ВЫДАВЕЦКАЯ СПРАВА НА БЕЛАРУСІ: АСАБЛІВАСЦІ РАЗВІЦЦЯ (1920-Я ГАДЫ) Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

Труды БГТУ, 2022, серия 6, № 1, с. 41-45

41

УДК 655.4/.5(476)"1920/1929"

I. У. Каляда

Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот

ВЫДАВЕЦКАЯ СПРАВА НА БЕЛАРУС1: АСАБЛ1ВАСЦ1 РАЗВ1ЦЦЯ

(1920-Я ГАДЫ)

У артыкуле разглядаюцца праблемы станаулення i развщця выдавептва на Беларуа у 1920-я гады, кал у рэчышчы правядзення палпъш беларуазацш востра азначылася праблема неабходнасщ друкавання i выдавептва лiтаратуры перш за усё на беларускай мове. Ужо у пачатку 1920-х гадоу урадам краiны былi прадпрыняты захады па наладжваннi выдавецкай справы шляхам утварэння дзяржауных i кааператыуных выдавецтвау, як1я у хуткiм часе паспяхова наладзiлi выданне кшг па беларусазнаустве, падручшкау для школ, навучальных дапаможшкау па уах галiнах ведау, мастацкай лiтаратуры. Шыфокая праца вялася па вывучэнш попыту на кнiгу. Вялжая увага нада-валася распаусюджванню лггаратуры, у першую чаргу беларускай, i асаблiва на вёсцы. Разам з тым ставiлася задача выдання i распаусюджвання кнiг не только на беларускай мове, але i на шшых мовах народау БССР, для чаго пры Белдзяржвыдавецтве стваралiся спецыяльныя аддзелы -руск1я, яурэйсшя, польская i iнш.

Згортванне палiтыкi беларуазацып у канцы 1920-х гадоу адбшася i на развiццi выдавецкай справы: ужо у 1927-1928 гадах партыйным кiраyнiцтвам краiны быу абраны курс на скарачэнне колькасщ выдавецтвау шляхам iх аб'яднання вакол буйнейшых, макамальнае скарачэнне вы-дання ведамаснай лггаратуры у наркаматах, прынята рашэнне аб немэтазгоднасщ арганiзацыi кааператыуных кижных выдавецтвау i аутарсшх выданняу.

Ключавыя словы: выдавецтва, нацыянальная палiтыка, лiтаратура, беларускай мова, аду-кацыя, друкаванне.

Для цытавання: Каляда I. У. Выдавецкая справа на Беларуси асаблiвасцi развiцця (1920-я гады) // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2022. № 1 (257). С. 41-45.

I. U. Kalyada

Belarusian State Technological University

PUBLISHING IN BELARUS: FEATURES OF DEVELOPMENT (1920S)

The article examines the problems of the formation and development of publishing in Belarus in the 1920s, when, in line with the policy of Belarusization, the problem of the need for printing and publishing literature, primarily in the Belarusian language, became acute. Already in the early 1920s, the Government of the country took measures to establish publishing through the formation of state and cooperative publishing houses, which soon successfully launched the publication of books on Belarusian studies, textbooks for schools, textbooks on all branches of knowledge, fiction. Extensive work was carried out to study the demand for the book. Much attention was paid to the dissemination of literature, primarily Belarusian, and especially in rural areas. At the same time, the task was set to publish and distribute books not only in the Belarusian language, but also in other languages of the peoples of the BSSR, for which special departments were created at the Belarusian State Publishing House - Russian, Jewish, Polish, etc.

The curtailment of the policy of Belarusization at the end of the 1920s also affected the development of publishing: already in 1927-1928, the country's party leadership chose a course to reduce the number of publishing houses by uniting them around the largest, the maximum reduction in the publication of departmental literature in the People's Commissariats, a decision was made on the inexpediency of organizing cooperative book publishers and author's publications.

Key words: publishing house, national policy, literature, Belarusian language, education, printing.

For citation: Kalyada I. V. Publishing in Belarus: features of development (1920s). Proceedings of BSTU, issue 6, History, Philosophy, 2022, no. 1 (257), pp. 41-45 (In Belarusian).

