон / Халқ қабулхоналар / виртуал қабулхоналар / Ҳаракатлар стратегияси / Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегияси / жамоатчилик назорати / “Mening fikrim” портали / «Ташаббусли бюджет» лойиҳаси / краудсорсинг. / civil society / nongovernmental noncommercial organizations (NNO) / New Uzbekistan / public reception / virtual reception / Strategy on Actions / Development strategy of New Uzbekistan / public control / “Mening fikrim” (“My opinion”) web-portal / “Initiative budget” project / crowdsourcing.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Муминов, Алишер Гаффарович

Ушбу мақолада Янги Ўзбекистонда фуқаролик жамияти шаклланиши ва унинг институтлари фаолиятини такомиллаштириш бўйича амалга оширалаётган чора-тадбирлар ҳамда ушбу соҳадаги эришилган ютуқлар ёритилмоқда. Ўрганилаётган муаммога бизнинг қарашларимиз нафақат ушбу жараённинг умумий ва шахсий томонларини ўрганиб чиқиш балки фуқаролик жамиятини ривожлантириш жараёнида юзага келаётган янги механизм ва моделларни таҳлилини қилиш ва тегишли бўлган таклифларни беришдан иборатдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE LEGAL FUNDAMENTALS OF CIVIL SOCIETY IN NEW UZBEKISTAN

At the present article a brief outlook is given on the measures undertaken by the government on the formation of civil society in Uzbekistan and the enhancement of the activity of its institutes as well as on achieved progress in this field. Our approach to the problem being analyzed consists not only in studying common and specific dimensions of this process but in analyzing new mechanisms and models appearing while the development process of the civil society and giving corresponding proposals in regard.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОНДА ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛИШИ»

ЯНГИ УЗБЕКИСТОНДА ФУЦАРОЛИК ЖАМИЯТИНИНГ ХУКУКИЙ АСОСЛАРИ ТАКОМИЛЛАШТИРИЛИШИ

d https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-23-404-413

Муминов Алишер Гаффарович

Мирзо Улугбек номидаги Узбекистон Миллий университети сиёсий фанлар доктори, профессор alisher.nuuz@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада Янги Узбекистонда фуцаролик жамияти шаклланиши ва унинг институтлари фаолиятини такомиллаштириш буйича амалга оширалаётган чора-тадбирлар уамда ушбу соуадаги эришилган ютуцлар ёритилмоцда. Урганилаётган муаммога бизнинг царашларимиз нафацат ушбу жараённинг умумий ва шахсий томонларини урганиб чициш балки фуцаролик жамиятини ривожлантириш жараёнида юзага келаётган янги механизм ва моделларни таулилини цилиш ва тегишли булган таклифларни беришдан иборатдир.

Калит сузлар: фуцаролик жамияти, нодавлат нотижорат ташкилотлар (ННТ), Янги Узбекистон, Халц цабулхоналар, виртуал цабулхоналар, Х^аракатлар стратегияси, Янги Узбекистон тарацциёт стратегияси, жамоатчилик назорати, "Mening fikrim" портали, «Ташаббусли бюджет» лойиуаси, краудсорсинг.

ABSTRACT

At the present article a brief outlook is given on the measures undertaken by the government on the formation of civil society in Uzbekistan and the enhancement of the activity of its institutes as well as on achieved progress in this field. Our approach to the problem being analyzed consists not only in studying common and specific dimensions of this process but in analyzing new mechanisms and models appearing while the development process of the civil society and giving corresponding proposals in regard.

Keywords: civil society, nongovernmental noncommercial organizations (NNO), New Uzbekistan, public reception, virtual reception, Strategy on Actions, Development strategy of New Uzbekistan, public control, "Mening fikrim" ("My opinion") web-portal, "Initiative budget"project, crowdsourcing.

404

АННОТАЦИЯ

В настоящей статье дается обзор принимаемых мер по формированию гражданского общества в Узбекистане и совершенствованию деятельности его институтов, а также достигнутых успехов в этой области. Наш подход к исследуемой проблеме заключается не только в рассмотрении общих и частных аспектов данного процесса, но и в анализе проявляющихся новых механизмов и моделей в процессе развития гражданского общества.

