Научная статья на тему 'ҲУДУДНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ АНИҚЛАШ ВА УЛАРНИ КЛАСТЕРЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ОРҚАЛИ АМАЛГА ОШИРИШ (ФАРҒОНА ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)'

ҲУДУДНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ АНИҚЛАШ ВА УЛАРНИ КЛАСТЕРЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ОРҚАЛИ АМАЛГА ОШИРИШ (ФАРҒОНА ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА) Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
197
36
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҳудуд / Фарғона вилояти / туманлар ва шаҳарлар / ривожлантириш йўналишлари / рақобат устунликлари / ўсиш нуқталари / кластерлар. / территория / Ферганская область / районы и города / направления развития / конкурентные преимущества / точки экономического роста / кластеры.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Отабоев Шерзодбек Худайберганович

Мақолада ҳудудни ривожлантириш устувор йўналишларини аниқлаш усули ва уларни амалга ошириш механизми сифатида кластерлар ташкил этиш Фарғона вилояти мисолида ишлаб чиқилган, Фарғона вилояти иқтисодиёти комплекс таҳлил қилинган, вилоятнинг туманлар ва шаҳарлар салоҳияти баҳоланган, улар иқтисодиётининг рақобат устунликлари ва ўсиш нуқталари аниқланган ва уларни рўёбга чиқариш бўйича вилоят туманлари ва шаҳарлари иқтисодиётида кластерлар ташкил этиш илмий асосланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВЫЯВЛЕНИЕ ПРИОРИТЕТНЫХ НАПРАВЛЕНИЙ РАЗВИТИЯ ТЕРРИТОРИИ И ИХ РЕАЛИЗАЦИЯ ПУТЕМ СОЗДАНИЯ КЛАСТЕРОВ (НА ПРИМЕРЕ ФЕРГАНСКОЙ ОБЛАСТИ)

В статье разработаны методы выявления приоритетных направлений развития региона и создания кластеров в качестве механизма их реализации на примере Ферганской области, проведены комплексный анализ экономики Ферганской области и оценка потенциала районов и городов области, выявлены конкурентные преимущества и точки роста экономики, научно обосновано создание кластеров в экономике районов и городов по их реализации.

Текст научной работы на тему «ҲУДУДНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ АНИҚЛАШ ВА УЛАРНИ КЛАСТЕРЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ОРҚАЛИ АМАЛГА ОШИРИШ (ФАРҒОНА ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)»

Отабоев Шерзодбек Худайберганович,

Прогнозлаштириш ва макроиктисодий тадкикотлар институти етакчи илмий ходими, иктисодиёт фанлари буйича фалсафа доктори (РЬЮ)

^УДУДНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИУНАЛИШЛАРИНИ АНИКЛАШ ВА УЛАРНИ КЛАСТЕРЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ОРКАЛИ АМАЛГА ОШИРИШ (ФАРГОНА ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)

УДК: 333.1(575.1)

ОТАБОЕВ Ш.Х. ХУДУДНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУНАЛИШЛАРИНИ АНИ^ЛАШ ВА УЛАРНИ КЛАСТЕРЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ОР^АЛИ АМАЛГА ОШИРИШ (ФАРГОНА ВИЛОЯТИ МИСОЛИДА)

Маколада худудни ривожлантириш устувор йуналишларини аниклаш усули ва уларни амалга ошириш механизми сифатида кластерлар ташкил этиш ФарFона вилояти мисолида ишлаб чикилган, ФарFона вилояти иктисодиёти комплекс тахлил килинган, вилоятнинг туманлар ва шахарлар салохияти бахоланган, улар иктисодиётининг ракобат устунликлари ва усиш нукталари аникланган ва уларни руёбга чикариш буйича вилоят туманлари ва шахарлари иктисодиётида кластерлар ташкил этиш илмий асосланган.

Калит сузлари: худуд, ФарFона вилояти, туманлар ва шахарлар, ривожлантириш йуналишлари, ракобат устунликлари, усиш нукталари, кластерлар.

ОТАБОЕВ Ш.Х. ВЫЯВЛЕНИЕ ПРИОРИТЕТНЫХ НАПРАВЛЕНИЙ РАЗВИТИЯ ТЕРРИТОРИИ И ИХ РЕАЛИЗАЦИЯ ПУТЕМ СОЗДАНИЯ КЛАСТЕРОВ (НА ПРИМЕРЕ ФЕРГАНСКОЙ ОБЛАСТИ)

В статье разработаны методы выявления приоритетных направлений развития региона и создания кластеров в качестве механизма их реализации на примере Ферганской области, проведены комплексный анализ экономики Ферганской области и оценка потенциала районов и городов области, выявлены конкурентные преимущества и точки роста экономики, научно обосновано создание кластеров в экономике районов и городов по их реализации.

Ключевые слова: территория, Ферганская область, районы и города, направления развития, конкурентные преимущества, точки экономического роста, кластеры.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

OTABOEV SH. KH. IDENTIFICATION OF PRIORITY DIRECTIONS OF TERRITORY DEVELOPMENT AND THESE IMPLEMENTATION CREATING CLUSTERS (ON THE EXAMPLE OF THE FERGHANA REGION)

In the article methods developed for identifying priority directions of regional development and creating clusters as a mechanism of this implementation on the example of Fergana region. Also a comprehensive analysis of Fergana region's the economy and an assessment of the potential of districts and cities in the region was implemented. There were identified competitive advantages and points of economic growth and clusters creation for the districts and cities for their implementation was scientifically substantiated.

Key words: territory, Fergana region, districts and cities, directions of development, competitive advantages, points of economic growth, clusters.

Кириш. Урта муддатда худудларни мутано-сиб ва комплекс ижтимоий-иктисодий ривожлантириш устувор йуналишлари 2017-2021 йил-ларда Узбекистан Республикасини ривожлан-тиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегиясида батафсил ёритилган. Унда куйидагилар белгиланган:

• ижтимоий-иктисодий ривожланишни жадаллаштириш, халкнинг турмуш даражаси ва даромадларини ошириш учун хар бир худуднинг табиий, минерал-хомашё, саноат, кишлок хужалиги, туристик ва мехнат салохиятидан комплекс ва самарали фойдаланишни таъминлаш;

• худудлар иктисодиётини модернизация ва диверсификация килиш куламини кенгай-тириш, ривожланиш даражаси нисбатан паст булган туман ва шахарларни, энг аввало, саноат ва экспорт салохиятини ошириш йули билан жадал ривожлантириш хисобига минтакалар ижтимоий-иктисодий ривожланиш даражаси-даги фаркларни камайтириш;

