CC BY
15VOKAL SAN'ATIDA PROFESSIONAL IJROGA ERISHISHDA OVOZ IMKONIYATLARIDAN FOYDALANISH TEXNIKASI
Orif Tursunovich Tillahujayev
QDPI
Annotatsiya: Vokal sir-asrorlarini chuqur o'rganish, yuqori professional uslubda kuylay olishi uchun malaka va ko'nikmalarni egallash usullari, nafasni to'g'ri olish, barcha registrlarda yuqori holatda ovoz hosil qilib kuylay olish, kuylashda ovoz dinamikasini hosil qila olish, musiqa asarlari jumlalarini badiiy ijro etishda undan unumli foydalana bilish haqida muhim tavsiyalar berilgan.
Kalit so'zlar: vokal, registr, ko'nikma, operetta janri, ohangdor uslub, kapella
TECHNIQUE OF USING VOICE OPPORTUNITIES IN ACHIEVING PROFESSIONAL PERFORMANCE IN VOCAL ARTS
Arif Tursunovich Tillahujayev
KSPI
Abstract: In-depth study of vocal secrets, methods of acquiring qualifications and skills to be able to sing in a highly professional style, to breathe correctly, to be able to sing in a high position in all registers, to be able to create voice dynamics while singing, important recommendations are given on how to effectively use it in the artistic performance of sentences of musical works.
Keywords: vocal, register, skill, operetta genre, melodic style, a cappella
Qo'shiq aytish (vokal san'ati) - musiqani ovoz bilan ijro etish, musiqa asarining g'oyaviy-majoziy mazmunini qo'shiq ovozi orqali etkazish san'ati, Qo'shiq so'z bilan yoki so'zsiz bo'lishi mumkin. Odatda qo'shiq cholg'u jo'rligi bilan birga keladi, lekin u holda ijro etilishi mumkin - kapella... Professional musiqani ijro etish uchun ovoz maxsus moslashtirilgan va rivojlangan bo'lishi kerak. Qo'shiq aytish farq qiladi:
Janr bo'yicha - dramatik harakatlar bilan bog'liq bo'lgan, vokal san'ati va kameraning barcha turlarini o'z ichiga olgan teatr tomoshasi bilan bog'liq opera (ariyalar, romanslar, qo'shiqlar, asosan yakkaxon yoki kichik ansambllarning kontsert ijrosi). Yengil musiqa shunga ko'ra, operetta janri va estrada janri mavjud bo'lib, kuylashning ko'plab uslublarini (xalq tarzida, so'zlash, kuylash, mikrofonga va hokazo) o'z ichiga oladi.
Ovozli ohanglarni qurishning uchta asosiy turi va shunga mos ravishda qo'shiq aytishning uchta usuli mavjud:
ohangdor uslub keng, silliq, izchil qo'shiq talab qilinadigan joylarda - kantilena;
deklarativ uslub, bu yerda qo'shiq aytish nutqning tuzilishi va intonatsiyasini takrorlaydi (rechitative - qo'zg'almas musiqiy tuzilma va muntazam ritmni saqlagan holda tabiiy nutqqa yaqinlashuvchi vokal musiqa turi. U opera, oratoriya, kantatada qo'llaniladi. 17-18-asrlarda," quruq rechitativ" paydo bo'lib, klavesin akkordlar va "jo'r resitativ", rivojlangan orkestr jo'rligida. instrumental musiqa va monologlar);
koloratura uslubi, bu erda ohang ma'lum darajada so'zdan ajralib turadi va ko'plab bezaklar, parchalar bilan jihozlangan, alohida unlilar yoki bo'g'inlarda ijro etiladi.
So'zsiz kuylash - vocalise (frantsuzchadan. Vocalise - unli tovush), unli tovush uchun so'zsiz kuylash uchun musiqa bo'lagi, odatda vokal texnikasini rivojlantirish uchun mashq. Konsert ijrosi uchun vokalizatsiya ham ma'lum.
