CC BY
6Свидетельства. Мемуары
Утны-суны кичкэн якташыбыз
Энвэр Закир^ан улы Измайлов 1925 елньщ 20 сентябрендэ Тэтеш районы, Бидэцге авы-лында тамырлары ^иргэ нык береккэн игенчелэр — Закир^ан Ьэм Мин^иян гаилэсендэ туа. Гаилэдэ дурт баланыц берсе ир бала булып, эти-энисе аны да ^ир баласы итеп, узлэре кебек чын игенчелэр, киц кырларда икмэк устеруче итэргэ хыялланалар. Лэкин...
Изге ^иребезгэ илбасарларча ба-сып кергэн фашист ееренец ерткыч-
лыгы — дурт ел буена барган канлы сугыш — Энвэрне дэ читлэтеп утми. Ул да, мецлэгэн егетлэр кебек, илне сакларга — сугышка китэ. Десант гаскэрлэренец 301 полкында хезмэт итеп, Карелия-Фин ^иреннэн баш-лап, Европа иллэрен азат итудэ катна-ша: Австрия, Чехословакиягэ кадэр ба-рып ^итэ. Карелия ^ирендэ каты яра-ланып, госпитальдэ ята. Бу турыда узе ечен генэ, оныкларына истэлеккэ кал-сын дип кенэ бэян ителгэн «Яшьлегем
хатирэсе», «Ачы язмыш», «Щицуле Европа юллары» дигэн язмаларында чагыла.
Сугыш тэмамлангач, Энвэр иленэ, туган йортына 1950 елны гына исэн-имин эйлэнеп кайта. «...Эти кызыл ^эймэ бэйлэп, Щицу байрагы итеп юга-ры кутэрэ. Баганага бэйлэнгэн элеге байрак атна буе эленеп тора. Менэ шулай ^ицу шатлыгын, бердэнбер малаеньщ исэн калуын эти узенчэ тан-тана итэ», — дип искэ ала ул.
Тыныч тормышта Энвэр этисенец Ьенэрен дэвам итэ, ^ирдэн аерылмый. 1958-1961 елларда Ульян шэЬэрендэ совет-партия мэктэбендэ укып, «Кече агроном-оештыручы», э аннан соц авыл ху^алыгы институтын читтэн то-рып тэмамлап «Галим-агроном» бел-гечлеге ала.
бертеклелэрнец Ьэр гектарыннан 28,5 центнер уцыш (ул елларда бу иц юга-ры курсэткеч санала) ала. Шушы елны Энвэр Измайлов Хезмэт Кызыл Байрагы ордены белэн булэклэнэ. Шунысын да эйтик, аныц фронтта алган орден-медальлэре дэ, Мактау кэгазьлэре дэ байтак.
Ул елларда авылда шактый яца би-налар тезелэ. Эйтик, Бидэцге авы-лында клуб, мэктэп, колхоз идарэсе, кибетлэр, балалар бакчасы, э Бес-соново авылында 6 мец ярым башка исэплэнгэн ферма комплексы саф-ка баса. Терлекчелектэ алга китеш сизелэ. Мегезле эре терлеклэр саны 1 200-1 300 башка ^итэ.
Энвэр Измайлов — матур тормыш юлы уткэн кеше. Гаилэсендэ дэ урнэк ир Ьэм эти. Аныц тормыш иптэше
Э. Измайлов тормыш ипташе Марьям белей.
Ул гомер буена ^иргэ турылыклы булып, туган колхозыбыз «Волга»да партком секретаре, агроном булып эшлэде. Эйтергэ кирэк, куцел биреп, булсынга дип, намус белэн хезмэт итте. 7 242 гектар серу ^ирлэренэ ия булып, шуныц 5 100 гектары чэчулек ^ире булган бу колхоз 1973 елны
Мэрьям авылда 40 елдан артык бала-лар укытты. Алар ике кыз тэрбиялэп устерделэр. Венера — шэфкать тута-шы, э Эльвира — Татарстанныц атка-занган табибы. Ул Казанда 7нче хас-таханэдэ баш табиб урынбасары булып эшли. Оныклары Лилия, Рафаэль — югары белемле белгечлэр, э
УТНЫ-СУНЫ КИЧКЭН ЯКТАШЫБЫЗ
Фэрит Ьэм Марат — икътисад фэннэре кандидатлары.
Энвэр Измайлов гомеренец соцгы елларында тормыш иптэше Мэрьям белэн Казанда яшэде. Ул 2005 елда вафат булды. Тубэндэ журнал укучы-ларына аныц Щицугэ багышлап, 2003 елда язган хатирэлэре тэкъдим ителэ.