• янги саноат корхоналари ва сервис мар-казларини ташкил этиш, кичик саноат зонала-рини ташкил килиш, йирик хужалик бирлаш-маларининг маблаFларини, банкларнинг кре-дитларини ва хусусий хорижий инвестиция-ларни жалб килиш хисобига кичик шахарлар ва шахарчаларни жадал ривожлантириш;

• саноат ва хизматлар курсатиш сохасини жадал ривожлантириш хисобига субвенцияга карам туман ва шахарларни камайтириш ва махаллий бюджетларнинг даромад базасини кенгайтириш;

• саноат корхоналари ва бошка ишлаб чикариш объектларини жойлаштиришга кулай шарт-шароитлар яратиш, хусусий тадбиркор-ликни кенг ривожлантириш хамда ахолининг

турмуш шароитини яхшилаш максадида худудларнинг ишлаб чикариш, мухандис-коммуникация ва ижтимоий инфратузилма тармок,ларини янада ривожлантириш ва модернизация килиш. 1

Харакатлар стратегиясида 2017-2021 йил-ларга белгиланган устувор йуналишлар асосан худудларни комплекс ва мутаносиб ижтимоий-иктисодий ривожлантириш, уларнинг мавжуд салохиятидан самарали ва оптимал фойдала-нишга каратилган.

Тадк,ик,от мацсади ФарFона вилояти мисо-лида худудни урта ва узок, муддатли истик,болда ривожлантириш йуналишларини аниклаш ва уларни амалга оширишда кластерлар ташкил этиш буйича услубий, илмий ва амалий таклиф-лар ишлаб чикишдан иборат.

Тадк,ик,от усуллари. Маколада тизимли ва стратегик тахлил, илмий абстракция, индукция ва дедукция, ик,тисодий-статистик умумлаштириш, гурухлаштириш ва таккослаш, амалий-кузатиш тахлили, эксперт бахолаш усулларидан фойда-ланилди.

Илмий-методик ^исм. Харакатлар стратегиясида келтирилган устувор йуналишлар респу-бликамизнинг барча худудлари учун умумий хисобланиб, уларнинг асосида худуднинг узига хослиги, географик жойлашуви, ик,тисодиётининг ривожланганлик ва ракобатдошлик даражаси, табиий-иктисодий салохиятидан келиб чикиб, хар бир худуд учун устувор йуналишлар

1 Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сонли фармони. / Узбекистон Республикаси крнун хужжатлари туплами, 2017 й., 6-сон, 70-модда, 20-сон, 354-модда, 23-сон, 448-модда, 37-сон, 982-модда. http://lex.uz/docs/3107036.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

алохида шакллантирилади. Масалан, олдинги тадкикотлар1 тахлили шуни курсатмокдаки, К1оракалпоFистон Республикасини ривож-лантиришда асосий максад килиб, х,удудни инклюзив ривожланишини таъминлаш ва ракобатдошлигини ошириш максадида табиий-иктисодий ресурслар, резерв ва имкониятлар хамда иктисодиётнинг ракобат устунликларидан самарали фойдаланиш белгиланган. Бунга эри-шиш учун эса иктисодиётнинг ишлаб чикариш тармокларини модернизация килиш ва ривож-лантириш, ижтимоий сохани баркарор ривожланишини таъминлаш, экологияни яхшилашга каратилган лойихаларни амалга ошириш ва бошка устувор йуналишлар белгиланган.

Хоразм вилоятини ривожлантириш буйича экология окибатларини бартараф этиш, сувдан самарали ва окилона фойдаланиш, демографик ва ахоли бандлигини ошириш, саноат, кишлок хужалиги ва хизматлар сохасини баркарор ривожлантириш, туризм ва тадбиркорлик салохиятидан самарали фойдаланиш кабиларга устувор йуналишлар сифатида каралган.

Наманган ва Сирдарё вилоятларини урта ва узок муддатли истикболда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш йуналишлари этиб куйидагилар келтирилган:

• товарлар ва хизматлар ишлаб чик,аришни модернизация ва диверсификация килиш хисобига иктисодиётнинг реал тармокларини ривожлантириш;

• инвестицион ва тадбиркорлик фаолия-тини раFбатлантириш хисобига худуднинг экспорт салохиятини ошириш;

• ахоли даромадлари ва турмуш фаровон-лигини ошириш, ижтимоий инфратузилма объ-ектлари билан таъминлаш хисобига махаллий ахолининг ижтимоий фаровонлигини яхшилаш;

• ахолининг алохида катламларини куллаб-кувватлаш, иктисодиёт тармоклари ва сохаларида янги иш уринлари ташкил этиш хисобига ахоли бандлигини таъминлаш ва мехнат ресурслари сифатини ошириш.

1 Прогнозлаштириш ва макроик,тисодий тадк,ик,отлар институти томонидан ишлаб чик,илган Андижон (2011 й.), Корак1алпоFистон Республикаси (2013, 2018 йй.), Сурхондарё (2012 й.), Хоразм (2014 й.), Тошкент (2015 й.), Наманган (2019 й.) ва Сирдарё (2019 й.) вилоятларини ижтимоий-иктисодий ривожлантириш стра-тегиялари.

Худудларда урта ва узок муддатли истикболда кишлок ва сув хужалигини ривожлантириш йуналишларини ишлаб чикиш борасида Олим-жонов О.О. ва Кузиев К.Ф.2, саноат сохаси буйича Якубова Э.Т.3, хизматлар сохасида Сайдахме-дов Х.М.4, урбанизация жараёнларини жадал-лаштириш буйича Зокиров С.С.5 худудлар иктисодиётини диагностика килиш буйича Мама-далиева Э.Р.6, худудлар иктисодиётини ривож-лантиришда махаллий хокимликларнинг роли ва улар фаолиятини бахолаш йуналишида Ота-боев Ш.Х.7 ва бошкалар тадкикотлар утказиб келмокдалар.