Turli milliy qo'shiqchilik maktablari o'zining ijro uslubi, tovushni o'rganish uslubi va kuylash tovushining xarakteri bilan ajralib turadi. Milliy qo'shiqchilik maktabi tarixan shakllangan stilistik yo'nalish sifatida milliylik bilan shakllanadi bastakorlik maktabi, xonandalarga muayyan badiiy va ijrochilik talablarini qo'yish. Milliy qo'shiqchilik uslubida ijrochilik an'analari, tilning o'ziga xos xususiyatlari, temperamenti, xarakteri va ma'lum bir millatga xos bo'lgan boshqa fazilatlar aks etadi.
Vokal musiqa - kuylash uchun mo'ljallangan musiqa. V.m. ga yakka, ansambl hamda xor tarzida, shuningdek musiqa cholg'ulari jo'rligida yoki umuman jo'rsiz (katta ashula, akapella xorlari kabi) ijro etiladigai asarlar kiradi. Barcha turlarida xonanda ovozi yetakchi o'rin tutadi. Vokal malakalari ., asosan, badiiy matn (she'riyat) bilan bog'liq. Shu bilan birga so'zsiz ijro etiladigan vokaliz ham Vokal malakalaridir.
Vokal sir-asrorlarini chuqur o 'rganishi, yuqori professional uslubda kuylay olishi uchun quyidagi malaka va ko'nikmalarni egallashi lozim: - nafasni qovurg'aning pastiga, qoringa olish, shovqinsiz nafas olish va uni tejamli sarflash;
- barcha registrlarda yuqori holatda ovoz hosil qilib kuylay olish;
- sof va toza kuylash; - so'zlarni aniq, burro talaffuz qilish, unli tovushlarni cho'zib, ravon ovoz qosil qilish, so'zlarni orfoepiya qoidalariga muvofiq talaffuz qilib kuylash;
- turlicha ovoz hujum lari bilan kuylay olish, asosan, mayin hujum afzalligidan foydalanish;
- kuylashda ovoz dinamikasini hosil qila olish, musiqa asarlari jumlalarini badiiy ijro etishda undan unumli foydalana bilish;
- legato va stakkatoda kuylash;
- ijrochilik kantilenasi rechitativ uslubdan foydalana bilish;
- vokal asarlarini musiqa asbobida o'zi chalib kuylash;
- turli uslub, turli xarakterdagi asarlami ta'sirli qilib kuylay olish. Amaliy mashg'ulotlaming mazmuni. Musiqachining ovoz imkoniyatlari va vokal tayyorgarligi turlicha bo'lganligini hisobga olgan holda, dasturning repertuarlar ro'yxatiga murakkabligi turlicha bo'lgan asarlar kiritiladi. Lekin barcha kurslarda vokaliz berib borish zarur, chunki ijrochining ovozi sayqallanishiga, texnik-ijrochilik mahorati olishiga yordam beradi. Ro'yxatga kiritilgan asarlarini musiqachining ovoz diapozoniga mos tonlikka transpozisiya qilib berish tavsiya etiladi.
