WINSTON GROOMNING QALAMIGA MANSUB “FORREST GUMP” FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNI INGLIZ TILIDAN O’ZBEK TILIGA TARJIMA QILISH MUAMMOLARI

Mohichehra Absoatovna Nurmamatova

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-465-469

WINSTON GROOMNING QALAMIGA MANSUB "FORREST GUMP" FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISH MUAMMOLARI

Mohichehra Absoatovna Nurmamatova

Termiz davlat universiteti Tarjima nazariyasi va amaliyoti yo'nalishi talabasi E-mail: [email protected]

ANNOTATSIYA

Mazkur maqola Winston Groom tomonidan yozilgan romanlar seriyasining tarkibidagi antroponimlarning ingliz tilidan o'zbek tiliga tarjimasi va ularning mohiyatiga lingvistik nuqtai nazardan o'quvchi uni anglashi uchun ta'sir qiluvchi omillarni hisobga olgan holda tahlil qilingan. Obyekt sifatida tanlangan ismlar to'qima bo'lgani tufayli personajlarning ismlaridan oldin ularning asardagi vazifasi hamda xarakteri o'ylab topilgani, so'ngra uni lingvistik qoliplarga solingan. Shu tufayli maqolada tarjimon ularni o'zbek tiliga o'girishdan oldin etimologik, leksikologik, semantik va fonetik tahlil qilishi uchun qoliplar taklif qilingan.

Kalit so'zlar: antroponimlar, transliteratsiya, lingvistik tarjima, fantastik asarlar, ingliz-o'zbek tarjima, leksikologiya.

TRANSLATION OF ANTHROPONYMS FROM WINSTON GROOM'S "FORREST GUMP" FROM ENGLISH TO UZBEK

ABSTRACT

This article analyzes the English-Uzbek translation problems of anthroponyms in the "A game of the thrones" series written by Jennifer Nevin from the point of the linguistic factors that influence the reader's understanding of their essence. The names chosen as objects in the article are fictive, the role and character of the personages in the work were created before the names of the characters, and then it was put into linguistic patterns. That is why; this article proposes templates that include etymological, semantical and phonetical analysis before the act of translation.

Keywords: antroponyms, transliteration, lingua-perpective, fiction, English-Uzbek translation, lexicology.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-465-469

KIRISH

Leksik muammolar har doim tarjimaning eng markaziy nuqtalaridan biri bo'lib kelgan; tarjimaning onomastik muammolari sifatida atama doirasini cheklashimiz kerak. Romanni tarjima qilish jarayoni shu qadar munozaraliki kuchli stilistika olamida yashaydigan notiq, satrlarga kirib, chuqurroq o'rganish mumkin. So'z qurish romanda ulkan izlanish va tahlillarni talab qiluvchi ulkan vazifalar qo'yilgan. Barcha madaniyatlarda, adabiyotning boshlanish ibtidosida, taxminan miloddan 2000 yil avvalgi odamlar o'z oilasining yangi a'zosi uchun, uning farovon kelajagi bilan bo'g'liq bo'lgan, chuqur ma'no kasb etgan, to'g'ri ism tanlashni xohlashgan. Adabiyotni "hayot ko'zgusi" deb atashgani kabi bir vaqtning o'zida bu hali ham hayotimizning muhim qismidir, yozuvchilar o'zlarining kitoblaridagi qahramonlarga shu tarzda nom berishga harakat qilganlar. Asosiy maqsad o'quvchi kitobxon tarjima qilingan asardagi o'quvchi asar qahramonlarining xul-atvoridan xabardor bo'lishlari kerak. Bu unga kitobdagi voqealalarni yanada yorqinroq tasavvur qilishiga yordam beradi.

