UZLIKSIZ TA’LIM TIZIMIDA MARKETINGNI O’RNI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

SCIENCE SHINE

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

UZLIKSIZ TA'LIM TIZIMIDA MARKETINGNI O'RNI

Qo'chqorova S.O

Toshkent davlat pedagogika univerateti talabasi

Annotatsiya. Mamlakatimiz ta'lim tizimida ma^tingm o'rni hamda uzliksiz ta'lim tizimini mukammallashtirish to'g'risida ma'lumotlar ko'rib chiqildi.

Kalit so'zlar: uzliksiz ta'lim, ma^eting, ta'lim tizimi, ta'lim xizmatlari, ta'lim maTketingi, ta'lim muassasasi imidji, ta'lim muassasalari, maktabgacha ta'lim, oliy ta'lim.

МЕСТО МАРКЕТИНГА В СИСТЕМЕ НЕПРЕРЫВНОГО

ОБРАЗОВАНИЯ

Кочкарова С.О

студентка Ташкентского государственного педагогического университета

Аннотация. В статье рассмотрена роль маркетинга в системе образования нашей страны и совершенствование системы непрерывного образования.

Ключевые слова: дополнительное образование, маркетинг, образовательная система, образовательные услуги, образовательный маркетинг, имидж образовательного учреждения, образовательные учреждения, дошкольное образование, высшее образование.

THE PLACE OF MARKETING IN THE CONTINUING EDUCATION

SYSTEM

Kochkarova S.O

student of Tashkent State Pedagogical University

Annotation: The role of marketing in the education system of our country and the improvement of the continuing education considered in the article.

Key words: continuing education, marketing, educational system, educational services, educational marketing, image of educational, institeducational institutions, preschool education, higher educationution.

SCIENCE SHINE

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

Bugungi kunda dunyoning ko'plab rivojlangan davlatlari asosiy sarmoyani ta'lim sohasiga kiritmoqda. Shu jumladan, mamlakatimizda ham ilm-fan taraqqiyoti yuksalib bormoqda va tub islohotlar amalga oshirilmoqda. Bunga yaqqol misol tariqasida, mamlakatimizda uzliksiz ta'lim sifatini oshirish maqsadida taklif qilingan islohotlarni amalda tatbiq etish uchun prezidentimiz tashabbusi bilan 2020-yil 6-noyabrdagi "O'zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi 6108-son Farmoni [1] imzolandi. Ushbu farmon ijrosini ta'minlash uchun yaratilgan dastur asosida quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda:

-3-7 yoshdagi bolalarni maktabgacha ta'lim bilan qamrab olish darajasini 65 foizga, 6 yoshli bolalar qamrovini 82 foizga yetkazish;

-maktabgacha ta'lim tizimida zamonaviy o'qitish shakllari, yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy qilish;

-maktabgacha, umumiy o'rta, professional va oliy ta'lim o'quv dasturlari va fanlarning uzluksizligini ta'minlash;

-umumta'lim maktablarida darslik va o'quv-metodik majmualarni tajriba-sinov asosida hamda chet ellik mutaxassislar ishtirokida ekspertizadan o'tkazish tizimini yaratish;

-uzliksiz ta'lim tizimida bir nechta chet tilini o'rganish konsepsiyasini ishlab chiqish va tasdiqlash[1].

Shuningdek, O'zbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2022-yil 20-dekabrdagi parlamentga murojaatnomasida ta'lim sifatini oshirish, Yangi O'zbekiston taraqqiyotining yakkayu yagona to'g'ri yo'li ekanligini ta'kidlab o'tdi. Shunga muvofiq kirib kelgan 2023-yil "Insonga e'tibor va sifatli ta'lim" yili deb nomlandi [2].

Ta'lim uzliksizligini ta'minlash va ta'lim oluvchilar qamrovini kengaytirishda marketingning o'rni ahamiyatlidir. Ta'lim xizmatlari marketingi deganda, ma'lum bir muassasaning ta'lim xizmatlarini amalga oshirishga qaratilgan harakatlar tizimi tushuniladi. Marketing faoliyatining ob'ekti - ta'lim bo'lib, u funktsional va maqsadli yo'nalishga ega. Ta'lim xizmatlari sohasidagi marketing faoliyati faqat maqsadli shaklga qaratilgan, hamda uning maqsadi - muayyan ishni bajarishga imkon beruvchi ma'lum bilim, malaka, ko'nikmalarni shakllantiradi.

Ta'lim sohasida zamonaviy marketing texnologiyasi aloqa vositalari raqobati muhitida ta'lim muassasasi samaradorligini oshirish imkonini beradi. Demografik inqiroz tufayli ta'lim xizmatlari bozoridagi vaziyat keskinlashib, raqobatni kuchaytirmoqda. Shunga ko'ra, muassasaning raqobatbardosh ustunligini

SCIENCE SHINE

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

mustahkamlashga imkon beradigan faoliyatidan biri samarali muloqot siyosati shu jumladan, ijobiy imidj xususiyatlarini shakllantirishdir. Ta'lim muassasasining ijobiy imidjini yaratish katta moliyaviy xarajatlarni talab qiladigan murakkab ko'p bosqichli jarayon hisoblanadi. Tashkilot imidjini ifodalovchi bir qancha elementlar mavjud bo'lib, ularni quyidagi sxemada ko'rishingiz mumkin.

