Научная статья на тему 'ВОЛЕЙБОЛ СПОРТ ТУРИДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН КЛАСТЕР ЁНДАШУВ'

ВОЛЕЙБОЛ СПОРТ ТУРИДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН КЛАСТЕР ЁНДАШУВ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

102
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Акмеология / профессионаллик / юксалиш / саралаш / спорт / волейбол / ривожланиш / танлаш / машғулот / натижа / сифат. / Акмеология / профессионализм / продвижение / отбор / спорт / волейбол / развитие / отбор / тренировка / результаты / качество.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Журабек Максадбаевич Шукурллаев, Динара Фаизуллайева, Л. Ф. Салаева

Мазкур мақолада волейбол спорт тури воситасида мактаб ўқувчиларида жисмоний сифатларни ривожлантиришда акмеологик ѐндашув бўйича таклиф ва кўрсатмалар берилган, ҳамда шу бўйича тадқиқот олиб борилган. Мактаб ўқувчиларини волейбол спорт турига ўргатиш ва шу орқали жисмоний сифатларини ривожлантириш кўзда тутилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Журабек Максадбаевич Шукурллаев, Динара Фаизуллайева, Л. Ф. Салаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИННОВАЦИОННЫЙ КЛАСТЕРНЫЙ ПОДХОД В РАЗВИТИИ ФИЗИЧЕСКИХ КАЧЕСТВ В ВОЛЕЙБОЛЕ

В данной статье представлены рекомендации и исследования по акмеологическому подходу к развитию физических качеств школьников посредством волейбольного спорта, а также проведены исследования по этой теме. Планируется обучать школьников волейболу и таким образом развивать их физические качества.

Текст научной работы на тему «ВОЛЕЙБОЛ СПОРТ ТУРИДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН КЛАСТЕР ЁНДАШУВ»

ВОЛЕЙБОЛ СПОРТ ТУРИДА ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ИННОВАЦИОН КЛАСТЕР ЁНДАШУВ

Журабек Максадбаевич Шукурллаев

Чирчиц давлат педагогика институти уцитувчиси

Динара Фаизуллайева

Чирчиц давлат педагогика институти талабаси

Л. Ф. Салаева

Тошкент шахдр 34 мактаб уцитувчиси

Аннотация: Мазкур мацолада волейбол спорт тури воситасида мактаб уцувчиларида жисмоний сифатларни ривожлантиришда акмеологик ёндашув буйича таклиф ва курсатмалар берилган, хамда шу буйича тадцицот олиб борилган. Мактаб уцувчиларини волейбол спорт турига ургатиш ва шу орцали жисмоний сифатларини ривожлантириш кузда тутилган.

Таянч сузлар: Акмеология, профессионаллик, юксалиш, саралаш, спорт, волейбол, ривожланиш, танлаш, машгулот, натижа, сифат.

ИННОВАЦИОННЫЙ КЛАСТЕРНЫЙ ПОДХОД В РАЗВИТИИ ФИЗИЧЕСКИХ КАЧЕСТВ В ВОЛЕЙБОЛЕ

Аннотация: В данной статье представлены рекомендации и исследования по акмеологическому подходу к развитию физических качеств школьников посредством волейбольного спорта, а также проведены исследования по этой теме. Планируется обучать школьников волейболу и таким образом развивать их физические качества.

Ключивые слова: Акмеология, профессионализм, продвижение, отбор, спорт, волейбол, развитие, отбор, тренировка, результаты, качество.

INNOVATIVE CLUSTER APPROACH IN THE DEVELOPMENT OF PHYSICAL QUALITIES IN VOLLEYBALL

Abstract: The article provides recommendations and research on the acmeological approach to the development of physical qualities in schoolchildren through the sport of volleyball. It is planned to train schoolchildren in volleyball and thus develop their physical qualities.

Keywords: Acmeology, professionalism, promotion, selection, sports, volleyball, development, selection, training, results, quality.

Ахолини жисмоний тарбия ва спортга жалб килиш ва спорт турлари оркали согломлаштириш азал-азалдан эътироф этиб келинмокда. Бу эса соглом мухитни яратибгина колмай, хар бир ёш авлодни ижобий ва ижодий томонга йуналтиришга хизмат килади. Бу борада сунгги йилларда Давлатимиз томонидан аълохида эътибор каратилаётгани барчамизга аёндир. Айникса бу борада чикаётган хар бир карор ва фармонлар жисмоний тарбия ва спортнинг ривожланишига замин яратиб келмокда. Шу жумладан Махаллада болалар спортини ривожлантириш хакида, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг Карори 1997-йил 31-декабр 586-сон.