Уводзшы. Развщцё беларускай мовы i па-шырэнне сферы яе ужывання у 1920-я гады па-вялiчъла патрэбу у беларускай кшзе, падруч-шку, часотсе.

У пачатку 1920-х гадоу беларусюя кнш дру-кавашся за мяжой. У 1921 годзе урадам БССР

было адпушчана 20 млн царсюх рублёу (тады гэта была валюта), i прадстаушк Наркамасветы БССР у жшуш 1921 года выехау у Берлш, дзе i пачал1 друкаваць беларусюя кнш. Разам з тым у студзеш 1921 года Прэзщыум ЦВК БССР прыняу пастанову «Аб утварэнш Дзяржаунага

42

Выдавецкая справа на Беларуси асабл1васш разв1иия (1920-я гады)

выдавецтва Беларус i цэнтралiзацыi друкарскай справы». Дзяржаунае выдавецтва Беларусi (ДВБ) утваралася на базе створанага у лiстападзе 1920 года Беларускага аддзялення Дзяржаунага выдавецтва РСФСР. Акрамя падрыхтоую уласных выданняу яму даручана было рэгуляванне усёй выдавецкай дзейнасцi на Беларуси улiк i размер-каванне паперы, распаусюджванне друкаваных творау. Фактычна у ДВБ канцантравалася уся лiтаратурна-выдавецкая дзейнасць. Без вiзы за-гадчыка выдавецтва да друку не прымауся нiводны матэрыял. Разам з тым ад самага пачат-ку iснавання дзейнасць ДВБ знаходзшася пад пiльным кантролем цэнзурнага ведамства - Га-лоунага упраулення па справах лiтаратуры i вы-давецтвау БССР (ГалоулМел).

Асноуная частка. У 1922 годзе замест Дзяржаунага выдавецтва Беларуси якое прыпынша сваё юнаванне, былi утвораны некалью новых дзяржауных i кааператыуных выдавецтвау. У кра-савiку па шщыятыве Акадэмiчнага цэнтра Нар-камасветы БССР пачало працаваць кааператыуна-выдавецкае таварыства «Адраджэнне» (у канцы 1922 года было рэаргашзавана у выдавецтва «Са-вецкая Беларусь», юраушком якога стау вядомы беларускi публiцыст i шсьменшк, рэдактар ча-сопiса «Полымя» З. Х. Жылуновiч, што у значнай ступенi абумовiла плённую працу выдавецтва), задачамi якога было выданне навучальных дапаможшкау па усх галiнах ведау, кнiг па бела-русазнаустве, мастацкай лiтаратуры. Таварыства выпускала творы беларускай мастацкай лгара-туры, падручнiкi на роднай мове, весшк 1нбел-культа «Адраджэнне», часошсы «Вольны сцяг», «Полымя» i iнш.

Попыт на ктп увесь час павялiчвауся. Асаб-лiва востра стала праблема друкавання падручш-кау для беларусюх школ. У сувязi з гэтым ЦВК БССР даручыу падрыхтаваць адпаведныя падруч-нш i выдзялiу сродю на выдачу прэмш складаль-нiкам лепшых падручткау на беларускай мове. У вытку 1922/23 навучальны год стау першым годам, калi беларусю падручнiк з'явiуся у школах больш-менш у значнай колькасщ («Роднае слова» -кшга для чытання С. Некрашэвiча, «Правашс беларускай мовы» Я. Лёака, «Граматыка для школ» Б. Тарашкевiча, «Нарысы па гiсторыi лiтаратуры. Старадауш перыяд» М. Янчука, зборнiк арыфме-тычных задач i методыка арыфметыю Т. Лукаш-эвiча i С. Валасковiча i iнш.).

«Адраджэнне» выпусцша кнiгi мастацкай, сельскагаспадарчай, навуковай i музычнай лгга-ратуры, у тым тку першыя паслярэвалюцыйныя зборнiкi Я. Купалы «Спадчына», Я. Коласа «Вод-гулле», З. Бядулi «Пад родным небам», паэму М. Чарота «Босыя на вогнiшчы». Было першым у Беларуа выдавецтвам, якое выпусцiла «Зборшк песень з нотамi» беларускага кампазггара М. Ра-

венскага. Мела кшгарню у Мiнску, вяло на камюшных асновах продаж беларускiх кнiг у Маскве, Гомелi i павятовых гарадах Беларусi.