Худудий ривожланиш стратегияларини ишлаб чикишда худудни узок муддатли ривожлантириш устувор йуналишларини аниклаш ва уларни амалга ошириш механизмлари буйича Содиков

2 Ommxohob O.O., Ky3iueB K.®. AHa.mi3 B$$eKiMBH0ciM ucn0.nb30BaHi/ia ce.nbCKoxo3aficiBeHHbix 3eMe.nb b perii-OHax Pecny6.nuKM y36eKMCTaH./ CoBpeMeHHbie TeHgeH-цмм pa3BMiiia arpapHoro KOMn^eKca. MaTepwa^b Mexgy-HapogHofi HayMHO-npaKTUMecKOM KOH^epeHuuu. ®rBHy «npi/iKacnuficKi/ifi HayMH0-i/iccnefl0Baie.nbCKi/ifi i/iHcii/iiyi apuflHoro 3eM^ege^ua», PeruoHa.nbHbifi ®OHg «Arpap-Hbfi yHUBepcuTeTCKUM KOMnneKc». 2016. C. 1558-1561; Ky3ueB K. PeruOHa^bHbe 0C06eHH0CTii pa3BMiiia ce^b-cKOrO xo3aficTBa b y36eKucTaHe b ycnoBiax ge^uuuia BOflHbx pecypcOB //PeruoHa.nbHaa BKOHOMMKa: Teopiia m npaKTUKa. - 2018. - T. 16. - №. 4 (451).

3 flKy6OBa Э.T. TeHfleHuuu pa3Bi/iiua np0Mbim.neHH0cii/i peruOHOB y36eKucTaHa. 3K0H0MMKa u ^UHaHCbi (y36e-KucTaH). 2016. № 8. C. 9.

4 CafigaxMegOB X.M. nepcneKTMBb pa3BMTMa c^epbi ycnyr b peruOHax y36eKiciaHa // CipaierMMecKoe n^a-HUpOBaHUe - BaXHblfi ^aKTOp CTa6inbH0CTM yCTOfiMM-BOrO cOUua^bHO-BKOHOMUMecKOrO pa3BMTMa cipaHb u peruOHOB: MaTepua^b MexflyHapoflHoro ®opyMa bko-HOMucTOB. T.: IFMR, 2019. C.550-556.

5 Zokirov S.S. Demographic processes and its territorial features in the Samarkand region /Science and world International scientific journal, № 6 (46), 2017, Vol. II. P.14.

6 MaMaga^ueBa 3. AciMMeipia b couua^bHO-BKOHOMumecKOM pa3BMTMM peruoHOB y36eKiciaHa. MaTepua^b XIX HauuoHa^bHofi HayMHofi K0H6epeH-uuu «MogepHu3auua Poccuu: npuopuieibi, npo6^eMb, pemeHiiia». ExerogHMK. BbnycK 3, Macib 1. MocKBa, 2020. C. 589-864.

7 OTa6oeB HI.X. MeioflMMecKiie Bonpocb o^hkii B^eK-imbhocti/i fleaTe^bHOcTU MecTHbx 0praH0B B^acn. Peru-OHa^bHaa BKOHOMMKa: Teopua u npaKTUKa. 2018. T. 16. № 8 (455). C. 1415-1428.; OTa6oeB W.X. Max^ufi XOKUM^UK^ap ^ao^uaTi caMapagop.ni/in/iHi/i 6ax,o.nawHi/i TaKOMU^^amTupum // Hktucoa Ba Mo^ua. - TomKeHT, 2019. - №3. - B. 58-65; Oia6oeB W.X. Xyflyflifi 6omKapyB: KOHyHMi^iK acocu, MyaMMO Ba eMUM^ap // XaMuaT Ba 6omKapyB. - TomKeHT, 2018. - №4. - B. 128-135.

MKTMCOA BA MOflMfl / ЭКОНОMMКA M OMHAHCN 2020, 4(136)

1-расм. Худудни ривожлантиришнинг устувор йуналишларини аниклаш ва уни амалга ошириш

механизми1.

А.М.2, Назаров Ш.Х.3 ва бошкалар изланишлар олиб борган.

Юкоридаги тадкикотларни такомиллашти-риб, куйидагиларни уз ичига олувчи устувор йуналишларни аниклаш ва уни амалга ошириш механизми таклиф этилади (1-расм). Бунда, биринчи боскич - устувор йуналишларни аниклаш хисобланиб, унда х,удуд иктисодиёти комплекс тахлил килинади, туманлар ва шахарлар ихти-сослашуви аник,ланади, уларнинг салохияти комплекс бахоланади хамда х,удуднинг рак,обат устун-ликлари ва усиш нукталари аникланади. Иккинчи боскичда эса, аникланган ракобат устунликлари ва усиш нук,таларини амалга ошириш механизми ишлаб чик,илади. Мазкур тадк,ик,отимизда, механизм сифатида кластерлар ташкил этишни таклиф этдик.

Асосий натижалар. Юкоридаги таклиф эти-лаётган методик курсатмалар асосида ФарFона вилоятида усиш нукталарни аниклаш ва уларни

1 Муаллиф томонидан ишлаб чик,илган.

2 Садыков А.М. Основы регионального развития: теория, методология, практика. -Ташкент: Iqtisod-moliya, 2005. - 280 с.

3 Назаров Ш.Х. Методологические аспекты повышения конкурентоспособности регионов. -Ташкент: ^МК 2014. - 212 с.

кластерлар ташкил этиш орк,али амалга ошириш буйича тадкикот утказилди ва илмий-амалий натижалар олинди.

ФарFона вилоятида амалга оширилаётган иктисодиётни ривожлантириш, ах,оли турмуш даражасини яхшилашга к,аратилган амалий ишлар, яъни мамлакатимиз Президенти Ш.Мирзиёевнинг ташрифлари давомида берилган топширик,ларни тулик бажариш, саноат, кишлок хужалиги ва хизматлар сохасида истикболли лойихаларни амалга ошириш, хусусий тадбиркорликни ривожлантириш ва уларга фаолиятини йулга куйиш, ривожлантириш учун шарт-шароитлар яра-тиш натижасида вилоят иктисодиёти баркарор усиш курсаткичларига эришмокда. 2018 йилда вилоят ялпи худудий махсулоти (ЯХМ) хажми 25,2 триллион сумни ташкил этиб, утган йилга нисбатан 103,9 фоизга усди. Иктисодий усишга саноат махсулотлари (107,5%), кишлок хужалиги махсулотлари (101,7%), курилиш ишлари (109,6%), хизматлар (108,5%) хажмларининг баркарор усиши хисобига эришилди (2-расм).

ЯХМнинг тармок таркиби тахлили шуни курсатмокдаги, вилоят иктисодиётида кишлок хужалигининг урни мухим хисобланиб, унинг улуши 39,3 фоиз, саноатнинг улуши 25,7 фоиз ва

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

2-расм. Фартона вилояти иктисодиётининг макроицтисодий курсаткичлари, 2018 й.1

1-жадвал. Фартона вилоятининг Узбекистон Республикаси ижтимоий-иктисодий

ривожланишидаги урни, %2

Курсаткичлар 2018 й. Мамлакатимизда тутган урни (2018 йилда)

Ахоли 11,2 2

Ялпи худудий махсулот 6,2 6

Саноат махсулотлари 5,6 6

Истеъмол товарлари 5,4 5

Кишлок хужалик махсулотлари 10,9 2

Асосий капиталга инвестициялар 4,6 10

Чет эл инвестициялари 4,0 9

Курилиш ишлари 5,7 5

Чакана савдо айланмаси 8,5 3

Хизматлар 6,2 4

хизматлар сохасининг улуши эса 35,1 фоизни ташкил к,илмок,да.

