РАСПРАЦОЎКА КАНЦЭПЦЫІ НАЦЫЯНАЛЬНАЙ ПАЛІТЫКІ НА БЕЛАРУСІ У 1920-Я ГГ. Текст научной статьи по специальности «История и археология»

58

Труды БГТУ, 2021, серия 6, № 1, с. 58-62

УДК 947.6

I. У. Каляда

Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот

РАСПРАЦОУКА КАНЦЭПЦЫ1 НАЦЫЯНАЛЬНАЙ ПАЛ1ТЫК1 НА БЕЛАРУС1 У 1920-Я ГГ.

У артыкуле разглядаюцца пытанш распрацоуш на Беларуа нацыянальнай палиыш - бела-руазацып, якая стала вызначальнай рысай усяго грамадскага развiцця БССР 1920-х гг. Для ажыц-цяулення гэтай палпыш шснавал1 пэуныя перадумовы - 1дэ1 i практыка беларускага нацыянальнага руху, утварэнне беларускай дзяржавы i узбуйненне яе тэрыторьп, лiбералiзацыя эканамiчнага жыцця, адступленне ад iмкнення фарсiраваць сусветную рэвалюцыю. Характар i змест нацыянальнай палпыш шмат у чым прадвызначалiся тыеш пераменамi, што пачалiся у краше у цэлым. У праграме беларуазацып yлiчваyся шматнацыянальны склад насельнiцтва, яго своеасаб-лiвае рассяленне на тэрыторыi рэспублiкi, нiзкi узровень эканамiчнага развщця кра1ны, непра-парцыянальна нiзкая доля беларусау у партыйных, савецк1х, гаспадарчых органах улады i ш-равання. Пры распрацоуцы палiтыкi беларусiзацыi асаблiвая увага была звернута на развщцё беларускай мовы, нацыянальнай адукацш i навук1, культурнае адраджэнне рэспублiкi, кадравае пы-танне. Не засталiся без увап штарэсы тых нацыянальных меншасцей, якiя жыл на тэрыторыi Беларуа.

Палiтыка беларусiзацыi была узнята на узровень дзяржаунай з дакладным замацаваннем у адпаведных законах, аказала выключнае уздзеянне на насельнiцтва кра1ны, дала вял^ю надзею на рэалiзацыю вдэй нацыянальна-культурнага будаyнiцтва, як1я у другой палове 1920-х гг. знайшлi сваё увасабленне на практыцы.

Ключавыя словы: нацыянальная палiтыка, перадумовы, мова, падрыхтоука, дзяржава, праграма, насельнiцтва, культура, асаблiвасцi, беларуазацыя.

Для цытавання: Каляда I. У. Распрацоука канцэпцыi нацыянальнай палпыш на Беларусi у 1920-я гг. // Труды БГТУ. Сер. 6, История, философия. 2021. № 1 (245). С. 58-62.

I. U. Kolyada

Belarusian State Technological University

DEVELOPMENT OF THE NATIONAL CONCEPT POLITICIANS IN BELARUS IN THE 1920s

The article considers the issues of developing a national policy in Belarus - Belarusianization, which became a defining feature of the entire social development of the BSSR in the 1920s. There were certain preconditions for the implementation of this policy - the ideas and practices of the Belarusian national movement, the formation of the Belarusian state and the expansion of its territory, the liberalization of economic life, the retreat from the desire to force the world revolution. The nature and content of national policy was largely determined by the changes that began in the country as a whole. The program of Belarusianization took into account the multinational composition of the population, its peculiar settlement in the country, the low level of economic development of the country, the disproportionately low share of Belarusians in party, Soviet, economic authorities and government. During the development of the policy of Belarusianization, special attention was paid to the development of the Belarusian language, national education and science, the cultural revival of the republic, and the personnel issue. The interests of those national minorities living in Belarus were not ignored.

The policy of Belarusianization was raised to the level of the state with a clear enshrinement in the relevant laws, had an exceptional impact on the population, gave great hope for the implementation of the ideas of national and cultural construction, which in the second half of the 1920s. found their embodiment in practice.

Key words: national policy, preconditions, language, training, state, program, population, culture, features, Belarusianization.

For citation: Kolyada I. U. Development of the national concept politicians in Belarus in the 1920s. Proceedings of BSTU, issue 6, History, Philosophy, 2021, no. 1 (245), pp. 58-62 (In Belarusian).

