CC BY
6POLEMIC AROUND «MEMORIES» AND AIM'S RESPONSES (based on the correspondence of S. Aini and M. Tursunzada)
This article is devoted to the study of Aini's census with Tursnzada based on materials from periodicals and letters from Aini to Tajik writers, which thoroughly cite Aini's scientifically sound objections andprotests to unscrupulous critics about «Memories». As stated in the article, the author has an opinion that all expressed critical judgments of opponents after the publication of this memoir from the press and the author's answers to these arguments should be analyzed again from the point of view of modern achievements of literary thought
From this point of view, the author of the article sets out in detail his position on criticizing U. Boboev and S. Tabarov and other opponents on the image of Abdulvohid Sadri Sarir, depicting details of the life of the author of the book and introspection of other images. According to the author of the article, ustod Aini for a complete and unbiased knowledge of the personalities and works of those writers who was in the service of the courtyard of the mangit emirs and who for the majority of literary critics of the Soviet period were negative images, tried to change this dogma and truthfully, quite objectively reflect the whole truth about the life of such individuals. However, explaining the whole picture of reality and the truth of things, even for Aini, was not an easy task.
Aini's focus on objective reality, on images of honest and deserving people, on unjustified labeling of «enemies of the people» to educated and honest writers of that time, are now standards of knowledge of the truth and truth of life for those who criticize the literary word. In his memoirs, Aini strictly adheres to this position, but his position was not understood by some figures of literature and culture of the Soviet era.
Proceeding from this, ustod Aini had to change the names of some historical figures. For example, in 1950, in the third and fourth volumes of «Memoirs,» the name of the character beloved to the author, Sharifjonmahdum, was changed to Latifjonmahdum. Aini's great merit is that he tried to warn Soviet literary critics against unreasonable accusations against some individuals, from the misconception emanating from nihilism regarding the culture and literature of the last century. All these issues are analyzed in detail in Aini's letters to Tursunzada.
Keywords: «Memories», Aini epistolary school, letters by Aini to Tursunzada, critics' objections, ideology of the era, details of life, image of kazi Abdulvokhid Sadri Sarira, fair kazi, positive and negative images, historical truth, truthful image, educatedpeople.
Сведения об авторе:
Шарифзода Лутфулло Абдулло - аспирант кафедры теории и новейшей перситско-таджикской литературы Таджикского национального университета, заведующий отделом литературно-мемориального музея Мирзо Турсунзаде. Тел: (+992) 985868646. Электронный почта: [email protected].
About the author:
Sharifzoda Lutfullo Abduiio - the aspirant of Deportment of theory and the latest tajik-persian of Tajik national university, Head of the department of the literary and memorial museum Mirzo Tursunzade. Phone: +(992) 985868646. E-mail: [email protected].
ИСТЩБОЛИ СОИБИ ТАБРЕЗЙ АЗ НАЗИРИИ НИШОПУРЙ
Махмудзода О.Б.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айни
Мирзо Мухдммадсоиби Табрезй, ки ба номи Соиби Исфах,онй низ маъруф аст, яке аз суханварони мумтози адабиёти классикии точик ва аз бунёдгузорони сабки х,индй эътироф шудааст, ки хдтто бархе аз сох,ибназарон ба э^тироми ибтикор ва тозагуих,ои вай сабки х,индиро сабки исфах,онй низ унвон додаанд. Х,арчанд Соиб дар сурудани газалх,ои ноби хеш аз суханвари зиёди адабиёти гузаштаи мо, чун Саъдиву Мавлонову Х,офиз истикбол намудааст, вале бо чанде аз шоирони хдмзамони хеш низ мухдббати хоса дорад. Дар баробари васфу ситоиши макоми суханварии онон бо шевах,ои хос газалиёти шоирони хдмахдашро истикбол кардааст. Назирии Нишопурй аз чумлаи хдмин гуна шоиронест, ки Соиб дар баробари истикбол аз шеваи суханварии у макоми хунарй ва шоири сох,иби сабки хоса буданашро эътироф намуда, ба корномах,ои адабии вай бах,ои баланд додааст. Вобаста ба ин, бах,су баррасии мавзуи мех,варии маколаро метавон дар се бахши мух,им ба риштаи
тахкик кашид:
1.Эътирофи макоми хунарии Назирй аз чониби Соиб ва бахои баланди y ба шеърy андешаи вай.
