Научная статья на тему 'ТУРЛИ ГЕНГЕЗЛИ СПЛЕНОМЕГАЛИЯЛАРНИ ТЕКШИРИШ УСУЛЛАРИ ВА ЭТИОЛОГИК ОМИЛЛАРИ'

ТУРЛИ ГЕНГЕЗЛИ СПЛЕНОМЕГАЛИЯЛАРНИ ТЕКШИРИШ УСУЛЛАРИ ВА ЭТИОЛОГИК ОМИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
2
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Мировая наука
Область наук
Ключевые слова
ултратовуш / лапароскопия / спленомегалия / талоқ / жигар

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Тиллабоев Н.А.

Катталашган талоқни палпация пайтида аниқлаш кўпинча қийин эмас. Энг яхшиси, бу орган беморни юқори оёқлари билан ўнг томонга жойлаштирганда чап томонда аниқланади. Талоқ ҳажмининг ўзгариши перкуссия усули билан ҳам ўрнатилиши мумкин (Курлов бўйича). Оддий талоқнинг перкуссияси диагонал равишда 7 см дан ошмайди. Рогосанинг ижобий аломати талоқнинг сезиларли даражада кўпайганлигидан далолат беради, Х чап қовурғанинг кесишган қисмида сустлашган перкуссия овози (жигарда бўлгани каби) беморнинг ўнг томонидаги ўрта аксилляр чизиғи билан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Тиллабоев Н.А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТУРЛИ ГЕНГЕЗЛИ СПЛЕНОМЕГАЛИЯЛАРНИ ТЕКШИРИШ УСУЛЛАРИ ВА ЭТИОЛОГИК ОМИЛЛАРИ»

Тиллабоев Н.А.

Андижон давлат тиббиёт институты патологик физиология

кафедраси ассистенти

ТУРЛИ ГЕНГЕЗЛИ СПЛЕНОМЕГАЛИЯЛАРНИ ТЕКШИРИШ УСУЛЛАРИ ВА ЭТИОЛОГИК ОМИЛЛАРИ

Аннотация. Катталашган талоцни палпация пайтида аницлаш купинча цийин эмас. Энг яхшиси, бу орган беморни юцори оёцлари билан унг томонга жойлаштирганда чап томонда аницланади. Талоц щжмининг узгариши перкуссия усули билан уам урнатилиши мумкин (Курлов буйича). Оддий талоцнинг перкуссияси диагонал равишда 7 см дан ошмайди. Рогосанинг ижобий аломати талоцнинг сезиларли даражада купайганлигидан далолат беради, Х чап цовурганинг кесишган цисмида сустлашган перкуссия овози (жигарда булгани каби) беморнинг унг томонидаги урта аксилляр чизизи билан.

Калит сузлар: ултратовуш, лапароскопия, спленомегалия, талоц, жигар

Tillaboev N.A. assistant

Department of Pathological Physiology Andijan State Medical Institute

EXAMINATION METHODS AND ETIOLOGICAL FACTORS OF SPLENOMEGALIA WITH DIFFERENT GANGS

Annotation. It is often not difficult to identify an enlarged spleen during palpation. Best of all, this organ is identified on the left side when the patient is placed on the right side with the upper legs. The change in the size of the spleen can also be established by the percussion method (according to Kurlov). Percussion of a normal spleen does not exceed 7 cm diagonally. Rogosa's positive sign indicates a significant increase in the spleen: a dull percussion sound (as in the liver) at the intersection of the left rib X with the middle axillary line on the right side of the patient.

Key words: ultrasound, laparoscopy, splenomegaly, spleen, liver

Физикал текширув маълумотларини аниклаштириш учун талокнинг хакикий улчамларини аниклаштиришга, 1окал ва диффузли хужайраларни фарклашга имкон берадиган инструментам усуллардан фойдаланилади (ултратовуш, сцинтиграфия, корин бушлигининг текис рентгенографияси, спленопортография, селякография, компютер томографияси). Шундай

килиб, физик текширув пайтида талокнинг катталашиши хакида бундай холларда уйлаш мумкин:

а) талок сезилади;

б) унинг катталиги зарб учун меъёрдан ошса;

в) талок хиралашиши гайритабиий даражада кучли.