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI

Mazkur maqola bo'yicha tadqiqot davomida qiyosiy adabiyot, lingvistik atamalarning qarama-qarshi va tavsifli tarjimasi va izohli tahlili hamda badiiy tarjimaning stilistik tahlili o'rganib chiqildi. I.G'ofurov, O.Mo'minov, N.Qambarov -Tarjima nazariyasi, Ergash Ochilovning -Badiiy tarjima masalalari, G'aybulla Salomov -Tarjima tashvishlari, Zohidjon Sodiqov, J.K.Solijonov -Final qualification work , Dilrabo Abdurahmonova -Tarjimashunoslik terminlarining ko'ptilli lug'at-ma'lumotnomasi , Shuxrat Sirojiddinov, Gulnoza Odilova -Badiiy tarjima asoslari kabi o'quv qo'llanma va monografiyalardan foydalanildi. Maqolada leksikologik va morfologik muammolar yoritib berilgan. Izlanish jarayonida "Snape's lips curled into a sneer. - Sneypning qoshlari chimirildi."- misol tariqasida olingan.[4, 60-b.]. Ingliz tilida "lips curled into a sneer" - o'zbek tiliga "qoshlari chimirildi" deb tarjima qilingan. Bu yerda leksikologik transformatsiyaga duch kelingan o'rin almashtirish usulidan foydalanilgan. Ingliz tilida "lips" - garchi o'zbek tilida "lablari" deb tarjima qilinsada, ibora tarjimasida "qoshlari" deb olingan.

NATIJALAR

Mazkur maqolada asarda berilgan gaplarda leksikologik, morfologik, sintaktik transformatsiyalardan foydalanib tarjima tiliga o'girishda duch kelingan muammolar

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-465-469

ko'rib chiqilgan.

MUHOKAMA

Tarjima qilinayotgan asar sarlavhasidanoq transfarmatsion hodisaga duch kelgan, tarjima jarayoni murakkab va muzokarali vaziyat bo'lganligi sababli asliyat tilidan tarjima tiliga o'girilganda bir qancha transfarmatsion xodisalar yuzaga kelishi tabiiy holat.

1. Fonetik transliteratsiya usulidan foydalanildi. Bularni misollarda ko'rish mumkin:

1. Curtis- Kertis

2. Clear Point- Clir Point

3. Jenny Curran- Jenni Kurran

4. Bonnie - Bonni

5. Clyde- Klayd

6. Bryant- Brayt

7. Mobile- Mobayl

8. Gwinn - Gvin

9. Miami- Miyami

10. Weasel- Visel

11. Gump- Gamp

12. Doyle- Doyl

13. Bones- Bon

2.Leksikologik transformatsiyasining " Qo'shish " usuliga duch kelinildi." I have to say them or white down, somewhere they come out all wrong"- ularni aytishim yoki ularni aytishim kerak bo'lganda esa ba'za ularni to'ri ifoda etolmay qolaman, Bu esa , gap mazmunini ochishga yordam beradi.

3. Semantik transformatsiya- bu gapning ma'nosini to'laroq ochib berishga hizmat qiladi. "There emas no answer- Javob kelmadi" deb tarjima qildim.

4. Konktretlashtirish usuli: Ba'zida bu usul bizga ya'ni tarjimonlarga tarjima qilgan asari uchun.

Leksikologik transformatsiyada so'z tushishi, almashishi va so'z qo'shish holatlari ham uchrab turadi, bu mazmunni to'laqonli yoritib berishda muhim rol o'ynaydi. Misol uchun "it was my birthday" o'zbek tiliga „bu kun men mening kunim edi' deb olindi, "kun" so'zi aniqlikni ko'rsatish uchun qo'shilgan va bu leksik transformatsiyani keltirib chiqargan.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-465-469

"Granny died in January 1942, no one will ever know how much she is present in my thoughts and how much I love her still." [8, 5-b.]

Bu gap tarkibidagi "Die" fe'li o'zbek tiliga badiiylikni oshirish uchun "olamni tark etdi" deb olingan. Bu yerda ham so'z orttirilishi kuzatiladi ya'ni "olamni" so'zi ortib qolgan, biroq "olamni tark etmoq " - o'lmoq fe'liga sinonim ibora bo'ladi. Ingliz tilida "Granny"-"momo" degan manoni beradi va bu o'zbek tilida "momom" deb o'girilgan, shu sabali "-m" egalik qo'shimchasi orttirilgan.