2.Шеваи хоси тазмин бар Faзaлхои Назирй бо зикри номи y.
3.Истикбол аз авзони шеърй ва сабки сyхaнвaрии Назирй.
Тавре таъкид гардид, Соиб дар заминаи ошной ба ашъори Назирй аз чумлаи аввалин шоироне ба шумор меравад, ки aзaмaтy 6узургии каломи Назирй ва тозакорихои уро эътироф нaмyдa, хатто бо он хама начобат ва макоми хоса дар адабиёти точикзбони Х,индустон кайд мекунад, ки ба ин суханвари мумтоз баробар шудани ман танхо хаёл аст, зеро Урфии Шерозй хатто пояи суханвариро ба Назирй нарасонид: Соиб, чи хаёл аст, шавад хамчу Назирй, Урфй ба Назирй нарасонид суханро [5, 396].
Маълум мешавад, ки Соиб ба шеъру хунари шоирии Урфии Шерозй хам эхтироми хоса доштааст.
Дар хамин холе, ки Соиб аз Назирй васф мекунад, хатто ба мушохида мерасад, ки дар чунин Faзaлхои марбут ба эътирофи макоми шоирии у низ кушидааст, ки дар колиби Faзaлхои Назирй шеър гуяд ва дар заминаи истикбол аз як сурудаи шоир ба васфи вай лаб кушояд. Х,амин тавр, мутолеаи Девони Соиб маълум месозад, ки дар асл байти мазкур аз Faзaле баргирифта шудааст, ки дар чавоби Faзaли Назирии Нишобурй навишта шудааст, ки матлаи он ба гунаи зайл аст:
Гул хилъати нав дод дигар шохи куханро, Бар салтанати хусн сичил сохт чаманро [1, 25].
Чунин шеваи васфу ситоиши Назирии Нишопурй хангоми иншои ашъори истикболия ё тазмини Faзaлхои у низ дар сурудахои Соиби Табрезй ба мушохида мерасад. Масалан, чое хангоми тазмини як мисраи Назирй уро бо лакаби «Булбули Нишопур» васфу ситоиш менамояд, ки ин таъкид хам ба шинохти макоми шоирии вай ишорат дорад:
4.авоби он Faзaли булбули Нишопурист,
«Ки ранги лолаву гул бар карор мебандад» [4, 2304]. Ин мисраи як байт аз Faзaли Назирист, ки чунин шакл дорад: Чаман зи савти баланди хазор пиндорад, Ки ранги лолаву гул бар хазор мебандад [1, 117].
Бо таваччух бар ин шеваи истикбол аз калом ва андешаи Назирй аз чониби Соиб маълум мегардад, ки тазмини Faзaлхои Назирй дар Девони Соиб аз чойгохи хоса бархурдор мебошад. Бештар аз 10 Faзaлеро метавон аз таркиби Девони Соиб пайдо кард, ки танхо дар тазмини Faзaлиёти Назирй ба калам омадаанд. Равиши махсуси истикболи Соиб дар ин Faзaлхо ба гунае мушохида мерасад, ки дар байти мактаъ хатман ба номи Назирй ишорате намуда, баъдан мисрае аз Faзaли уро тазмин мекунад. Х,амин шеваи махсуси ишорат ба номи Назирй хам навъе эътирофи макоми хунарй ва бахои баланд ба каломи вай аз чониби Соибро шарху тавзех медихад. Аз чумла, дар як Faзaли Соиб, ки байти матлааш чунин аст: ДоFи умри рафта афсурдан намедонад, ки чист? Оташи ин корвон мурдан намедонад ки чист? [6, 622].
Мисрае аз як Faзaли Назирии Нишопурй бо ишорат ба номи у чунин тазмин шудааст:
Ин чавоби он ки мегуяд Назирй дар Faзaл,
«Х,ар ки дилро бохт, дил бурдан намедонад ки чист» [6, 622].
Дар навбати аввал ин чо равшан мегардад, ки худи Соиби Табрезй ба таври равшан ишорат мефармояд, ки ин чавобияе бар Faзaли Назирй мебошад. Аз ин ру, тавре таъкид гашт, мисраи тазминшуда, аз байти Faзaле аз Назирии Нишопурй баргирифта шудааст, ки дар девони у ба сурати зайл омадааст:
Faнчy афсуни Зулайхо кор дар Юсуф накард,
Х,ар ки дилро бохт, дил бурдан намедонад ки чист? [1, 71].