Ключевые слова: гражданское общество, негосударственные некоммерческие организации (ННО), Новый Узбекистан, народные приемные, виртуальные приемные, Стратегия действий, Стратегия развития Нового Узбекистана, общественный контроль, портал «Mening Акпш», проект «Инициативный бюджет», краудсорсинг.

КИРИШ

Янгиланаётган Узбекистонда ижтимоий-сиёсий жараёнлар шиддат билан кечаётганини гувохи булиб турибмиз. Бу жараёнлар мазмун-мохиятининг тахлили давлат томонидан фукаролик жамиятини ривожлантириш ва бу сохада нодавлат нотижорат ташкилотлари ролини ва нуфузини янада оширишга булган эътибор борган сари кучайиб бораётганлигини курсатмокда.

Бошкача килиб айтганда, давлат фукаролик жамиятининг келажак киёфасини ишлаб чикиш ва уни барпо этишда фукаролик жамиятининг барча институтлари хамда фукароларни жалб этиш учун масъулияти ошиб бораётганлиги кузатилмокда. Бу борада давлат ахоли фаровонлигини оширишда саъй-харакатларни бирлаштириш, давлат хамда кенг ахоли эхтиёжларини ифодалайдиган, турли жамоат ташкилотлари манфаатларига жавоб берадиган самарали механизмларни, усул ва воситаларни ишлаб чикиб, уларни амалиётда куллаш борасида фаолият олиб бормокда.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДЛАР

Фикримизни асослаш максадида мамлакатимиздаги кенг куламли ислохотлар бошланган 2016 йилдан хозирги кунга кадар утган давр вокеалар кетма-кетлигига назар солайлик.

Республикамизнинг барча туман ва шахарларида 2016 йилда ташкил этилган мутлако янги тизим Халк кабулхоналари ва Виртуал кабулхоналар [7] одамлар огирини енгил килиш, уларнинг муаммоларини хал этишда мухим

405

axaMHAT Kac6 этн6, gaBnar opramapu 6unaH ^yKaponap ypTacugaru xaMKopnHKHHHr caMapanu MexaHu3Mura annaHgu.

3HgunuKga XanK Ka6ynxoHanapu tom MatHoga xanK obo3hhh, ^aMoarHunuK ^hkphhh u^oga этagнгaн Ty3unMara annaHumu ynyH ynapra кoнcтнтyцнaвнн MaKOM 6epum Ba ^aonu^TH TyFpucuga anoxuga KoHyHHu umna6 HuKum Sopacuga urnnap aManra omupurnMoKga.

2017 nunga ropraMroga "XanK 6unaH MynoKoT Ba uhcoh MaH^aaraapu nunu" эtпoн KunuHumu [11] Harn^acuga ^yKaponapHuHr эpкннпнкпapн, xyKyKgapu, MyHocu6 TypMym Tap3uHu TatMuHnam, xa^K 6unaH ohuk MynoKoraapHu nynra Kynumga aHru, caMapanu Bocura Ba ycynnap ^opun этнпн6, "Hhcoh MaH^aaraapu - 6apna HapcagaH ycTyH" TaMonunu ocTuga Hopa-Tag6upnap Tammn этнпgн.

2017-2021 nunnap ynyH Myn^arnaHraH "X,apaKarnap cTpaTeruacu" [6] xaM gaBnar uhcoh ynyH, xanK ynyH oHunraHnuruHu, yHuHr MyaMMonapuHu u^sum xan этнm 6yHuHa MyraaKo aHru tu3um flparraHnurugaH ganonar эgн.

HATH^AtfAP

EyHgan TrouMnu umnap Harn^acuga MaMnaKaruMro axonucuHuHr KeHr KaraaMnapu ToMoHugaH Ky-Ma6-KyBBaraaHaguraH Typnu xun ^yKaponuK ^aMu^m uHcTuTyTnapu, HogaBnar HoTu^opar TamKunoTnapuHuHr ®:agan maKnnaHraHnuru Ba ^aonuflTuHuHr puBo^u Ky3aTungu.