^ицуле Европа юллары
1945 ел, 20 гыйнвар кичендэ Калинин шэЬэре тимер юл вокзалы янын-да торабыз. Кен шулкадэр салкын, буран, Ьичкайда да ышык урын таба ал-магач, агач кисэклэре, якын тирэдэге койма-рэшэткэлэрне сындырып, учак ягып ^ибэрэбез. Щил кечле, учак-ны сундерэ, ^ылысын да артык тояр-лык тугел. Ике-еч сэгать шулай вакыт уздырганнан соц, вагоннарга кереп ур-нашабыз. Вагоннарда ике катлы итеп ясалган нар, уртада исэ тимер бочка-ны, торбасын тубэдэн чыгарып, мич итеп ^айлаштырганнар. Зур вагонныц ике башында да шулай эшлэнеп, Ьэр башына берэр взвод кереп урнаштык. Поезд кузгалып китуен йокы аралаш кына хэтерлим, бик туцылган, арыл-ган иде.
Дурт елга якын илебез афэт эчендэ, моцарчы тарих белмэгэн каты, канкой-гыч сугышлар дэвам итэ. Сугышныц Ьэр кене диярлек мецэрлэгэн яшь егетлэрнец, баЬадирдай ирлэрнец
гомерлэрен езэ. Инде илебез азат-лыгы яуланган, сугышлар безнец ил белэн чиктэш Европа иллэрендэ бара. Шулай да илдэ киеренкелек кимеми. Фронтныц катгый талэбе кырыс — фа-шистларны тулысынча тар-мар иту. Европага азатлык биру, Гитлерны уз оясында юк иту.
Февраль аеныц 17сендэ Венгрия-нец зур булмаган Кечкемет шэЬэре тирэсенэ урнаштык. Кечкемет шэЬэре чиста, пехтэ. Аннан ерак булма-ган урман эчендэ безнец палатка-лар шэЬэрчеге булды. Тышта карныц эсэре дэ юк, кеннэр бездэге май аен-дагы кебек ^ылы, бетен халык ^эйге киемнэн, тик иртэ-кичлэрен генэ бе-раз суыта. 3 нче Украина фронты бу вакытта Венгриянец башкаласы Будапешт шэЬэрен тулысынча азат иткэн.
Март ае башларында, торак урын-нарыбызны туздырып, стройга басарга боердылар. Безне тенге сэгать берлэрдэ алып чыгып киттелэр. Будапешт юнэлешендэ, дошман авиациясеннэн шиклэнеп булса кирэк, теннэрен бара башладык. Зур ^имерелулэргэ дучар булса да, бик матур Будапешт шэЬэрен ^эяулэп уттек. Исэн калган купердэн Дунай елгасын утеп, кенбатыш юнэлешендэ баруыбызны дэвам ит-тек. Политруклар ацлатуы буенча, бу вакытта Балатон куле юнэлешендэ каты сугышлар бара. Дошманныц кеч туплап каршы торуы, хэтта кайбер юнэлешлэрдэ Ье^умгэ кучуе эле Гитлер армиясенец зур кече Ьэм яхшы ук мемкинлеклэре барын исбатлый иде.
Алга баруыбызны дэвам ит-тек. Взвод командиры булып аныц ярдэмчесе — 1917 елда туган терекмэн егете, старшина Тагандурдиев Саттар калды. Ул барыбыздан да елкэнрэк, урдэксыман йери, хэрэкэтлэре тегэл, кицэшлэре Ьэм командалары Ьэрчак акыллы, буе-сыны белэн дэ олы иде. Мунча кергэндэ тэненэ куз салсац, бетен тэнендэ яра эзлэре, узе сейлэве буенча, дурт мэртэбэ яраланган. Су-гышка кадэр укытучы булган, бик батыр кеше иде. Мин сержант, берен-че отделение командиры идем. Мине узенец ярдэмчесе — «помкомвзвод Измайлов булыр», дип взводка игълан ясады. Яца взвод командиры килгэнче шулай булыр диде.
Европа иллэрендэ шэЬэрлэр, авыл-лар еш утырганнар, аралары бер-ике ки-лометрдан артмый. Дошман Ьэр отыш-лы позицияне куллана, пушкаларын, танкларын туры атуга ^айлаштыра. Бер зур булмаган шэЬэрне яки авыл-ны алсац да, куренеп торган икенче-сен алуы ^ицел тугел, ченки аца таба хэрэкэт итуче солдатларга автомат, пулеметлардан гына тугел, пушка, танклардан ут ачалар.