Ба назар мерасад, ки ин чо вожаи «ганч» ба маънии ишваву ноз ва карашма дар ин байт ба кор рафтааст, чун сухан дар бораи ишваву карашмаи Зулайхо меравад, ки хеч коре барои
Юсуф карда натавонист.
Матлаи ин газали Назирй, ки мисраи онро Соиб тазмин бастааст, ба сурати зайл аст: Доги дил дар ишк афсурдан намедонад, ки чист?, Лолаи ин бог пажмурдан намедонад, ки чист? [1,70].
Тавре каблан хам таъкид шуд, яке аз шевахои пайравии Соиби Табрезй аз Назирии Нишопурй истикбол аз вазну кофия ва радифхои газалиёти ин суханвари мумтоз ба шумор меравад. Ба ибораи дигар, Соиб гохо чавобияхое бар вазни газалхои Назирй хам бидуни ишорат ба номи вай ё тазмин кардани мисрае ба калам меоварад. Аз чумла, газали дигаре бар ин вазн навиштааст, ки дар чавоби хамин газали Назирй мебошад ва матлаъи он чунин аст: Доги умри рафта афсурдан намедонад, ки чист? Оташи ин корвон мурдан намедонад ки чист?[6, 622].
Аз каробатхои дигаре, ки миёни ду байти матлаъи газалхои Назирй ва Соиб ба мушохида мерасад, пайванди маъноии онхо мебошад, зеро агар Назирй сухан аз доги дил мекунад, ки аз иш; афсурданро намедонад, Соиб бошад аз доги умри рафтан сухан ба забон меоварад, ки он хам аз афсурдан огах нест. Ин чо низ кофияи ягонаи аввалин мисраъ дар хар ду газал боз хам пайванде миёни абёти матлаъ эчод намудааст, ки ба таври равшан аз сабк, шеваи суханварии Назирй суд чустани Соибро бозгуй мекунад.
Дар мактаи газали дигари Соиб бошад, мисраи зерини Назирии Нишопурй ба шеваи зайл тазмин шудааст:
Ин он газали Хоча Назирист, ки фармуд, «Ашкам зи тамошои чаман ранг баровард» [4, 2104].
Мисраъ аз байти матлаъи як газали Назирй гирифта шудааст, ки сурати зеринро ба худ касб кардааст:
Гул омаду лаълам зи дили санг баровард, Ашкам зи тамошои чаман ранг баровард [1, 114] .
Дар аксар маврид Соиби Табрезй асосан дар байти мактаъи газалаш ба рушанй истикболи хешро аз газали Назирй бо зикри номи вай таъкид меварзад. Ин чо мебинем, ки дар мактаъи газали дигараш чунин ишорат фармудааст ва ин чо низ хамон як мисраи худро такрор мекунад, яъне «ин он газали Хоча Назирист, ки фармуд»: Ин он газали Хоча Назирист, ки фармуд, «Эй мутриби чон, сухт дилам, рох дигар гир» [4, 2295].
Такрори як мисраъи Соиб дар чанд газал ба гунаи дар боло зикршуда ишорат бар он хам мекунад, ки ин суханвари мумтоз бар чандин газалхои хамвазни Назирй истикболияхо сурудааст ё бар онхо тазмин бастааст. Такрори ин мисраъ дар ду газали мазкур баёнгари он аст, ки онхо дар як вазн суруда шудаанд.
Мурур ба Девони Соиб маълум месозад, ки мисраъи дар байти боло тазминнамудаи шоир сатри аввалини газале аз Назирист, ки бо чунин шакл ба калам омадааст: Эй мутриби чон, сухт дилам, парда дигар гир, Ё парда аз ин роз ба як мартаба баргир [1, 152].
Ба мушохида мерасад, ки дар мисраи тазминнамудаи Соиб гунаи дигари ин мисраъ бо тагйироти андак чой дорад, яъне ба чои вожаи «парда», «рох» омадааст. Маълум мешавад, ки шояд Соиб аз нусхаи дигаре истифода кардааст, ки гунаи мазкури байт дар он чой дорад. Аммо дар асл хар ду вожа хам ин чо ба хамон маънии истилохи мусикй ба кор рафтаанд ва маълум мегардад, ки шояд худи шоир ё котибе дар нусхае ба матни ин байт тахрир ворид кардааст. Ба маънии истилохи мусикй ба кор рафтани хар ду вожа аз руи он муайян мешавад, ки шоир матлаби худро бо мурочиат ба мутриби чон огоз мекунад ва таъкид менамояд, ки оханг ё пардаву рохро дигар соз, ки дилам аз ин навои чонкохи ту сухт. Дар мисраи дувум бошад, бар он таъкид меварзад, ки ин охангро танхо як маротиба бинавоз, ки дилро беш аз пеш месузад. Ба эхтимоли зиёд, таъкид бар тахрири байт бар он асос мувофики максад мебошад, ки вожаи «парда» дар мисраи дувум такрор шудааст ва гунаи он ба рохи иваз гардидааст.