Уводзшы. Беларус1зацыя - паттыка нацыя-нальна-дзяржаунага i нацыянальна-культурнага будаунщтва у БССР у 1920-я гг., для паспя-ховага ажыццяулення якой юнават пэуныя духоуныя i сацыяльна-пал1тычныя перадумовы.

1дэ1 i практыка беларуазацып был1 закла-дзены беларусюм нацыянальным рухам, як на-раджауся i развiваyся пад знакам щэй нацыя-нальнага адраджэння. 1дэя адраджэння, па сутнасщ, уяуляла сабой цэласную нацыяналь-

ную праграму у пал^ычнай i культурнай сферах i была звязана з утварэннем незалежнай Беларускай дзяржавы, вяртаннем дзяржаунага статусу беларускай мове, аднауленнем культурных, пстарычных традыцый беларускага народа. У вышку утварэння Беларускай дзяржавы у форме БССР, а таксама далейшага яе узбуйнення адна з асноватворных iдэй нацыя-нальнага самавызначэння атрымала практычнае увасабленне, што адкрыла шырокiя магчымасцi для самастойнага развщця народа.

Адступленне ад iмкнення фарсiраваць су-светную рэвалюцыю i лiбералiзацыя экана-мiчнага жыцця паклалi пачатак паступоваму перагляду палпыю у нацыянальным пытаннi. Права нацый на самавызначэнне, абвешчанае «Дэкларацыяй правоу народау Расп» (лiстапад 1917 г.), стала асновай iдэi федэратыунага саюзу савецкiх рэспублiк. З гэтага часу нацыянальная палiтыка РКП(б) набывае новыя рысы, у многiм iдзе ад штарэсау народау рэспублiк.

Характар i змест нацыянальнай палiтыкi шмат у чым прадвызначалiся тымi пераменамi, што пачалюя у краiне у цэлым. У сваiм агуль-ным змесце яна не была уласщва толью БССР, а праводзiлася ва усiх нацыянальных рэспуб-лiках i рэпёнах СССР з улiкам iх асаблiвасцей (палiтыка украiнiзацыi, татарызацыi, цюркь зацьи у Сярэдняй Азii).

Асноуная частка. Беларушзацыя, несум-ненна, адпавядала нацыянальным iмкненням беларускага народа, але ж яе ажыццяуленне не было вынiкам мясцовай шщыятывы, а з'яуля-лася часткаю агульнасаюзнай дзяржаунай пал> тыкi, якая у пстарычнай лiтаратуры атрымала назву нацыянал-нэп i заключалася у пашырэннi правоу усiх без выключэння народау i народнасцей СССР.

Асноуныя палажэннi гэтай палiтыкi былi распрацаваны на Х (сакавiк 1921 г.) i XII (кра-савш 1923 г.) з'ездах РКП(б), дзе была абгрун-тавана iдэя федэратыунага саюзу рэспублш i вызначаны меры па лшвщацыи фактычнай ня-роунасщ народау СССР у галiне эканамiчнага, сацыяльна-палiтычнага i культурнага развiцця.

У рашэннях Х з' езда РКП(б) праблема нацыянальнага i культурнага будаунiцтва раз-глядалася як частка усяго комплексу праблем новай эканамiчнай палiтыкi, якая была сюра-вана на рэарганiзацыю палiтычнага i эканамiч-нага жыцця Беларусi, што, у сваю чаргу, пры-вяло б да ютотных змен у нацыянальным i культурным жыццi [1, с. 360-369].

Рашэнш XII з'езда РКП(б) па нацыянальным пытанш былi ужо больш канкрэтызаваны i прадугледжвалi выданне спецыяльных законау, яюя б забяспечвалi ужыванне роднай мовы ва Усiх дзяржауных органах i установах, мера-

прыемствы па рэагашзацып нацыянальных вайсковых часцей, роунасць правоу ва узаема-адносiнах цэнтральных i рэспублшансюх улад i iнш. [2, с. 79-87].

Азначаныя рашэннi спрыялi таму, што па-лiтыка беларусiзацыi была узнята на узровень дзяржаунай з дакладным замацаваннем у ад-паведных законах. Асноуныя канцэптуальныя падыходы i накiрункi гэтай палiтыкi былi вызначаны яшчэ беларускiм нацыянальным рухам, i многiя з iдэй беларусiзацыi ужо тады пачалi ажыццяуляцца (напрыклад, стварэнне беларусюх школ i адначасова школ для народау шшых нацыянальнасцей, перавод справавод-ства на беларускую мову).