Атна-ун кен вакыт уткэч, безнец взводка взвод командиры булып кече лейтенант Коваль килде. Яшь кенэ, чандыр гэудэле, буйга озын, интеллигент холыклы, башта бераз батырсын-мыйча эш итсэ дэ, солдатлар аны ярат-ты, бик тиз уз итте.
СВИДЕТЕЛЬСТВА. МЕМУАРЫ
Апрель башларында безнец гас-кэрлэр Австрия ^ирендэ иде инде. Австриянец башкаласы Вена шэЬэре ерак тугел, без шуца Ье^ум итэргэ тиеш дигэн сузлэр йери. Берлинга да безнец армия якынайган, Гитлерныц бу ике теп калаларын алсак, сугыш бетэр дигэн уйлар безне канатландыра. Австрия ^иренэ кубрэк кергэн саен, зур булмаган шэЬэрчеклэр ешрак очрый, аларны утуе кыенлаша, дошман эле нигэдер инанып каршы торуында, зур булмаган мемкинлеклэрдэн дэ фай-даланып, юлларга миналар куя, снай-перлар калдыра. Ашау ризыкларына бик шиклэнеп карый идек. Алга бар-ган саен, безнец батальонга бирелгэн танклар, самоходлар арта, хэтта 45 миллиметрлы пушкаларны безнец рэтлэргэ ук куеп, «прямой наводкой» аталар. Алар ярдэме белэн дошманны кууы ^ицелэя. Вена шэЬэренэ юл яру ечен шулай эшлэнэ бугай, дип узара сейлэшэ идек.
Ьаман иста але
Канкойгыч сугышлар барышында куцелдэ онытылмас эз калдырган бер вакыйга турында сейлэп утэсем килэ.
1945 ел. Апрель ае башлары. Австрия ^ирендэ инде ^эй, бетен ^ир яшеллеккэ кумелгэн. Австрия башкаласы Вена шэЬэре тирэсендэ урнаш-кан зур булмаган шэЬэрчеклэрнец берсендэ саллы гына корылмалар, завод торбалары куренешлэре безнец башка-лага якынлашканыбызны искэртэлэр иде. Берничэ йез метр ачыклыкны утеп, шушы шэЬэрне дошманнан чи-старту безнец бурыч. Безнец артиллерия 10-15 минут дошман оборона-сын эшкэрткэннэн соц, бетен батальон кутэрелеп атакага киттек. Баштарак ята-тора гына Ье^ум итсэк тэ, дошман ягыннан ут бик кечле булмаганлык-тан, чылбырга таралмый, автоматла-рыбыздан ата-ата, алга йегерэбез. Ара-тирэ снарядлар чинап уткэндэ, ярыл-ганда, ^иргэ ицэсец, аннан, торып, янэ алга атлыйсыц. Менэ алдыбызда-гы шэЬэргэ дэ инде ерак калмый. Шул-чак андагы биналардан халык — башта ечэу, дуртэу, аннан тагы да ишэеп, 30-40, бэлки аннан да кубрэктер, безгэ *
каршы йегерэ башладылар. Бары-сы да диярлек хатын-кызлар. Кубесе, кулларындагы чупрэк-яулыкларын
селки-селки, нидер кычкырып, бетен кечлэренэ йегерэлэр. Башта Ьичнэрсэ ацламасам да, соцрак, безнец халык, кечлэп китерелгэн кешелэрдер дигэн уйга килдем. Иц истэ калганы — иц алдан йегеруче кыз. Матрацлар тегэ торган ситсыдан теккэн полоса-лы кулмэге, итэге бераз ертык булса кирэк, йегергэндэ ботлары да куренеп китэ, иптэшлэрен артта калдырып, бар кеченэ яулыгын селки-селки йегергэн
Э. Измайлов (сул якта). 1945 ел.