Х,ангоми тазмини мисраи дигари Назирй бошад, Соиб мушаххасан ишорат мекунад, ки ин
газал ба забону тарзи Назирй эчод шyдааст. Ин чо маълyм мегардад, ки баробари тазмин дар газали хеш Соиб аз тарзи баён ва забони ин шоири дустдоштааш истикбол кардааст: Забони тарзи Назирист, Соиб ин мисраъ, «Ки пеш аз он ки нагардидай, гарон бархез» [4,2321].
Ин мисраъи байте аз газали Назирист, ки ба чунин шакл дар девони шоир омадааст:
Пиёла медихам даври умру мегуяд:
«Ки пеш аз он ки нагардидай, гарон бархез» [1, 170].
Мухаммадризо Тохирй, тасхехкунандаи девони Назирии Нишопурй дар хошияи ин газал ба гунае аз ин байт ишорат фармудааст, зимнан таъкид доштааст, ки шакли дигаре аз он чунин сурат дорад:
Пиёла медихаму даври умр мегуяд,
Ки пеш аз он ки нагардида саргарон бархез [1, 170].
Матлаи газали мазкури Назирии Нишопурй бошад, ба сурати зайл аст:
Фитодаам ба миёни гам аз карон бархез,
Ба тири гамза абруи чун камон бархез [1,169].
Нуктаи дигаре бояд афзуд, он аст, ки Назирии Нишопурй бо хамин вазну хамин кофияу радиф ду газал сурудааст, ки матлаъи газали дувумин чунин аст: Нишаст ахтари Парвин зи парниён бархез, Fyбори Кохкашон рафт, майкашон бархез [1, 170].
Тазмини мисраъ аз газали аввал маълум менамояд, ки Соиб аз он истикбол намуда, вале бегумон ручуъ бар газале бо чунин радифу кофия ишорате бар он хам мекунад, ки шоир аз мачмуи чунин газалиёти Назирии Нишопурй бо мутолеаи тамоми девони вай огахии комил дорад. Тахкики киёсии ин газал хам бо газали Соиб аз дидгохи сабкй ва поэтикй метавонад умумиятхоеро мукаррар созад, ки ба бардоштхои шоир аз ин сурудаи Назирй таъкид фармояд, ки мавзуи бахсу баррасии чудогона мебошад.
Дар тазмини дигари анчомдодаи Соиби Табрезй шакли дигари мисраи ишорат бар истикболия будани сухани вай ба мушохида мерасад: Ин он газал, ки гуфт Назирии хушсухан, «Икболи ахли дил зи кабули Худошинос» [4, 2343].
Ин мисраъ хам аз байти нахустини яке аз газалхои Девони Назирии Нишопурй тазмин шудааст, ки ба шакли зерин омада: Иксири хусн дар назари порсошинос, Икболи ахли дил зи кабули Худошинос [1, 175].
Байти дигаре, ки Соиб мисрае аз онро тазмин намуда, дар таркиби мактаъи газали Назирии Нишопурй чой дорад. Байти Соиб ба сурати зайл иншо гардида: Соиб ин он газали Хоча Назирист, ки гуфт: «Х,ар кй бурхон талабад, кавли ту бурхони ту бас» [2, 2340]. Байти Назирй бошад ба ин шакл дар таркиби девони вай чой гирифтааст: Бар ту хусни сухан имруз Назирй хатм аст, Х,ар кй бурх,он талабад, кавли ту бурх,они ту бас [1,179].
