Научная статья на тему 'ЯНГИ ТУЗИЛИШЛИ БЎЙЛАМА НАҚШЛИ ТРИКОТАЖ ТЎҚИМАЛАРИНИ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИ'

ЯНГИ ТУЗИЛИШЛИ БЎЙЛАМА НАҚШЛИ ТРИКОТАЖ ТЎҚИМАЛАРИНИ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
28
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТРИКОТАЖ / ПАХТА / ЙИГИРИЛГАН ИПАК / АССОРТИМЕНТ / ТЕХНОЛОГИК ПАРАМЕТР

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Musayev N.M.

Мақолада пахта-ипакли нақшли трикотаж тўқима намуналарининг технологиок кўрсаткичларини таҳлил натижалари келтирилган. Хом ашё сифатида чизиқий зичлиги 20 тексли пахта, 14,3 тексли йигирилган ипак ва 8 тексли лайкра ипларидан фойдаланилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по энергетике и рациональному природопользованию , автор научной работы — Musayev N.M.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TECHNOLOGICAL PARAMETRES OF COTTON-SILK LONGITUDINALLY PATTERNED KNITTING FABRIC

In the article results of analyses of technological parameters patterned knitted fabrics. Cotton yarn with a linear density of 20 tex, silk yarn of 14,3 tex and Lycra thread of 8 tex were used as raw materials.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ТУЗИЛИШЛИ БЎЙЛАМА НАҚШЛИ ТРИКОТАЖ ТЎҚИМАЛАРИНИ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИ»

Мусаев Н.М., PhD Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

ЯНГИ ТУЗИЛИШЛИ БУЙЛАМА НАЦШЛИ ТРИКОТАЖ ТУЦИМАЛАРИНИ ТЕХНОЛОГИК КУРСАТКИЧЛАРИ

Аннотация: Мацолада пахта-ипакли нацшли трикотаж туцима намуналарининг технологиок курсаткичларини таулил натижалари келтирилган. Хом ашё сифатида чизиций зичлиги 20 тексли пахта, 14,3 тексли йигирилган ипак ва 8 тексли лайкра ипларидан фойдаланилди.

Калит сузлар: трикотаж, пахта, йигирилган ипак, ассортимент, технологик параметр.

Musayev N.M., PhD.

Tashkent Institut Textile and Light Industry

TECHNOLOGICAL PARAMETRES OF COTTON-SILK LONGITUDINALLY PATTERNED KNITTING FABRIC

Annotation: In the article results of analyses of technological parameters patterned knitted fabrics. Cotton yarn with a linear density of 20 tex, silk yarn of 14,3 tex and Lycra thread of 8 tex were used as raw materials.

Keywords: coefficient of variation, fibrous waste, spinning, quality.

Тукимачилик сохасида пахтага оид ишлаб чикариш занжирида энг юкори кушимча киймат тайёр трикотаж ва тикувчилик махсулотлари сохдсида кузатилади [1]. Республикамиздаги трикотаж махсулотлари ишлаб чикаришга ихтисослашган корхоналар олдида турган асосий муаммолар-мамлакатимиз экспорт салохиятини ошириш, ички ва ташки бозорларда махсулот турларини купайтириш, сифатини ошириш, махаллий хом ашёлардан фойдаланиб импорт урнини босувчи, физик-механик ва гигиеник хусусиятлари юкори булган, хамда фасл талабларига мос булган трикотаж махсулотларини ишлаб чикаришдир.

Тукимачилик сохасида хозирги кунда трикотаж тукима тузилишига накшли тукима элементларини киритиш хисобига хомашё сарфини камайтириш тенденцияси кенг ривожланмокда [2, 3].

Х,ом ашё сарфини камайтириш ва трикотаж тукимасининг сифат курсаткичларини яхшилаш максадида ясси игнадонли трикотаж машинасида буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукималарини 4 та варианти ишлаб чикарилди.

Буйлама йул-йул накшли пахта-ипакли трикотаж тукима намуналари чизикли зичлиги 20 х 3 tex пахта ипидан, 14,3 х 4 tex йигирилган ипак ипидан ва 8 tex ли лайкра ипларидан фойдаланиб тукиб олинди.

Таклиф этилаётган буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукималарининг раппорти ва хом ашё таркиби узгаришини уларнинг технологик курсаткичларига таъсирини урганиш максадида олинган намуналар экспериментал усулда [4-7] аникланди ва олинган натижалар жадвалда келтирилган.

Олинган намуналар ичида I вариант (асос тукима)нинг тукима таркиби 52% пахта, 48% йигирилган ипак ипидан ташкил топган. Ушбу вариантнинг юза зичлиги MS=465,3 г/м2, калинлиги Т=1,56 мм, хажмий зичлиги

298,3 мг/см3 дан иборат (2.2-жадвал). 11-вариант трикотаж тукимаси таркибида пахта ипи микдори 48%, йигирилган ипак ипи микдори 46,4% ва лайкра ипи микдори эса 5,6% ни ташкил этади. Маълумки, тукима таркибига кушилган лайкра ипи трикотажни шакл саклаш хусусиятини оширади. Трикотаж тукимасининг юза зичлиги MS=224,4 г/м2, калинлиги Т=0,8 мм, хажмий зичлиги 280,5 мг/см3 ни ташкил этади.

1-жадвал.