Фартона вилояти мамлакатимиз ижтимоий-иктисодий ривожланишида алохида урин тутади. Мамлакатимиз ахолисининг 11,2 фоизи вилоят хиссасига тутри келиб, Самарканд вилоятидан кейин 2-уринда туради. ЯИМни шакллантиришда

1 Давлат статистика кумитаси, ФарFона вилояти Иктисодий тараккиёт ва камбаFалликни кискартириш бош бошкармаси маълумотлари ёрдамида муаллиф хисоб-китоблари асосида тузилди. Узбекистон Респу-бликасининг ижтимоий-иктисодий холати (2018 йил январь-декабрь). Давлат статистика кумитаси, 2019 й. 32-бет.

2 Давлат статистика кумитаси маълумотлари ёрдамида муаллиф хисоб-китоблари асосида тузилди. Узбекистон Республикасининг ижтимоий-иктисодий холати (2018 йил январь-декабрь). Давлат статистика кумитаси, 2019 й. 21-34-бетлар.

вилоят 6,2 фоиз билан 6-уринни эгалламокда. Жами саноат махсулотларининг 5,6 фоизи (6 урин), истеъмол товарлари ишлаб чикаришнинг 5,4 фоизи (5 урин), кишлок хужаликлари махсулотлари ишлаб чикариш 10,9 фоизи (2 урин) Фартона вилоятига тутри келиб, вилоят мамлака-тимизни иктисодий ривожлантиришда ва унинг экспорт салохиятини ошириш, хорижий инве-стицияларни жалб килишда мухим ахамият касб этади (1 -жадвал).

Вилоятнинг мамлакат иктисодиётидаги урнига чукуррок хамда сифат жихатдан бахо бериш максадида саноат, худудий саноат, кишлок хужалиги, капитал куйилмалар, хизмат курсатиш ва худудий экспорт хажмларининг ахоли жон бошига хисобланган кийматларини республика курсаткичи билан солиштирилди. Вилоят, унинг туман ва шахарлари куйидаги гурухларга ажра-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

3-расм. Фардона вилояти саноатининг фаолият турлари буйича туманлар ва ша^арлар

концентрацияси1.

тилиб, тax1лиллap aмaлгa oшиpилди sa тeгишли нaтижaлap oлинди (1-жaдвaл):

1-rypy^: pecпyбликa ^^т^чини^ 150 фoи-зидaн юкopи;

Z-rypy^: pecпyбликa кypcaткичининг 100-150 фoизи opaлиFидa;

3-typyx,: pecпyбликa кypcaткичининг 50-100 фoизи opaлиFидa;

4-Typyx,: pecпyбликa кypcaткичининг Z0-50 фoизи opaлиFидa;

5-typyx,: pecпyбликa кypcaткичининг Z0 фoи-зидaн пacт.

Амaлгa oшиpилгaн x1иcoб-китoблap нaтижacи шуни кУpcaтмoкдaки, вилoятнинг Уpни юкopидaги бapчa кypcaткичлap бyйичa pecпyбликa кypcaткичидaн пacт экaнлигини кУpcaтмoкдa, яъни вилoят acocaн 3-гypyx1дaн Уpин oлди.

Ахрли жoн бoшигa caнoaт мax1cyлoтлapи ишлaб чикapиш бyйичa ФapFoнa, Kyeaco^ KУкoн шax1apлapи 8a Toшлoк тyмaни pecпyбликa кypcaткичидaн юкopи 6УЛИ6, x1иcoб-китoблap Олтиapик, KУштeпa, Сyx, Фypкaт, ФapFOнa, Фypкaт,

1 ФapFOнa вилoяти Иктигодий тapaккиëт вa кaмбaFaлликни киcкapтиpиш 6om бoшкapмacи мaъ-лyмoтлapи ëpдaмидa мyaллиф x1иco6-китo6лapи aco-cидa тузилди.

Ëзëвoн тyмaнлapи pecпyбликa ^^ткичининг Z0 фoизидaн кaм экaнлигини кУpcaтмoк1дa.

Ахрли жoн бoшигa худудий caнoaт бyйичa вилoятнинг тyмaн вa шax1apлapидa x1oлaт биpмyнчa яxши 6УЛИ6, yлap acocaн pecпyбликa кypcaткичи aтpoфидa, яъни pecпyбликa кypcaткичининг Z0 фoизидaн кaм rypyva вилoятнинг биpopтa тyмaн ea шax1pи киpмaди. Tyмaн ea шax1apлap acocaн, 2,3,4-гypyx1лapдaн Уpин oлди. Ахрли жoн бoшигa Kишлoк xyжaлиги мax1cyлoтлapи ишлa6 чикapишдa вилoят тyмaнлapи pecпyбликa ^^^ичи^ якин 6УЛИ6, yлap 2,3-гypyx1лapдaн жoй oлди.

Ахрли жoн бoшигa кaпитaл кУйилмaлap, xизмaт кypcaтиш Ea худудий экcпopт x1aжмлapи бyйичa вилoят шax1apлapи вa aйpим тyмaнлapи (Олтиapик, Kyвa, KУштeпa вa ФapFOнa тyмaнлapи) pecпyбликa кypcaткичидaн юкopи 6УЛИ6, ^лган тyмaн 9a шax1apлap 3, 4, 5-гypyx1лapдaн Уpин oлди.

ФapFOнa вилoятининг caнoaт тapмoFининг тyмaн вa шax1apлapи кoнцeнтpaцияcи тax1лил килинди вa тeгишличa нaтижaлap oлинди (3-pacм). Bилoят caнoaтининг acocий киcми тyкимaчилик, кийим вa тepи мax1cyлoтлapи x^cca^a тyFpи кeлиб, ушбу тapмoклapнинг улуши жaми вилoят caнoaтдa 33,6 фoизни тaшкил килмoкдa. Bилoят-нинг дeяpли бapчa тyмaн вa шax1apлapидa eнгил caнoaт тapмoFи яxши pивoжлaнгaн 6Ули6, ушбу

ИKТИCOД BA MOЛИЯ I ЭKOHOMИKA И ФИHAHCЫ Z0Z0, 4(136)

4-расм. Фартона вилояти ^ишлок, хужалиги ма^сулот турлари буйича туман ва ша^арлар

концентрацияси1.