У маi 1922 года узшкла кааператыунае выдавецтва «Наперад», якое выпускала прапа-гандысцкую лгаратуру i часопiс «Наперад».

Выданнем масавай сялянскай, камсамоль-скай i партыйнай лiтаратуры займалася дзяржаунае выдавецтва «Белтрэстдрук», якое у хут-юм часе стала свайго рода манапалютам у справе выпуску усяго перыядычнага друку у БССР.

У наступныя гады з'явiлiся выдавецтвы Цэнтральнага савета прафсаюзау Беларусi, нар-камата земляробства, БДУ i некаторыя iншыя.

З'яуленне новых дзяржауных i кааператыу-ных выдавецтвау суправаджалася усталяванням над iмi iдэалагiчнага кантролю з боку партый-нага юраунщтва БССР. З гэтай мэтай ужо у 1922 годзе у агiтацыйна-прапагандысцкiм ад-дзеле ЦК КП(б)Б быу утвораны пададдзел дру-ку, пры якiм, у сваю чаргу, у наступным годзе з'явiуся дарадчы орган - савет друку, куды увайшлi прадстаунЫ кiраунiчых структур каму-нiстычнай партыi, камсамола, прафсаюзау, нар-камасветы, цэнтральных газет i шш. У 1925 годзе з'явiуся яшчэ адзш дзяржауны орган па нагляду за друкам - Камгот па справах друку i пал^ра-фiчнай прамысловасцi пры СНК БССР.

У 1924 годзе пад назвай «Беларускае дзяржаунае выдавецтва» (БДВ) адрадзшася Дзяржаунае выдавецтва Беларусi. БДВ (узначалiу З. Х. Жылуновiч) стваралася як паявое тава-рыства, статут якога прадугледжвау прыцяг-ненне у пайшчыю як дзяржауных, грамадскiх устаноу i арганiзацый, так i прыватных устаноу i асоб. Асноуным пайшчыкам выдавецтва быу Наркамасветы. Як галоунае выдавецтва рэс-публiкi Белдзяржвыдавецтва знаходзшася пад кантролем цэнзурнага ведамства i аддзела друку ЦК i само ажыццяуляла кантроль за выдан-нем 12 перыядычных органау, з яюх на беларускай мове было 3, на рускай - 6, на яурэйскай -2, на польскай - 1 [1, с. 40].

Планы выдавецтва прадугледжвалi выданне лтаратуры на мовах ушх нацыянальнас-цей у наступных суадносiнах: на беларускай мове - 70%, на яурэйскай - 15%, на польскай -5%, на рускай - 8%, на латышскай i л^оускай -2%. У 1925-1926 гадах было апублшавана 107 назвау беларусюх кнiг агульным тыражом 1 млн 123 тыс. экзэмплярау. У тыя ж гады у рэспублiцы выйшла у свет: русюх кнiг -7 назвау (агульным тыражом 27 тыс. экз.), яурэйсюх - 14 (47 тыс. экз.), польсюх - 10 (48 тыс. экз.) [2, л. 5-6].

У перыяд з 1926 па 1929 гады былi выдадзены зборы творау Я. Купалы, Я. Коласа, К. Кратвы, М. Грамыю, А. Гурло, А. Дудара.

