CC BY
1Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© S.U. Sulaymonova1H_
1 Namangan davlat pedagogika instituti, Namangan, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: maqolada yangi O'zbekiston sharoitida o'quvchilar ekologik madaniyatini rivojlantirish zaruriyati, bu jarayonda ta'lim tizimining roli va uning amaliy yondashuvlari tahlil qilinadi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - yangi O'zbekiston sharoitida ekologik madaniyatni shakllantirishda ta'limning o'rni, amaliy metodlarning qo'llanilishi va ekologik ongni rivojlantirish bo'yicha strategik yondashuvlarni aniqlashdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda ekologik madaniyatni rivojlantirish bilan bog'liq ilmiy adabiyotlar, ta'lim jarayonidagi ekologik yo'nalishdagi uslubiy tavsiyalar tahlil qilindi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar ekologik madaniyatni rivojlantirish bo'yicha ta'lim dasturlariga ekologik komponentlarni kiritish orqali o'quvchilarning ekologik ong va mas'uliyatini oshirish imkoniyatlarini ko'rsatdi.
XULOSA: tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, o'quvchilarning ekologik madaniyatini shakllantirish milliy ustuvorlikni qo'llab-quvvatlashga xizmat qiladi hamda yangi O'zbekistonning barqaror rivojlanishiga hissa qo'shadi.
Kalit so'zlar: ekologik madaniyat, ekologik ta'lim, yangi O'zbekiston, barqaror rivojlanish, ekologik ong, o'quvchilar, ekologik qadriyatlar, yashil tashabbuslar.
НЕОБХОДИМОСТЬ РАЗВИТИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ УЧАЩИХСЯ В УСЛОВИЯХ НОВОГО УЗБЕКИСТАНА_
© С.У. Сулейманова1И
Жаманганский государственный педагогический институт, Наманган, Узбекистан Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в статье анализируется необходимость развития экологической культуры учащихся в условиях Нового Узбекистана, где устойчивое развитие и охрана окружающей среды являются национальным приоритетом. Рассмотрены роль образовательной системы и значимость экологического воспитания.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования — определить стратегии формирования экологической культуры у учащихся, выявить роль образования в повышении
Iqtibos uchun: Sulaymonova S.U. Yangi O'zbekiston sharoitida o'quvchilar ekologik madaniyatini rivojlantirish zaruriyati. // Inter education & global study. 2024. №9(1). B.368-372.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
экологической грамотности и осознании ответственности за сохранение окружающей среды.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: проведен анализ научной литературы, посвященной экологическому воспитанию, а также рассмотрены примеры интеграции экологических компонентов в образовательные программы.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты исследования показали, что внедрение экологического образования способствует развитию экологического сознания и формированию устойчивого поведения у учащихся, что важно для решения экологических проблем страны.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования подтвердили, что формирование экологической культуры учащихся в Новом Узбекистане является важным шагом на пути к устойчивому развитию и созданию экологически ориентированного общества.
Ключевые слова: экологическая культура, экологическое образование, Новый Узбекистан, устойчивое развитие, экологическое сознание, учащиеся, экологические ценности, зеленые инициативы.
Для цитирования: Сулейманова С.У. Необходимость развития экологической культуры учащихся в условиях Нового Узбекистана. // Inter education & global study. 2024. №9(1). С. 368-372.
THE NEED TO DEVELOP THE ECOLOGICAL CULTURE OF STUDENTS IN THE CONDITIONS OF NEW UZBEKISTAN_
© Saodat U. Sulaymonova1®
1Namangan State Pedagogical Institute, Namangan, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: the article examines the necessity of developing ecological culture among students in the context of New Uzbekistan, where sustainable development and environmental protection are national priorities. The role of the educational system and the significance of ecological upbringing are discussed.
AIM: the main objective of the study is to determine strategies for developing ecological culture in students, highlight the role of education in fostering ecological awareness, and enhance responsibility for preserving the environment.
MATERIALS AND METHODS: an analysis of scientific literature on ecological education was conducted, along with examples of integrating ecological components into educational programs.
DISCUSSION AND RESULTS: the study results demonstrated that implementing ecological education contributes to the development of ecological awareness and sustainable behavior in students, which is essential for addressing the country's environmental challenges.
CONCLUSION: the study confirmed that fostering ecological culture among students in New Uzbekistan is a significant step toward sustainable development and creating an environmentally conscious society.
©intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Keywords: ecological culture, ecological education, New Uzbekistan, sustainable development, ecological awareness, students, ecological values, green initiatives.
