CC BY
0YANGI OZBEKISTONDA O'ZBEK ADABIY TILINING RIVOJLANISH TENDENSIYALARI: MUAMMOLAR, YECHIMLAR, TAVSIYALAR" MAVZUSIDA RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI
2024-YIL 21-OKTABR
XOTIN-QIZLAR TIZIMI XODIMLARI FAOLIYATIDA PERFORMATIV YONDASHUV (TIL VA TAFAKKURNING OZARO UYGUNLIGI)
Tojibayeva Nazokatxon Kobiljonovna
«Oila va gender» ilmiy-tadqiqot instituti, DSc doktoranti, PhD dotsent https://doi.org/10.5281/zenodo.13960703
Annotatsiya. Ushbu maqolada performativ yondashuv tushunchasi, ijro etuvchilik va bajaruvchilik tushunchalari, ilmiy nutqda performativ yondashuvning ahamiyati, xotin-qizlar bilan muvaffaqiyatli faoliyat yuritishda til va tafakkurning o'zaro bog likligi muhim omil ekanligi aniq bayon etildi.
Kalit so'zlar: oila va xotin-qizlar tizimi, performativ, kolloborativ jihatlar, jamiyat, oila va xotin-qizlar tizimi masalalari, fikr-mulohaza.
Аннотация. В данной статье внимание уделено задачам сотрудников перформативные понятия, понятия исполнения и понимания, значение перформативного развития в научной речи.
Ключевые слова: перформативные понятия, семья и женская система, аспекты сотрудничества, проблемы общества, семья и женская система, обратная связь.
Abstract. In this article, attention is paid to the tasks of performative concepts, concepts of performance and understanding, the importance of performative development in scientific speech.
Keywords: concepts of performance, family and women's system, collaborative aspects, issues of society, family and women's system, feedback.
Xotin qizlar tizimida faoliyat yuritishda performative yondashuvning ahamiyati katta.Shu o'rinda Performativ so'zining asl mohiyati va uning qaysi holatda ishlatilishi,sohadagi ahamiyati haqida fikr mulohaza qilinadigan bo'lsa,
"Performativ" atamasi ingliz faylasufi, mantiqshunosi tomonidan taklif qilingan bo'lib J. Ostin 1955 yilda til falsafasi bo'yicha ma'ruzalar kursi doirasida "So'zlar bilan ishlarni qanday qilish kerak" nomli maqolasida bu haqida ilk bor o'z tavsiya va yo'riqnomalarini taqdim etgan edi. Unga kora performativ yondashuv "bajaruvchi gapning shakli yoki bayonotlar", aniq harakatni amalga oshirish, ijro etish, bajarish, harakat va so'z uyg'unligi, bu shunchaki gapirish emas unga kora J.Ostin ijro bayoni va gap o'rtasida farq shuningdek, performative yondashuvning asosiy vazifasi bayonot, ya'ni allaqachon mavjud holat yoki aniqlangan faktning tavsifi,qaysilari to'g'ri yoki noto'g'ri ekanligi har bir gap ish-harakatni bajarishga xizmat qilishi sherligi haqida fikr yuritadi.
Shu o'rinda, xotin-qizlar tizimi faollari ham berilgan vazifani bajarishda aniqlikka va asoslanganlikka e'tibor berishi, gapirilgan gap va amaldagi holat bir hil bo'lishini ta'mimlashi kerak bo'ladi.
Ilmiy nutqda ijro etuvchilik va bajaruvchilik tushunchalari til falsafasi, tilshunoslik va semiotikaga oid nazariyalarda faol foydalanilgan "performativ" atamasi bilan "lingvistik ijro" tushunchasi. Tilshunos, "til" va "nutq" tushunchalari o'rtasidagi farqga o'xshab, F. de Saussure (tilshunos olim) tomonidan tuzilma va aloqa o'rtasidagi munosabat sifatida taqdim etilgan, "kompetentlik" tushunchasi ham bu orinda ayni to'gri ishlatilishi talab etiladi. Xomskiy "Til va tafakkur" asarida asosiy farqni quyidagicha keltirib o'tgan:
"YANGI OZBEKISTONDA OZBEK ADABIY TILINING RIVOJLANISH TENDENSIYALARI: MUAMMOLAR, YECHIMLAR, TAVSIYALAR" MAVZUSIDA RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI
2024-YIL 21-OKTABR
l.Kompetentsiya (o'z tilini bilish), 2. Ma'ruzachi - tinglovchi va foydalanuvchining muayyan vaziyatlarda tildan haqiqiy foydalanish demakdir.