I. Y. Каляда

43

Выдaвaлicя пaдpyчнiкi для шксл: А. Caнкo-вiч, Б. Пpaтaceвiч «Рсдн^1я шляхЬ> (100 тьгс. экз.), М. Бaгдaнoвiч «Пaдpyчнiк m бeлapycкaй мoвe» (30 тыc. экз.), Я. Лëciк «Paбoчaя кнiгa m бeлapyc-кaмy пpaвaпicy» (25 тыа экз.), М. Пiятyxoвiч «Гicтopыя бeлapycкaй лiтapaгypы» (3 тыc. экз.) [2, л. 9]. Адмeтнaй з'явaй CTay выxaд y cвeт пaдpyчнiкa А. Cмoлiчa «Kapoткi кypc гeaгpaфii Бeлapyci» (вытpымay чaтыpы выдaннi i табы^ cтaнoyчы всдгук), з выxaдaм яксга paбoтнi-кi aдyкaцыi нaбылi вeльмi кaштoyны i cicтэмa-тызaвaны мaтэpыял a6 Бeлapyci як caмacтoй-ным кpai.

Аcнoyныя цяжкacцi выдaвeцкaй cпpaвы былi звязaны з нaдзвычaйнaй aдcтaлacцю дpyкapcкaй тэxнiкi: y 1929 гoдзe y дpyкapняx Бeлдзяpжвы-дaвeцтвa 80% ycix ^a^cay aжыццяyлялacя pyчным cпocaбaм.

Шыpoкaя пpaцa вялacя пa вывучэнш пспы-ту нa кнiгy, для чaгo y кoжнaй aкpyзe вылу-чaлicя cпeцыяльныя лayкi, у Mrnœy пpы Цэн-тpaльным дoмe ^ляш^ 6ыу apгaнiзaвaны cпeцыяльны кiëcк.

Вялiкaя yвaгa нaдaвaлacя pacпaycюджвaнню лiтapaтypы, у пepшaю чapгy бeлapycкaй, i acaблiвa нa вëcцы. Пpы Бeлдзяpжвыдaвeцтвe дзeйнiчaлa Бeлapycкae aддзялeннe «Kнiгa - вëc-цы», якoe i зaймaлacя выpaшэннeм гэтых пыган-няу. ^aco^eame кнш лiчылacя нe тoлькi «вяль кaй кyльтypнaй cпpaвaй, aлe i вaжнaй пaлiтычнaй пpaцaй, дaпaмaгaючaй пpaвядзeнню нaцыянaль-нaй пaлiтыкi i бeлapyciзaцыi» [3, л. 4]. Тaмy yciм arern^ Бeлapycкaгa aддзялeння «Kнiгa - вëcцы» pэкaмeндaвaлacя yвaжлiвa пpыcлyxoyвaццa дa зaпaтpaбaвaнняy чытaчa, пaвeдaмляць, якaя тэмa-тыта бсльш цiкaвiць OTa^i^a.

Ha вëcцы кнiгi пpaдaвaлicя пpaз ^OTay^^y i лicтaнocцay, якiя пaвiнны былi пpaпaнoyвaць пaкyпнiкaм у пepшyю чapгy бeлapycкyю лiтapa-тypy. Пспыт нa кшгу acaблiвa пaвялiчвaycя нa кнiжныx кipмaшax, якiя пpaцaвaлi нa cвяты (нaпpыклaд, 1 Maя цi Дзeнь дpyкy), i кaлi для ш^питоу кшг icнaвaлa cкiдкa y 10% [4, л. 29].

Paзaм з тым cтaвiлacя зaдaчa pacпaycюдж-вaння кшг ж тoлькi нa бeлapycкaй мoвe, aлe i нa iншыx нaцыянaльныx мoвax нapoдay БССР. Тaмy ^ы Бeлдзяpжвыдaвeцтвe пaчaлi дзeй-нiчaць pyc^ aддзeлы, дзe пpaдaвaлacя pyœa-мoyнaя лiтapaтypa, якaя зaвoзiлacя з Pacii.

