CC BY
11Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
UZLUKSIZ TA'LIM TIZIMIDA ANATOMIYA FANINI O'RGANISHNINING NAZARIYASI VA METODIKASI.
Boboyeva Z.A
FarDU katta o'qituvchi Soxibov R.J.
FarDU o'qituvchisi
ANNOTATSIYA
Maqola uzluksiz ta 'lim tizimida tasviriy san 'at o 'qituvchilarini kasbiy tayyorlashda plastik anatomiya fanining ahamiyati va inson qomatini, hayvon tasvirlarini haqqoniy tasvirlashda, ularni jonli tarzda shakllantirishda plastik anatomiya borasidagi ma'lumotlarni mukammal bilishlari va o'quv tarbiya jarayonida ulardan foydalanish masalalariga bag'ishlangan.
Tayanch so'zlar: tasviriy san'at, plastik anatomiya, rassomchilik san'ati, funksional anatomiya, proyeksiyalari, xirurgik anatomiya, topografik anatomiya, jonli tarzda shakllantirish.
METHODOLOGY AND THEORY OF STUDY OF THE SUBJECT ANATOMY IN CONTINUING EDUCATION.
ABSTRACT
The article describes the importance of the subject of plastic anatomy, as well as images of human figures and animals image in the way of training teachers offine arts in continuing education and the use of these knowledge in the classroom.
Key words: Visual arts, plastic anatomy, functional anatomy, projection, surgical anatomy, topographic anatomy and the art of artistic reproduction.
МЕТОДИКА И ТЕОРИЯ ИЗУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТА АНАТОМИЯ В СИСТЕМЕ НЕПРЕРЫВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
АННОТАЦИЯ
В статье описывается важность предмета пластической анатомии, и также изображении человеческой фигуры и образа животных в профессиональной подготовки учителей изобразительного искусства в системе непрерывного образования и использование этих знаний на занятиях.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
Ключевые слова: изобразительноу искусство, пластическая анатомия,
топографическая анатомия и искусство художественного воспроизведения.
Uzluksiz ta'lim tizimida tasviriy san'atdan bo'lajak kadrlarni tayyorlash mazkrn- sohaga oid tasviriy san'at siklidagi baгcha fan^ qatoгi plastik anatomiyaga ham ko'p jihatdan bog'liq. Ma'lumki, anatomiya fani umumta'lim o'rta maktab fani sifatida o'quvchilami tayyoгlashda o'mi behisob bo'lib, odam a'zolarining shakli, tashqi ko'rinishi, tuzilishini ulaming bajaгadigan vazifalariga bog'langan holda o'гganadi va funksional anatomiya deb ataladi. Muгakkab tuzilgan odam anatomiyasini o'гganishni osonlashtiгish maqsadida uni alohida-alohida tizimlarga ajгatish, a'zolaгini izchillik bilan o'гganish, ulaming joylashish tartibi, pгoyeksiyalaгi va o'zaгo munosabatiga, ham katta ahamiyat beгiladi. Anatomiyaning ana shunday bo'limi xiirngik anatomiya yoki topografik anatomiya deb ataladi.
Uzluksiz ta'lim tizimining o'rta maxsus kasb-hunar ta'lim bo'g'inida bo'lajak kichik mutaxassislarni tayyorlovchi bosqichida (rassom va haykaltaroshlar) ham odam tanasi ayrim qismlarining o'zaгo munosabatlaгi, ulaming tashqi tuzilishlari o'гganiladi. Bu fan "Rassomchilik anatomiyasi" yoki "Plastik anatomiya" nomi bilan yuritiladi.
Oliy pedagogik ta'limda bo'lajak tasviriy san'at o'qituvchisining umumkasbiy fanlaráan olgan nazariy bilimlaгi va amaliy ko'nikmalarini (qalamtasviг, гangtasviг, kompozitsiya va b.) plastik anatomiyasiz tasavvrn- qilish qiyin. Bo'lajak malakali rassom-pedagogto qalamtasviг, гangtasviг, gгafika va haykaltarashlik san'atida inson qomatini va hayvonlar tasvirlarini haqqoniy tasvirlay olishi, ularni jonli tarzda shakllantirishlarida plastik anatomiya borasidagi ma'lumotlami mukammal bilisЫari muhim hisoblanadi. Bu borada mashxuг rassom va nazaгiyotchilaг ko'plab fikгlaг bayon etganlar Jumladan, P.P. Chistyakov his qilish, bilish va ko^ganlami haqqoniy tasvirlay olish benihoya katta san'atdiï deb aytadi. Rassom -pedagog odam yoki hayvon qiyofasini tasvirlar ekan, uning tuzilishini, plastik xususiyati va anatomiyasini mukammal tareda bilmog'i kerak. Bo'lajak mutaxassis inson gavdasini tasviriashi uchun suyaklarning tuzilishi, birikishini tasavvur etishi, paylar, muskullarning biгlashishiga e'tibor beгilishini ta'kidlaydi. Plastik anatomiyada tana a'zolari nisbatlaгini o'гganishning ikki yo'nalishi ko^satilgan bo'lib, biгinchidan, inson tanasi tuzilishini estetik idrok etish va uni anatomiya nuqtai nazardan baholash, ikkinchidan, amaliyotda qo'llash, y'ani tasviriy faoliyatda tasviriash qulay bo'lishi uchun barcha o'lcham va nisbatlami Ыг tizimga tushiгishdan iboгatdiг. Chizilayotgan shaklning
функциональная анатомия, проекция, хирургическая анатомия,
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
qanchalik haqqoniy chiqishi odam tanasi nisbatlarining o'rganilganlik darajasi plastik anatomiyaning maxsus qonun-qoidalariga, ular yordamida tananig har bir alohida qismini bir tizimga keltirib tasvirlashga bog'liq. Ushbu qonunlar asosida inson tanasini tasvirlash shaklning mukammal bo'lishini taqazo etadi.