тармокнинг 70 фоизи 13 та вилоят худуди, яъни Мартилон, Фартона, Кукон шахарлари, Батдод, Дантара, Узбекистон, Тошлок, Бешарик, Олтиарик, Риштон, Учкуприк, Кува ва Бувайда туманлари хиссасига тутри келмокда.

Вилоят саноатида озик-овкат махсулотлари ишлаб чикаришнинг урни хам мухим булиб, унинг улуши вилоят жами саноатида 16,5 фоизни таш-кил этмокда. Озик-овкат махсулотлари ишлаб чикариш вилоятнинг асосан 10 та худудида (Мартилон, Фартона, Кукон шахарлари, Батдод, Дантара, Узбекистон, Риштон, Учкуприк, Кува ва Бувайда туманлари) жамланган булиб, ушбу тармокда уларнинг хиссаси 70 фоизни ташкил этмокда.

Вилоятда курилиш материаллари саноати хам ривожланаётган соха хисобланиб, бугунги кунда жами саноатда унинг улуши 11,3 фоизга етди. Курилиш материаллари ишлаб чикариш хажмининг асосий кисми (90 %) вилоятнинг 6 та

1 Фартона вилояти Иктисодий тараккиёт ва камбаталликни кискартириш бош бошкармаси маъ-лумотлари ёрдамида муаллиф хисоб-китоблари асо-сида тузилди.

худуди, яъни Фартона, Кукон, Кувасой шахарлари, Узбекистон, Учкуприк ва Дантара туманлари хиссасига тутри келмокда.

Барчамизга маълумки, нефт махсулотлари ишлаб чикариш (жами вилоят саноатида унинг улуши 15,0 %) Фартона шахри хиссасига (100 %) тутри келади. Кимё, резина ва пластмасса махсулотлари ишлаб чикариш вилоят саноатида 10,0 фоизни ташкил этиб, унинг асосий кисми (94,0 %) вилоятнинг 6 та худудида (Кувасой, Кукон, Фартона шахарлари, Тошлок, Дантара, Учкуприк, Узбекистон туманларида) ишлаб чикарилмокда.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Фартона вилояти кишлок хужалик махсулотлари ишлаб чикаришда бошка вило-ятларга нисбатан бирмунча устунлик ва кулайликларга эга. Вилоятнинг айрим туманларида экин ерларининг холати ва сув билан таъмин-ланганлик даражаси яхши хисобланади. Кишлок хужалик махсулотлари ишлаб чикариш вилоят туманлари орасида деярли тенг таксимланган булиб, махсулот турлари орасида мева ва узум етиштиришнинг асосий кисми (62,2 %) вилоятнинг Кувасой, Олтиарик, Куштепа, Фартона, Узбекистон, Кува туманлари хиссасига тутри келади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

5-расм. Фартона вилояти иктисодиёти рак,обат устунликлари ва усиш нукталари1.

Вилоятда етиштирилаётган талланинг асосий кисми (74,5 %) Ботдод, Бешарик, Бувайда, Дантара, Олтиарик, Куштепа, Риштон, Учкуприк, Фуркат, Кува туманлари, пахта (73,1 %) Бешарик, Бувайда, Дантара, Олтиарик, Куштепа, Риштон, Учкуприк, Фуркат, Кува туманларига тутри келмокда (4-расм).

Тахлиллар ва хисоб-китоблар асосида саноат ва кишлок хужалик махсулотлари ишлаб чикариш буйича Фартона вилоятининг туман ва шахарларининг ихтисослашуви аникланди (2-жадвал). Вилоят шахарлари асосан озик-овкат, тукимачилик, ёточ ва пукак буюмлар, электрон махсулотлар, автотранспорт эхтиёт кисмлари, резина ва пластмасса буюмлар, кийим, тери ва

1 Утказилган тадкикотлар ва тахлиллар асосида муал-лиф томонидан тузилди.

бошка турдаги саноат фаолият турларини ишлаб чикаришга ихтисослашган.

Тахлиллар вилоятнинг Ботдод тумани саноат йуналишида озик-овкат, тукимачилик махсулотлари, кийим, мебель ишлаб чикаришга, кишлок хужалиги йуналишида дон, сабзавот, картошка, полиз, пилла, жун, балик етиштиришга, Бешарик тумани саноат йуналишида озик-овкат, тукимачилик ва кийим ишлаб чикариш, пахта, дон, картошка, полиз, пилла, сут, тухум, жун, балик етиштиришга ихтисослашганини курсатмокда.

Хисоб-китоблар Бувайда тумани саноатда озик-овкат, кийим, ёточ ва пукак, котоз ва котоз махсулотлари, электр ускуналар, мебель ишлаб чикариш, кишлок хужалигида пахта, дон, картошка, полиз, сут ва жун етиштиришга, Дантара тумани саноат йуналишида озик-овкат, кийим, тери, резина ва пластмасса, тайёр металл буюмлар, электр ускуналар, мебель ишлаб чикариш,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

156

МИНТАКАВИЙ ИКТИСОДИЁТ / РЕГИОНАЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА

6-расм. Фаргона вилоятида кластерлар ташкил этиш ва уларни жойлаштириш имкониятлари1.

Фаргона вилоятида кластерлар ташкил этиш ва уларни туманлар ва ша*арлар буйича жойлаштириш

X

Текстиль кластери

Мева-сабзавотчилик кластери

Ипакчилик кластери

л

Л

Чарм кластери

_L

Бапикчилик кластери

_L

Курилиш материаллари кластери

Бешарик ва Фуркат туманлари

Маргилон ва Фаргона шахарлари

1

Кува тумани

Олтиарик, Багдод, Риштон туманлари

Тошлок ва К|ува туманлари

Бешарик;, Фуркат, Учкуприк туманлари

Маргилон ш., Бешарик, Учкуприк ва

Фаргона, Тошлок Дангара, Фуркат Бувайда

Олтиарик тумани

Куштепа тумани

Багдод тумани

Фаргона тумани

К|ук;он ш., Дангара, Учкуприк, Бувайда туманлари

1

Маргилон ш., К|уштепа, Олтиарик туманлари

Ёзёвон, Куштепа, Олтиарик туманлари

Л

Бешарик тумани

1

Багдод, Бувайда туманлари

Узбекистан, Бешарик, Учкуприк, Багдод туманлари

Фаргона, Олтиарик, Кувасой туманлари

к,ишлок, хужалиги иуналишида пахта, дон, полиз, пилла ва тухум етиштиришга ихтисослашганини курсатмокда. Шуни алохида таъкидлаш керакки, вилоятнинг Сух ва Ёзёвон туманлари тор ихти-сослашувга эга булиб, Сух тумани озик-овкат ва киИим ишлаб чикаришга, Ёзёвон тумани озик-овкат, кийим ишлаб чикариш, полиз, балик етиштиришга ихтисослашган.