Чанд мавриди дигар дар девони Соиби Табрезй чунин шеваи тазмини ашъори Назирии Нишопурй ба мушох,ида мерасад, ки бо зикри намунах,ое аз он ин чо иктифо менамоем. Маълум аст, ки мисраъх,ои дар дохили нохунак омада, аз Назирии Нишопурй мебошад, ки Соиб тазмин намудааст: Назирй:
Файзи сух,бат то сахдр нагсаст аз дунболи ман, То кавокиб сабхд гардонид, ман согар задам [1, 245]. Соиб:
Ин чавоби он ки мегуяд Назирй дар газал,
«То кавокиб сабхд гардонид, ман согар задам» [4, 2590].
Назирй:
Мухр бар лаб чу сари шишаи мумсик задаем,
То сари шишаи май вонашавад, вонашавем [1, 232]. Соиб:
Ин газал он газали Хоча Назирист, ки гуфт:
«То сари шишаи май вонашавад, вонашавем» [4, 2758].
Мухаммризо Тохирй дар хошияи ин газал дар девони Назирй таъкид доштааст, ки дар баъзе нусхахои хаттии девони шоир ба чои «шишаи май», «шишаи бат» омадааст [1, 232]. Дар асл шакли мазкур хам галат нест, чун дар гузашта бархе шишахои майро ба сурати бат, яъне мургобй омода менамуданд. Назирй:
Эй гулбуни толеъ чй нихй руй ба зардй Фасли нагузаштаст зи сарсабзии богам [1, 248]. Соиб:
«Ин он газали Хоча Назирист, ки мегуфт», «Фасли нагузаштаст зи сарсабзии богам» [4,2862]. Назирй:
Суи ин бодия харгиз навазидаст насим,
Сина бар барк кушоем, чигар тоза кунем [1,246].
Соиб:
Ин газал он газали Хоча Назирист, ки гуфт: «Сина бар барк кушоем, чигар тоза кунем» [4, 2755].
Х,амин тавр, бахсу баррасии шевахои шоиронаи истикболи Соиб аз Назирии Нишопурй амри мухимеро мукаррар месозад, ки дар навбати аввал ин шоири сохибноми адабиёти точикзабони Х,инд бо пайравй аз Назирй ба макоми хунарии вай коил аст ва ба тарзи сухан, сабки нигориши у бахои баланд додааст. Баробари ин, дар заминаи тахкики усулхои истикболи Соиб аз сабки сухани Назирй ва тазминхои анчомдодаи дар чанд нуктаи мухим мушаххас мегардад, ки метавон ба хамчун хулосахои маколаи мазкур зикр намуд:
1.Соиб дар заминаи истикболи ашъори Назирии Нишопурй зимнан чойгохи уро дар ташаккули тарзи тоза дар каламрави сабки хиндй эътироф намудааст, барои идомаи равиши вай икдом намудааст, ки ин матлаб дар аксари чавобияхои вай маълум мешаванд.
2.Соиб бо тарзи махсус газалхои Назириро тазмин мекунад, ки умумиятхое дар аксари онхо дар байти мактаъ ба чашм мерасанд. Яъне, ба номи Назирй ё сабки сухани вай ишорат намуда, махсусан мисраи ин шоир будани сатри дувуми байти мактаъро таъкид менамояд. Бояд эътироф намуд, ки ин шеваи тазмини Соиб минбаъд дар адабиёти классикии точик роич гардид, ки намунахои онро мо дар таркиби ашъори Бедил низ ба мушохида мегирем. Ин равиш баъдан дар миёни шоирони мактаби пайрави Бедил роич гардид, ки бехтарин намунахои он газалхои тазминии Накибхон Туграл бар ашъори Бедил ба шумор мераванд.
3.Соиб шумораи зиёди газалиёти Назирии Нишопуриро тазмин кардааст ва дар баробари ин аз сабку шеваи газалиёти ин шоири тозаназар истикбол намудааст, ки ба намунахое аз он ишорат рафт. Ин нукот гувох бар он хастанд, ки вокеан Назирии Нишопурй аз пешравони сабки хиндй шуморида мешавад, ки шоирони зиёде ин макоми уро баробари эътироф намудан хеле такмил бахшидаанд, ки Соиби Табрезй дар сафи пеши онхо карор дорад.
4.Тазминхои Соиби Табрезй аз Назирии Нишопурй аз он дарак медиханд, ки харчанд у ба шумораи муайяни газалхои хамвазн ин корро анчом додааст, аммо мурур ба радифхои нодири газалиёти мазкур аз он гувох бар онанд, ки шоир бештар газалхоеро аз Назирй интихоб мекунад, ки дар сохтори онхо тозагихое ба мушохида мерасанд. Ин навоварихо бештар дар истифодаи радиф ва кофияхои нодир ба чашм мерасад, ки ба шинохти ибтикори Назирй аз суи Соиби Табрезй ва икдом дар ташаккули чунин чанбахои ашъори шоир таъкид меварзанд.