Фактычна прынцыпы палiтыкi беларус> зацып былi сфармуляваны на VII з'ездзе кП(б)Б (сакавiк 1923 г.) у пастанове «Канкрэтызацыя платформы ЦК РКП(б) ва умовах БСС Рэспу-блт», дзе вызначауся комплекс мер па гас-падарчым адраджэннi краю, тэрытарыяльным самавызначэннi беларускага народа, развiццi беларускай мовы i нацыянальнай культуры, вылучэнш i выхаваннi кадрау партыйнага, дзяр-жаунага, прафсаюзнага, кааператыунага апа-ратау [3, с. 94-102].

Вызначаныя у пастанове меры па беларус> зацыi адкрывалi шырок1я магчымасцi для ажыц-цяулення iдэй беларускага адраджэння з улiкам такiх асаблiвасцей, як нацыянальны i сацыяль-ны склад насельнщтва Беларусi, нiзкi узровень эканамiчнага развiцця краiны i iнш.

Шматнацыянальны склад насельнiцтва, яго своеасаблiвае рассяленне на тэрыторыи рэспу-блiкi неабходна было улiчваць пры рапрацоуцы i ажыццяуленнi беларусiзацыi. Так, па ператсу 1926 г., пасля другога узбуйнення БССР доля беларусау складала 80,6%, яурэяу - 8,2, рускiх -7,7, палякау - 2, украшцау - 0,7, латышоу - 0,3, л^оуцау, немцау, татарау - па 0,1, уах iншых -0,2% [4, с. 60]. Улiчваць трэба было i тое, што беларусы галоуным чынам пражывалi у вёсках, яурэ^ у сiлу iснаваушай пры царызме рысы аселасцi, сканцэнтроУвалiся у мястэчках i гара-дах, складаючы часам да 40-60% колькасцi iх жыхароу. У гарадах большай часткай пражы-валi i рускiя, хаця нямала iх было i у сёлах. Астатнiя нацыянальныя меншасцi жылi як у гарадах, так i у вёсках, утвараючы нярэдка даволi кампактныя групы. Такое рассяленне стварала свайго роду нацыянальны разрыу па-мiж горадам i вёскай, а таксама уносша спецы-фiку у моунае становiшча - рускамоуны горад i беларускамоуная вёска.

Правядзенне нацыянальнай палiтыкi ускла-днялася яшчэ i тым, што нацыянальныя i сацыяльныя адметнасцi у сiлу гiстарычных, гас-падарчых i палiтычных умоу цесна перапляталiся

60

Pacnpauoyêa ^ншп^и нauыянaльнaй naëiTbiêi нa Àeëapyci y 1920-я гг.

пaмiж сабою. Яypэi paзглядaлicя бeлapycкiм сялянствам гaлоУным чынам як нaceльmцтвa y большай мepы гaндлëвae, няздольнаа да npa-дyкцыйнaй пpaцы ^аця значная частка яypэяy займалася caмaтyжнымi paмëcтвaмi i пpaцaвaлa на фaбpыкax i зaводax y якacцi paбочыx).

Heaбxоднa адзначыць таксама нiзкi экана-мiчны yзpовeнь paзвiцця Бeлapyci, пaвялiчaны вайной i paзpyxaй, якому cпaдapожнiчay жаб-paцкi yзpовeнь дaбpaбытy нapодa. Гacпaдapчaя адсталасць Бeлapyci i pyciфiкaтapcкaя пaлiтыкa цapcкaгa Уpaдa aдбiлicя на кyльтypным paзвiццi бeлapycay. Падняць кyльтypны yзpовeнь жыц-ця, а тым самым пaвыciць caцыяльнyю актыу-насць нaceльнiцтвa было адной з асноунык задач нацыянальнай пaлiтыкi.