Uzluksiz o'tkaziladigan akademik konsertlar, turli xil ko'rik-tanlovlar vokal malakalarini mustahkam egallashlariga yerdam beradi. Romans yoki musiqali drama, operalardan ariyalam iijro etish uslublarini o'rganish, uzluksiz tarzda ma'lum ketma-ketlikda, oddiydan murakkabga borishini ta'minlash zarur. Romanslar bir ovoz uchun yozilgan, turli mavzu, xarakter va tuzulishdagi vokal kamer asari b o'lishi mumkin. Bu jan r jahon va o 'zbek kompozitorlari asarlarida yaxshi rivojlangandir. O'zbekiston kompozitorlari omma o'rtasida tarqalgan ashulalar ohangida romanslar yaratib, bu janrni yanada boyitdilar. Ular asosan Navoiy, Furqat, Muqimiy g'azallariga S.Yudakov, M.Burxonov, M.Ashrafiy, T.Sodiqov va boshqa kompozitorlar tomonidan yaratilgan. Ijrochilar dasturida qo'llaniladigan musiqiy drama va operalardan ariyalar mukammallashgan keng ko'lamda, lirik va dramatik mazmunli asarlar hisoblanadi. Bu asarlar ijrochining vokal-texnik bilimlarini yanada chuqurroq egallashi, kosta-abdominal, ya'ni aralash nafas ustida ishlashi, yumshoq hujum m ashqi, aniq intonatsiya, artikulyatsiya, legato, stakkato, harakatchanlik, kantilena, arpedjio, filirovka uslublarini o'rganish, asarning badiiy tomonlarini mukammal o'rganishda katta ahamiyatga ega bo'lib, ashula aytish mahoratini oshiradi.
Xonandalik ovozi "Xonandalik ovozi" tushunchasi insonning kuylash qobiliyati bilan bog'liq nutqdan farqli o'laroq, xonandalik ovozi tovushlari aniq balandlikka ega, uzoq davom etishi m um kin. U lar unlilarda namoyon bo'ladi. Xonandalik ovozidan inson bolalikda m usiqiy eshitish va ovoz apparati rivojlanishi daraja-siga ko'ra foydalana boshlaydi. M aishiy (qo'yilm agan) va kasbiy (professional qo'yilgan) xonandalik ovozi farqlanadi. Ovozni yo'lga qo'yish deb uni professional qo'llash maqsadida moslashtirish va rivojlantirish tushuniladi. Yorqinlik, go'zallik, jarang kuchi va davom iyligi, diapazon kengligi va toliqmaslik, noziklik kabi sifatlar, ko'p jihatdan ovoz apparati tabiiy xossalari bilan belgilanadi va ovozni qo'yish jarayonida rivojlantirilishi mumkin. Ovoz opera-konsert kuylash uchun, xalq qo'shiqlari, estrada kuylash va x.k. uchun qo'yiladi. Xonandalik ovozini belgilovchi sifatlar - tembr go'zalligi va tovushni uzoq tutib tura olish. Opera-konsert ovoz katta zallarda yaxshi eshitilishi, ya'ni "parvozga ega" bo'lishi kerak. Jaranglik, metallik ovozlar parvozli. Metallik va parvozlilik ovoz spektirida yuqori opertonlar guruhi, yuqori xonandalik formantash mavjudligi bilan belgilanadi. Ovoz tarangi dumaloqligi
va yumshoqligi spektming past qismi obertonlari kuchlanishiga bog'liq. Yuqori va past xonandalik form antalari, shuningdek vibrato (sekundiga 5-6 martali pulsasiya) ovozning go'zalligi va quyiluvchan xarakterini belgilaydi. Xonandalik ovozining muhim sifati uning kuchidir. Opera kuylash kuchli, katta zalni to'ldirishga qodir va orkestr to'rligi fonida eshitiladigan ovozni talab etadi. Ovoz tabiatan registrlarga ega. Registr deb, tovushlam ing tembri bo'yicha bir xillik qatori tushuniladi, u yagona fiziologik mexanizm bilan hosil qilinadi. Erkaklar ovozida diapazonning pastki qismida ko'krak va yuqori qism ida faltset registr farqlanadi. Ko'krak registri taranglar va boyligi ajralib turadi.
Ovozlar klassifikatsiyasi. Ayollar ovozida ko'krak registri, bosh va ko'krak tarangi birlashgan markaziy va diapazonning yuqori qism ida bosh registri (yorqin, ochiq jaranglaydi) farqlanadi. Professional xonandalik ovozi ikki aktavalik diapazonga ega bo'lishi va diapazonlik butun davomida tekis taranglanish lozim. Bunga aralash jaranglikst rivojlanish hisobga erishiladi. Ovozlar tembr va balandligiga ko'ra tasniflanadi.