Пpacoyвaннeм лiтapaтypы нa яypэйcкaй мс-вe зaймaлacя cпeцыяльнae aддзялeннe «Шкoлa i кнiгa», якoe y 1927 гoдзe мeлa двa мaгaзiны y Miнcкy i вoceм - y aкpyгoвыx гapaдax [4, c. 224]. Яне ^cra cyпpaцoyнiчaлa з яypэйcкiмi культ-paбoтнiкaмi, нacтayнiкaмi, шкoлaмi. Акpaмя тa-га, яypэйcкiя кнiгi пpaдaвaлicя i пpaз я^эдаюя

aддзeлы Бeлдзяpжвыдaвeцтвa, aдчынeныя y ш-pыфepыйныx кpaмax. Ha aдным з пacяджэнняy Kaмiтэтa пa cпpaвax дpyкy пpы СЖ! БССР 13 кpacaвiкa 1927 гoдa нaвaт acaблiвa aдзнaчa-лacя, што «БДБ пaвiннa дaць гapaнтыю, што ... пpacyнe пэуную кoлькacць яypэйcкix кнiг пa пepыфepыi БССР» [4, л. 239]. Ta^ мepы ca-дзeйнiчaлi знaчнaмy пaшыpэнню pacпaycюдж-вaння кнiг cяpoд нaceльнiцтвa, acaблiвa ceльcкa-г^ якoe aтpымaлa мaгчымacць купщь пaтpэбнyю кнiгy y cябe m вëcцы.

Пaдpyчнiкi для лiтoycкix штол выпicвaлicя з Лiтвы. Лiтapaтypa та лaтышcкaй мoвe дpyкaвa-лacя y Macrae, у лaтышcкiм выдaвeцтвe <«lpa-мeтэй». Ha Бeлapyci пpaцaвaлa пoльcкae выда-вeцтвa «Kyльтypa» i, aкpaмя тaгo, пoльcкaя лiтapaтypa нaбывaлacя яшчэ i y Пoльшчы.

У вышку aбapoт кнiг нa нaцыянaльныx мo-вax нapoдay БССР пacтyпoвa пaвялiчвaycя: кaлi y 1925/26 гoдзe ëн cклaдay 18%, тo y 1926/27 -35,8%, a y 1927/28 - 52% [3, л. 7].

80% ycëй кгажгай пpaдyкцыi, якaя выдaвa-лacя y БССР, пpыпaдaлa нa Бeлдзяpжвыдa-вeцтвa. Зa пepшыя пяць гaдoУ пpaцы aгyль-ны aб'ëм кнiжнaй пpaдyкцыi БДБ craay кaля 7,3 млн кнiг, у тым лшу 3 млн пaдpyчнiкay, 2 млн мacaвaй лiтapaтypы, 700 тыю. - мacтaцкaй, 600 тыю. - дзiцячaй, 100 тыc. чacoпicaУ [5, c. 3].

У 1927-1928 гaдax Бeлдзяpжвыдaвeцтвa вы-дaвaлa кнш m шacцi мoвax - бeлapycкaй, pyc-кaй, пoльcкaй, яypэйcкaй, лiтoycкaй i лaтышcкaй.

Пacтyпoвa нa бeлapycкyю мoвy пepaвoдзi-лicя гaзeты i чacoпicы. У 1927 гoдзe m бeлapyc-кaй мoвe выдaвaлicя гaзeты: «Caвeцкaя Бeлa-pycь» - ypaдaвaя гaзeтa, «Звяздa» - opгaн KП(б)Б, «Бeлapycкaя вëcкa», «Ч^Ipвoнaя змeнa»; чacoпicы - «Пoлымя», «Maлaдняк», «Узвыш-шa». Paзaм з тым выдaвaлicя гaзeты i чacoпicы нa мoвax нaцыянaльныx мeншacцeй: нa пoль-cкaй мoвe - гaзeтa «Оpкa», m pycкaй - «Pa6o-чий», «Зapя Зaпaдa», «Пoлeccкaя пpaвдa», нa я^эж^й - гaзeтa «Акцябp», для мoлaдзi -«Юнгep Аpбaйтэp», чacoпic «Штэpн», нa лiтoy-cкaй мoвe - гaзeтa «Чыpвoны apaты». У 1928 го-дзe з 17 pэcпyблiкaнcкix гaзeт 9 в^Ixoдзiлi нa 6e-лapycкaй мoвe, 4 - m pycкaй, 2 - нa пoльcкaй, 1 -нa яypэйcкaй i 1 - m лiтoycкaй [6, c. 29-30].