Ускладняла выпpaцоУкy i пpaвядзeннe нацыянальнай паштыю i нeпpaпapцыянaльнa нiзкaя доля бeлapycay y пapтыйныx, caвeцкix, гас-пaдapчыx оpгaнax yлaды i ^авання. Бeлapyci-зацыя пачыналася тады, кат гэтая доля нe да-сягала i паловы. Haзipaлacя такая з'ява, кaлi бe-лapycы - большасць нaceльнiцтвa pэcпyблiкi -зacтaлicя y вiдaвочнaй мeншacцi y пapтыйным i дзяpжayным aпapaцe. Зpaзyмeлa, што пaдобнae cтaновiшчa нe caдзeйнiчaлa нapмaльнaмy paзвiц-цю нaцыянaльныx aдноciн i мeлa y дaлeйшым самыя нeгaтыyныя вынш.

Taкiя cyaдноciны y кipyючыx оpгaнax тлyмaчaццa y пepшyю чapгy тым, што яypэi i pycкiя, яюя ^a^raam y acноУным y гapaдax i мяcтэчкax, нават i да Kacтpычнiцкaй pэвaлюцыi мeлi больш мaгчымacцeй aтpымлiвaць добpyю aдyкaцыю. Heвыпaдковa самая значная коль-касць пicьмeнныx cяpод pозныx нацыяналь-нacцeй на Бeлapyci была y яypэяy - 70%, тpоxi мeнш y пaлякay i pyœix - 50 i 49 aдпaвeднa, y бeлapycay - 36% (па rapamcy 1926 г.) [5, с. 60-61].

npbi pacпpaцоУцы палпыю бeлapyciзaцыi на кaдpaвae пытaннe была звepнyтa acaблiвaя yвaгa.

Афiцыйны статус дзяpжayнaй пaлiтыкi бeлapyciзaцыя aтpымaлa з пpыняццeм на II cecii ЦВK БССР (лiпeнь 1924 г.) пастановы «Аб npa^ тычныx мepaпpыeмcтвax па пpaвядзeннi нацыянальнай пал^ыю» [6, с. 7-9] i pэзaлюцыi плeнyмy ЦK KП(б)Б (лiпeнь 1924 г.) «Аб npa-гpaмe paбот па пpaвядзeннi нацыянальнай па-лiтыкi mprai y Бeлapyci» [3, с. 115-120]. Згодна з re^mi пacтaновaмi paymopaymmi на тэpыто-pыi Бeлapyci абвяшчалюя бeлapycкaя, pycкaя, яypэйcкaя i польская мовы.

Да гэтага чacy на Бeлapyci yжывaлacя œpa-важна pycкaя мова. Бeлapycкaя мова выконвала мiзэpны aб'ëм caцыяльныx функцый, нягте-дзячы на тоe, што кapэннae т^ль^^ва скла-дала 80%. Для yжывaння яypэйcкaй i польскай моу таксама ж знaxодзiлacя мecцa y ^амад-

cкiм жыцщ, xaця на ix носьбггау падау значны Dpaußm" y aгyльным cклaдзe нaceльнiцтвa Бeлapyci.

Бeлapycкaя мова (з пpычыны значнай rapa-вaгi y БССР нaceльнiцтвa бeлapycкaй нацыяна-льнacцi) выбipaлacя як пepaвaжнaя для зноciн пaмiж дзяpжayнымi, пpaфeciйнымi i ^амад-cкiмi ycтaновaмi i apгaнiзaцыямi. Разам з тым за кожным гpaмaдзянiнaм pэcпyблiкi, да якой бы нацыянальнасщ ëн нe натежыу, заставалася пpaвa кapыcтaццa cвaëй pоднaй мовай y зно-ciнax з apгaнiзaцыямi i ycтaновaмi.

Вызнaчaлicя кан^этныш тэpмiны пepaводy cпpaвaводcтвa дзяpжayныx i ^амадс^ apram-зацый, пpaдпpыeмcтвay i кaaпepaтыyныx аб'яд-нанняу на бeлapycкyю мову. Ha пpaцягy аднаго года на бeлapycкyю мову пaвiнны 6bwí пepaйcцi CHK, ЦВK, Hapкaмaты acвeты i зeмляpобcтвa. Hapкaмaты yнyтpaныx cnpay, юcтыцыi, сацыяльнага зaбecпячэння aтpымaлi двyxгa-довы тэpмiн, кaмicapыяты axовы здapо'Уя, фь нансау i вaeнныx OTpay - тpы гады [6, с. 39-44].

