Научная статья на тему 'ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СРОКОВ СДАЧИ К ИСПОЛНЕНИЮ ИСПОЛНИТЕЛЬНОЙ ДОКУМЕНТАЦИИ'

ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СРОКОВ СДАЧИ К ИСПОЛНЕНИЮ ИСПОЛНИТЕЛЬНОЙ ДОКУМЕНТАЦИИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
84
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
исполнительные документы / срок исполнения / судебные документы. / executive documents / deadline / court documents.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Д.Хабибуллаев

в статье анализируются вопросы совершенствования сроков предъявления исполнительных документов к исполнению,а также даны предложения и рекомедации.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ISSUES OF IMPROVING THE EXECUTION DATE OF ENFORCEMENT DOCUMENTS

this article analyzes the issues of improving the time frame for presenting executive documents for execution and made suggestions and recommendations.

Текст научной работы на тему «ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СРОКОВ СДАЧИ К ИСПОЛНЕНИЮ ИСПОЛНИТЕЛЬНОЙ ДОКУМЕНТАЦИИ»

THE ISSUES OF IMPROVING THE EXECUTION DATE OF ENFORCEMENT DOCUMENTS

D.KHABIBULLAYEVa

Tashkent state University of law, Tashkent, 100047, Uzbekistan

ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ СРОКОВ СДАЧИ К ИСПОЛНЕНИЮ ИСПОЛНИТЕЛЬНОЙ ДОКУМЕНТАЦИИ

Д.ХАБИБУЛЛАЕВа

Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

ИЖРО ХУЖЖАТЛАРИНИ ИЖРОГА ТОПШИРИШ МУДДАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Д.ХАБИБУЛЛАЕВа

Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон

Аннотация: мазкур мацолада ижро уужжатларини ижрога топшириш муддатларини такомиллаштириш масалалари таулил этилиб, тегишли таклиф, тавсиялар билдирилган.

Калит сузлар: ижро уужжатлари, ижро муддати, суд уужжатлари.

Аннотация: в статье анализируются вопросы совершенствования сроков предъявления исполнительных документов к исполнению,а также даны предложения и рекомедации.

Ключевые слова: исполнительные документы, срок исполнения, судебные документы.

Annotation: this article analyzes the issues of improving the time frame for presenting executive documents for execution and made suggestions and recommendations.

Keywords:executive documents, deadline, court documents.

Хрзирги кунда ижро хужжатларини ижрога юбориш муддатларини илмий-назарий тахлил этиш, бу борадаги хорижий давлатларнинг ^онунчилигини урганиш долзарб масалалардан биридир. Амалиётда ижро хужжатларини ижро этиш жараёнида ижро хужжатларини ижрога топшириш муддатларининг бузилиши, суд хужжатлари ва бош^а органлар хужжатлари уз ва^тида ижро этилмаслиги холатлари учраб туради.

Статистик маълумотларга Караганда, урганиш натижасида ани^ландики, 2014 йил ва 2015 йилнинг биринчи ярим йиллиги мобайнида суд ижрочилари томонидан жами судлар ва бош^а органларнинг 28 трлн. сумлик 5 млн.та ижро хужжати ижро этиш учун ^абул ^илинган. Шундан амалда 15 трлн. сумликдан зиёд 3 миллиондан орти^ ижро иши буйича ижро этиш амалиёти якунланган. "Суд хужжатлари ва бош^а органлар хужжатларини ижро этиш тугрисида'ги Крнуннинг 40-моддасига мувофи^, ^исман ундириш ёки ундирмаслик муносабати билан даъвогарларга 3 трлн. сумликдан зиёд 1,5 млн.та ижро хужжати ^айтарилган [1].

Сунгги йилларда республикада ушбу тизимни мустахкамлаш юзасидан кескин чоралар курилди, суд ижрочилари сони купайтирилди, уларнинг мехнатини рагбатлантириш буйича бир ^атор тадбирлар белгиланди. Биро^ ^абул ^илинган суд хужжатлари ижросини таъминлаш

чоралари далигача ани; амалий натижа бераётгани йу;, бу ;арорларнинг аксарияти ойлаб, датто йиллаб бажарилмасдан ;олди.