кыз куцелдэ тирэн эз калдырды. Мин аныц кыз икэненэ инанам, ченки олы-рак яшьтэ булган кеше ул тизлектэ чаба алмас иде. Бу кыз миннэн бераз сулдарак солдатларга каршы йегерэ. Менэ кыз аларга каршы баручы солдатка ^итэ, ике кулын югары кутэреп солдатны кочарга ^ыенгандай, ки-леп ^иттем дигэндэ, чайкалып алды кебек, адымнарын акрынайтып, зур-
УТНЫ-СУНЫ КИЧКЭН ЯКТАШЫБЫЗ ---------------кэн^к--------------^
зур атлап, солдат кукрегене каплан-дьі. Солдат берниче секунд кьізньї ко-чмп тордм да, артка бер-ике адьім чи-генеп, кочкан кьізьі белен берге ^ирге аудм. Мица бу куренеш сеер тоелдм, шулар янмна йегердем. Мин килеп ^иткенде, солдат ике кулмн ^ееп чал-кан ята, е кмз солдатньщ кукрегеннен бераз тубенрек башмн куеп, сул куль белен солдатньї кочкан сьімак, куль солдатнмц ицбашмнда. Кьізньщ авм-змннан солдат кукрегене кан тама, кузлере ачьік, тик чечлере гене бераз тузьіп, йезен бераз каплаган. Агармн-ган йезен куреп, бик мелаем, матур кьіз икенен ацладьім. 9 егете егерме яшьлер тиресендеге шаян, мезекчен, икенче взводтан Соденко диген, украина миллетеннен солдат иде. Икесен де бик кьізгандьїк. Сугьіш чормнда терле яральїларньї, терле мерхеметсез улемнерне де курерге турьі килде. Лекин болармдай куцелге нечке тойгм салганм, аяньїчьі булмадьі. Егет белен кмзнмц чечектей матур яшь вакмтла-рмнда кочаклашмп ^ан бирулере — Ьеркемне тетретерлек афет. Бу чибер кмз, егет куз алдьімда гомерем буена оньїтьілмас хатире бульїп калдм.
Ул кмзнмц шатлмк тулм йезе, анмц Ьичнерсене аяммйча туган ил солдат-лармна ашкмнум, туган ширене кай-тмп ^иту белен бер булгандмр. Озак еллар кол хеленде уткерген кеннерене чик, йерек тулм сагмну хисе, туган ^ирен, гаилесен безнец автоматлм солдатларда кургендер. Мин ирекле, уз илеме, туган-ускен йортмма, сеекле гаилеме кайтам диген шатлмгм кинет мене шулай челпереме килде. Берниче солдат белен суз ката алммйча бераз басмп тордмк. Санинструкторлар: «Икесене де икешер пуля элеккен», — дигеч кене, безне узмп киткен сугмш-чмларнм кумп ^иттек.
Бу язмам мерхум Ьем мерхуме егет белен кмзга Ьем шушм яуда ятмп калган солдатлар рухмна дога бульїп ирешсен иде диген телекте калам. Амин.
Деньянмц кмшкм ялдан уяну чорм. Кояш яхшм ук ^ьільгга. Щилек-^имеш агачларм ап-ак чечекте. Узенлеклер, юл буйларм яшел хетфедей, бар ^ир
яшеллек — яшэу билгесе белэн сулый.
Окоп казудан туктап, кул-аякларны ял иттереп, куккэ карыйм. Сирэк бо-лытлары белэн утэли куренгэндэй, соклангыч зэцгэр кук йезе. Кузец йомуга авылыц, туган йортыц, яланаяк чапкан урамнарыц, аш ^эймэсе белэн балык сезгэн инеш буйларыц искэ тешэ, ^анга рэхэтлек, куцелдэ ^ылы хислэр уята. Яшэу нинди зур бэхет икэнен кинэттэн ацлый башлыйсыц. Кузецне ачып чынбарлыкны кургэч, упкын алдында тукталган кешедэй, ^анга рэхэтлек биргэн хислэр юкка чыга. Ату, герселдэу тавышлары син авыр, куркыныч юлда икэнен исецэ тешерэ, куцелгэ борчу сала иде.
Менэ алдыбызда Вена шэЬэре. Европаныц иц борынгы, гузэл шэ-Ьэрлэренец берсе, Австрия дэулэтенец башкаласы. Бу шэЬэр бик куп атаклы зыялыларны биргэн кала булуы белэн беррэттэн, деньяда иц зур ^инаяте белэн танылган фашизмныц рухын эйдэуче Гитлер да шушы империядэ туган, шушы ^ирлэрдэ йергэн, без кургэннэрне кургэндер дип куз алды-на китерэ идем.
Окопларны казып, вакыты белэн атналап су курмэгэн бит-кулларны юып, ашап-эчеп, яхшы ук ял иттек. Ко-мандирлар сейлэве буенча, шэЬэр ны-гытылган, куп кенэ йортларныц аскы этажлары ДОТлар итеп эзерлэнгэн. Немецлар, зур кеч куеп, шэЬэрне саклыйлар икэн. Безнец бурыч — шэЬэрне дошманнардан азат иту, мемкин кадэр халыкка тимэскэ, музей Ьэм истэлекле Ьэйкэллэрне дэ ватма-ска дигэн курсэтмэ бирделэр.