Янги тузилишли буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукималарининг _технологик курсаткичлари_

Курсаткичлар Вариантлар

I II III IV

Ипларни тури, чизикли зичликлари ва матодаги % микдори Пахта ипи 20 текс х 3 52 48 49,5 50,3

Йигирилган ипак ипи 14,3 текс х 4 48 46,4 48 48,2

Лайкра ипи 8 текс - 5,6 2,5 1,5

Х,алка кадами А, мм Пахта 1,31 1,35 1,28 1,25

ипак 1,31 1,35 1,28 1,25

Х,алка катори баландлиги В, мм Пахта 1,19 1,85 1,43 1,25

Ипак 1,19 1,85 1,43 1,25

Горизонтал буйича зичлик Рг Пахта 38 37 39 40

Ипак 38 37 39 40

Вертикал буйича зичлик Рв Пахта 42 27 35 40

Ипак 42 27 35 40

Халка ипи узунлиги L, мм Пахта 6,2 6,3 6,0 6,2

Ипак 6,2 6,2 6,0 6,1

Трикотажнинг юза зичлиги М^ гр/м2 465,3 224,4 308,8 343,5

Трикотажнинг калинлиги Т, мм 1,56 0,8 1,15 1,25

Х,ажм зичлиги 5, мг/см3 298,3 280,5 268,5 274,8

Хакикий хажмий енгиллик, Д5 мг/см3 - 17,8 29,8 23,5

Нисбий енгиллик 0, % - 5,9 10 7,9

Ш-вариантда пахта ипи микдори 49,5% ни, йигирилган ипак ипи микдори 48%, лайкра ипи 2,5% ни ташкил этади. Трикотаж тукимасининг юза зичлиги Мв=308,8 г/м2 ни, калинлиги Т=1,15 мм ни ташкил этса, унинг хажмий зичлиги 268,5 мг/см3 ни ташкил этади. 1У-вариантда пахта ипи микдори 50,3% ни, йигирилган ипак ипи микдори 48,2%, лайкра ипи 1,5% ни ташкил этади. Трикотаж тукимасининг юза зичлиги Мв=343,5 г/м2 ни, калинлиги Т=1,25 мм ни ташкил этса, унинг хажмий зичлиги 274,8 мг/см3 ни ташкил этади (1-расм).

1-Расм. Янги тузилишли буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукималарининг юза ва хажм зичликларини узгариш гистограммаси

Янги тузилишли буйлама йул-йул накшли трикотаж намуналарининг хажм зичликлари 268,5 дан 298,3 мг/см3гача ораликда узгарди. Енг юкори хажм зичлик курсаткичи 1-вариант асос тукимасида кузатилди ва у 298,3 мг/см3 ни ташкил этган булса, енг кам хажм зичлик курсаткичи тукима таркиби 49,5% пахта ва 48% йигирилган ипак хамда 2,5% лайкра ипидан ташкил топган Ш-вариантда кузатилди ва у асос тукимага нисбатан 29,8 мг/см3 га енгил булиб, у 268,5 мг/см3 ни ташкил этди. Асос тукимага нисбатан П-вариантнинг хджм зичлик курсаткичи 5,9%га, Ш-вариантнинг хажм зичлик курсаткичи 10%га, 1У-вариантнинг хажм зичлик курсаткичи 7,9%га кам эканлиги аникланди. Яъни, колган вариант трикотаж тукималари таркибида пахта ва лайкра иплари микдорини тукима раппортига караб камайганлиги ва йигирилган ипак ипини кулланилиши хисобига хажм зичлик курсаткичларини камайишига эришилди.

Хулоса килиб айтганда, янги тузилишли буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукималарини янги технологиядан фойдаланиб олишда хом ашё сифатида йигирилган ипак ипини самарали куллаш, тукима раппортини узгартириш хисобига трикотажни хажм зичлигини (хом ашё

сарфини)

1,4-10% гача камайтириш ва сифат курсаткичларини яхшилашга эришиш мумкинлиги тадкикот ишида уз аксини топди.

Таклиф этилаётган янги технология асосида олинган буйлама накшли пахта-ипакли трикотаж тукима намуналари аёллар ва болаларнинг енгил устки трикотаж кийим ва мах,сулот ассортиментларини ишлаб чикариш учун тавсия этилади.

Адабиётлар:

1. https://uzts.uz/.

2. Мусаев Н., Турдиев И., Мукимов М. М. Исследование технологических параметров хлопко-шелкового трикотажа // ББК 1 А28. - 2019. - С. 53.

3. Мусаев Н. М., Мукимов М. М. Анализ структур и способов выработки хлопко-шелкового трикотажа // Проблемы текстильной отрасли и пути их решения. - 2021. - С. 154-157.

4. Мусаев Н. М., Гуляева Г. Х., Мукимов М. М. Исследование технологических параметров рисунчатого хлопко-шелкового трикотажа // Universum: технические науки. - 2022. - №. 9-2 (102). - С. 42-46.

5. Мукимов М. М., Мусаев Н. М. Технологические параметры нового вида рисунчатого хлопко-шелкового трикотажа //Материалы докладов 54-й Международной научно-технической конференции преподавателей и студентов. - 2021. - С. 233-235.

6. Мусаев Н. М. и др. О свойствах новых хлопко-шелковых трикотажных полотен. - 2020.

7. Musayev N. M., Gulyayeva G. X., Muqimov M. M. Technology of pattern knitting fabrics produced from cotton and silk threads //Textile Journal of Uzbekistan. - 2020. - Т. 9. - №. 1. - С. 63-69.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.