"Our freedom was strightly limited" -biz qat'iy ravishda ozodligimizdan cheklangan edik. "Was limited" majhul nisbatda turganligi uchun o'zbek tiliga "cheklangan" deya olingan bu yerda "was" to be fe'li cheklangan so'zidagi "-n" qo'shimchasini bergan.

Eslatma: o'zbek tilida majhul nisbat "-n", "-l", "-in", "-il" qo'shimchalarini qo'shish orqali yasaladi.

I haven't written for a few days, because I wanted first of all to think about my dairy.[1,]

XULOSA

Maqolada tilshunoslikning eng asosiy bo'limi bo'lgan onomastikada antroponimlarning o'rganilishi, uning leksik tizimdagi o'rni haqida izoh berilgan va mulohazalar bildirilgan. Antroponim tushunchasining tilshunoslikda paydo bo'lishi tarixi bo'yicha ayrim ma'lumotlar ifodalangan va shuningdek, uning nutqdagi vazifasi belgilangan.

REFERENCES

1. http://www.hachette.com/en/maison/azbooka-atticus

2. http: //www.merriamwebster.com/dictionary/querulous

3. Solijonov J.K. Garri Potter va Afsungarlar toshi. - Termiz: Surxon-Nashr.

4. Begmatov E. Ism chiroyi. Toshkent: 1994. 90 b.

5. Oxford University. Oxford Dictionary of Current English. - USA: Oxford University press, 2006

6. Худайкулов, Абдулла Эшкуватович. "Семантическая адаптация некоторых английских заимствованных слов в русских письменных памятниках xvii-xix веков." Вестник Челябинского государственного университета 28 (2011)

7. Jo'ramurodova, Z., & Solijonov, J. (2022, April). JK ROULINGNING "BIDL QISSANAVIS ERTAKLARI"("THE TALES OF BEEDLE THE BARD")

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-465-469

ASARIDAGI ANTROPONIMLARNING O'ZBEK TILIDAN INGLIZ TILIGA TARJIMA QILISHDAGI MUAMMOLARI. In МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ.:" СОВРЕМЕННЫЕ ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ ПАРАДИГМЫ: ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ ТРАДИЦИЙ И ИННОВАЦИЙ II" (Vol. 2, No. 18.03, pp. 554-560). https://doi.org/10.47100/nuu.v2i18.03.115

8. Qodirovna, A. Z., & Kamoljonovich, S. J. (2022). JK ROULINGNING, GARRI POTTER VA AFSUNGARLAR TOSHP'ROMANIDAGI SEHRGARLAR OBRAZINI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISHNING LINGVO-PERSPEKTIV TAHLILI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(3), 176-180. https://doi.org/10.24412/2181-2454-2022-3-176-180

9. Kamoljnovich, S. J. (2022). JK ROULINGNING FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNING LINGVO-PERSPEKTIV MUAMMOLARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 334-343. https://doi.org/10.24412/2181-2454-2022-1-334-343

10. Norqobilova, M. (2022, April). ANNA FRANK QALAMIGA MANSUB "QIZALOQNING KUNDALIGI" ASARINI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISHDAGI MORFOLOGIK TRANSFORMATSIYALAR TAHLILI. In МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ:" СОВРЕМЕННЫЕ ФИЛОЛОГИЧЕСКИЕ ПАРАДИГМЫ: ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ ТРАДИЦИЙ И ИННОВАЦИЙ II" (Vol. 2, No. 18.03, pp. 212-217).

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Mohichehra Absoatovna Nurmamatova

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Mohichehra Absoatovna Nurmamatova

TRANSLATION OF ANTHROPONYMS FROM WINSTON GROOM’S “FORREST GUMP” FROM ENGLISH TO UZBEK

Текст научной работы на тему «WINSTON GROOMNING QALAMIGA MANSUB “FORREST GUMP” FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNI INGLIZ TILIDAN O’ZBEK TILIGA TARJIMA QILISH MUAMMOLARI»