ШэЬэр эчендэ сугышу купкэ кат-лаулы, Ьэр йорт ишеклэре, тэрэзэлэре ут ноктасы итеп файдаланыла. Кыр-да уткэн сугышларда дошманныц кайда икэнен чамалап яки куреп ук була, узец ечен дэ саклану чаралары куру ^ицелрэк. Э шэЬэр урамнарын-да Ьич кетелмэгэн йорттан, урам чат-ларыннан ут ачалар. Ул эле яцгырап ишетелэ, кайсы яктан атканнарын да вакыты белэн ацлавы кыен. Моцарчы зур шэЬэрлэрдэ Ье^ум итэргэ туры килмэгэнлектэн, баштарак югалып каласыц. Аннан танкларга, самоход-
СВИДЕТЕЛЬСТВА. МЕМУАРЫ
ный орудиелэргэ ышык-ланып, ут ачкан нокта-ларга, алар орудиелэре белэн залплар биру юлына кучтек. Бу бик отышлы алым булды.
Моны командование дэ тиз ацлап алды. Солдат-ларны югалтуларыбыз кимеде, дошманны куу, аны юк иту уцышлырак барды. Урамньщ ике ягыннан да солдатлар подъезддан подъездга йегереп узалар. Шикле тэрэзэ-ишеклэргэ авто-маттан очередь бирэсец, граната ташлыйсыц.
Урамнар кисешкэн урыннарны утуе кыен-рак, анда танклар белэн эш итэ идек. ШэЬэрдэ калган Австрия халкы барысы да подваллар-да, теенчеклэре белэн кубесенчэ картлар, ба-лалар. Безнец солдат-ларны куругэ а^даЬа кургэндэй куркалар.
Калтыранган тавышла-ры белэн нидер эйтергэ телилэр. Коммунист булганнары чыга, баты-раеп узлэренец партби-летларын курсэтэлэр.
Кич карацгы тешэ баш-лауга, Ье^ум иту туктала, гадэттэгечэ, саклану чаралары куреп, чиратлап ял итэ идек. Кичен ялда югары этажларга менеп, квартирларны тикшеру, ашау-эчу эйберлэре, сигарет, кул Ьэм кесэ сэгатьлэре, яхшы кун итеклэр кебек эйберлэрне узлэштерулэр була. Безнец кебек салам тубэле ейлэрдэ яшэгэн авыл малайларына бу шэЬэр халкыныц тормышы ^эннэт булып куренэ. Чиста, якты, яхшы мебельлэр белэн ^иЬазландырылган квартиралар, зур шкафлар тулган кием, терле сезонда киелэ торган аяк киемнэренец куплеге мине тац калдыра, ни ечен узенэ юк СССР байлыгын таларга бардылар икэн дигэн фикер уята иде. Авыл, ху-торларны уткэндэ дэ бер генэ салам
белэн ябылган яки агачтан эшлэнгэн сарай гына да курмэссец. Барысы да ^иренэ ^иткереп, нык, зэвык белэн эшлэнгэн, кубесенчэ икешэр катлы кирпеч йортлар, ^илэк-^имеш, алма-гач, абрикос агачларына кумелеп уты-ралар. Юлларына таш, ком тушэлгэн.
Вена шэЬэрен икегэ ярып утэ торган шактый киц, кече суднолар йерешле су каналы бар икэн. Чират-тагы Ье^умнэн соц шул каналга ба-рып ^иттек. Канал буйлап ике яктан да биек йортлар тезелгэн, аларныц аскы Ьэм еске катларында да ут нокталары куелган. Купер ^имерелгэн яки ми-налар куеп шартлатырга эзерлэнгэн. Бу канал Ье^ум итучелэр ечен шак-тый ук каршылык курсэту чарасы итеп
УТНЫ-СУНЫ КИЧКЭН ЯКТАШЫБЫЗ
оештырылган иде. Урамга без урнаш-кан йортлардан чыгу мемкин тугел, каршы якныц Ьэр тэрэзэ, ишеклэре ут сиптерэ. Килеп бэрелеп ярылган сна-рядлардан стена ишелэ, таш, кирпеч яцгыры ява. Эле кен уртасы гына бул-са да, алга бару тукталды. Катгый ча-ралар курми торып, бу каналны уту мемкин тугеллеген командирлар да ацлыйлар иде.