Узбекистон Болалар спортини ривожлантириш жамгармасини тузиш тугрисида, Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 2002-йил 24 октябр, ПФ-3154-сон. Узбекистон Болалар спортини ривожлантириш жамгармасини ташкил этиш тугрисида, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг карори, 2002-йил 31 октябр, 374-сон.

Болалар спортини таргиб килиш ва болалар учун спорт товарлари ишлаб чикариш турларини кенгайтириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2003-йил 18-июл, 318-сонли карорлари ёш катламнинг ривожланиши ва спортга янада кизикишининг ортиб боришига муайян даражада хизмат килиб келмокда. Бунинг замирида хозирги кунда спортда эришилаётган ютукларимиз олимпиадада 22-уринга чикишимизнинг узи спортимизнинг кундан-кунга ривожланиб бораётганлигининг яккол исботидир [4;30].

Шуни эътироф этиш жоизки, бугунги кунда давлатимизда спорт уйинларининг кундан кунга ракобатбардош даражага айланиб кетаётганлиги ва спорт жамоаларининг шаклланиб бориш даражаси юкорилаётганлигининг шохиди булаябмиз. Айникса волейбол спорт тури укувчи ёшларда жамоавийликни, ахилликни, бирдамликни, бир -бирларига мехр окибатни оширишда хам роли бекиёсдир. Хрзирда мактабларда жисмоний тарбия фани дарслари ва дарсдан ташкари машгулотларда волейбол спорт тури оркали укувчилар жисмоний сифатларини ровожлантиришда турли хил замонавий методларидан фойдаланиб келинмокда. Волейбол спорт тури воситасида мактаб укувчиларида жисмоний сифатларни ривожлантиришда акмеологик ёндашувнинг энг мухим жихати шундаки, бунда волейбол спорт тури оркали укувчиларда куч, чидамлилик, тезкорлик, чакконлик, эгилувчанлик сифатларини юкори даражада ривожлантиришни такозо этади. "Акме" инсон хаётидаги энг самарали давр хисобланади. [1;85].

Акмеология инсоннинг етуклиги тугрисида уз фикрларини билдиришдан ташкари, жамият учун хар бир индивидуал имкон кадар узок вакт давомида акме даврига эга булиши жуда мухимдир.

Жисмоний тарбия дарслари ва дарсдан ташкари машгулотларда волейбол спорт тури воситасида инновацион кластер ёндашувда акмеологик даражага чикариш шартлари:

- вактни тугри ташкил этиш;

- фаол харакатланиш позицияни шакллантириш;

- техника ва тактикани тугри куллаш;

- тезкор фикрлаш хамда вазиятни олдиндан кура билишга ургатиш;

- ихтисослаштирилган тартибли машклар тизимини ишлаб чикиш;

- машкдар юкумлилигининг ёшга караб даражаларини аник белгилаш;

Волейбол спорт тури воситасида мактаб укувчиларида жисмоний

сифатларни ривожлантиришда инновацион кластер ёндашув буйича Тошкент шахдр 326-сонли ДИУ мактабининг 6-8-10 синф укувчиларида жисмоний тарбия дарслари ва дарсдан ташкари машгулотларида тадкикот олиб борилди. Тадкикотнинг асосий вазифаси - укувчиларни волейбол спорт турига ургатиш хамда шу оркали жисмоний сифатларини юкори даражада ривожлантиришдан иборат.

Тадкикот куйидаги машкдар оркали амалга оширилди:

1. Тупни пастдан икки куллаб, юкоридан икки куллаб, пастдан бир куллаб йикилиб, тупни кабул килиш.

2. Жуфтликда уз устига туп узатиш ва шериги хатти-харакатига караб, тупни баландлиги ёки йуналишини узгартириш.

. Тупни деворга чизилган нишонга аник узатиш ва таблода курсатилган ракамларни илгаб олиш.

4. 3 ва 2- зоналар оралигида жойлашиб, тупни 3,4,2- зоналарга узатиш.

Барча машклар шартли сигнал бериш асосида амалга оширилди.

Машкларнинг асосий йуналиши - вазиятга мос холда харакат усулини танлашдан иборат. Масалан: тупни кабул килишда шеригининг узаро харакатини узининг харакати билан боглаб, юкорида кайд этилган машкларни бажаришдан иборат булади.