Yangi O^kistonda muhim ijtimoiy va iqtisodiy o'zgarishlar ro'y bеrmоqdа, barqaror rivojlanish va atrof-muhit muhofazasiga katta е'tibor qaratilmoqda. Mamlakat yashil kеlajakni yaratishga intilayotgani sababli, yoshlarda еkologik madaniyatni rivojlantirish muhim ahamiyatga еga. Ekologik madaniyat tabiiy muhitni muhofaza qilish va asrash uchun barqaror turmush tarzini tushunish, qadrlash va amalda qo'llashni o'z ichiga oladi.[1] Ushbu maqola Yangi O^kistonda barqaror kеlajakni barpo asosi sifatida o'quvchilarda еkologik madaniyatni tarbiyalashning ahamiyatini o'rganadi.
Yangi O^kistonda еkologik madaniyatning ahamiyati. Ekologik madaniyat nafaqat atrof-muhit haqidagi bilimdir; u atrof-muhit barqarorligini ta'minlovchi munosabatlar, qadriyatlar va xatti-harakatlarni o'z ichiga oladi. Atrof-muhitning ifloslanishi, o'rmonlarning kеsilishi va iqlim o'zgarishi kabi muammolar tobora yaqqol namoyon bo'layotgan Yangi O^kistonda o'quvchilarni ushbu muammolarni hal qilish uchun zarur bo'lgan ko'nikma va tafakkur bilan qurollantirish juda muhim.
O'quvchilarda еkologik madaniyatni tarbiyalash еkologik izlarni kamaytirish, tabiiy resurslarni saqlash va biologik xilma-xillikni muhofaza qilish bo'yicha sa'y-harakatlarda faol ishtirok еtadigan еkologik ongli jamiyatga olib kеlishi mumkin. Ekologik tamoyillarni kundalik hayotga ^g^yaM orqali yoshlar o'z jamoalarida ijobiy еkologik o'zgarishlar uchun katalizator bo'lishlari mumkin.
Ekologik madaniyatni rivojlantirishda ta'limning o'rni. O'quvchilarning еkologik tafakkurini shakllantirishda ta'lim muhim rol o'ynaydi. Maktablar va ta'lim muassasalari yosh onglarni barqarorlik, еkologik axloq va mas'uliyatli hayot tushunchalari bilan tanishtirish mumkin bo'lgan asosiy platformalardir. [2] Yangi O ^^standa o'quvchilarning kuchli еkologik madaniyatini shakllantirish uchun ta'lim tizimi quyidagi yo'nalishlarga еЧ^ qaratishi zarur:
Ekologik ongni oshirish: O'quvchilarning mahalliy va global hamjamiyatlariga ta'sir е^Ы еkologik muammolar haqida xabardorligini oshirish juda muhimdir.[3] Havo va suvning ifloslanishi, chiqindilarni boshqarish va iqlim o'zgarishi kabi muammolarning sabablari va oqibatlarini tushunish orqali o'quvchilar harakatga ko'proq rag'batlantiriladi.
Ekologik qadriyatlarni singdirish: Ekologik madaniyatni rivojlantirish tabiatga hurmat, tabiatni muhofaza qilish va barqarorlik kabi qadriyatlarni singdirishni o'z ichiga oladi. O'quvchilarni chiqindilarni kamaytirish, qayta ishlash, еnеrgiyani t^ash va atrof -muhitni muhofaza qilishga qaratilgan tashabbuslarni qo'llab-quvvatlash kabi еkologik toza odatlarni qabul qilishga undash kеrak.
Tanqidiy fikrlashni va muammolarni hal qilishni rivojlantirish: O'quvchilarga atrof-muhit haqida ma'lumot bеrish faktlarni yodlashdan tashqariga chiqishi kеrak. U tanqidiy
For citation: Saodat U. Sulaymonova. (2024) 'The need to develop the ecological culture of students in the conditions of New Uzbekistan', Inter education & global study, (9(1)), pp. 368-372. (In Uzbek).
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal HayHHO-reopeTMHecKMM u MeraflMHecKMM wypHan Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
fikrlash va muammolarni hal qilish ko'nikmalarini rag'batlantirishni o'z ichiga olishi kerak, bu talabalarga atrof-muhit muammolarini tahlil qilish va amaliy yechimlarni topish imkonini beradi. Bu yondashuv innovatsiyalar yarata oladigan va barqaror amaliyotlarni amalga oshira oladigan kelajak rahbarlarini yaratishga yordam beradi.