Ovozlaming asosiy oltita turi farqlanadi: Ayollar ovozlari: - soprano; - messo -soprano; - kontrato. Erkaklar ovozlari: - tenor; - baritone; - bas; - diktant - o'g'il bolalar ovozi.
Ayollar ovozlari quyidagilarga bo'linadi: koloratur soprano - eng baland ayollar ovozi (diopanozik, cheksiz kumush yuqori tembrli nafis ovoz yengillik eng murakkab ruladalar, keng sakrashlar, nozik melizmlar va hayratomuz bravurpaason xor imkonini beradi.
Bo'g'iz va burun bo'shliqlari nafas olish naycha yo'llari va o'pka tovush hosil qiluvchi a'zolar hisoblanadi. Hiqildoq nafas olish naychasi (traxeya) va halqum orasida joylashgan. Nafas yo'lining bo'shlig'i tikkasiga kesilgan holda qum soatiga o'xshaydi. hiqildoq ichidan shilimshiq parda bilan qoplangan va to'rtta tomoq tog'ayidan iborat. Ular qalqonsimon, ikkita qora ta'lat va barmoqsimon bo'ladi. Ular o'zaro bog'langan va mushaklar bilan ta'minlangan, tomoq tog'aylari yoshiga qarab sekin - asta suyakka aylanib boradi. Bo'g'izning yuqori bo'limi - ustki boylam bo'shlig'i - yolqon tovush boylam igacha cho'zilgan. Morganievlar oshqozoni nomini olgan, ikki tomonlama chuqurlashgan qismi yolqon tovush boylam idan haqiqiy ovoz boylamigacha cho'zilgan. Hiqildoqning pastki boylam bo'shlig'i barm oqsim on tog'ayning pastki chekkalarigacha yetadi, qalqonsimon tog'ay tovush paychasining uzunligiga bog'liq bo'lib, erkaklarda ayollamikiga nisbatan uzunroq, kuchli rivojlangan. Bu hiqildoqning kattaligiga ta'sir qiladi.
Ayollar hiqildoqining eng kattasi taxminan erkaklardagi eng kichkina bo'g'iz bilan teng. Hiqildoq til ostidagi harakatchan suyakka m aqkam langani va um urtqa oldi muskul pardasi bilan bog'langani sababli hiqildoq asta va faol harakat qilishi mumkin. Yolg'on tovush boylamlari ashula aytishda qatnashm aydi, lekin ular
tarkibida suyuqlik bilan ta'm inlaydigan bezlar bo'lib, ular haqiqiy tovush paychasini namlab turadi. Haqiqiy tovush boylam larining qirqoqlari sadaf rangga ega. Tovush paychasining ishida ikki guruh muskullar: ichki, tashqi cho'ziq muskullar tovush ishtirok etadi. Mazkur guruhdagilarning har biri m a'lum vazifani bajaradi. Tovush mushaklari ko'krak registrida tovush boylamlarining uzunligini, yo'g'onligini, kengligini o'zgartiradi, tovush oralig'ini kengaytiradi va toraytiradi. Tinch nafas olinayotganda boylam lar orasida uchburchakli keng darcha ochiladi. Tovush darchasi orqali havo bemalol keladi.
