Научная статья на тему 'Выявление антропометрических изменений у детей от рождения до 3-х лет с врожденными пороками сердца'

Выявление антропометрических изменений у детей от рождения до 3-х лет с врожденными пороками сердца Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
121
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
Сердце / Обследование EXOKG / Антропометрические показатели. / Heart / EXOKG examination / Anthropometric indicators.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Садокат Саидова

В статье представлены сравнительные особенности физического развития и эхокардиографические изменения сердца (ЭКОКГ) у детей от рождения до 3-х лет. Результаты исследования показали, что младенцы и дети, рожденные с врожденным пороком сердца в возрасте до 3-х лет, значительно отставали по показателям физического развития (рост, вес, длина тела, окружность груди, окружность живота) и параметрам EXOKG значительно отставали.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Revealing anthropometric changes in children from birth to 3 years old with congenital heart defects

The article presents the comparative features of physical development and echocardiographic changes in the heart (EKSOCG) in children from birth to 3 years. The results of the study showed that infants and children born with congenital heart disease before the age of 3 years lagged significantly in terms of physical development (height, weight, body length, chest circumference, abdominal circumference) and EXOKG parameters were determined to sta.

Текст научной работы на тему «Выявление антропометрических изменений у детей от рождения до 3-х лет с врожденными пороками сердца»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Revealing anthropometric changes in children from birth to 3 years old with congenital heart defects

Sadokat SAIDOVA 1

Bukhara State Medical Institute named after Abu Ali ibn Sino

article info

abstract

Article history:

Received January 2021 Received in revised form 15 January 2021 Accepted 20 February 2021 Available online 7 March 2021

Keywords:

Heart

EXOKG examination Anthropometric indicators

The article presents the comparative features of physical development and echocardiographic changes in the heart (EKSOCG) in children from birth to 3 years. The results of the study showed that infants and children born with congenital heart disease before the age of 3 years lagged significantly in terms of physical development (height, weight, body length, chest circumference, abdominal circumference) and EXOKG parameters were determined to sta.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Юрак тугма нуцсонлари билан янги тугилгандан 3 ёшгача булган болаларда антропометрик узгаришларни аницлаш

аннотация

Калит сузлар:

Юрак

ЭХОКГ текширув

Антропометрик

курсаткичлар.

Ушбу мацолада янги тугилгандан 3 ёшгача булган болаларда жисмоний ривожланиш ва юракнинг эхокардиографик(ЭХОКГ) узгаришларни циёсий

хусусиятлари келтирилган. Тадцицот натижалари янги тугилган чацалоцлар ва 3 ёшгача булган тугма юрак нуцсони билан тугилган болалар жисмоний ривожланиш курсатгичлари ( буйи, вазни , кукрак цафаси айланаси, цорин айланаси ) улчовлари ва ЭХОКГ курсатгичлари буйича сезиларли даражада орцада цолиши аницланди.

1 Assistant at the Department of Anatomy Bukhara State Medical Institute named after Abu Ali ibn Sino, Bukhara, Uzbekistan

Выявление антропометрических изменений у детей от рождения до 3-х лет с врожденными пороками сердца

_ аннотация_

Ключевые слова:

Сердце

Обследование ЕХО^ Антропометрические показатели.

В статье представлены сравнительные особенности физического развития и эхокардиографические изменения сердца (ЭКОКГ) у детей от рождения до 3-х лет. Результаты исследования показали, что младенцы и дети, рожденные с врожденным пороком сердца в возрасте до 3-х лет, значительно отставали по показателям физического развития (рост, вес, длина тела, окружность груди, окружность живота) и параметрам ЕХОКО значительно отставали.

МАВЗУНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ

Узбекистонда тирик тугилган болаларнинг х,ар 1000 тасига 5,5 дан то 15,7 гача юрак тугма нуцсонлари булган болалар тугри келади. 50% холатда юрак тугма нуцсони барча тугма нуцсонлар ичида ногиронликка сабаб булади ва шу билан ижтимоий ахамиятга эга булган муаммолардан саналади [7].

Илмий ишимизнинг мацсади юрак тугма нуцсони булган болаларда антропометрик курсаткичлар ва эхокардиографик текширишларни таццослашдан иборат.