Кичке сэгать тугызлар тирэсендэ, инде кен карацгыланып килгэндэ, безнец ротаны ^ыйнап, аерым задание утэргэ тиешлегебезне ацлаттылар. Без, карацгылыктан файдаланып, канал-ны кичэргэ, мемкин кадэр тавыш-тын чыгармыйча, дошман ^иренэ утеп ке-реп, бездэн 800 метр ераклыкта тор-ган Вена шэЬэренец тимер юл вок-залына Ье^ум итэргэ, мемкин бул-са, аны алырга, немецларныц чигену юлын кисэргэ тиеш идек. Шуны да искэртеп утэм, инде бу вакытта рота исемен йертсэк тэ, 30-40 кешедэн арт-мый идек инде. Коралларыбызны та-гын бер кат барлап, тавыш чыгарырдай эйберлэрне бэйлэп-чорнап, кычкырып сейлэшмэскэ, ут ачуны мемкин кадэр тыярга дигэн приказ белэн, шул изелеп тешкэн купер аша теге якка урмэли башладык. Тен яхшы ук карацгы, немец безнец канал кичуне сизмэде. Рота икегэ буленеп, урамныц ике ягын-нан тавыш-тынсыз гына барабыз. Без эле бу тимер юл вокзалы, аныц эче ял итуче немец солдатлары белэн тулы, бу ике немец солдаты постка куелган сакчылар икэнен чынлап тешенеп тэ елгермэдек. Тэрэзэлэргэ, ишеклэргэ куелган автомат, пулеметлардан безнец ескэ пуля яцгыры ява башлады. Вокзал мэйданы таштан тушэлгэнлектэн, бетен мэйданда ут чаткылары уйный, тен карацгылыгы белэн чыннан да яу-ган яцгырны хэтерлэтэ иде. Тиз генэ терлебез терле якка сибелдек, сые-ну урыны табу телэге белэн якындагы йортларга йегереп кердек.
Без вокзалга барып кергэндэ, немецларныц ашыгып качуларын бел-дек: анда кошелек, фляжка, ниндидер чехоллар, шинельлэргэ кадэр идэн, урындыкларга таралган, бер генэ немец солдаты да калмаган. Тенлэ без
тревога ясаганнан соц ук качканнар булса кирэк.
Немец гаскэре инде ^ицуенэ ирешэ алмавына инанган булса да, каршылык курсэтергэ эле сэлэтле бу-лып, шэЬэрнец узэк тимер юл вокза-лын шулай тиз генэ ташлап китэрлэр дип ышанмаган идек.
Инде 57 ел вакыт утсэ дэ, ялкын-га чорналган мэЬабэт биналары, кир-печ ееменэ эверелгэн йортлары, ва-тык куперлэре, юллары белэн Вена шэЬэре эле дэ истэ. ШэЬэрдэ калган халкы да безгэ куренмэскэ тырыша. Кузлэренэ тешереп бэйлэнгэн шэл-яулыклары белэн хатын-кызлары, та-якка таянган картлар, балалардан башка ир-егетлэрне курмэссец. Алар Гитлер армиясендэ безгэ каршы керэшэ, уз гаеплэрен белеп, совет солдатла-рыннан куркалар, качалар иде.
***
10 май иртэсе. Арттан зур тизлек белэн безне куып ^иткэн машина-дан майор Калоев тешэ. Барыбызны да ^ыйнап: «Товарищи, Победа! Война кончилась. 8 мая немцы подписали акт о безоговорочной капитуляции своей армии. Поздравляю вас!» — дип, ацлатып бетерэ алмаслык шатлык, го-рурлык хислэрен ^иткерэ.
Без, фронтовиклар, тыл батырла-ры, кубрэк халык арасында булыр-га, яшьлэр белэн тыгызрак элемтэдэ торып, сугыш елларындагы батыр-лыкларны, тыл эшчэннэренец ^ицу ечен куйган фидакарь хезмэтлэрен яшьлэргэ ацлатырга бурычлыбыз. Мэктэплэрдэ, укучылар арасында пат-риотик урнэклэргэ бай сугыш вакый-галарын сейлэргэ тиешбез. Мин вете-раннарыбызны шушы изге эштэ актив-рак булырга чакырам.
Фотолар Баишевлар гаилэсе архивыннан.
Язманы Рашат Низами
эзерлэде
СВИДЕТЕЛЬСТВА. МЕМУАРЫ