Hiqildoqni ovqat tushib qolishidan him oya qilish uchun yutingan vaqtda tomoq uchburchakli kemirchak plastinka hiqildoq qopqog'i bilan berkitiladi. Burunning tarkibi suyakli va kemirchakli skeletdan iborat. Burun bo'shlig'i shilimshiq pardalar bilan qoplangan, bir - biriga teng ikkita yarim likdan iborat bo'lib, bu joy burun chig'anog'i deyiladi va ularning ostidan bir nechta burun bo'shlig'idagi chiqish joy lari ochiladi: peshonali, yiringli, panjarasimon. Halqum naysimon oraliq tushunilib, yuqorisi bosh m iyaning tubi bilan chegaralanadi, pasti esa hiqildoq va ovqat yo'liga o'tadi. Oldindan unga og'iz va burun bo'shlig'i o'tadi, natijada uchta alohida anatomik kimyo paydo bo'ladi: burun - halqum bo'shlig'i bo'g'izi, og'iz- halqum bo'shlig'i bo'g'izi, va halqumning o'zi. Esnash yuqoridan tanglay pardalari bilan, pastdan esa ikki tomonlama tanglay dutachasi orqali tilgacha chegaralangan. Tanglay pardasi shilimshiq pardali plastinka bilan qoplangan va orqaga davom etgan qattiq tanglay hisoblanadi. Kichkina tilcha yumshoq tanglay o'rtasida joylashgan, o'zining shaxsiy mushaklariga ega. Hiqildoq nafas yo'ligacha davom etgan - naycha halqali tomoq kem irchaklaridan tarkib topgan. Traxeya ikkita yirik nafas y o 'liga bo'linadi, u ham m a narsaning bo'g'izigacha maydalab ikkita o'pka hosil qiladi. Ko'krak bo'shlig'i qorin bo'shlig'idan diafragmasi bilan ajratilgan. Bu kuchli mushak orqasidan um urtqa pog'onasigacha, oldindan esa oftob o'ramasi bilan mustahkamlangan
Vokal musiqa pedagogikasining asosiy tamoyil (prinsip) va uslublari Ta'lim berish jarayonida "Vokal asoslari" fani muhim o'ringa ega, chunki u kasb yuzasidan olinayotgan bilim ga amaliy tushuncha bera oladi. Talabalarga vokal san'atini o'rgatish jarayonida hamma xonanda- o'qituvchilar to'rtta bosh tamoyilga asoslanadi:
1. Ta'limda ketma - ketlik va uzluksizlik tamoyili. Bu umumpedagogik tamoyil bo'lib, u ta'lim jarayonida soddadan - murakkabga asoslanadi. Uzluksizlik hamma narsada zarur - xonandaning diapazonini kengaytirishda ham, mashqni murakkablashtirishda ham, repertuar tanlashda, ruhiy kechinmada - lirikadan dram atik asarlarga (his - tuyg'ular cho'qqisiga), repertuami kuchaytirilishi ovozni yo'qolishiga olib boradi. Talabalar bilan m ashqulotlarda ovozning sifati, toblanishi, tebranishi, uzoqqa yetishi haqida qayqurish kerak. Repertuarni kuchaytirishga yo'l qo'ymaslik kerak.
2. Badiiy - musiqa va vokal texnik tam oyillarining birligi. Xonandani qoida bo'yicha tarbiyalash uchun bir vaqtning o'zida ikki muammoni hal qilish talab qilinadi: ijro etish apparatini qurish - demak xonandani professional ovozini hosil qilish va unda aytishni mashq qilish. Bu ikki masala bir vaqtda bir - biriga bog'liq holda amalga oshiriladi. Har qanday, hattoki, eng sodda ko'nikmani elementar ijro etish uchun avvalo, ovozga ishlov berish, shundan so'ng ijro mahoratini egallash kerak, deb o 'ylagan katta xatoga yo'l qo'yadi. Busiz aktyor -xonandani tarbiyalash mumkin emas.
O'zbekiston bastakorlarining vokal asarlari o'zida milliy, klassik, xalq og'zaki ijodi va zamonaviy ko'povozli san'atni mujassamlashtirgan. Ko'povozli vokal asarlarini ijro uslublarini joriy etish, o'zbek musiqa madaniyatini rivojlantirish uchun muhim turtki bo'lib kelmoqda.