Тугма нуцсонларнинг Европа халцаро реестрига кура, тугма юрак нуцсонлари (ТЮН) болалардаги ривожланиш аномалияларининг энг кенг тарцалган гурухидир ва янги тугилган чацалоцларда улимнинг асосий сабаби булиб цолмоцда [4]. Х,озирги вацтда ТЮН сонини ва огирлигини ошириш тенденцияси мавжуд [6]. Х,озирги вацтда руйхатдан утган ТЮН сони ва зуравонлигининг усиши тенденцияси кузатилмоцда [6].

Ушбу концепциянинг бир нечта камчиликлари бор. Биринчидан, бу нуцсон бошланган вацтни хисобга олмайди, иккинчидан, кукрак ичи томирларининг бир цатор аномалиялари ТЮН га тегишли эмас (масалан, доимий юцори вена каваси), операция пайтида мухим ахамиятга эга [1].

Учинчидан, кардиёмиёпатиялар ва юрак утказувчанлик тизимининг анормалликлари ("Волф-Паркинсон-Уайт феномени, узоц ЦТ интервал синдроми") каби касалликлар, улар "тузилиш аномалиялари" ва "функционал бузилишларга олиб келади" [1], ТЮН га тегишли эмас. Бундан ташцари, ТЮН атамаси нафацат катта томирларнинг кукрак цафаси минтацаларининг (масалан, цорин аортасининг коарктацияси) тугма нуцсонларини уз ичига олади. Х,озирги вацтда СХД тушунчаси цачон аницланганига царамай, юракнинг анатомик деформацияси ёки бачадонда ривожланиб борадиган катта томирлар деб таърифланиши мумкин [2]. Х,озирги вацтда СХД тарцалиш жихатидан болалардаги бошца малформациялар билан таццослаганда етакчи уринни эгаллайди ва уларнинг улимининг асосий сабаби булиб цолмоцда [3]. Бундан ташцари, СХД тарцалишининг янада купайиши тахмин цилинмоцда. Асосий сабаб ултратовуш диагностикаси мутахассисларининг малакасини ошириш ва замонавий тасвирлаш техникасини такомиллаштириш билан боглиц диагностика техникасини такомиллаштириш билан боглиц булиши

мумкин [6]. Боланинг энг интенсив ривожланиши унинг хаётининг биринчи йилида кузатилади. Ушбу даврда тана вазни ва буйининг сезиларли даражада усиши кузатилади ва марказий асаб тизимининг функционал фаолияти яхшиланади. Уйгун усиш ва вазн ортиши органлар ва тизимларнинг функционал кобилиятларини ривожланиши билан чамбарчас боглик;. Гемодинамик бузилишлар туфайли ТЮН боланинг ривожланишига бевосита салбий таъсир курсатади. ТЮН нинг айрим турлари хаёт сифатининг кескин пасайиши, сурункали касалликлар сонининг купайиши билан богли; [5], кечиктирилган нейропсикик ривожланиш (СПД) шаклланиши [6]. Шунингдек, муаллифлар юракнинг тугма нуксонларини филогенезнинг у ёки бу бос;ичига тугри келадиган онтогенезнинг маълум бир бос;ичида ривожланишни тухтатиш деб хисоблашади. Ушбу назариялар доирасида фа;ат атавистик юрак нуксонлари (аёл ва нейтрал) мос келади ва эркак нуксонларининг бутун гурухини тушунтириш мумкин емас, чунки тугма юрак нуксонларининг эркак таркибий кисмларининг хеч бири оддий ембрионда ёки шунга ухшаш шаклланиш билан мос келмайди. Х,озирги вактда ТЮН таркалиш жихатидан болалардаги бошка малформациялар билан таккослаганда етакчи уринни егаллайди ва уларнинг улимининг асосий сабаби булиб колмокда [3].

Асосий сабаб ултратовуш диагностикаси мутахассисларининг малакасини ошириш ва замонавий тасвирлаш техникасини такомиллаштириш билан боглик диагностика техникасини такомиллаштириш билан боглик булиши мумкин [6]. Тугма нуксонлар онтогенезнинг турли боскичларида юрак ривожланишининг тухташи билан изохланади; у уларни филогенез боскичларидан бирига кайтиш сифатида изохлайди. Муаллифлар аввалги иккита нуктаи назарни синтез килишади, тугма юрак нуксонларини филогенезнинг у ёки бу боскичига тугри келадиган онтогенезнинг маълум бир боскичида ривожланишни тухтатиш деб хисоблашади. Тугма юрак нуксонлари ва катта томирларни эркаклар, аёллар ва нейтралларга булиш беморнинг жинсини диагностик симптом сифатида ишлатишга имкон беради. Шу билан бирга, нуксонларнинг эркак ва аёл турлари диагностика киймати коеффициентининг жуда катта кийматига эга.