Marketing tadqiqotlari shuni ko'rsatmoqdaki, hozirgi kunda ta'lim jarayoni quyidagi talablarga javob berishi kerak:

-zarur (juda aniq) vakolatlarni yaratuvchi ta'lim xizmatlarini ko'rsatish (ta'minlash);

-talabalar va bitiruvchilarning muvaffaqiyatli mustaqil ish bilan ta'minlanishini ta'minlaydigan kompensatsiyalarni baholash mezonlari va rasmiy tavsifni o'z ichiga olgan ta'lim dasturlari va o'quv rejalariga tayanish;

-o'qitish jarayonida zarur kompetensiyalar shakllanadigan o'quv fanlarini o'z ichiga olishi;

-potensial o'z-o'zini ish bilan ta'minlovchi shaxslarda malaka oshirish uchun yetarli kasbiy tayyorgarlikka ega bo'lgan o'qituvchilar va boshqa mutaxassislar tomonidan amalga oshirilishi.

Ta'lim xizmatlari bozorini o'rganar ekanmiz bunda bozor segmentatsiyasiga ham katta e'tibor qaratish lozimdir. Ta'lim muassasasi uchun yangi bozor imkoniyatlarini izlashda universal va amaliyotda keng qo'llaniladigan vositalardan biri I.Ansoffning o'sish strategiyasi matritsasi hisoblanadi. Ushbu matritsa

SCIENCE SHINE

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

kompaniyaning bozorda o'soshi uchun mumkin bo'lgan strategiyalarni tavsiflovchi model hisoblanadi. Shuningdek, matritsa "mahsulot-bozor" nomini ham olgan [3]. Ansoff matritsasi strategic korxonalarni boshqarish jarayonida amaliyotda keng qo'llaniladi (1-jadval).

Mahsulot Bozor ESKI MAHSULOT YANGI MAHSULOT

ESKIBOZOR Bozorga kirish Mahsulotni ishlab hiqish

YANGI BOZOR Bozorni rivojlantirish Diversifikatsiya

1-jadval. I.Ansoffning matritsasi: o'sishning 4 ta strategiyasi

Ansoff matritsasi yordamida quyidagi strategic savollarga javob olishimiz mumkin:

1. Bozorga kirish: savdo samaradorligini qanday oshirish, buyurtmani qayta ishlash vaqtini qisqartirish, sotish jarayonining barcha bosqichlarini yaxshilash va hokazolar;

2. Bozor rivojlanishi: bizning mahsulototimizning bozordagi ulushiga bo'lgan talab haqida ma'lumotlarimizni boshqa segmentlar tasdiqlaydimi? Biz ushbu talabni mavjud resurslar bilan qo'llab-quvvatlay olamizmi?

3. Mahsulot va ishlab chiqarish: biz yangi mahsulotlarni arzonroq xom-ashyolardan foydalangan holda, yaxshilangan sifat va yangilangan qadoqda tayyorlay olamizmi?

4. Diversifikatsiya: tajribani baholash, texnik nou-xau. Mavjud ko'nikmalardan foydalangan holda yangi Tovar bilan bozorga kira olamizmi? Bizda yangi mahsulot sotuvini qo'llab-quvvatlaydigan kuchli boshqaruv jamoasi bormi?

Demak, biz ta'lim bozorida o'z o'rnimizni egallashimiz uchun

quyidagilarga ahamiyat qaratishimiz kerak:

-talabni prognozlash asosida ta'lim xizmatlari bozorida yangi segmentlarni topish;

-o'qitishni yangi samarali shakllari va usullarini, masalan, kompyuter texnologiyalardan foydalangan holda masofaviy ta'lim tizimini yo'lga qo'yish;

-davlat diplomini berish va talabalarga imtiyozlar berish huquqini olish (harbiy xizmatni kechiktirish, pullik ta'til);

SCIENCE SHINE

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

-ta'lim xizmatlarining foydaliligini, murakkabligini oshirish (bir ta'lim muassasasida ikki yoki uchta xizmat);

-alohida shaxslarning individual ehtiyojlariga, aniq mijozlarga e'tibor qaratish, ta'lim dasturlari modullaridan, ayniqsa qisqa muddatli kurslardan keng foydalanish;

-ta'lim dasturlarini diversifikatsiya qilish, ishbilarmonlik muhitidagi hamkorlar (universitet, bank, ma'muriyat, investorlar) bilan birgalikda ta'lim xizmatlarini yaratish;

- narx strategiyasining turli usullarini keng qo'llash: narxlarni iste'molchilarning turlariga moslashtirish, psixologik narxlash, qayta tayyorlash uchun chegirmalar va imtiyozlar va boshqalar;

- bituruvchilar uyushmasini tashkil etish va faol faoliyatini yo'lga qo'yish [4]. Xulosa o'rnida shuni aytishimiz mumkinki, ta'lim tizimidagi marketing ushbu

sohada raqobat kuchayishi, ko'proq iste'molchilarni jalb qilish uchun eng samarali yechim hisoblanadi. Ta'lim sohasida raqobat qancha kuchli bo'lsa ta'lim sifati ham yuqorilashib boradi. Shu sababli yurtimizda eng katta investitsiyalar ham ta'lim sohasiga qilinmoqda.

Adabiyotlar:

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 6-noyabrdagi "O'zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PF-6108-son Farmoni.

2. www.gazeta.uz

3. Игор Ансофф "Стратегический менеджмент", Питер 2009г

4. www.dropt.ru