Шунинг учун суд дужжатлари ва бош;а органлар дужжатларини ижро этиш тизимини янада такомиллаштириш ма;садида Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 майдаги "Узбекистан Республикаси Бош прокуратураси дузуридаги Мажбурий ижро бюроси фаолиятини ташкил этиш тугрисида'ги П^-3016-сон, 2017 йил 15 июндаги "Мажбурий ижро бюросини ривожлантириш жамгармаси фаолиятини ташкил этиш тугрисида'ги П^-3060-сон ;арорлари ;абул ;илиниши ижро содасини такомиллаштиришни сифат жидатдан янги бос;ичга кутарди.

Узбекистон Республикаси Бош прокуратураси дузуридаги Мажбурий ижро бюроси олдига суд дужжатлари ва бош;а органлар дужжатларининг сузсиз ижросини таъминлаш, ижро дужжатлари дамда ундирилган маблагларнинг да;;оний дисобини юритиш, ижро иши юритишда сансоларлик ва суиистеъмолчилик долатларининг олдини олиш борасида бир ;атор мудим вазифалар белгиланди.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ишлаб чи;илган ва 2017 йилнинг 8 февралида матбуотда эълон ;илинган "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида'ги Фармони билан "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси" дамда "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегиясини "Хал; билан муло;от ва инсон манфаатлари йили"да амалга оширишга оид Давлат дастури" тасди;ланди [2]. Мазкур Давлат дастурининг 82-бандида электрон тартибда суд ва ижро ишини юритишнинг замонавий шакл ва усулларини жорий этиш каби вазифалар назарда тутилди.

Уз навбатида, электрон тартибда суд ва ижро ишини юритишнинг замонавий шакл ва усулларини кенг жорий этиш фу;аролик ишлари буйича судлар томонидан ижро дужжатларини ижрога юбориш жараёнларини оптималлаштиради, суд дужжатларини уз муддатида ижро этилишини таъминлайди.

Шундай экан фу;аролик ишлари буйича судлар томонидан чи;арилган суд дужжатлари асосида ижро этиш учун бериладиган ижро дужжатларини ижрога юбориш ва унинг муддатларини такомиллаштириш, бу борадаги ;онунчиликни янги ;абул ;илинган норматив-ду;у;ий дужжатлар билан мувофи;лаштириш, хорижий давлатлар ;онунчилигини урганиш мудим масалалардан биридир.

Хрзирда Узбекистон Республикасининг "Суд дужжатлари ва бош;а органлар дужжатларини ижро этиш тугрисида'ги ^онунига эътибор ;аратадиган булсак, ижро дужжатларини ижрога юбориш муддатлари, муддатлар узилиши, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатини узайтириш, муддатни тиклаш каби масалалар яхлит бир тизимга солинмаган.

Бу борада хорижий давлатлар ;онунчилигини урганадиган булсак, Россия Федерациясининг "Ижро ишини юритиш тугрисида'ги Федерал ;онунида "Ижро ишини юритишда муддатлар" деган 3-боб мавжуд булиб, ушбу бобда ижро дужжатларини ижрога топшириш муддатлари, ижро ишларини юритишда муддатларни белгилаш ва дисоблаш, ижро ишларини юритишда муддатларнинг тамомланиши, ижро ишини юритишда ижро муддатини утказиб юбориш о;ибатлари, утказиб юборилган ижро ишини юритишни тиклаш, ижро ишини юритишда муддатларни тухтатиш, ижро ишини юритишда муддатларни узайтириш, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатини узайтириш, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши, ижро дужжатини ижрога топшириш буйича утказиб юборилган муддатни тиклаш масалаларига багишланган махсус нормалар назарда тутилган [3].

Худди шунга ухшаш нормани ^озогистон Республикасининг 2010 йил 2 апрелдаги "Ижро ишларини юритиш ва суд ижрочиларининг ма;оми тугрисида"ги ;онунида дам учратиш мумкин. Мазкур ^онуннинг 2-боби "Ижро ишларини юритишда муддатлар" деб номланиб, ушбу бобда ижро дужжатларини ижрога та;дим этиш муддатлари, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши, ижро дужжатини ижрога топшириш буйича утказиб юборилган муддатни тиклаш масалаларига багишланган махсус нормалар белгиланган [4].