Масалан, беморнинг даласи хакида маълумотни хисобга олсак, артериал каналнинг патенциал дуктусида ташхис куйиш ехтимоли 1,32 баравар купаяди.[6]

Ташки омилларнинг юрак-кон томир тизимига таъсирини урганиш амалий тиббиётнинг долзарб муаммоси булиб, уни тугма юрак нуксонлари ривожланиш механизмларини урганишга каратилган куплаб замонавий ишлар тасдиклайди, аммо жавобнинг турларининг узига хос хусусияти ташки омилларга клиник тадкикотларда олинган кашфиётларнинг кенг тасдигини бермайди.

Илмий текширувларимиз натижасида биз беморларни ёшга нисбатан гурухларга булиб тугма юрак нуксони бор болаларда антропометрик узгаришлар ва эхокардиографик таккослаш текширувларини олиб бордик.

ТУРМА ЮРАК НУКСОНИ

Юракнинг анатомик тузилишидаги тургун нуксон, камчилик ва узгаришлар; нормал кон окимига халакит беради. Тугма ва орттирилган юрак пороги фарк килинади. Тугма юрак пороги хомила юраги ва юрак йирик томирларининг эмбрионал ривожланиш даврида нотугри шаклланиши натижасида руй беради. Х,омиладорликнинг илк даврида она организмининг захарланиши, баъзи

касалликлар билан огриши, ионловчи нурларнинг биологик таъсири, ирсий касалликлар ва х,. к. сабаб булади. Гудаклик даврида (1ёшгача) юрак-томир тизимининг тула ривожланмай колиши (масалан, очик артериал йуллар ёки овал тешикнинг битмай колиши) хам юрак нуксонига киради.

Тугма юрак нуксонининг куп учрайдиган турлари: катта ва кичик кон айланиш доиралари уртасида хар хил комбинациядаги анормал йуллар, шунингдек, юракнинг йирик томирлари (масалан, упка артерияси ва аорта)да торайган ёки битиб колган жойлар булиши ёки шу томирларнинг нотугри жойлашуви; аралаш пороклар; юрак булмачалар сони ва тузилишига оид нуксонлар.

Артерия ва вена конининг кай даража аралашиб туришига караб баъзи тугма юрак нуксони цианоз билан (кук хилдаги пороклар), баъзилари цианозсиз (ок хилдаги пороклар) утади. Бу коннинг катта ва кичик кон айланиш доираларини туташтирувчи ноурин тешиклар оркали кайси томонга окиб утишига (шунт йуналишига), упка артериясидаги босимнинг кутарилиши даражаси ва юрак мушаклари холатига боглик. Боланинг жисмонан тузук ривожламаслиги, рангпарлик ёки кукариб кетиш, нафас сикиши, юрак хажми ва холатининг узгариши, юракда шовкин эшитилиши ва бошкалар тугма юрак нуксонига хос белгилардир [8].

ТАДКИКОТ МАКСАДИ

Юрак тугма нуксони билан тугилган(0- 3ёш) болаларда антропометрик курсаткичлар ва юракнинг эхокардографик узгаришларни киёсий хусусиятларини урганиш.

ТАДКИКОТ МАТЕРИАЛИ: Тадкикот Бухоро вилояти куп тармокли болалар касалхонасида олиб борилди. Бухоро давлат тиббиёт институтининг икки томонлама шартномалари асосида олиб борилди. Болалар 3 гурухга булинган : 0- 1 ёшли болалар гурухи (n=20); 1- 2 ёшли болалар гурухи (n=20);2-3 ёшли болалар гурухи (20=10) курикдан утказиш натижалари урганилди.

Антропометрик улчовларни утказиш учун болаларни антропометрик урганиш методологиясидан фойдаланилган ( Болалар ва успиринларнинг жисмоний ривожланишини бахолашнинг морфометрик хусусиятлари услубий тавсиянома //Н.Х. Шомирзаев, С.А. Тен ва И. Тухтаназарова, 1998 й). Антропометрик тадкикотга буйи, тана огирлиги , тана узунлиги ва кукрак кафаси айланаси улчамлари киритилган.