Mazkur sohada yaratilgan plastik anatomiya darslik o'quv qo'llanmalarda odam va hayvonlarning anatomik tuzlishi: suyaklar, bo'g'imlar, boylamlar, muskullar va ichki a'zolar to'g'risidagi ma'lumotlar to'la yoritilgan, lekin inson tanasining xilma-xil harakatlari jarayonida (o'tirganda, turganida, yurganida) skelet- muskul qismlarining fazoda o'zaro qanday munosabatda bo'lishi, muskullarning qisqarishi natijasida odam tanasidagi shakllarning o'zgarishi plastik anatomiyani o'rganishga undaydi.
Plastik anatomiya odam tanasining umumiy anatomik obzarida tayanch-harakat sistemasidagi suyak va muskullarning tuzilishi, shakli, ularning birikishi, bo'gim turlari va ulardagi harakatlarining ma'lumotlaridan tashqari, odamning dinamik va statik holati, tashqi fazo, bo'shliq maydonida tana og'irligi muvozanatini saqlash, hamda tananing turli qismlarining nisbatlarini o'rgatadi. Inson kalla suyagining tuzilishi, shakli va undagi muskullar, ayniqsa, mimika muskullar guruhi, hamda yuz qismidagi organlar (burun, ko'z quloq, og'iz) tuzilishinig o'ziga xosligi inson qiyofasini shakllantirishda plastik anatomiyaning tahlili alohida o'rin tutishi bayon etiladi.
O'rta maxsus, kasb hunar kollejlari va oliy ta'limning tasviriy san'at kursida plastik anatomiyadan olingan bilimlarga tayangan holda, bo'lajak rassom - pedagog inson qomatining rasmini chizishda modeldan nusxa ko'chirmasdan tasvirni jonli va jozibali qilib yaratishga erishadi. Bunda tananing tashqi va ichki tuzilishini va harakatlanish mexanizmlarini tasavvur qilish kerak. Shunda naturadan ko'r-ko'rona nusxa ko'chirmay naturaga ijodiy yondashib tasvirlash imkoniga ega bo'ladi. Eng asosiysi yangi obraz, kompozitsiya yaratish imkoniga ega bo'ladi. Bu esa uzluksiz ta'lim (o'rta, o'rta maxsus, oliy ta'lim) tizimining o'quv tarbiya jarayonida quyidagi metodik jihatlarga asoslanishni nazarda tutadi:
> Inson tana a'zolarining shakli, tashqi ko'rinishi, tuzilishi, ularning bajaradigan vazifalari;
> murakkab tuzligan odam anatomiyasini o'rganishni osonlashtirish maqsadida tanani alohida-alohida tizimlarga ajratish, a'zolarni izchillik bilan o'rganish;
> a'zolarning joylashish tartibi, o'zaro munosabatlariga ahamiyat berish;
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
> odam skeletining tuzilishi, suyaklarning birikishini (bo'g'imlarning shakllari, boylamlar, tog'ay va choklar ulardagi harakat) o'rganish;
> gavdaning ayrim qismidagi shakllarning muskullar tuzilishi va odam harakatiga asosan o'zgarishi, muskullar guruhining harakati;
> tananing turli qismlaridagi muskullar va suyaklar tizimini o'rganish hamda inson qiyofasi ishtirokida tasviriy san'at kompozitsiyasini yaratish.
Yuqoridagi misollarda ko'rinadiki, uzluksiz ta'lim tizimida anatomiya va plastik anatomiyaning yuqori darajada izchillik va uzviylikda o'qitilishi bo'lajak tasviriy san'at mutaxassialarini kasbiy jihatdan tayyorlashda o'zining ijobiy natijalarini beradi.
REFERENCES
1. F.Mannopov. Plastik anatomiya.O'quv qo'llanma. 2018 yil
2. N.Berdiyev, E.Jobborov, I.Komilov. Plastik anatomiya. 2014 y.
3. M.S.Tolipov. Plastik anatomiya.М.С.Толипов. Пластик анатомия. Т. "Ilm Ziyo" . 2013 y.
4. A'Zamjonov, A. A. Z. (2022). UMUMTA'LIM MAKTABLARIDA TASVIRIY SAN'AT FANINI O'QITISHGA INNOVATSION YONDASHUV YO'LLARI MAVZUSI BO'YICHA AMALIY ISHLANMA. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 56-60.