АДАБИЁТ
1. Нишопурй, Назирй. Девон. Тасхех ва таъликоти Мухаммадризо Тохирй. - Техрон: Нигох, 1389.- 672с.
2. Табрезй, Соиб. Девон. Ч..3. Ба кушиши Мухаммади Кахрамон. - Техрон: Ширкати интишороти илмй-фархангй. 1391. 1142-1568 с.
3. Табрезй, Соиб. Девон. Ч..4. Ба кушиши Мухаммади Кахрамон. - Техрон: Ширкати интишороти илмй-
фархангй. 1391. 1571-2195 с.
4. Табрезй, Соиб. Девон. Ч..5. Ба кушиши Мухаммади Кахрамон. - Техрон: Ширкати интишороти илмй-фархангй. 1391. 2196-2888 с.
5. Табрезй, Соиб. Девон. Ч..1. Ба кушиши Мухаммади Кахрамон. - Техрон:, Ширкати интишороти илмй-фархангй, 1384, 396 с.
ВОСПРИЯТИЕ НАЗИРИ НИШОПУРИ СО СТОРОНЫ СОИБА ТАБРЕЗИ
В статье исследовано восприятие поэзии Назири Нишопури со стороны Соиба Табрези. Автором в ходе проведенных исследований и поисков по заимствованиям Соиба Табрези из поэзии Назири Нишопури установлен, что Соиб заимствовал в основном 10 газелей Назири приспособив их к своему стилю. В результате анализа автор приходит к выводу, что следование Назири и его восприятие со стороны Соиба наряду с продолжением специфической традиции классической таджикской литературы указывает на то, что это знаменитый поэт высоко оценивает поэзию Назири и следует его поэтическому стилю. Этим в ходе заимствования газелей Назири со стороны Соиба последний также показывает своего уважения и любви к поэзии и взглядам Назири.
Ключевые слова: Соиб, Назири, литературное наследие, тазмин (заимствование), газели одного размера, радиф, рифма, стиль, бейт.
SOIBI TABREZI WELCOMES NAZIRII NISHAPURI
This article is talking about the reception of Soibi Tabrezi the poetry of Naziri Nishapuri. In the course of his research, the author found that Soibi Tabrezi provided more than 10 ghazals of Nazirii Nishapuri in his own way. In the course of researching the subject, the author came to the conclusion that Soib's following and welcoming Naziri, along with the continuation of one of the unique traditions of classical Tajik literature, indicates that this well-known poet appreciated Naziri's poetry and welcomed his approach. At the same time, in the process of using Naziri's ghazals by Soib, mentioning his name, he also showed a special will and love for the poems and thoughts of this poet.
Keywords: Soib, Naziri, literary heritage, use, weighty ghazals, rhyme, style, two-verse. Сведение об авторе:
Махмудзаде Обиджони Бекназар, кандидат филологических наук, старший приподаватель кафедры теории и истории литературы Таджикского государственного педагогического университета им. С.Айни, (Республика Таджикистан, г. Душанбе),E-mail: м[email protected] About the author:
Mahmudzoda Obidjoni Beknazar - Candidate of Philological Sciences, lecturer of Department of theory and history of literature of the Tajik state pedagogical University named after S. Ayni (Republic of Tajikistan, Dushanbe), E-mail: м[email protected]
УДК 047.004.02
ЛИРИКА ВТОРОГО ТОМА А. БЛОКА В ТАДЖИКСКИХ ПЕРЕВОДАХ
Холбуторова С.С.
Таджикский технический университет им. М. Осими технический колледжа
Ибрагимова З.
Таджикский государственный педагогический университет им. С. Айни
Надо отметить, что в современный период, также в начале 70-годов ХХ века на таджикский язык перевели стихотворений Александра Александровича Блока «Под масками», «Город в красные пределы» и «Памяти А.АФета».
В начале ХХ века выходит второй том лирики Блока, который составляет стихотворения 19041907 годов, которые отмечены не только появлением новых мотивов и образов, но также другими авторами русской литературы. По справедливому утверждению русского литературоведа З.Г. Минц, стихотворения этих лет отразили разочарование поэта «Соловьевском утопии преображения мира