Эхокардиографик текширувларида юракнинг ультратовуш анатомияси натижалари олинди. Тадкикот чизикли (7,5 МГц) ва конвексли (3,5 МГц) трансдусерли SONOACE R3-RUS аппаратида утказилди. Бу текширувда юракнинг хар бир булагининг чизикли улчамлари, юракнинг калинлиги ва хажми Ж.Брунн ва хаммуаллифлари ( 1981 й) формуласи ёрдамида урганилди: V=K»[(L1* WL* 71)+(L2* W2• 72)], бунда V — без хажмининг курсатгичи ( см3), К — 0,479 га тенг коэффицент ; L, W, T — без хар бир булагининг узунлиги, кенглиги ва калинлиги.

Математик ишлов бериш тугридан-тугри STTGRAPH 5.1 дастурининг имкониятларидан фойдаланган холда Ехсе1 7.0 умумий маьлумот матритсасидан амалга оширилди, стандарт огиш курсаткичлари ва вакиллик хатоси аникланди.

ТАДКИКО T НАТИЖАЛАРИ ВА МУЭДКАМАСИ

Tадк;ик;oтлаp шуни кypсатдики, янги тугилгандан 1 ëшгача б^ган бoлалаpда 6уй узунлиги 65,2 см дан 77,5 см гача, ypтача 70,1 ± 0,9 см, 1 дан 2 ëшгача бoлалаpда эса 70,4 см дан 78,3 см, ypтача 75,2 ± 0,4 см,2 ëшдан 3 ëшгача б^ган бoлалаpда 6уй узунлиги 76,0 см дан 87,4 см гача ypтача 82,1±0,2 б^ганли™ ани;ланди

Янги тугилгандан 1 ëшгача б^ган бoлалаpда тана вазни 3,4 кг дан 7,2 кг гача, ypтача 4,1 ± 0,9 кг, 1 ëшдан 2 ëшгача бoлалаpда 7,5 кг дан 10,2 кг гача, ypтача 8,5 ± 0,6 кг,2 ëшдан 3 ëшгача 9,0 кг дан 12,1 кг гача ypтача 10,3±0,4 ни ташкил етади.

Жадвал № 1.

Тадцик^тдаги янги тугилгандан 3 ëшгача 6улшн бoлалаpнинг жисмoний _pивoжланиш кypсаткичлаpи

№ Kypсаткичлаp 0-3 ëшли бoлалаp (n= 30)

0-1 ëшли бoлалаp (n = 20) 1-2 ëшли бoлалаp (n = 20) 2-3 ëшли бoлалаp (n = 20)

1 буйи, см 70,1 ± 0,9 75,2 ± 0,4 82,1±0,2

2 Тана вазни,кг 4,1 ± 0,9 кг 8,5 ± 0,6 10±0,4

3 ^^ак айланаси, см 40,2± 0,6 43,4 ± 0,5 45,2± 0,8

4 Цopин айланаси, см 39,0 ± 0,4 42,3 ± 0,5 45,4 ± 0,6

feox,: * - ишoнчлилик даpажаси p < 0,05 oлдинги ^py^ra нисбатан

Янги туилгандан 3 ëшгача болтан бoлалаpда юpакнинг эxoкаpдиoгpафик кypсаткичлаpи

Янги тугилгандан 1 ëшгача б^ган бoлалаpда аopта кенглиги 10,5 мм дан 12,2 мм гача , ypтача - 11,0 ± 0,1 мм,шу ëшдаги бoлалаpда ynra аpтеpияси кенглиги 9,2 ммдан 11,0 мм гача , ypтача 10,2 ± 0,1.1 ëшдан 2 ëшгача б^ган бoлалаpда аopта кенглиги 14,0 мм дан 16,1 мм гача ypтача 15,0±0,1 мм, шу ëшдаги бoлалаpда ynra аpтеpияси кенглиги 11,2 мм дан 13,3 мм гача ypтача 12,3± 0,3 мм ни ташкил этади. 2 ëшдан 3 ëшгача 6улшн бoлалаpда аopта кенглиги 15,1 мм дан 17,0 мм гача ypтача 16,2± 0,3 мм^пка аpтеpияси кенглиги 12,1 мм дан 14,5 мм ypтача 13,2± 0,3 ни ташкил этади.

Жадвал №2.