Ад кожнага су^а^ушка caвeцкix, ^аф-caюзныx i гpaмaдcкix apгaнiзaцый пафабава-лася вeдaннe бeлapycкaй i pycкaй моу, а для ^^TOphix дадаткова яшчэ i вeдaннe я^эйскай або польскай. Kaлi гэтыя умовы нe выкон-вaлicя, то асобы, якiя пpэтэндaвaлi на адказныя пасады, нe мaглi быць пpыняты на службу y дзяpжayныя, гpaмaдcкiя i пpaфcaюзныя уста-новы.

Замацоувалася aбaвязковae вывyчэннe бeлa-pycкaй i pycкaй моу ва ycix нaвyчaльныx ycтaновax БССР.

У лiпeнi 1924 г. была Утвоpaнa cпeцыяльнaя Kaмiciя па aжыццяyлeннi нацыянальнай пал> тыкi на чате з вядомым дзяpжayным дзeячaм Хaцкeвiчaм А. I., у py^x якой была сканцэн-тpaвaнa opaRr-bram уся paботa па бeлapyciзaцыi. Аналапчныя кaмicii былi cтвоpaны i пpы а^у-говыx выкaнayчыx кaмiтэтax. ^ы an^parn-гaндзe ЦK KП(б)Б ^а^ват cпeцыяльныя бю-pо пpaпaгaнды i аптацып cяpод пpaцоУныx я^эйскай, польскай, латышскай i лiтоУcкaй на-цыянaльнacцeй на ix pодныx мовax.

Самая cyp'ëзнaя увага звяpтaлacя на куль-тypнae aдpaджэннe pэcпyблiкi. Пpы падауляю-чай большacцi бeлapycay у агульнай колькасщ нaceльнiцтвa paзвiццë бeлapycкaй нацыянальнай кyльтypы (мовы, лiтapaтypы, школы) ад-стала y пapayнaннi з дpyгiмi нaцыянaльнacцямi. У paшэнняx cтyдзeньcкaгa (1925 г.) плeнyмa UK Kn^^ адзначалася, што лозунг, якi жаб-xоднa пpыняць у кyльтypнaй ^ацы, - гэта лозунг «бeлapyciзaцыi». «Пpы payRa^ayi ycix нацый, пpы aбaвязковacцi з боку Уpaдa зaбecпя-чэння paзвiцця кyльтypы кожнай з ix, пpы пpызнaннi дзяpжayнымi мовaмi чaтыpоx, - пpы yciм гэтым, аднак, cпpaвa paзвiцця мовы, лга-

рaтyры, школы, ycёй культуры на белaрycкaй мове прызнаецца першай i асноунай справай» [6, с. 46-4l].

Тaкiм чынам, можна казаць пра белару-ciзaцыю y шырокiм сэнсе - як нацыянальную пaлiтыкy y цэлым, так i y больш вyзкiм - як нацыянальна-культурнае будаунщтва.

На працягу 1924-1925 гг. распрацоука праграмы белaрyciзaцыi y цэлым была завер-шана. У далейшым яна неаднаразова удаклад-нялася i дапаунялася. Але асновы белару-ciзaцыi, яе галоуныя нaпрaмкi былi расрацаваны да 1925 г. Гэта быу першы этап белaрyciзaцыi, як амаль цалкам быу адданы щэалапчнай падрыхтоуцы, тлумачэнню y шырокix колах насельнщтва мэт i задач белaрyciзaцыi.

Пaлiтыкa белaрyciзaцыi складалася з дзвюх узаемазалежных частак - нaцыянaлiзaцыi i карэшзацьп. Першая азначала шырокае развщ-цё беларускай культуры (школы, ВНУ на бе-ларускай мове, выданне кнiг, навукова-даследчая работа па усебаковым вывyчэннi Белaрyci i г. д.), увядзенне беларускай мовы практычна y кожную гaлiнy грамадска-палтга-нага i экaнaмiчнaгa жыцця (перавод на беларус-кую мову партыйнага, дзяржаунага, прафесш-нага, кааператыунага апарата i часцей Чырво-най армй). Другая - вылучэнне прадстаушкоу карэннага насельнщтва на партыйную, савецкую, прафсаюзную i грамадскую работу. Адзначым, што такое вылучэнне адбывалася не па нацыянальнай прыкмеце (беларус - не бе-ларус), а па дзелавых якасцях, веданш умоу i acaблiвacцей Беларуси дасканальным вaлодaннi беларускай i рускай мовaмi. Адсюль i назва гэтага наюрунку - кaрэнiзaцыя, якая тычылася не толькi беларусау, але i прадстаушкоу iншыx нацыянальнасцей.