OyKaponuK ^aMutfra ннcтнтyraapн ^aonuaT KypcaraguraH xyKyKKH MaKoHHu tfHaga KeHraHTupum MaKcaguga X,apaKaraap cTpaTeruacuga [6] 6enrunaHraH ycTyBop Ba3u$anap Moxutfragah Kenu6 hukus, aMangaru KoHyH xy^^araapu AHaga тaкoмнппamтнpнпgн Ba gaBp Tana6napura moc tfHru KoHyHnap umna6 HuKungu. ^yMnagaH, 2018 nun 12 anpenga "^aMoarHunuK Ha3opara тyFpнcнga"rн KoHyH Ka6yn KunuHgu [8].

EyHgaH TamKapu, cyHrru nunnapga MaMnaKaruMroga KaTop tfHru KoHyH xy^^araapu [15] Ka6yn KunuHguKu, ynap ^yKaponuK ^aMu^m ннcтнтyraapн ^muMou^ ^aonnuruHu tfHaga KyHaHTupumga MyxuM omuh Basu^acuHu 6a^;apMoKga.

XycycaH, 2018 nun 4 Manga "MaMnaKarHu geMoKparuK AHrunam ^apaeHuga ^yKaponuK ^aMuaTu ннcтнтyraapннннr ponuHu Ty6gaH omupum Hopa-TagSupnapu тyFpнcнga"rн Y36eKucToH Pecny6nuKacu Пpезнgентннннr ^apMoHu [9] acocuga Y36eKucToH Pecny6nuKacu npe3ugeHTu xy3ypugaru "OyKaponuK ^aMutfraHu puBo^naHTupum 6yHuHa Macnaxar" KeHramu TamKun этнпgн.

^Hru Уз6екнcтoннн 6apno этнmнннr xo3upru SocKuHuga ^yKaponuK ®;aмнaтннн puBo^naHTupumHuHr MyxuM mapTnapugaH 6upu, ^yKaponap 6unaH

406

доимий мулокот, мамлакатда амалга оширилаётган ислохотлар хакида уларнинг фикрларини олишдан иборат. Бу борада, сунгги уч йилда кабул килинган конун хужжатлари ва Давлат дастурлари жамоатчилик мухокамасига куйилиб, сунгра кабул килинганлигини айтиш зарур. Бинобарин, давлат ва жамият ахамиятига молик бундай хужжатларни тайёрлашда бутун мамлакат фукароларининг кизикишлари тула инобатга олинишини таъминлаш учун ахоли уртасида кенг мухокамалар ташкил этиш, доимий равишда халк билан мулокот килиш такозо этилади.

Хрзирги кунда мамлакатимизда давлат органларининг жамоатчилик билан тугридан-тугри мулокотини рагбатлантиришга каратилган шарт-шароитлар яратилмокда, давлат хокимиятининг узи бундай мулокотнинг ташаббускори булиб чикмокда. Давлат органларида жамоатчилик билан алокалар буйича ихтисослаштирилган матбуот хизматлари [18] ташкил этилди. Улар давлат хокимияти органларининг фаолияти, режалари ва кабул килаётган карорларининг мазмун-мохияти тугрисида мунтазам равишда жамоатчиликка ахборот такдим этиб борадилар.

Узбекистонда 2018 йилда норматив-хукукий хужжатлар лойихалари мухокамасига жамоатчиликни янада кенгрок жалб килиш максадида ташкил этилган regulation.gov.uz веб портали [19] уз фаолиятини бошлади.

Бундан ташкари, фукароларнинг конун хужжатлари лойихалари юзасидан жамоатчилик мурожаатлари Mening й^т [10] портали ташкил этилдики, у фукароларни давлат бошкарувида янада кенгрок иштироки учун янги имкониятлар яратди.