Мазкур изланишда ФарFона вилояти туман ва шахарларининг салохияти бахоланди2.

1 Утказилган тадкикотлар, тахлиллар ва хисоб-китоблар асосида муаллиф томонидан тузилди.

2 Туманлар ва шахарлар салохияти "Худудлар салохиятини бахолаш - ривожланиш стратегияла-рини ишлаб чикишнинг мухим асоси" (Ахмедов Т.М., Отабоев Ш.Х. Стратегическое планирование - важный фактор стабильности устойчивого социально-экономического развития страны и регионов: материалы XI Форума экономистов. - Ташкент: IFMR, 2019. - С. 376-386) номли маколада таклиф этилган методик ёндашув асосида бахоланди.

Хисоб-китоблар натижалари ишлаб чикариш хажмларининг юкорилиги, Иирик корхоналар жамланганлиги, инфратузилманинг яхши ривож-ланганлиги ва бошка катор омиллар сабабли купгина курсаткичлар буйича вилоят шахарлари туманларига нисбатан салохияти юкорилигини курсатмокда. Салохият турлари буйича ФарFона вилоятининг туман ва шахарлари 3 та гурухга, яъни юк,ори салохиятли, урта салохиятли ва паст салохиятли гурухларга булинди (3-жадвал).

Олиб борилган тахлиллар асосида ФарFона вилоятининг умумий ракобат устунликлари ва туман ва шахарларнинг усиш нукталари аникланди (5-расм).

Вилоятнинг умумий ракобат устунлиги куза-тув утказиш ва юкоридаги тахлиллар асосида аникланиб, мехнат ресурсларининг куплиги, саноат асосида к,ишлок, хужалик махсулотларини кайта ишлаш имконияти юк,орилиги, тери етишти-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

1-жадвал. Фартона вилояти, унинг туманлари ва шах,арларининг республикадаги урни, ах,оли жон бошига, 2018 й., республика

курсаткичи=100%1

Курсаткич номи Республика курсаткичининг:

150 фоизидан юк,ори 100-150 фоизи opaлиfидa 50-100 фоизи opaлиfидa 20-50 фоизи орали^да 20 фоизидан паст

Саноат Фарюна ш., Кувасой ш. К,ук,он ш., Тошлок, Фарюна в., Дaнfapa Mapfилoн ш., Ба^од, Бешарик,, Бувайда, Риштон, Учкуприк, Узбекистон, Кува Олтиарик,, Куштепа, Сух, Фарюна, Фурк,ат, Ёзёвон

Худудий саноат Фарюна ш., К,ук,он ш., Фapfoнa в., Маршлон ш., К,увасой ш., Дaнfapa, Учкуприк, Фурк,ат, Узбекистон Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Фарюна, Кува

К.ишлок, хужалиги Кувасой ш. Дaнfapa, Олтиарик,, Фарюна Фарюна в., Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Ёзёвон, К,уштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат, Узбекистон, К,ува Фарюна ш. Маршлон ш., Кук,он ш.

Капитал куйилмалар Фарюна ш. К,увасой ш., К,ук,он ш., Фарюна т. Фарюна в., Маршлон ш., Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Сух, Фурк,ат Баэдод, Риштон, Тошлок,, Учкуприк, Узбекистон, Кува

Хизмат курсатиш Фарюна ш. К,ук,он ш. Фарюна в., Маршлон ш. Кувасой ш., Ба^од, Бешарик,. Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фарюна, Узбекистон, Кува Бувайда, Куштепа, Фурк,ат

Худудий экспорт Олтиарик,, Кува К,увасой ш., Куштепа, Фарюна Фарюна в., Mapfилoн ш., Фарюна ш., К,ук,он ш., Бешарик,, Дaнfapa, Риштон, Сух, Баэдод, Бувайда, Ёзёвон, Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат, Узбекистон

1 Фapfoнa вилояти Ик,тисодий тарак,к,иёт ва кaмбafaлликни к,иск,артириш бош бошк,армаси маълумотлари ёрдамида муаллиф х,исоб-китоблари асо-сида тузилди.

2- жадвал. Фарfoна вилсяти тyман ва шах,арларининг жсрий ихтиcocлашyви1

№ Xyaya-nap Сaнoaт тapмoFи Kишлoк xyжaлиги

1 БOFДOД oзик-oвкaт, тукимэчилик мэ^у^^^и, кийим, мeбeль дoн, caбзaвoт, кapтoшкa, пoлиз, пиллэ, жун, бэлик

2 Бeшapик oзик-oвкaт, тукимэчилик вэ кийим пaxтa, дoн, кapтoшкa, пoлиз, пиллэ, cyт, тyxyм, жун, бэлик

3 Бувэйдэ OЗИK-OBKaT, кийим, ëFOЧ вэ пукэк, KOFOЗ вэ KOFOЗ мэ^у^^^и, элeктp ycкyнaлap, мeбeль пaxтa, дoн, кapтoшкa, пoлиз, cyr жун

4 ДaнFapa oзик-oвкaт, кийим, тepи, peзинa вэ плacтмacca, тaйëp мeтaлл бyюмлap, элeктp ycкyнaлap, мeбeль пaxтa, дoн, пoлиз, пиллэ, тyxyм

5 Ëзëвoн oзик-oвкaт, кийим пoлиз, бэлик

6 Олтиapик oзик-oвкaт, ичимликлap, кийим, peзинa вэ плэи^^ бyюмлap, кypилиш мaтepиaллapи пaxтa, caбзaвoт, узум

7 Куш^пэ oзик-oвкaт, кийим, тepи, peзинa вэ плacтмacca бyюмлap пaxтa, пoлиз, узум, тyxyм

S Pиштoн oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, мeбeль, ^илио! мaтepиaллapи пaxтa. дoн, caбзaвoт

9 Сyx oзик-oвкaт, кийим

10 ^ш^к тукимэчилик, peзинa вэ плacтмacca бyюмлap caбзaвoт, rap^^ira, пиллэ, cyт

11 Учкyпpик oзик-oвкaт, кийим, тepи, кoFOз вэ кoFOз мэ^у^^^и, элeктp ycкyнaлap, мeтaлл бyюмлap, ^илиа! мaтepиaллapи пaxтa, дoн, пoлиз, пиллэ, cyт, тyxyм, бэлик