Белaрyciзaцыя была падтрымана шырокiмi колaмi нacельнiцтвa Белaрyci. Дзякуючы шы-рокай тлумачальнай працы, што вялася у друку, на прадпрыемствах, y людзей з'явiлacя закана-мернае жаданне аддаць свае сшы i энерпю ад-раджэнню роднай крашы. Пашыралася усве-дамленне таго, што беларусы уступаюць y культурным развщщ cycеднiм народам толькi з прычыны вялiкix неcпрaвядлiвacцей пстарыч-нага лёсу i што у мiнyлым яны нi у чым не aдcтaвaлi ад cycеднix этнасау.

Галоунай апорай y гэтым aдрaджэннi павш-на была стаць штэл^енцыя як найбольш адука-ваны i свядомы пласт беларускага народа. I са-прауды, iнтэлiгенцыя актыуна уключылася у вывучэнне духоунай спадчыны, каб пacтaвiць яе на службу нацыянальна-культурнаму ад-раджэнню.

Згуртаванню творчых ciл народа садзей-шчала aмнicтыя yciм yдзельнiкaм aнтыcaвецкix

нацыянальных фaрмiрaвaнняy i aргaнiзaцый перыяду 1918-1920 гг., якая была аб'яулена у лiпенi 1923 г.: выхадцам з працоуных слаёу на-cельнiцтвa, беларусюм пaлiтычным i культурным дзеячам, членам беларусюх нацыянальных урадау (Вялшай беларускай рады, Найвышэй-шай рады i шш.), былым членам БПС-Р, яюя не прымaлi актыунага удзелу ва узброенай барацьбе супраць савецкай улады i зaявiлi аб лаяльных да яе aдноciнax [l, л. 9-11].

Гэта пастанова ставша мэту аб'яднаць раз-ведзеную па розных палтганых лагерах iнтэ-лiгенцыю на стваральную прaфеciйнyю працу на карысць свайму народу. Было зразумела, што без вопытных cпецыялicтay нельга весщ гаворку пра беларускае адраджэнне.

Заключэнне. Больш за год шла щэала-пчная падрыхтоука да ажыццяулення пал^ыю белaрyciзaцыi, кaлi праз газеты i часотсы аб-грунтавана i канкрэтна тлумачылася яе неаб-ходнасць. Каб лепей падрыхтаваць розна-моуных людзей да гэтай падзе^ y рускамоуных перыядычных выданнях, якiя пaвiнны былi перaйcцi на беларускую мову, загадзя пaчaлi друкаваць на ёй матэрыялы, каб людзi пасту-пова aвaлодвaлi родн^1м словам карэннага насель-нщтва. Тaкiя дзеяннi дaзволiлi практычна без ускладненняу прыcтyпiць y далейшым да актыунай рэaлiзaцыi намечанай праграмы.

Не засталюя без yвaгi iнтaрэcы тых нацыянальных меншасцей, якiя жылi на тэрыто-рыi Белaрyci, што стала яшчэ адной характэрнай рысай белaрyciзaцыi. У пастановах i рашэннях адносна гэтай пaлiтыкi ix штарэсам aдводзiлacя значнае месца. Было разуменне, што поcпеxi на шляху нацыянальнага адраджэння будуць зале-жаць ад таго, як успрымуць белaрyciзaцыю ш-шыя этнiчныя cyпольнacцi Белaрyci: не можа быць свабоднай i паважанай нацыя, якая сама не паважае правоу шшых народау, тым больш, кaлi апошшя з'яуляюцца нaцыянaльнымi мен-шacцямi. Адносшы да ix мовы i культуры былi aнaлaгiчнымi aдноciнaм да беларускай мовы i культуры. Ix развщцё пaдтрымлiвaлacя, забяс-печвалася матэрыяльна i аргашзацыйна. I дзякуючы гэтаму, некарэннае нacельнiцтвa у аснове сваёй прыхшьна cтaвiлacя да белaрyciзaцыi i з гэтага боку не нaзiрaлacя яюх-небудзь сур'ёзных пярэчанняу, cyпрaцiyлення такой палтщы. Больш таго, белaрyciзaцыя 1920-х гг. дала багата прыкладау плённай працы прадстаушкоу рускай, польскай, яурэйскай, украшскай i iншыx нацыянальнасцей на шве беларускай культуры.