Ахолини жамиятда кечаётган жараёнларга, мамлакатда амалга оширилаётган ислохотларга бефарк эмаслигини, аксинча муаммоларни хал этиш учун масъулияти, дахлдорлик хиси ошиб бораётганлигини курсатувчи сунгги мисоллардан бири, халк уртасида машхурлашаётган «Ташаббусли бюджет» лойихасидир. Шу йилнинг 1 апрель куни «Ташаббусли бюджет» лойихасининг илк мавсуми натижалари эълон килинди. Уз худудига бефарк булмаган фукароларнинг 70 мингга якини махаллий бюджет маблагларини ахолини ташвишга солаётган муаммолар ечимига йуналтириш юзасидан режалар ишлаб чикишда иштирок этди. Бу лойихаларга овоз бериш жараёнларида эса 6,7 млн кишидан купрок ахоли катнашди.

Билдирилаётган ташаббусларга эътибор берсак, уларнинг учдан бир кисмини мактабларни таъмирлаш, жихозлаш каби лойихалар эгаллаган. Х,ар

407

туртинчи лойиха ички йулларни хамда кейинги уринларда мактабгача таълим ва согликни саклаш муассасаларини таъмирлаш турибди.

Лойиха фукаролар фаоллиги уйгониб, ошиб бораётганлигини, уларнинг овози жамиятда ниманидир хал килишда мухим уринга эгалигини тобора англаб, хис килаётганлигини намоён килди. Колаверса, бу лойиха хозирги кунда фукароларни махаллий бюджетларни окилона таксимлашда иштироки кенгайиб бориши, охир окибатда эса фукароларнинг давлат бюджетини харажатлари устидан жамоатчилик назоратини урнатилишига олиб келади.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, «Ташаббусли бюджет» лойихаси нафакат муаммонинг ечими, балки мамлакатдаги хакикий холатни курсатиб берадиган барометр хам. [14].

Бу каби мисоллар мамлакатимизда сунгги йилларда фукаролик жамияти институтларининг давлат ва жамият бошкарувида фаол иштирок этиши учун зарур шароитлар яратиш, уларни давлат томонидан куллаб-кувватлаш механизмларини янада такомиллаштириш, давлат, фукаролик жамияти институтлари ва ахолининг очик мулокотини ташкил этиш доимо эътибор марказида булганлигидан далолат беради.

Мамлакатимизда бу сохада тизимли равишда амалга оширилган кенг куламли ишлар натижасида узок йиллар давомида айтиб келинган "давлат -жамият - инсон" тамойили узгартирилиб, эндиликда, аввало инсон, кейин эса, жамият ва давлат манфаати барча чора-тадбирларнинг негизини ташкил килиши эътироф этилди [16].

МУХОКАМА

Айтиш зарурки, Президент Ш.Мирзиёев томонидан эълон килинган Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси миллий ривожланишимизнинг янги боскичини бошлаб берди [1].

Жумладан, унда фукаролик жамияти институтларининг эркин фаолият юритиши, давлат ва жамият бошкарувида фаол иштирок этиши учун зарур шароитлар яратиш, уларни давлат томонидан куллаб-кувватлаш механизмларини янада такомиллаштириш белгиланиб, шу максадда Жамоатчилик палатасини ташкил этиш ишлари жадаллаштирилиши таъкидланди.

Айни чогда анжуманнинг амалий жихатларини эътиборга олиб Янги Узбекистонни барпо этиш давомида фукаролик жамияти институтларининг

puBo^naHumuHuHr acocuft HyHanumnapu xaKuga aHpuM ^uKpnapHu SungupMoKHuMaH.

BnpHHHHgaH, gaBnar axonu ^apoBoHnuruHu omupumga maMuflT catH-xapaKaraapuHu SupnamTupum, KeHr axonu эxтнemпapннн u^oganafiguraH, Typnu maMoar TamKMnoTnapu MaH^aaraapura maBoS SepaguraH caMapanu MexaHu3MnapHu, ycyn Ba BocuTanapHu umnaS HuKum xaMga aManueTga Ky^^am MaKcaguga ACOCUH KoHyHuMrora ^yKaponuK maMu^™, yHuHr uHcTuTyTnapuHuHr ypHu Ba MaKoMu, gaBnar SunaH MyHocaSaraapuHuHr xyKyKuH acocnapuHu MycraxKaMnoBHu anoxuga SynuM KupuTum MaKcagra MyBo^uKgup.