Бундай машкларнинг максади - аник туп узатиш, кабул килиш, харакатланишлар мукаммаллигини таъминлашдан иборат булиб, шу билан бирга жисмоний сифатлар курсаткичларини хам юкори даражада ривожлантириб боради [5;60].

Бундай машкларнинг мохияти шундан иборатки, шугулланувчиларга тактик харакат усулини танлаш ва унинг самарадорлигини бахолаш шароити яратилади.

Педагогик тадкикот жараёнида 6-8-10 синф укувчиларининг

машкларни узлаштириш ва жисмоний сифатларининг ривожланиш курсаткич натижалари динамикаси. (^излар)

Тестлар Такрор ланиш лар сони Тадкикод бошида Тадкикод охирида Фарки

6-синф 8- синф 10- синф 6- синф 8- синф 10-синф 6- синф 8- синф 10-синф

Тупни пастдан икки куллаб, юкоридан икки куллаб, пастдан бир куллаб йикилиб, тупни кабул килиш аниклилиги 5 25% 30% 30% 60% 65% 60% 35% 30% 30%

Жуфтликда уз устига туп узатиш ва шериги хатти-харакатига караб, тупни баландлиги ёки йуналишини узгартириш 5 20% 30% 40% 50% 70% 60% 30% 30% 30%

Тупни деворга чизилган нишонга аник узатиш ва таблода курсатилган ракамларни илгаб олиш 5 25% 30% 40% 70% 70% 75% 45% 40% 35%

3 ва 2- зоналар оралигида жойлашиб, тупни 3,4,2- зоналарга узатиш 5 20% 30% 40% 50% 60% 70% 30% 30% 30%

Изох: Кизлар

6-синф: 35-30-45 ва 30% га уртача 35% га

8-синф: 30-30-40 ва 30% га уртача 32,5% га

10-синф: 30-30-35 ва 30% га уртача 31,25% га усиш жараёни кузатилди.

Натижада 6-синф Укувчилари 8-10 синф укувчиларига Караганда машклар юкумлилиги юкорилигини куришимиз мумкин.

Юкорида кайд этилган машклар назарий билимлар билан бирга узлаштириш туп узатишда индивидуал тактик харакатларни мукаммал эгаллаш хамда жисмоний сифатларни ривожлантириш имкониятини яратади.

Хулоса урнида шуни эътироф этиш жоизки, 13-14 ёшдаги кизлар юкорирок ёшдаги кизларга караганда харакатчанлиги, узини тулик

бошкарувчанлигини, шу билан бирга жисмоний сифатлар курсаткичларини хам юкори даражада ривожлантириб боришини куришимиз мумкин булади. Юкорирок ёшдаги кизларда эса айрим сабабларга кура балогатга этиш, жинсий, физиологик ва хакозо узгарувчанлик даврлари сабабли узининг бошкарувчанлик ва тулик эътибор спортга йуналмаганлиги окибатида узлаштириш самарадорлиги пастрок даражада эканлиги кузатилди.

REFERENCES

1. O'zbekiston Respublikasining "Jismoniy tarbiya va sport to'g'risida" gi qonuni (yangi tahriri).-T., 04.09. 2015 yangi nashri..

2. Жисмоний тарбия ва спорт журнали. 2018-йил.

3. Шукурллаев Ж.М. Укувчи ёшларни волейбол спорт турига танлаб олишнинг методик хусусиятлари. academic research in educational sciences. №.1. 2020 2 октябр.

4. Шукурллаев Ж.М. Бошлангич синф укувчиларини волейбол спорт турига саралаб олиш усулларини такомиллаштириш. "Бошлангич таълимни компетенциявий ташкил этиш: назария ва амалиёт" мавзусидаги онлайн халкаро илмий-назарий анжуман. 2020-йил 28-апрел.

5. Шукурллаев Ж.М. 7-14 ёшли мактаб укувчиларини волейбол спорт турига танлаб олишнинг методик хусусиятлари. "Мугаллим хем узликсиз билимлендириу" 2-сон. 2019-йил. Некис.ш. Б.153-156.

6. Б.Б.Кипчаков АДУтепбергенов. Интенсив жисмоний юкламаларнинг юкори тоифали спортчиларнинг физиологик холатига таъсири. Илим хам жамийет. №1.2021.

7. Утепбергенов А.К, Шукруллаев Ж.М. Особенности акмеологического подхода и системы дидактического обоснования развития физических качеств у школьников средствами волейбольного. Экономика и социум №3(82) 2021.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.