Таюм чынам, палтжа белaрyciзaцыi, рaзлi-чаная на доуп перыяд i меушая сваёй мэтай развщцё нацыянальнай культуры, адраджэнне беларускай мовы, стала вызначальнай рысай

62

Распраиоука каниэпиьи наиыянальнай пaлiтыкi на Беларуа у 1920-я гг.

усяго грамадскага развщця БССР 1920-х гг. Яна была добра распрацавана, у яе ажыццяу-ленш удзельшчал1 тысячы людзей - партый-ных, камсамольсюх, прафсаюзных дзеячау, на-стаушкау, прадстаушкоу штэл1генцыг

Беларуазацыя аказала выключнае уздзеян-не на насельнщтва крашы, дала вялшую надзею на рэал1зацыю 1дэй нацыянальна-культурнага будаунщтва, яюя у другой палове 1920-х гг. знайшл! сваё увасабленне на практыцы.

Cnic л^аратуры

1. КПСС в резолюциях и решениях съездов, конференций и пленумов ЦК. М.: Политиздат, 1983. Т. 2. 606 с.

2. КПСС в резолюциях и решениях съездов, конференций и пленумов ЦК. М.: Политиздат, 1984. Т. 3. 510 с.

3. КПБ в резолюциях и решениях съездов и пленумов ЦК. Минск: Беларусь, 1983. Т. 1. 527 с.

4. Будзш Ш. А. Нацыянальнае пытанне. Менск: Дзяржаунае выд-ва Беларуси 1932. 392 с.

5. Два гады нацыянальнай работы у БССР: збор прамоу, артыкулау i рэзалюцый па нацыянальнаму пытанню. Мшск: Выд-ва Нацкамюи ЦВК БССР, 1929. 167 с.

6. Практычнае вырашэнне нацыянальнага пытання у БССР: у 2 ч. Мшск: Выд-ва Нацкамюи ЦВК БССР. Ч. 1. 1928. 152 с.

7. НАРБ. Ф. 4. Воп. 1. Спр. 703.

References

1. KPSS v rezolyutsyyakh i resheniyakh s 'eyzdov, konferentsiy i plenumov TsK [KPSS in resolutions and solutions congresses, conferences and plenums CK]. Moscow, Politizdat Publ., 1983. Vol. 2. 606 p.

2. KPSS v rezolyutsiyakh i resheniyakh s 'eyzdov, konferentsiy i plenumov TsK [KPSS in resolutions and solutions congresses, conferences and plenums CK]. Mjscow, Politizdat Publ., 1983. Vol. 3. 510 p.

3. KPB v rezolyutsiyakh i resheniyakh s'eyzdov i plenumov TsK [KPB in resolutions and solutions congresses and plenums CK]. Minsk, Belarus Publ., 1983. Vol. 1. 527 p.

4. Budzin Sh. A. Natsyyanal'naye pytanne [The national question]. Minsk, Dzyarzhaunaye vyda-vetstva Belarusi Publ., 1932. 392 p.

5. Dva gady natsyyanal 'nay raboty u BSSR: zbor pramou, artykulau i rezalyutsyy pa natsyyanal 'namu pytannyu [Two years of national work in BSSR: the collection of speeches, articles and resolutions on the national question]. Minsk, Vydavetstva Natskamisii TsVK BSSR Publ., 1929. 167 p.

6. Praktychnaye vyrashenne natsyyanal'nagapytannya u BSSR [The practical solution of the national question in the Byelorussian SSR]. Minsk, Vydavetstva Natskamisii TsVK BSSR Publ., 1928. 152 p.

7. NARB. Fund 4. I. 1. F.

1нфармацыя пра аутара

Каляда 1на Уладзiмiрауна - кандыдат гютарычных навук, дацэнт, дацэнт кафедры псторыи Беларус i палггалоги. Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверспэт (220006, г. Мшск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспубл1ка Беларусь). E-mail: koleda@belstu.by

Information about the author

Kolyada Ina Uladzimirauna - PhD (History), Associate Professor, Assistant Professor, the Department of History of Belarus and Political Science. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: koleda@belstu.by

Пастуту 05. 03. 2021