HKKHHHHgaH, ffl.М.Мнpзнeeвнннr Matpy3anapuHu, myMnagaH, cafinoBongu gacTypuHu Taxnun Kunum acocuga, ynapga MyxuM ycTyBopnuK - MaMnaKar TapaKKueTuHuHr KeHuHru sockuhu uhm Ba нннoвaцнaпapra acocnaHumuHu [2] Kypum MyMKuH. npe3ugeHTHuHr Sy $uKpu 3aMupuga Kenrycugaru puBomnaHum нннoвaцнaпapra TaaHumuHu, KonraH SapHa ycTyBopnuKnap, my myMnagaH gaBnar Ba ^aMuflTHu ucnox Kunum Ba3u^anapu xaM aHHu MaHa my Som MaKcagra sofhuk paBumga Seпrнпaнaeтraнпнrннн aHraaragu.

PuBomnaHraH MaMnaKaraapHuHr Ta^puSacu нннoвaцнoн puBomnaHum fiynuHu TaHnaraH xap KaHgaH gaBnar Kynnu ^yKaponuK maMu^™ Ba yHuHr uHcTuTyTnapu MaBmyg SynraH xongaruHa y3 MaKcagnapura эpнmнmннн KypcaTMoKga.

ffly coxaHuHr TaHuKgu MyTaxaccucu xucoSnaHraH aMepuKanuK cuecarmyHoc PoSepT Пaтнэмнннr ^uKpura Kypa "nocTuHgycTpuan puBomnaHum" [13] namacura KupaeTraH gaBnaraap н:mтнмoнн y3rapumnapra "ce3yBHaH" Ba ynapra pea^ua Ku^umga MoSun SynraH tfHru Tungaru Ty3unManapra Karra эxтнe:m: ce3agu - SyHgaH Ty3unManap эca aHHaH HogaBnar HoTumopar тamкнпoтпapнgнp" [5]. HTTnapra xoc SynraH tfHru mapaeHnapHu unFaS onum xaMga ynap ro3acugaH Te3nuKga TaKnu^napuHu Sepa onum xycycu^Tu нннoвaцнara acocnaHraH puBomnaHum mapouruga ynapHuHr ponuHu KecKuH omupagu.

By эca ^yKaponuK maMu^™ ннcтнтyтпapн ponuHuHr ycumuHu, ynapHuHr ^yKaponap cuecuH Ba ^m^MouM TamaSSycnapuHu yHFyHnamTupum Sopacuga gouMufi ronaHum onuS SopaguraH, axonuHu KuHHaeTraH MyaMMonap eHuMnapu ro3acugaH aHuK Ba Marounnu gacTypnap umnaS HuKaguraH "aKg ^aSpuKacu" ra afinaHumuHu TaKo3o Ku^agu.

YHHHHHgaH, Xp3upru KyHga gyHe SyftnaS paKaMnamrapum mapaeHnapu aBm onaeTraHuHu эtтнSopгa onuS gaBnaT Ba ^yKaponuK maMu^™ ypTacugaru MyHocaSaTnapHu aHtaHaBufi maKnnapgaH paKaMnamTupumHuHr tfHruHa ycyn Ba

механизмларидан самарали фойдаланиш асосида ташкил этишнинг долзарблиги ошиб бормокда.

Колаверса, жахон тажрибаси хам глобал пандемия даврида ижтимоий муносабатларда ракамли шакллардан кенг фойдаланилаётганлигини курсатмокда. Узбекистонда хам коронавирус инфекциясига карши курашда фукароларнинг ташаббуслари асосида касалманд, ёрдамга мухтож одамларга берилган кумакка куплаб мисоллар бор.

Масалан, @mytaxisavob (https://t.me/mytaxisavob) ва @mytaxi_hayriya_bot лари яратиш натижасида кунгиллилар томонидан кексаларга бепул транспорт хизматларини курсатиш каби хайрия ишлари амалга оширилди [12].

Бу даврда Telegram^ давлат ё бирор бир хайрия ташкилоти томонидан эмас, балки оддий инсонлар иштирокида мухтожларга ёрдам беришга мулжалланган «Якинлар» боти хам ишга туширилган эди [17].