Faol ishtirokni rag'batlantirish: O'quvchilar atrof-muhitni muhofaza qilishga yordam beradigan ekologik loyihalar, kompaniyalar va jamoat tadbirlarida faol ishtirok etishlari kerak. Daraxt ekish, tozalash tashabbuslari va xabardorlik dasturlarida ishtirok etish talabalarga barqarorlik tarafdori bo'lishga yordam beradi. Maktablarda ekologik ta'limni integratsiyalash strategiyasi. O'quvchilarning ekologik madaniyatini samarali rivojlantirish uchun turli strategiyalar orqali ekologik ta'limni maktab o'quv dasturiga kiritish juda muhim: Atrof-muhit fanini o'quv dasturiga kiritish: Atrof-muhit mavzulari nafaqat fan, balki barcha fanlar bo'yicha o'quv dasturining asosiy qismi bo'lishi kerak.[4] Biologik xilma-xillik, qayta tiklanadigan energiya va barqaror amaliyotlarning ahamiyati haqidagi darslarni geografiya, biologiya va hatto san'at kabi fanlar bilan bog'lash mumkin [5]. Loyihaga asoslangan ta'lim: Maktablar loyihaga asoslangan ta'lim yondashuvlarini qo'llashi mumkin, bunda o'quvchilar haqiqiy hayotdagi ekologik loyihalar ustida ishlaydi. Ushbu amaliy usul ularga nazariy bilimlarni amaliy stsenariylarda qo'llash imkonini beradi, barqarorlikni chuqurroq tushunishga yordam beradi.
Interaktiv va raqamli o'quv vositalaridan foydalanish: Animatsiya, videolar va interaktiv simulyatsiya kabi raqamli vositalardan foydalanish atrof-muhit haqidagi bilimlarni o'quvchilar uchun yanada qiziqarli va o'zaro bog'lash imkonini beradi. Ushbu vositalar murakkab ekologik tushunchalarni soddalashtirilgan tarzda tasvirlashga yordam beradi. Sinfdan tashqari tadbirlarni tashkil etish: Eko-klublar, tabiat lagerlari va atrof-muhitni muhofaza qilish bo'yicha seminarlar kabi sinfdan tashqari mashg'ulotlar o'quvchilarga an'anaviy sinf muhitidan tashqari tabiat haqida ma'lumot olish imkoniyatini beradi. Ushbu tadbirlar atrof-muhitni muhofaza qilishga umrbod qiziqish uyg'otishi mumkin.
Ekologik madaniyatning Yangi O'zbekiston kelajagiga ta'siri. Yangi O'zbekistonning barqaror rivojlanishi uchun o'quvchilarda kuchli ekologik madaniyatni shakllantirish muhim ahamiyatga ega. Yoshlar atrof-muhitni muhofaza qilish muhimligini tushunganlarida, ular tabiatni muhofaza qilish bo'yicha sa'y-harakatlarni qo'llab-quvvatlaydigan va ekologik farovonlikni birinchi o'ringa qo'yadigan siyosatni qo'llab-quvvatlaydigan xatti-harakatlar bilan shug'ullanishlari mumkin.[5] Ekologik madaniyatga asoslangan jamiyat resurslarning kamayishi, ifloslanish va iqlim o'zgarishi bilan bog'liq muammolarni yengish uchun yaxshi jihozlangan bo'lib, sog'lom va barqarorroq millatga olib keladi.
Ekologik madaniyatni yuksaltirishda davlat va jamiyatning roli. Maktablar ekologik madaniyatni yuksaltirishda markaziy o'rin tutsa-da, hukumat va jamiyat tomonidan qo'llab-quvvatlanishi ham birdek muhim. Hukumat siyosati ekologik ta'limga ustuvor ahamiyat qaratishi va yashil tashabbuslarni amalga oshirish uchun maktablarni resurslar bilan ta'minlashi kerak.[6] Jamiyatni jalb qilish va jamoatchilikni xabardor qilish
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
Ilmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
котратуа!ап Ьа^агог атаНуоНагт гад'ЬаНагШгасйдап qо'llаb-quvvаtlоvсhi muhitni yаrаtish оrqаli еkоlоgik tа'limning tа'sirini kuсhаytirishi mumkin.
Yаngi О'zЬеkistоnCа hukumаtning yаshil еnеrgiyаni tаrg'iЬ qilish, ugterad сhiqinCilаrini kаmаytirish vа shаhаrlаrni ^^^(шогМ^^ kаЬi еkоlоgik siyоsаtgа qаrаtilаyоtgаn е'АЬоп о'quvсhilаrCа еkоlоgik mаCаniyаtni rivоjlаntirish zаrurаti Ьilаn hаmоhаngCir. Yоshlаrning Ьilimli Ьо'^Ы vа Ьu sа'y-hаrаkаtlаrCа fаоl ishtirоk еtishini tа'minlаsh оrqаli Ьu tаshаЬЬuslаrni kuсhаytirish mumkin.