Туркманистон Республикасининг "Ижро ишларини юритиш ва суд ижрочиларининг ма;оми тугрисида"ги ;онунида дам "Ижро ишини юритишда муддатлар" деб номланган 1-боби мажуд булиб, унда ижро вар;асини бериш, ижро дужжатини ижрога топшириш муддати, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши, ижро дужжатини ижрога топшириш буйича утказиб юборилган муддатни тиклаш, ижро ;илиниши шарт булган дужжатни иш юритишга ;абул ;илиш масалаларига багишланган нормалар мавжуд [5].

Украина Республикасининг "Ижро ишларини юритиш тугрисида"ги ;онунида дам "Ижро ишини юритишда муддатлар" деб номланган 2-боби мавжуд булиб, унда ижро ишларини

юритишда умумий муддатлар, ижро дужжатини ижрога топшириш муддати, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши, ижро дужжатини ижрога топшириш буйича утказиб юборилган муддатни тиклаш, ижро килиниши шарт булган дужжатни иш юритишга кабул килиш масалаларига багишланган нормалар мавжуд [6].

Беларусь Республикасининг "Ижро ишларини юритиш тугрисида'ги конунида ижро ишларини юритишда муддатлар номли алодида боб мавжуд булмаса-да, бирок худди Россия Федерациясининг "Ижро ишини юритиш тугрисида'ги Федерал конуни 3-бобида назарда тутилган моддалар ушбу конунда тулигича берилганлигини куриш мумкин [7].

Юкоридаги хорижий давлатлар тажрибасидан келиб чикиб, Узбекистон Республикасининг "Суд дужжатлари ва бошка органлар дужжатларини ижро этиш тугрисида'ги ^онунига "Ижро ишини юритишда муддатлар" деб номланган алодида боб киритиш ва ушбу бобда ижро дужжатларини ижрога топшириш муддатлари, ижро ишларини юритишда муддатларни белгилаш ва дисоблаш, ижро ишларини юритишда муддатларнинг тамомланиши, ижро ишини юритишда ижро муддатини утказиб юбориш окибатлари, утказиб юборилган ижро ишини юритишни тиклаш, ижро ишини юритишда муддатларни тухтатиш, ижро ишини юритишда муддатларни узайтириш, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатини узайтириш, ижро дужжатини ижрога топшириш муддатидаги танаффус, ижро дужжатини ижрога топшириш буйича утказиб юборилган муддатни тиклаш масалаларига багишланган махсус нормалар назарда тутилиши максадга мувофик.

Узбекистон Республикасининг "Суд дужжатлари ва бошка органлар дужжатларини ижро этиш тугрисида'ги Крнунининг 28-моддасида ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши дакида норма назарда тутилган. Унга кура, ижро дужжатини ижрога топшириш муддати:

1) ижро дужжати ижрога топширилганда;

2) ижро дужжати карздор томонидан кисман ижро этилганда узилади.

Ижро дужжатини ижрога топшириш муддати узилгандан сунг муддатнинг утиш даври янгидан бошланади. Муддат узилгунга кадар утган ва;т янги муддат дисобига киритилмайди.

Ижро дужжати уни тули; ёки кисман ижро этишнинг имконияти йуклиги сабабли ундирувчига ;айтарилган такдирда, уни ижрога топшириш муддати узилгандан кейин ижро дужжати ундирувчига кайтарилган кундан бошлаб дисобланади.

Таъкидлаш керакки, мамлакатимиз конунчилигидан фаркли равишда бош;а хорижий давлатлар конунчилигида ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши руйхати кенгро; эканлигини куриш мумкин. Масалан, Крзогистон Республикасининг 2010 йил 2 апрелдаги "Ижро ишларини юритиш ва суд ижрочиларининг макоми тугрисида'ги Конуни 12-моддасига кура, ижро дужжатини ижрога топшириш муддати куйидаги долларда узилади:

1) ижро дужжати ижрога топширилганда;

2) ижро дужжати карздор томонидан кисман ижро этилганда, ушбу долатда суд ижрочиси ижро дужжатига тегишли ёзувни киритиб куяди;

3) карздорни кидириш вактида.