12 ФapFOнa т. oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, мeбeль, кypилиш мaтepиaллapи мeвa, узум, пиллэ, гушт, cyт

13 Фypкaт oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, мeбeль пaxтa, пиллэ

14 oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, peзинa вэ плacтмacca бyюмлapи, мeбeль мeвa, пoлиз, узум, пиллэ, жун

15 Кувэ oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, ëFOч вэ пукэк бyюмлap, мeбeль пaxтa, caбзaвoт, мeвa, жун

16 MapFилoн ш. oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, тepи, ëFOч вэ пукэк бyюмлap, мeбeль

17 ФapFOнa ш. ëFOЧ вэ пукэк бyюмлap, KOFOЗ вэ KOFOЗ мэ^у^^^и, элeктpoн мэ^у^^^, aвтoтpaнcпopт эx1тиëт киcмлap

18 Kyвacoй ш. oзик-oвкaт, тукимэчилик, кийим, тepи, ëFOч вэ пукэк, мeбeль Meвa

19 Ку^н ш. ичимликлap, тукимэчилик, тepи, кoFOз вэ кoFOз бyюмлap, peзинa вэ плacтмacca бyюмлap, мeтaлл бyюмлap, элeктp ycкyнaлap

pиш вa yнгa ишлoв 6epиш, ипaкчилик гах^ининг pивoжлaнгaнлиги, кyлoлчилик мapкaзининг мaвжyдлиги, тaдбиpкopлик кoбилиятининг юкopилиги, йиpик caвдo мapкaзининг мaвжyдлиги вэ тукимэчилик мax1cyлoтлapини ишлэб чикapиш кaби йyнaлишлap тэнлэнди.

1 ФapFOнa вилoяти Иктигадий тapaккиëт вэ кaмбaFaлликни киcкapтиpиш бoш бoшкapмacи мэъ-лyмoтлapи ëpдaмидa муэллиф x1иcoб-китoблapи aco-cидa тузилди.

Tyмaн вэ шax1apлapни кoмплeкc ижтимoий-иктитодий pивoжлaнтиpиш, ундэ yлap имшни-ятлapи вэ caлox1иятидaн caмapaли фoйдaлaнишни нaзapдa тутивчи ycиш нyктaлapи эниклэнди. У^ш нyктaлapи этиб, тукимэчилик caнoaти, ипэкчилик caнoaти, минepaл-xoмaшë pecypcлapини кэйтэ ишлэш, кишлoк xyжaлиги мэ^у^^^и^ кэйтэ ишлэш, бэлик eтиштиpиш вэ кэйтэ ишлэш кэби-лap бeлгилaнди.

ИКТИМД BA MOЛИЯ I ЭKOHOMИKA И ФИHAHCЫ Z0Z0, 4(136)

3- жадвал. Фаргона вилояти туман ва ша^арларини салох,ият курсаткичлари буйича гурух,лаш1

{—\

Салох,ият турлари Салох,ият даражаси

юк,ори (3,5-5,0 балл) урта (2,5-3,4 балл) паст (0-2,4 балл)

Ик,тисодий салох,ият Фарюна ш., К,увасой ш., Кук,он ш. Маршлон ш., Олтиарик,, Тошлок,, Фарюна, Кува туманлари Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Куштепа, Риштон, Сух, Учкуприк, Фурк,ат, Узбекистон туманлари

Ижтимоий салох,ият Маршлон ш., Фарюна ш., Кувасой ш., Кук,он ш. Бешарик,, Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фарюна, Фурк,ат, Узбекистон, Кува туманлари Баэдод ва Бувайда туманлари

Бюджет салох,ияти Фарюна ш., Кувасой ш., Кук,он ш., Тошлок, тумани Кува тумани Маршлон ш., Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фарюна, Фурк,ат, Узбекистон туманлари

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Тадбиркорлик салох,ияти Маршлон ш., Фарюна ш., Кувасой ш., Кук,он ш. Дaнfapa ва Олтиарик, туманлари Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат туманлари

Инвестицион салох,ият Фарюна ш., Кувасой ш., Кук,он ш. Маршлон ш., Дaнfapa, Олтиарик, туманлари Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Ёзёвон, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фарюна, Фурк,ат, Узбекистон, Кува туманлари

Инфратузилма салох,ияти Фарюна ш., Баэдод, Олтиарик,, Куштепа, Тошлок,, Фурк,ат, Кува Mapfилoн ш., Кувасой ш., Кук,он ш., Бешарик,, Риштон, Учкуприк туманлари Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Сух, Фарюна, Узбекистон туманлари

Минерал- хомашё салох,ияти Фарюна ва Узбекистон туманлари Олтиарик, тумани Маршлон ш., Фарюна ш., Кувасой ш., Кук,он ш., Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат, Кува туманлари

Ер ресурслари Кувасой ш., Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фарюна, Фурк,ат, Узбекистон туманлари Кува тумани Маршлон ш., Фарюна ш., Кук,он ш., Сух тумани

Демографик ва мех,нат салох,ияти Маршлон ш., Кук,он Ёзёвон, Риштон, Сух, Фарюна, Узбекистон, Кува туманлари Фарюна ш., Кувасой ш., Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Олтиарик,, Тошлок,, Фурк,ат туманлари Куштепа ва Учкуприк туманлари

Туризм салох,ияти Маршлон ш., Кук,он ш. Кувасой ш., Дaнfapa, Ёзёвон, Сух, Фарюна, Кува туманлари Баэдод, Бешарик,, Бувайда, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат, Узбекистон туманлари

Инновацион салох,ият Фарюна ш, Узбекистон, Фарюна туманлари Маршлон ш., Кувасой ш., Кук,он ш., Кува тумани Баэдод , Бешарик,, Бувайда, Дaнfapa, Ёзёвон, Олтиарик,, Куштепа, Риштон, Сух, Тошлок,, Учкуприк, Фурк,ат туманлари

о

3=.

о

за

о т. о

1 Фарюна вилояти Ик,тисодий тарак,к,иёт ва кaмбafaлликни к,иск,артириш бош бошк,армаси маълумотлари ёрдамида муаллиф томонидан х,исобланди ва гурух,ларга ажратилди.

Xynoca Ba TaKnu$.nap. BunoaT Ba yHi/mr xygyguM 6upnuiKnapM paK,o6aT ycryHnuK Ba ycum HyK,TanapugaH caMapanu ^oMganaHum MaK,caguga xygygHM 3oHanapra axpaTMm acocuga Knacrepnam-Tupum TaK^u^ BTi/rngu (6-pacMra KapaHr).