Талокнинг рентгенологик жихатдан кенгайиши якин атрофдаги органларнинг (ошкозон, ичак, камрок буйрак) силжиши билан аникланиши мумкин. Катталашган талок нафас олаётганда одатда харакатчан булиб, нафас олаётганда ён томондан ён томондан медиал йуналишга ички томонга караб харакатланади.Жигар хар доим вертикал равишда харакат килади. Талок сохасидаги бошка усмалар (ошкозон ости бези, чап буйрак ёки тухумдондан келиб чиккан) бу сифатга эга эмас ёки у унчалик аник эмас. Нафас олишнинг харакатчанлиги хам талокнинг жуда катта усиши билан юзага келмайди. Агар керак булса, кизилунгач, ошкозон, ун икки бармокли ичакнинг рентгенологик текшируви утказилади, лапароскопия, жигар ва талокнинг пункцион биопсияси кулланилади (бу, айникса, саклаш касалликларини аниклашда мухим ахамиятга эга).Суяк илиги, лимфа тугунларини текширинг. Ушбу физикавий ва инструментам усуллар спленомегалия диагностикасини енгиллаштиради. Спленомегалияни инструментал усуллар билан объективлаштиргандан сунг, шифокор олдида анча кийин диагностика вазифаси турибди - талокдаги узгаришлар генезисини аниклаш учун ташхисни фарклаш. Спленомегалия сабаблари тугрисида аник хулосалар аллакачон клиник текширув маълумотлари асосида амалга оширилиши мумкин. Органнинг тузилиши ва хажмига алохида эътибор бериш керак. Спленомегалия сабаблари, Юкумли касалликлар:уткир бактериал (тифо-паратиф касаллиги, сепсис, милийер туберкулёзи, айникса унинг тиф шакли), сурункали бактериал (бруцеллёз, талок сил касаллиги, сифилиз), вирусли (кизамик, кизилча, кизил вирус, уткир вирусли гепатит, юкумли мононуклеоз, юкумли лимфоцитоз ва бошкалар), протозоал (безгак, токсоплазмоз, лейшманиоз, трипанозомия), микозлар (гистоплазмоз, бластомикоз), гелминтозлар (шистосоматоз, эхинококкоз ва бошкалар). Анемия:гемолитик ва сидеробластик, зарарли, гемоглобинопатиялар, спленоген нейтропения, циклик агранулоцитоз, иммун тромбоцитопеник пурпура, иммун тромботик тромбоцитопеник пурпура. Гематопоэтик органларнинг тизимли касалликлари:уткир ва сурункали лейкемия, тромбоцитемия, миелофиброз, ёмон сифатли лимфомалар, куп микдордаги миелома. Аутоиммун касалликлар, шу жумладан коллаген касалликлари, тизимли эритематоз, тугун периартерити, ревматоид артрит. ^он айланишининг бузилиши:умумий (констриктив перикардит билан энг юкори цирроз),локал (портал гипертензия). Талокнинг фокал хужайралари:талок усмалари (яхши ва ёмон сифатли),кисталар, хуппозлар, инфарклар. Тезаурисмозлар (ирсий ва орттирилган метаболик касалликлар):Гоше касаллиги, Ниманн - Писк