Yаngi O^kiston shаrоitiCа о'quvсhilаrning еkоlоgik mаCаniyаtni yuksаltirish shunсhаki tаnlоv еmаs, Ьаlki zаrurаtCir. Yоsh аvlоCni mаmlаkаt оlCiCа tu^n еkоlоgik muаmmоlаrni hаl qilish udnun zаrur Ьо'lgаn Ьilim, kо'nikmа vа qаCriyаtlаr Ьilаn qurоllаntirish juCа muhimdir. Еkоlоgik tа'limni mаktаЬ о'quv Cаsturigа kiritish vа Ьаrqаrоrlikni tа'minlаsh Ьо^Ма sа'y-hаrаkаtlаrCа fаоl ishtirоk еtishni ^Ъа^^^ оrqаli Ьiz аtrоf-muhitni muhоfаzа qilish milliy tаrаqqiyоtning аsоsi Ьо'lgаn kеlаjаk uсhun роyCеvоr qо'yishimiz mumkin.[7] Yаngi O'zЬеkistоn Ьаrqаrоr kеlаjаk sаri qаCаm tаshlаr еkаn, о'quvсhilаrCа еkоlоgik mаCаniyаtni tаrЬiyаlаsh о'z tаЬiiy Ьоyliklаrini qаCrlаyCigаn vа himоyа qilаCigаn jаmiyаtni Ьагро еtishCа hаl qiluvсhi оmil ЬоЧай. Tа'lim vа jаmоаviy hаrаkаtlаr о^аН Ьiz kеlаjаk аvlоCni yаnаCа yаshil, yаnаCа mustаhkаm O'zЬеkistоn sаri yеtаklаshgа tаyyоr Ьо'lishini tа'minlаshimiz mumkin.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Сhоriyеv Shuxrat Nurаliyеviсh. "EkDtogik mа'Cаniyаt." jоurnаl оf innоvаtiоns in sсiеntifiс аnC е^са^а! rеsеаrсh 6.6 (2023): 177-180.
2. KuziЬоyеvа.M.А. Еkоlоgik mаCаniyаtning siyоsiy, huquqiy vа mа'nаviy аhаmiyаtI //ЕCuсаtiоnаl Rеsеаrсh in Univеrsаl Sсiеnсеs. - 2023. - Т. 2. - №. 1 SPECIAL. - С. 23-27.
3. Mаftunа, O'rinЬоyеvа. "Milliy еШега vа еkоlоgik mаCаniyаt." Yоsh TаCqiqоtсhi Jurnаli 1.5 (2022): 197-203.
4. ¿'оУЬ^., MuhаmmаC N., SаmаnCаr H. TаlаЬаlаrCа еkоlоgik mаCаniyаt vа muhit hаqiCа tushunсhаlаrini shаkllаntirish usul^n //реCаgоg. - 2023. - Т. 6. - №. 4. - C. 597-600.
5. O'mirЬеkоvnа.J.T. Etotogik mаCаniyаtning shаkllаnishi vа rivоjlаnishi оу^, jаmiyаt, tа'lim, fаn tа'lim vа mаCаniyаt muаssаsаlаrining о'rni //Jоurnаl оf nеw сеntury innоvаtiоns. - 2022.
- Т. 4. - №. 1. - С. 281-284.
6. AbCunаzаrоvnа.R.N. Tаbiаt vа insоn о'rtаsiCаgi munоsаЬаt, еkоlоgik mаCаniyаt //реCаgоg.
- 2022. - Т. 5. - №. 7. - С. 843-844.
7. Ayоnоvnа.A. S., XuCоybеrCi о^'У P. L. Ekоlоgik mаCаniyаtni shаkllаntirishCа еkоlоgik оmil tushunсhаsi ' //tаCqiqоtlаr. uz. - 2024. - Т. 40. - №. 4. - С. 135-139.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
^Sulaymonova Saodat Usubxonovna, kаttа о^ШусЫ [Сулейманова Саодат Усубхановна, старший преподаватель], [Saodat S. Usubkhonovna, Senior Lecturer]; manzil: Namangan sh., Uychi ko'chasi, 316-uy [адрес: Узбекистан, город Наманган, улица Уйчи, дом 316.], [address: Uzbekistan, Namangan city, Uychi Street, house 316.]
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 9(1)
iccl (A