Айтиш жоизки, халкаро экспертлар томонидан ижтимоий муносабатларни ракамли шаклда ташкил этиш самарали усуллардан бири эканлиги ва келгусида унинг микиёси янада кенгайиб бориши эътироф этилмокда.

Туртинчидан, хозирги пайтда фукароларнинг фикрини жамлаш, уларни бошкарув масалаларига жалб килишда кенг кулланилаётган технологиялардан бири краудсорсинг хисобланади.

«Краудсорсинг» (ахолидан гоя йигиш маъносини билдиради) [3] технологияси XX асрнинг 70-80 йилларида вужудга келган булиб, уозирги кунда ижтимоий тармоцларнинг ривожланиши билан фуцаролик жамияти субъектлари томонидан кенг цулланилиб келинмоцда. Краудсорсинг давлат хокимияти органларига жамиятдаги муайян вазиятни хал этишда, ахолининг мавжуд муаммоларни хал этиш юзасидан энг креатив гояларини умумлаштиришда ёрдам беради. Аксарият холатларда ахолининг фикрларини жамлаш окибатида инновацион гояларнинг юзага келишини курсатувчи куплаб мисоллар мавжуд.

Узбекистоннинг ижтимоий хаётига мазкур технология энди кириб келмокда. Шунга карамай бу борада кулланилган айрим мисолларни келтириш мумкин. 2018 йилда Тошкент шахар хокимлиги томонидан биринчи марта кенг микёсда «Тошкент сени севади» шиори билан шахар инфратузилмасини такомиллаштириш буйича онлайн-платформа ишга туширилди. Унинг максади - шахарни ободонлаштириш ва кукаламзорлаштириш юзасидан ахолининг фикр ва таклифларларини йигишдан иборат булган. Айтиш жоизки, уч мингга

якин келиб тушган гояларнинг аксарияти ижро килинди, улар асосида пойтахт янада куркамлашди.

Фикримизча, Узбекистонда ижтимоий-иктисодий, сиёсий ва маънавий-маърифий структуралардаги ташкилотлар уз фаолиятлари самарадорлигини оширишда ва такомиллаштиришда креатив гояларни умумлаштиришга асосланган краудсорсинг имкониятларидан кенг фойдаланиши уларнинг амалиёти натижадорлигини янада юкори килади.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, Янги Узбекистонни барпо этиш борасида амалга оширилаётган ислохотлар давлатнинг узи фукаролик жамияти институтларини ривожлантиришдан манфаатдор эканлигини курсатмокда, келгусида уларнинг кенг авж олиши эса давлат ва фукаролик жамияти уртасидаги хамкорликнинг янги шакл ва моделларини юзага келишига олиб келади [4].

REFERENCES Китоблар

1. Мирзиёев Ш. Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси. - Т.: Узбекистон, 2022. - бет 416. (Mirziyoyev Sh. The development strategy of New Uzbekistan. -Tashkent: Uzbekistan publish., 2022. - page 416).

2. Узбекистон Республикаси Президентлигига номзод Шавкат Миромонович Мирзиёевнинг сайловолди дастури. - Т.: Узбекистон, 2021. - бет 15. (The program speech of the candidate for the president of the Republic of Uzbekistan Mirziyoyev Shavkat Miromonovich. - Tashkent: Uzbekistan publish., 2021. - page 15.)

3. Хау Джефф. Краудсорсинг. Коллективный разум как инструмент развития бизнеса. - М.: Альпина Паблишер», 2012. - 288 c. (Howe Jeff. Crowdsourcing: Why the Power of the Crowd Is Driving the Future of Business. -Moscow: Alpina Publisher, 2012. - 288 p.).

Журналлар

4. Muminov, A., Muminov, O., Norov S. (2020) Social partnership in Uzbekistan: Status and prospects. International Journal of Scientific and Technology Research. 9(2) - P. 5876-5878. ISSN 2277-8616.

5. Putnam, R. (1995) Tuning in, Tuning out: the Strange Disappearance of Social Capital in America. Political Science and Politics. Cambridge University Press. 28(4),- P. 664-683.