5. A'zamjonov, A., & Hamdamov, K. H. (2022). TASVIRIY SAN'AT MASHG'ULOTLARI MAZMUNINING DAVLAT TA'LIM STANDARTLARI BILAN BOG'LIQLIGI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 71-77.
6. Yunusaliyev, M. T. (2022). DEKORATIV KOMPOZITSIYALARDA KONTRAST VA NYUANS 'LARNING AHAMIYATI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 5-8.
7. Barchinoy, K., Sevarakhon, S., & Mukhammadkodir, Y. (2021). EFFECTIVE METHODS OF TEACHING FINE ARTS AND DRAWING AT SCHOOL.
8. Qurbonova, B., & Yuldashev, I. (2022). MOVAROUNNAHRDAGI MADANIY HAYOTDA TASVIRIY SAN'AT TURLARIGA BO 'LGAN E'TIBOR. Research Focus, 7(2), 248-253.
9. Mamirjonovich, M. N., Jumadillayevich, S. R., & Anvarovich, M. A. (2021). The Role Of Historical Monuments In The Development Of Central Asian Architecture. The American Journal of Engineering and Technology, 3(02), 1-5.
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
10. Zulfiya, B., Rakhmonali, S., & Murodjon, K. (2021). A BRIEF HISTORY OF THE DEVELOPMENT AND TEACHING OF DRAWING SCIENCE IN UZBEKISTAN.
11. Zulfiya, B., & Raxmonali, S. (2022). SAN'ATNING IJTIMOIY HAYOTNING MURAKKAB MUNOSABATLARI BILAN ALOQADORLIGI. Research Focus, 7(2), 296-300.
12. Курбанова, Б. М., Юнусалиев, М., & Арзиева, Н. (2022). ОСОБЕННОСТИ ТЕХНИКИ: АКВАРЕЛЬ, МАСЛО И ГУАШЬ. Research Focus, 1(2), 319-325.
13. Курбонова, Б., Ахмедова, Н., & Юлдашев, И. (2022). РАНГТАСВИР ТЕХНИКАСИДАН ФОЙДАЛАНИШ УСУЛЛАРИ. Research Focus, 1(2), 231237.
14. Boboyeva, Z. A., & Mo'Minova, D. B. Q. (2022). TALABALARNING KREATIVLIK QOBILIYATLARINI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 221-233.
15. Mirzahamdamovna, K. B., Erkinovna, A. N., & Jumadillaevich, S. R. (2021). Use of Innovative Educational Technologies in Fine ARTS Classes of Higher Education Institutions. European Journal of Humanities and Educational Advancements, 2(4), 25-27.
16. O'Rinov, M. X. O. G. (2022). CHIZMACHILIK FANI DARSLARIDA UYG'UNLASHGAN TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 167-173.
17. O'Rinov, M. X. O. G. (2022). TАLАBАLАR MUSTАQIL TА'LIMIDА АХBОRОT TЕХNОLОGIYАLАRINING CHIZMACHILIK FANIDAGI О'RNI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 110-114.
18. Sadikovna, S. G., Kurbonova, B., Akhmedova, N., & Sulaymanova, S. (2020). FUNDAMENTALS OF PROFESSIONALISM DEVELOPMENT ON THE EXAMPLE OF PRACTICAL EXERCISES ON FORMING THE SKILLS AND SKILLS OF FUTURE TEACHERS. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 17(6), 8894-8903.
19. Бобоева, З. (2022). ИЖТИМОИЙ ФАОЛЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ТАСВИРИЙ САНЪАТНИНГ УРНИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 51-55.
20. Barchinoy, K., Sevarakhon, S., & Mukhammadkodir, Y. (2021). EFFECTIVE METHODS OF TEACHING FINE ARTS AND DRAWING AT SCHOOL
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor
VOLUME 2 | ISSUE 12 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7
21. Ахмедова, Н. Э. (2022). МУЪЖАЗ САНЪАТНИНГ БЕТАКРОР НАФОСАТ ОЛАМИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 125-130.
22. Ахмедова, Н. Э. (2022). БУГУНГИ ЁШ АВЛОДНИ АХЛО^ИЙ, КОГНИТИВ ВА ЭСТЕТИК ТАРБИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА КИТОБОТ САНЪАТИНИНГ УРНИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 204-208.
23. Zulfiya, B., & Raxmonali, S. (2022). SAN'ATNING IJTIMOIY HAYOTNING MURAKKAB MUNOSABATLARI BILAN ALOQADORLIGI. Research Focus, 7(2), 296-300.
24. Сулайманова, С., Омонов, Д., & Аъзамжонов, А. (2022). Алишер Навоий асарларидан бадиий олий таълим муассасаларида тасвирий санъатни укитиш жараёнида фойдаланишнинг зарурияти. Research Focus, 7(2), 272-277.
25. Sulaymanova, S. B. Q. (2022). BADIIY OLIY TA'LIM MUASSASALARDA TASVIRIY SAN'AT FANINI O'QITISHGA BO 'LGAN EHTIYOJNING OSHISHI VA UNING BUGUNGI HOLATI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(10-2), 89-96.