Performativ yondashuv madaniy hodisalarni nafaqat mazmun tavsifi sifatida ko'rib chiqishga imkon beradi shuningdek belgilar, belgilar, tasvirlar, lekin aniq moddiy harakat sifatida ham o'rganish mumkin.
Performativ yondashuv madaniy hodisalarni nafaqat mazmun tavsifi sifatida ko'rib chiqishga imkon beradi belgilar, belgilar, tasvirlar, lekin aniq moddiy harakat sifatida. Shunga o'xshash harakatlar uchun belgilovchi komponentlar kuchdir ta'sir va muvaffaqiyat (nutq akti nazariyasida tasvirlangan va kontseptsiyalangan).
J. Ostin fikriga kora ta'sir va muvaffaqiyat nutq akti nazariyasida tasvirlangan va kontseptsiyalangan boladi. Performativ yondashuv matn yoki ikonografik o'rganishga asoslangan va ularni to'ldiradi muhimi tadqiqotchining kommunikativligi, dialogizmi, ishtiroki va ishtiroki bo'yicha nafaqat ma'lum bir tadqiqot ob'ektiga, balki ijtimoiy-madaniy umumiy kontekstga ham kiradi va nafaqat xotin-qizlar tizimida faoliyat yuritishda barcha sohalarda ham ahamiyatli hisoblanadi.
So'nggi yillarda madaniy va ijtimoiy fanlar uchun performativ tushunchasi tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda.Kopgina olimlar fikricha, performativ yondashuv ijtimoiy voqelik muammolariga turli intizomiy yondashuvlarni bir-biriga bog'lash imkoniyatiga ega degan fikrda. Ijtimoiy harakatlarning ijro xarakteri haqidagi masala, shuningdek, ijtimoiy yaratilgan timsollar va bilimlarning ijro xarakteri haqidagi masala nafaqat madaniyatshunoslik uchun katta ahamiyatga ega, balki turli xil shaxslarning harakatlariga qo'llanma sifatida amaliy xususiyat kasb etadi. Bu pozitsiya zamonaviy aloqani o'rganishda ham dolzarb bo'lib chiqadi. Masalan, Debordning sotsiologik kontseptsiyasi zamonaviy jamiyatni "tomosha jamiyati" degan ta'rifga asoslanadi. Uning fikricha, jamiyatning o'ziga xos xususiyati shundaki, unda haqiqat, haqqoniylik, voqelik endi yo'q, aksincha, shou siyosati, adolat ko'rsatish hukmronlik qiladi. (Debord 1967).
O'tkazilgan tahlil zamonaviy madaniy jarayonlarning konstitutsiyasida ijro etuvchining roli ortib borishining umumiy tendentsiyasini tasdiqlaydi va ijrochilik sohasidagi evolyutsiyani aks ettiradi, bu endi o'zini nutq harakatlarining ayrim turlarining tarkibiy doirasi bilan cheklab qo'ymaydi. matn, nutq va ruhiy bo'shliqlar doirasiga kiradi.Tadqiqot natijalarini umumlashtirib, shuni aytishimiz mumkinki, bilimning zamonaviy holati uchun qiziqishni nutq harakatlarining muvaffaqiyati uchun lingvofalsafiy shartlardan ularni amalga oshirishning diskursiv shartlariga o'tkazish dolzarbdir. Shu bilan birga, xotin qizlar bilan faoliyatini boglagan har bir soha vakilida ijro etuvchilik qobiliyati, turli xil intizomiy yondashuvlar va aniq faktlar asosida ishlash fikr,maqsad va bajarishdagi ozaro bogliqlik, uyg'unlikni yaratish muhim ahamiyat kasb etadi.
FOYDALANILGAN ADBIYOTLAR
1. Michael McGuire. Collaborative Public Management: Assessing What We Know and How We Know It. Public Administration Review Vol. 66, Special Issue: Collaborative Public Management (Dec., 2006), pp. 33-43 (11 pages). https://www.jstor.org/stable/40965682
2. Johnson, D. W., Johnson, R. T., & Smith, K. A. (2014). Cooperative learning: Improving university instruction by basing practice on validated theory. Journal on Excellence in College Teaching, 25(3-4), 85-118 Vuyanovich A. Performance and performativity. URL: http://ziernie-performa.net/2013/10/lekciya-any-vuyanovich-performans-i-performativnost/