Mustaqillikga erishgandan so'ng yangi davrdagi ulug'vor o'zgarishlarni ijtimoiy-iqtisodiy o'sish miqyoslarni xalqning buyuk jasorati va matonatini ko'povozli janrning vokal musiqiy janr vositalari bilan ifodalab bormoqda. Ma'lumki dunyoda hamma narsa o'zgaradi, ya'ni rivojlanadi. O'zbek vokal san'ati ham chuqur ildiz olib keng rivojlanib bormoqda. Hamma qo'shiq janrlariga ya'ni vokal janri, estrada ijro uslublari, milliy ijro uslublari, folklor ijro uslublari, lirik ijro uslublar, maqom ijro uslublari yo'nalishida ovoz mashqlari shu janrlar yo'nalishiga mos ishlab chiqilgan. Qaysi janrga xos ijro uslubi bor xonandaga o'sha yo'nalishdagi ovoz mashqlari ustozlar tomonidan berib, tarbiyalanib borilmoqda.
Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, vokalda nafas olish mashqlarida haddan tashqari toliqish mumkin emas. Chunki tovush chigalligi, charchash, titrashni keltirib chiqaradi. Xonanda har qanday bir daqiqalik sukutdan unumli foydalanishni bilishi, dam olishi uchun, toliqishni yengish uchun qaytadan mukammal faol nafas olishni bilishi kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Rasulova, Saida Sabirovna, and Orif Tursunovich Tillahojayev. "PECULIARITIES OF TRAINING MUSIC TEACHERS FOR INNOVATIVE EDUCATIONAL ACTIVITIES." Academic research in educational sciences 2.Special Issue 4 (2021): 14-17.
2. Tillaxo'jayev, O. "FORMATION OF INTERNATIONAL VIRTUE IN STUDENTS THROUGH STUDYING THE LIFE AND CREATION OF COMPOSER SULAYMON YUDAKOV." Web of Scientist: International Scientific Research Journal 3.11 (2022): 122-127.
3. Askarova, S. "Great Song Genre in the Ethno Music of Uzbek Folk Music." JournalNX 7.05 (2021): 131-134.
4. Muhammadjonovna, Asqarova Sohibaxon. "THE ROLE AND ROLE OF MUSIC IN THE FORMATION OF THE SPIRITUAL AND AESTHETIC PERFECTION OF YOUNG STUDENTS." INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 7.429 11.03 (2022): 106-109.
5. Shodiyeva, G., and O. Sobirova. "UZBEK NATIONAL INSTRUMENTS OF THE LATE XIX AND EARLY XX CENTURIES." International Journal of Early Childhood Special Education 14.7 (2022).
6. Eminjanovna, Shodiyeva Gavhar. "IMPROVING THE EFFECTIVENESS OF THE USE OF PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN THE FORMATION OF HEARING ABILITIES OF NATIONAL MUSIC IN STUDENTS." ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603 11.12 (2022): 47-50.
7.Eminjanovna, Shodiyeva Gavkhar. "The role of national music in education of youth." ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL 11.2 (2021): 1285-1288.
8. Shodiyeva, G., and O. Sobirova. "UZBEK NATIONAL INSTRUMENTS OF THE LATE XIX AND EARLY XX CENTURIES." International Journal of Early Childhood Special Education 14.7 (2022).
9. Tursinovich, Nosirov Dilmurodjon. "Advanced in Improving the Effectiveness of the Music Culture Lesson Role and Importance of Pedagogical Technologies." INTERNATIONAL JOURNAL OF INCLUSIVE AND SUSTAINABLE EDUCATION 1.5 (2022): 76-78.
10. Tursunovich, Nosirov Dilmurod. "A BRIEF ANALYSIS OF THE LIFE AND CREATIVITY OF CONDUCTOR ARTURO TOSKANI." INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630Impact factor: 7.429 11.03 (2022): 90-95.