У 1927-1928 гaдax rop^ra^m кipayнiцтвaм кpaiны былo пpынятa paшэннe пaмeньшыць кoлькacць выдaвeцтвay шляxaм ix aб'яднaння вaкoл бyйнeйшыx, мaкciмaльнa cкapaцiць вы-дaннe вeдaмacнaй лiтapaтypы y нapкaмaтax i aд-мoвiццa aд apгaнiзaцыi кaaпepaтыyныx кнiжныx выдaвeцтвay i ayтapcкix выдaнняy.

У ганцы 1929 гoдa нa Бeлapyci нaлiчвaлacя пяць pэcпyблiкaнcкix выдaвeцтвay: Бeлapycкae

44

Выдавецкая справа на Беларуси асабл1васи1 разв1иия (1920-я гады)

дзяржаунае выдавецтва, газетна-часопiснае вы-давецтва ЦК КП(б)Б «Звязда», ЦК ЛКСМ «Чыр-воная змена», «Савецкая Беларусь», выдавецтва ЦСПСБ. Акрамя таго, iснавалi газетна-часопiсныя выдавецтвы пры пящ абласных газетах, а так-сама восем рэдакцыйных выдавецкiх аддзелау пры АН БССР, Беларускай сельскагаспадарчай акадэми у Горках, Наркамаце земляробства, Ктжнай палаце БССР, НДТ iмя Ленша, Беларус-кiм паляунiчым саюзе, Каапбанку, Ветэрынар-ным iнстытуце у Вщебску. З 1929 па 1931 гады у Мiнску дзейнiчала аддзяленне Цэнтральнага выдавецтва народау СССР, якое спецыялiзава-лася на выданнi лiтаратуры на мовах нацмен-шасцей БССР.

Заключэнне. З прыняццем у студзенi 1930 года СНК БССР «Палажэння пра дзяржауныя i грамадскiя выдавецтвы» праца выдавецтвау Бе-ларусi зноу была скарэкцiравана. Згодна гэтаму дакументу прадугледжвалася iснаванне, акрамя дзяржауных, таксама i грамадскiх выдавецтвау -«партыйных, камсамольскiх, прафесiйных, каа-перацыйных i iнш. рэспублiканскага i мясцовага значэння для выдання i распаусюджвання газет, часошсау, кнiг альбо iншых творау друку» [7, л. 82]. Выдавецюя планы грамадскiх выдавецтвау зацвярджалюя арганiзацыямi, у структуры якiх яны знаходзiлiся, а таксама узгаднялiся з Камготам па справах друку i аддзелам друку ЦК. Згодна новаму Палажэнню патрабавалася наладзiць сiстэму планавання работы выдавецтвау, агульны кантроль за iх дзейнасцю, ука-ранщь прынцыпы гаспадарчага разлiку.

Свайго рода щэалапчным дапауненнем гэтага урадавага заканадаучага дакумента стала пастанова «Аб узмацненш працы ГалоУлiта па палiткантролю за выпушчаемым перыядычным i неперыядычным друкам», згодна якой узмац-нялася папярэдняя цэнзура. Для атрымання

дазволу на друкаванне любога pyKanicy неаб-ходнымi былi дзве вiзы - юраушка наркамата альбо пэунага гаспадарчага органа i палггрэдак-тара ГалоулМела, прыкаман^раванага да выдавецтва цi тыпаграфи. Акрамя штатных пал№ рэдактарау ГалоулМела, да цэнзарскай працы прыцягвалiся пазаштатныя палiтрэдактары. На-прыклад, у партыйным выдавецтве БССР апош-нiх было каля шасщдзесящ, якiя прадстаулялi ЦВК, Пстпарт, БелАН, Камвуз, Вярхоуны суд, Наркамасветы, Наркамфiн, Дзяржплан i шш. За парушэнне правiл друкавання рукатсных матэрыялау юраунш устаноу, сярод яюх асоб-на вызначалiся загадчыкi БДВ, Беларускага ад-дзялення Цэнтрвыдавецтва, прэзщэнт БелАН, а таксама палiтрэдактары, падлягалi крымшаль-най i партыйнай адказнасщ.