Янги тугилгандан 3 ëшгача б^ган бoлалаpда эxoкаpдиoгpафик

кypсаткичлаpининг к^сий xyсyсиятлаpи

№ Kypсаткичлаp 0-3 ëшли бoлалаp (n= 30)

0-1 ëшли бoлалаp (n = 10) 1-2 ëшли бoлалаp (n = 10) 2-3 ëшли бoлалаp (n = 10)

1 Aopта кенглиги, мм 11,0 ± 0,1 15,0±0,1 16,2± 0,3

2 Упка аpтеpияси кенглиги, мм 10,2 ± 0,1 12,3± 0,3 13,2± 0,3

feox,: * - ишoнчлилик даpажаси p < 0,05 oлдинги ^py^ra нисбатан

Янги тугилгандан 1 ёшгача тугма юрак нуксонлари билан тугилган болалар уртасидаги антропометрик тадкикотлар шуни курсатдики, булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан буй усиш курсаткичлари 0,9 см юкори, шу ёшдаги болаларга нисбатан тана огирлиги 0,63 кг купрок эканлиги аникланди. 1 ёшдан 2 ёшгача болаларда булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан буй усиш курсаткичлари буй узунлиги улчами 0,4 см шу ёшдаги болаларда тана огирлиги 0,6 кг эканлиги аникланди.2 ёшдан 3 ёшгача булган болаларда булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан буй усиш курсаткичлари 0,3 см юкори, шу ёшдаги болаларга нисбатан тана огирлиги 0,3 кг купрок эканлиги аникланди

Янги тугилгандан 1 ёшгача булган тугма юрак нуксони билан тугилган болаларда кукрак кафаси айланаси булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан 0,6 см ,шу ёшдаги болаларга эса корин айланаси 0,40 см юкори эканлиги аникланди. 1 ёшдан 2 ёшгача булган тугма юрак нуксони билан тугилган болаларда кукрак кафаси айланаси булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан 0,5 см ,шу ёшдаги болаларга эса корин айланаси 0,5 см юкори эканлиги аникланди.2 ёшдан 3 ёшгача булган тугма юрак нуксони билан тугилган болаларда кукрак кафаси айланаси булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан 0,8 см, шу ёшдаги болаларга эса корин айланаси 0,6 см юкори эканлиги аникланди.

ХУЛОСА

Олинган маълумотларга кура, янги тугилгандан 1 ёшгача,1 ёшдан 2 ёшгача, 2 ёшдан 3 ёшгача булган тугма юрак нуксони билан тугилган болаларда булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар, коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан (буй узунлиги, тана вазни, кукрак айланаси, корин айланаси) юкори эканлиги аникланди.

Эхокардиграфик текшириш натижасида янги тугилгандан 1 ёшгача,1 ёшдан 2 ёшгача ,2 ёшдан 3 ёшгача булган тугма юрак нуксони билан тугилган болаларда булмачалараро тусик нуксони билан тугилган болалар, коринчалараро тусик нуксони билан тугилган болаларга нисбатан ( аорта кенглиги,упка артерияси кенглиги) тана вазнига ва буй усиш курсаткичларига мос эканлиги аникланди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Hoffman JI, Kaplan S. The incidence of congenital heart disease. J Am Coll Cardiol. 2002;39(12):1890-1900. doi: 10.1016/S0735-1097(02)01886-7.] .

2. Rao PS. Diagnosis and management of cyanotic congenital heart disease: part I. Indian J Pediatr. 2009;76(1):57-70. doi: 10.1007/s12098-009-0030-4.

3. Jenkins KJ, Correa A, Feinstein JA, et al. Noninherited risk factors and congenital cardiovascular defects: current knowledge: a scientific statement from the American Heart Association Council on Cardiovascular Disease in the Young: endorsed by the American Academy of Pediatrics. Circulation. 2007; 2016

4.Krasuski R.A., Bashore T.M. Congenital Heart Disease Epidemiology in the United States: Blindly Feeling for the Charging Elephant. Circulation, 2004; 2016

5.Mellion K, Uzark K, Cassedy A et al. Pediatric Cardiac Quality of Life Inventory Testing Study Consortium. Health-related quality of life out-comes in children and adolescents with congenital heart disease. Journal of Pediatrics, 2014

6.Mozaffarian D., Benjamin E.J., Go A.S. et al. Heart Disease and Stroke Statistics-2016 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation, 2016

7.Л.А.Бокерия, Л.И.Меньшикова. Болезни и врожденные аномалии системы кровообращения.// Сердечно- сосудистая хирургия 2002.

8.Сулаймонов А. С. ва бошкалар, Болалар хирургияси, Т., 2000; Хайдаров F. О., Эрматов Ш. Х., Ички касалликлар, Т., 2002

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.