Вебсайт

6. 2017-2021 йиллар учун мулжалланган "Хдракатлар стратегияси тугрисида" Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февраль ПФ-4997 сонли фармони. (2017). https://www.lex.uz/acts/3107036 (The Decree of the President of the Republic of Uzbekistan No. 4997 dd. February 7, 2017 on the "Strategy of Actions" aimed for 2017-2021 years).

7. Бош вазирнинг виртуал кабулхонаси очилди (2016). https://www.gazeta.uz/uz/2016/09/25/q abulxona/ (The virtual reception room of the Prime Minister has been opened).

8. "Жамоатчилик назорати тугрисида"ги Узбекистон Республикасининг Конуни. (2018). https://lex.uz/docs/3679092 (The Law of the Republic of Uzbekistan on "The Public Control").

9. "Мамлакатни демократик янгилаш жараёнида фукаролик жамияти институтларининг ролини тубдан ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони. Тошкент, 2018 йил 4 май. ПФ-5430-сон. https://lex.uz/docs/3721649 (The Decree of the President of the Republic of Uzbekistan on the "Measures on the significant increase of the role of civil society institutes in the process of democratic renovation of the state").

10. "Менинг фикрим" махсус веб-портали яратилди. (2018). http://www.uza.uz/oz/society/mening-fikrim-makhsus-veb-portali-yaratildi-20-04-2018 (The "My opinion" special web-portal has been launched).

11. Мирзиёев, Ш. Конун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш -юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови. (2016). https://parliament.gov.uz/uz/events/other/19088/?sphrase id=7982191 (Mirziyoyev Sh. The promotion of the supremacy of law and public interests is the guarantee of the development of state and nation's welfare).

12. "Онлайн бозор усади, бошка куп сегментларда инкироз кузатилади" Акмал Пайзиев бизнесни саклаб колиш стратегиялари хакида. (2020). https://kun.uz/94258715 ("The online market will be growing, many other segments will face a crisis". Akmal Payziyev about the strategy on saving the business).

13. Постиндустриал жамият. https://qomus.info/encyclopedia/cat-p/postindustrial-jamiyat-uz/ (Postindustrial society).

14. «Ташаббусли бюджет» лойихдсининг илк мавсуми голиблари эълон килинди. (2022). https://www.gazeta.uz/uz/2022/04/04/initiative-budget/ (The first winners of the "Initiative budget" project have been announced).

15. "Фукаролик жамиятини ривожлантириш маркази фаолиятини куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг Карори. Тошкент ш., 2019 йил 30 октябрь, ПК-4501-сон. https://lex.uz/docs/4572953 (The Order of the President of the Republic of Uzbekistan No. 4501 dd. October 30, 2019 on "The measures on the support of the activity of the Center on the civil society's development").

16. "Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси асосида демократик ислохотлар йулини катъий давом эттирамиз" Янги сайланган Узбекистон Республикаси Президенти Ш. Мирзиёевнинг лавозимга киришиш тантанали маросимига багишланган нутки. (2021). https://president.uz/uz/lists/view/4743 ("We will strongly continue following the way of democratic reforms on the basis of the Development strategy of New Uzbekistan". The speech of the newly elected President of the Republic of Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev during the inauguration).

17. Узбекистонда мухтожларга ёрдам курсатувчи Telegram-бот ишга туширилди. (2020). https://daryo.uz/k/2020/07/20/ozbekistonda-muhtojlarga-yordam-korsatuvchi-telegram-bot-ishga-tushirildi/ (A telegram-bot on helping a needy people has been launched).

18. "Узбекистон Республикаси давлат ва хужалик бошкаруви органларининг ахборот хизматлари фаолиятини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг Карори. (2018). http://lex.uz/docs/3561681 (The Order of the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan on the "Measures on the further enhancement of the activity of press service departments of the state bodies of the Republic of Uzbekistan").

19. Узбекистон Республикаси Президентининг 13.04.2018 й. ПК-3666-сон карори. (2018). https://www.norma.uz/uz/qonunchilikda yangi/adliya vazirligi nhh loyihalari ustid a ishlashda asosiy urinni egallaydi (The Order of the Presiden of Uzbekistan No. 3666 dd. April 13, 2018).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.