У гэтым жа 1931 годзе чарговая пастанова «Аб рабоце Белдзяржвыдавецтва» зноу перай-мяноувала Беларускае дзяржаунае выдавецтва у Дзяржаунае выдавецтва Беларуси у складзе яко-га стваралюя асобныя сектары па галiнах кшж-най прадyкцыi з перспектывай аргашзацьи на ix аснове самастойных выдавецтвау: партыйнай i палiтмасавай; вучэбнай i педагагiчнай; сель-скагаспадарчай; мастацкай; юнацкай i дзiцячай; эканамiчнай, прававой, прафсаюзнай i сацыя-лiстычнага бyдаунiцтва; вайсковай, фiзкyльтyр-най i спартыунай. Падкрэ^валася, што асаб-лiвyю увагу юраунщтва ДВБ павiнна было звярнуць на выданне творау класiкау марксiзмy-лешшзму, палiтмасавай лiтаратyры, падрyчнiкау, як1я спрыялi iнтэрнац^Iянальнамy в^гхаванню, кнiг i брашур па сельскай гаспадарцы, аутары яюх прапагандавалi калгаснае бyдаунiцтва [8, л. 44].

У канцы 1920-х гадоу пачынаецца працэс паступовага згортвання пал^ыю беларyсiзацыi, што у xyткiм часе знайшло сваё адлюстраванне i у развщщ выдавецкай справы на Беларусь

Cnic лiтаратуры

1. Волк А. А. Книгоиздательское дело в Белоруссии. Исторический очерк. Минск: Изд-во БГУ, 1977. 280 с.

2. НАРБ. Ф. 17. Воп. 1. Спр. 25. Арк. 5-6.

3. НАРБ. Ф. 17. Воп. 1. Спр. 31. Арк. 4.

4. НАРБ. Ф. 17. Воп. 1. Спр. 13. Арк. 239.

5. Беларускае дзяржаунае выдавецтва за 5 год. Мшск: БДВ, 1929. 32 с.

6. Асноуныя вынш работы ураду БССР. Да перавыбарау Саветау. 1928-1929 г. Менск: Выд-ва ЦВК i СНК БССР, 1928. 150 с.

7. НАРБ. Ф. 4. Воп. 1. Спр. 4602. Арк. 82.

8. НАРБ. Ф. 4. Воп. 1. Спр. 5116. Арк. 44.

References

1. Volk А. А. Knigoizdatel'skoe delo v Belorussii. Istoriheskiy ocherk [Book publishing in Belarus. Historical essay]. Minsk, Izdatel'stvo BDU Publ., 1977. 280 p. (In Russian).

2. ^RB. Fund 17. I. 1. F. 25. L. 5-6.

I. V. KaAAAa

45

3. NARB. Fund 17. I. 1. F. 31. L. 4.

4. NARB. Fund 17. I. 1. F. 13. L. 239.

5. Belaruskaye dzyarzhaunaye vydavetstva za 5 god [Belarusian state publishing house for 5 years]. Minsk, BDV Publ., 1929. 32 p. (In Belarusian).

6. Asnoynyya vyniki raboty uradu BSSR. Da peravyabarau Savetau. 1928-1929 [The main results of the government of the BSSR. For reelection of the Soviets. 1928-1929]. Minsk, TsVK i SNK BSSR Publ., 1928. 150 p. (In Belarusian).

7. NARB. Fund 4. I. 1. F. 4602. L. 82.

8. NARB. Fund 4. I. 1. F. 5116. L. 44.

iH^apMa^iH npa ayTapa

Ka^aga iHa Xnafl3iMipayHa - KaHgbigaT ricrapbiHHbix HaByK, ga^rn-, ga^rn- Ka^egpbi ricropbii Eenapyci i naniTanorii. Eenapycri g3ap^ayHbi тэхнaпariннbI ymBepcroT (220006, r. MiHCK, Byn. CBapg-noBa, 13a, Рэсny6пiкa Eenapycb). E-mail: koleda@belstu.by

Information about the author

Kalyada Ina Uladzimirauna - PhD (History), Associate Professor, Assistant Professor, the Department of History of Belarus and Political Science. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: koleda@belstu.by

nacmyniy 01.03.2022