KnacrepnapHU TamKi/rn BTumga MatnyM 6up TyMaH eKu max,apga Mmna6 m/iK,apum K,yBBaTnapu MaBxygnuru, ym6y TyMaH eKu max,apga eKu 6ynMaca yHra TyTam (aK,MH) xoMnamraH TyMaH eKu max,apga xoMame 6a3acuHUHr 6opnuru acoc K,Mnu6 onuHgu. ByHgaH TamKapu, fOK,opuga yTKa3i/mraH Tax,nu.nnap

KnacrepnapHU TamKi/rn BTumHiu m-mmM acocnamra xu3MaT K,ungM.

OapfoHa BunoaTuga aHMK^aHraH paK,o6aT ycTyH-nuKnapu Ba ycum HyK,TanapuHM TeKcTi/rnb, MeBa-ca63aBoT4M^MK, unaK^unuK, y3yM-BMHo4u^uK, ^apM, Ba KypMnum MaTepMannapu Knacrepna-puHu TamKi/rn K,Mnum opK,anu TapaKKueTHu aManra omupum BMnoaT UKTucogueTMHU ypTa Ba y3oK, Myg-gaTnu ucTMK,6o.nga 6apK,apop puBoxnaHTupumra 3aMMH apaTagu.

0ofifla.naHM.nraH afla6weT^ap pyMxaTM:

1. Y36eKucToH Pecny6^MKacu npe3MgeHTMHMHr OapMoHM 2017 Mum 7 ^eBpangaru "Y36eKucTOH Pecnyö^MKacuHu aHaga puBox^aHTupum öyMuma XapaKaTnap apaTeruacu Tyfpucuga"ru nO-4947-coh-m ^apMoHu. / Y36eKucToH Pecny6nuKacu K,oHyH xyxxaTnapu TynnaMM, 2017 M., 6-coh, 70-Mogga, 20-coh, 354-Mogga, 23-coh, 448-Mogga, 37-coh, 982-Mogga.

2. CagbKoB A.M. Ochobn peruoHanbHoro pa3BUTua: Teopua, MeTogonorua, npaKTUKa. -Tam-KeHT: Iqtisod-moliya, 2005. - 280 c.

3. Ha3apoB LU.X. MeTogonorumecKue acneKTb noBbimeHua KoHKypeHTocnoco6HocTM peruo-hob. -TamKeHT: IFMR, 2014. - 212 c.

4. o-mmxohob Ü.Ü., Ky3ueB K.O. AHanu3 3$$eKTUBHoc™ ucnonb3oBaHua cenbcKoxo3aMcTBeH-Hbix 3eMenb b peruoHax Pecny6nuKu Y36eKucraH./ CoBpeMeHHbie тeнgeнцuu pa3BUTua arpap-Horo KoMnneKca. MaTepuanbi MexgyHapogHoM Hay^Ho-npaKTi/mecKoM кoн^epeнцuu. OrBHY «npuKacnuMcKuM Hay^Ho-uccnegoBaTenbcKuM uHcTUTyT apugHoro 3eMnegenua», PeruoHanb-HbM OoHg «ArpapHbiM yHi/iBepcuTeTcKuM KoMnneKc». 2016. C. 1558-1561.

5. Ky3ueB K. O. PeruoHanbHbe oco6eHHocm pa3BUTua cenbcKoro xo3aMcraa b Y36eKucraHe b ycnoBuax ge^u^Ta BogHbix pecypcoB //PeruoHanbHaa BKoHoMMKa: Teopua u npaKTUKa. - 2018. - T. 16. - №. 4 (451).

6. AKy6oBa 3.T. TeHgeH^u pa3BUTua npoMbimneHHocm peruoHoB Y36eKucraHa. BKoHoMUKa m ^MHaHcb (Y36eKucTaH). 2016. № 8. C. 9.

7. CaMgaxMegoB X.M. nepcneKTMBb pa3BMTMa c^epb ycnyr b peruoHax Y36eKucTaHa // CTpaTeru^ecKoe nnaHupoBaHue - BaxHbM ^aKTop cTa6unbHocTu ycToM^uBoro coцмanbнo-экoнoм^Necкoгo pa3BMTMa cTpaHb u peruoHoB: MaTepuanb MexgyHapogHoro OopyMa экoнo-mmctob. T.: IFMR, 2019. C.550-556.

8. Zokirov S.S. Demographic processes and its territorial features in the Samarkand region / Science and world International scientific journal, № 6 (46), 2017, Vol. II. P.14.

9. MaMaganueBa 3. AcuMMeTpua b co^anbHo-BKoHoMurnecKoM pa3BMTMM peruoHoB Y36eKu-cTaHa. MaTepuanb XIX НaцмoнanbнoM Hay^HoM KoH^epeH^u «Mogepнмзaцмa Poccuu: npuo-puTeTb, npo6neMb, pemeHua». ExerogHMK. BbnycK 3, ^acrb 1. MocKBa, 2020. C. 589-864.

10. ÜTa6oeB U.X. MeTogu^ecKue Bonpocb oцeнкм B^^eKTMBHocTu geaTenbHocTM MecTHbx opra-hob BnacTM. PeruoHanbHaa BKoHoMMKa: Teopua u npaKTMKa. 2018. T. 16. № 8 (455). C. 1415-1428.

11. AxMegoB T.M., ÜTa6oeB W.X. Xygygnap canox,uaTMHM 6a^onam - puBoxnaHum cTpaTeru-anapuHM umna6 4MK,umHMHr Myx,MM acocu // CTpaTeru^ecKoe nnaHupoBaHue - BaxHbM ^aKTop cTa6unbHocTM ycToM^MBoro coцмanbнo-экoнoмм4ecкoro pa3BMTua cTpaHb u peruoHoB: MaTe-puanb XI OopyMa bkohommctob. - TamKeHT: IFMR, 2019. - C. 376-386.

12. nporHo3namTupum Ba MaKpouKTucoguM Tag^u^oTnap uHcTMTyTu ToMoHugaH umna6 4MK,unraH AHguxoH (2011 M.), Kopa^annoFucToH Pecny6nuKacu (2013, 2018 MM.), CypxoHgape (2012 M.), Xopa3M (2014 M.), TomKeHT (2015 M.), HaMaHraH (2019 M.) Ba Cupgape (2019 M.) Buno-aTnapuHM uxTUMouM-uKTucoguM puBoxnaHTupum cTpaTeruanapu.

MKTMCOA BA / ЭКОНОМMКА M OMHAHCN 2020, 4(136)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.