Маълумки, Узбекистон Республикасининг "Суд дужжатлари ва бошка органлар дужжатларини ижро этиш тугрисида'ги Конуни 42-моддасининг биринчи кисмига кура, алиментлар ундириш тугрисидаги, майиб булганлик ёки согликка бошкача тарзда шикаст етказганлик окибатидаги зарарни коплаш тугрисидаги ёхуд бокувчисининг вафоти натижасида зиён курган шахсларга зарарни тулаш, зарарни давлат фойдасига ундириш тугрисидаги, шунингдек болани олиб куйиш тугрисидаги ижро дужжатлари буйича карздорнинг турган жойи дакида маълумотлар булмаганда, давлат ижрочиси уз ташаббуси билан ёки ундирувчининг аризасига кура карздорни кидириш тугрисида карор чикаради, карорни катта давлат ижрочиси тасдиклайди. Бу долда давлат ижрочиси карздорнинг мол-мулкини ёки болани кидириш тугрисида карор чикаради.

Хукукни куллаш амалиётида кейинги пайтларда давлат ижрочилари томонидан карздорга нисбатан кидирув эълон килиш долатлари купчиликни ташкил этмокда. Шу уринда табиий савол тугилади: агар карздор кидирувда булса, у долда ижро дужжатини ижрога топшириш муддати узиладими?

Бирок Узбекистон Республикасининг "Суд дужжатлари ва бошка органлар дужжатларини ижро этиш тугрисида'ги Конуни 28-моддасида назарда тутилган ижро дужжатини ижрога топшириш муддатининг узилиши дакида юкоридаги саволга жавоб топа олмаймиз. Шундай экан, миллий конунчилигимизни такомиллаштириш ва унификациялаш, колаверса, ундирувчиларнинг дукуклари ва конуний манфаатларини димоя килиш максадида агар ижро ишини юритиш жараёнида карздор кидирувда булса, ижро дужжатини ижрога топшириш муддати узилиши

ха^идаги норма ю^оридаги ^онуннинг 28-моддаси биринчи ^исмига 3-банд сифатида киритилиши таклиф ^илинади.

Хулоса ^илиб айтганда, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида'ги ПФ-4947-сон Фармонида белгиланган устувор вазифалардан келиб чи^иб, мамлакатимизда суд хужжатлари ва бош^а органлар хужжатларини ижро этиш самарадорлигини ошириш хамда суд хужжатларини ижрога топшириш муддатларини такомиллаштириш давр талабидир. Шу боисдан суд хужжатларини ижрога топшириш муддатларини ^онунчиликда ани^ белгиланиши фу^аролар ва ташкилотларнинг ху^у^ ва ^онун билан ^ури^ланадиган манфаатларини самарали химоя ^илинишини амалда кафолатлайди.

References:

1. http://www.norma.uz.

2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida"gi PF-4947-son Farmoni // O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami. - 2017. - 13 fevral. - №6. 70-modda.

3. Federalniy zakon ot 02.10.2007 N 229-FZ (red. ot 28.12.2016) "Ob ispolnitelnom proizvodstve" //Dokument predostavlen Konsultant-Plyus. www.consultant.ru.

4. Zakon Respubliki Kazaxstan "Ob ispolnitelnom proizvodstve i statuse sudebnix ispolniteley" ot 2 aprelya 2010 goda № 261-IV// adilet.zan.kz/rus <http://adilet.zan.kz/rus>.

5. Zakon Turkmenistana "Ob ispolnitelnom proizvodstve i statuse sudebnix ispolniteley"//infoabad.com.

6. Zakon Ukraini "Ob ispolnitelnom proizvodstve" ot 2 iyunya 2016 goda №1404-VIII. (V redaksii Zakonov Ukraini ot 03.11.2016 g. №1730-VIII, 20.12.2016 g. №1787-VIII (vstupil v silu 17.02.2017 g.), 21.12.2016 g. №1798-VIII) //base.spinform.ru.

7. Zakon Respubliki Belarus "Ob ispolnitelnom proizvodstve" // kodeksy-by.com/zakon.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.