касаллиги, Кристиан - Х,анд - Чиллер касаллиги; Леттерер касаллиги - Сиве, мухим гиперлипидемия, гликогеноз;гемохроматоз, гепатоцеребрал дистрофия, бирламчи амилоидоз. Жуда юмшок, палпация пайтида осонгина кочиб кетадиган талок биринчи навбатда унинг септик "шишиши" холатида пайдо булади. Зич талок узок давом этадиган жараённи курсатади. Ушбу органнинг махсус зичлиги лейкемик жараёнларда, лимфогрануломатозда, лейшманиозда, шунингдек узок муддатли септик эндокардит ва безгакда кайд этилади. Гепатолиенал хужайраларда (холангитдан ташкари) ва гемолитик сарикликда талок унчалик зич эмас. Талокнинг мухим этиологик мезонлари унинг хаддан ташкари катталашиши (улкан талок) деярли хар доим сурункали мийелопролифератив касалликларга боглик. Спленомегалияни сабаби аниклагандан сунг, шифокор беморни максадли равишда текшириб, диагностикани излаш учун мухим булган иситма, кенгайган лимфа тугунлари, гепатомегалия, жигар жигар белгилари каби бошка аломатларни аниклаши керак. Одатда талокнинг клиник жихатдан кенгайишига олиб келадиган омилларкуйидаги касалликлар билан боглик: Юкумли:тиф иситмаси, паратиф, бруцеллёз, безгак, кизилча, лептоспироз, риккетсиозлар, вирусли пневмония, вирусли гепатит, юкумли мононуклеоз, узок муддатли септик эндокардит, туберкулёзли гематоген таркалиш, виссерал лейшманиоз (калаазар), шистосоматозз (билхарзиаз).

•Тизимли бириктирувчи тукима касалликлари:

-СКВ, ревматоид артрит (юкори жараёнли фаоллик билан), Стилл касаллиги, Фелти синдроми; тугунли периартерит. Юкоридаги инфекциялар холатида босим остида зич, купинча озгина огрикли талокдан фаркли уларок, септик талок юмшок ва сезилиши кийин. Бактериал характердаги хар кандай огир уткир жараёнда септик талок кузатилиши мумкин: уткир бактериал эндокардит, бактериал пневмония, менингококк инфекцияси ва бошкалар.

Тадкикотнинг долзарблиги турли генезли спленомегалиярни билан касалланишнинг купайиши, унинг огир, купинча олдиндан айтиб булмайдиган йуналиши, мехнатга лаёкатли ёшдаги беморларнинг эрта ногиронлиги ва улим курсаткичининг юкори булишига олиб келади. Умумий инфекция белгиси сифатида талок хажмини оширишни белгилаш спленомегалия сабабчисини диагностикасида хам, кайси генезликелиб чикадиган хар кандай этиологияли хасталиклар билан огриган беморда дифференциал диагностикасида хам катта ахамиятга эга.Ултратовуш текшируви услубининг пайдо булиши кенгайган талок ташхисини, шунингдек юрак хуружи ва унинг хуппози каби касалликларни сезиларли даражада яхшилашга имкон берди, аммо мавжуд булган адабиётларда спленомегалия билан огриган беморларда талокни ултратовуш текшируви буйича ишларни топмадик. Буерда факат талок ултратовуш текшируви натижаларининг тавсифлари берилган. Ултратовуш диагностикаси буйича

кулланмалар ва монографияларда турли касалликларда талок узгаришини тасвирлаш тавсифи берилган.

Адабиётлар:

1. Хазанов А.И., Плюснин С.В., Белякин С.А. и др. Алкогольная болезнь печени/ Хазанов А.И. М. [и др.]// ООО "ЛЮКС ПРИНТ" - 2008 - С. 318.

2. Ультразвук в медицине. Физические основы применения/ Под ред. Хилла К.[и др.], [пер. с англ.]// М. ФИЗМАТЛИТ - 2008. - С. 544.

3. Степанова Ю.А., Ионкин Д.А., Щёголев А.И., Кубышкин В.А.Классификация очаговых образований селезёнки / Степанова Ю.А. [и др.]

4. Анналы хирургической гепатологии. - 2013. — N 2. - С. 103-114.

5. Сорокин А.П.,Полянкин Н.Я.,Федонюк Я.И. Клиническая морфологияселезенки. / Сорокин А.П.,Полянкин Н.Я.,Федонюк Я.И.// Медицина - 1989- С. 143.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.