12. TURSINOVICH, NOSIROV DILMURODJON. "Uzbek National Musical Instrument Performance." JournalNX 7.1 (2021): 315-318.
13. Nosirov, Dilmurod Tursunovich. "The role of music in the development of our national spirituality." ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL 11.1 (2021): 679-684.
14. KHOLJURAYEVICH, MADAMINOV NASIMJON, and FOZILOV KAXRAMON MADAMINOVICH. "The Role of Folklore in the Emergence of the Art of Singing." JournalNX 7.1: 128-130.
15. Kholjurayevich, Madaminov Nasimjon, and Fozilov Kahramon Madaminovich. "The role of music culture in inculcating the idea of national independence in the minds of the younger generation." ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal 11.5 (2021): 71-74.
16. Ahmedovich, Turdiyev Shavkat. "FUNDAMENTALS OF THE USE OF INAVATORY PROGRAMS OF MUSIC CULTURE IN TEACHING AS A SUBJECT." ASIA PACIFIC JOURNAL OF MARKETING & MANAGEMENT REVIEW ISSN: 2319-2836 Impact Factor: 7.603 11.11 (2022): 171-174.
17. Axmedovich, Turdiev Shavkat. "PROBLEMS OF INCREASING PEDAGOGICAL SKILLS OF MUSIC EDUCATION TEACHER." INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 7.429 11.03 (2022): 75-78.
18. FOZILOV, QM. "PROBLEMS OF ORCHESTRA PERFORMANCE IN THE PRACTICE OF TRAINING SMUGGLERS." ЭКОНОМИКА: 206-209.
19. Madaminovich, Fozilov Qaxramon. "Problems of Orchestra Performance in The Practice of Training Smugglers." European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630) 8 (2021): 42-45.
20. Imomalievich, Shukurjon Boratov. "METHODS OF FORMATION OF VOCAL SKILLS." Galaxy International Interdisciplinary Research Journal 10.11 (2022): 808-811.
21. Tursunov, B. S. (2022, December). THE ROLE AND DEVELOPMENT OF THE DOIRA INSTRUMENT IN THE HISTORY OF OUR COUNTRY. In " ONLINE-CONFERENCES" PLATFORM (pp. 130-132).
22. Tursunov, B. (2021). «DOIRA» CHOLG'USINING PAYDO BO'LISHI. Oriental Art and Culture, 2(4), 83-87.
23. Yo'Ldashev, A., & Mahmudova, O. S. Q. (2022). PRIMA RUBOBNING YARATILISH TARIXI. Oriental Art and Culture, 3(3), 129-132.
24. Boboyev, V. (2022). KONSERT IJROCHILIGI REPERTUARINI SHAKLLANTIRISH. Oriental Art and Culture, 3(4), 323-325.
25. Boboyev, V. (2022). The Multifaceted Creative Artist Chokariy-Matyusuf Kharratov. Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 2(3), 77-80.
26. Madaminov, S. (2022). A Look at the Lifepath of Niccolo Paganini. INTERNATIONAL JOURNAL OF INCLUSIVE AND SUSTAINABLE EDUCATION, 1(6), 39-41.
27. Madaminov, S. (2021). The Importance of Music Education in Out-of-School Education. International Journal of Culture and Modernity, 11, 371-377.
28. Madaminov, S. (2021). MUSIQA VOSITASIDA O'QUVCHILARNI MILLIY RUHDA TARBIYALASHGA DOIR TARBIYAVIY ISHLARNI TASHKIL ETISH MASALALARI. Oriental Art and Culture, 2(4), 361-369.
29. Tursunov, B. (2022). LIVES DEVOTED TO THE ART OF DOIRA. Oriental Art and Culture, 3(4), 340-343.
33. Yuldashev, A., & Mahmudova, A. (2023). The Formation of Categories in the Art of Uzbek Folk Music Performance. INTERNATIONAL JOURNAL OF INCLUSIVE AND SUSTAINABLE EDUCATION, 2(1), 28-31.
